Η ΑΡΑΔΙΠΠΟΥ ΤΙΜΑ ΤΟΥΣ ΗΡΩΕΣ ΤΗΣ

Η ΑΡΑΔΙΠΠΟΥ ΤΙΜΑ ΤΟΥΣ ΗΡΩΕΣ ΤΗΣ Αποκαλυπτήρια Προτομών Ελευθέριου Ανδρέου και Στέλιου Ελευθερίου Με αισθήματα βαθιάς συγκίνησης και εθνικής περηφάνιας τελέσθηκαν τα αποκαλυπτήρια των προτομών των ηρώων του 1974 Ελευθέριου Ανδρέου Γεωργίου και Στέλιου Χρίστου Ελευθερίου, την Τρίτη, 20 Σεπτεμβρίου 2016, στο Μνημείο Ηρώων του Δήμου μας. Οι δύο ήρωες πολέμησαν ηρωικά κατά των Τούρκων στην περιοχή Μιας Μηλιάς Παλαικύθρου και η τύχη τους αγνοείτο από τον Αύγουστο του 1974 μέχρι τον Αύγουστο του 2010, οπότε έγινε η κηδεία τους μετά την ταυτοποίηση των λειψάνων τους με τη μέθοδο του DNA. Τα αποκαλυπτήρια των προτομών τους, που πήραν τη θέση που τους αρμόζει, ύστερα από 42 χρόνια, στο Μνημείο Ηρώων της Αραδίππου, τέλεσε ο Υπουργός Παιδείας και Πολιτισμού κ. Κώστας Καδής, ο οποίος και απηύθυνε σχετικό χαιρετισμό. Πριν από την τελετή των αποκαλυπτηρίων έγινε αγιασμός προϊσταμένου του πανιερότατου Μητροπολίτη Κιτίου κ. Χρυσόστομου. Στην συνέχεια απαγγέλθηκε από την εκπαιδευτικό Θέκλα Καρίττεβλη απόσπασμα από το ποίημα του Τάσου Λειβαδίτη «Αν θες να λέγεσαι άνθρωπος». Για τους δύο ήρωες μίλησε εκ

14 ΔΗΜΟΣ ΑΡΑΔΙΠΠΟΥ μέρους των συγγενών τους ο συνδημότης μας ακαδημαϊκός Πανίκος Πουτζιουρής, αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου UCLAN Cyprus, ο οποίος αναφέρθηκε στη θυσία τους αλλά και στο δράμα των οικογενειών τους-των συζύγων και των παιδιών τους, που για 36 χρόνια έδιναν καθημερινά τον δικό τους αγώνα, με πολύ πόνο και αγωνία, για τη διακρίβωση της τύχης των αγαπημένων τους. Ακολούθησε ομιλία από τον Δήμαρχο Αραδίππου, κ. Ευάγγελο Ευαγγελίδη, ο οποίος υπογράμμισε ότι από τούδε και στο εξής οι ηρωικές μορφές των δύο παλικαριών, μαζί με τους άλλους ήρωές μας, θα υπενθυμίζουν παντοτινά το χρέος και την ιστορική ευθύνη όλων απέναντι στην πατρίδα, μεταφέροντας στις επόμενες γενιές τη λεβεντιά, το ήθος και την αρετή τους. Στη συνέχεια έκανε τον δικό του χαιρετισμό ο Υπουργός Παιδείας και Πολιτισμού κ. Κώστας Καδής, ο οποίος απέτισε εκ μέρους της πολιτείας τον οφειλόμενο φόρο τιμής στα δύο ηρωικά παλικάρια της Αραδίππου, τονίζοντας την αναγκαιότητα της ενότητας, με στόχο την επανένωση της πατρίδας μας και τη δικαίωση της θυσίας των ηρώων μας. Αμέσως μετά, τελέστηκαν τα αποκαλυπτήρια των προτομών, τις οποίες φιλοτέχνησε ο γλύπτης Κυριάκος Πάτσαλος. Ακολούθησε κατάθεση στεφάνων από τους επίσημους προσκεκλημένους, τις αρχές της Αραδίππου, την εκκλησία, τις οικογένειες των ηρώων, οργανώσεις σωματεία, σχολεία και συγγενείς πεσόντων και αγνοουμένων. Στη συνέχεια και αφού τηρήθηκε ενός λεπτού σιγή, η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με την ανάκρουση του Εθνικού Υμνου από τη Φιλαρμονική του Π.Ο. ΟΜΟΝΟΙΑ Αραδίππου. Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους, εκτός από τις οικογένειες και τους συγγενείς των δύο ηρώων, βουλευτές, δήμαρχοι, εκπρόσωποι κομμάτων και οργανώσεων και πλήθος κόσμου. Τα κείμενα της εκδήλωσης ετοιμάστηκαν από τον Κυριάκο Τηλεμάχου, ενώ την προσαρμογή των κειμένων και την παρουσίαση του προγράμματος έκανε η Μαρία Παπαμαρκίδου.

15 ΑΡΑΔΙΠΠΟΥ 2016 Αποκαλυπτήρια Προτομών των ηρώων του 1974 Ελευθέριου Ανδρέου και Στέλιου Ελευθερίου ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

16 ΔΗΜΟΣ ΑΡΑΔΙΠΠΟΥ Ομιλία του Υπουργού Παιδείας και Πολιτισμού κ. Κώστα Καδή στην τελετή των αποκαλυπτηρίων Με ιδιαίτερη τιμή και συγκίνηση αποδέχτηκα την πρόσκληση του Δήμου Αραδίππου να παραστώ στη σημερινή τελετή αποκαλυπτηρίων των προτομών των ηρώων Ελευθέριου Ανδρέου και Στέλιου Ελευθερίου. Με τη σεμνή αυτή εκδήλωση αποτίουμε τον οφειλόμενο φόρο τιμής στη μνήμη δύο άξιων παλληκαριών, που πρόσφεραν τη ζωή τους κατά την διάρκεια της Τουρκικής εισβολής του 1974. Η αξιόλογη αυτή πρωτοβουλία του Δημοτικού Συμβουλίου Αραδίππου, αποτελεί ένδειξη σεβασμού απέναντι στους ανθρώπους αυτούς, που υπηρέτησαν με αυταπάρνηση την πατρίδα, αντιμετώπισαν την πρόκληση του Τούρκου εισβολέα και έδωσαν άνιση μάχη απέναντι στην αριθμητική υπεροχή του εχθρού. Τον ίδιο σεβασμό εκδηλώνουμε και στις οικογένειες των τιμώμενων ηρώων μας, προπάντων στις συζύγους και στα παιδιά τους, που με ήθος, αξιοπρέπεια και ψυχική αντοχή, υπομένουν όλα αυτά τα χρόνια το δυσαναπλήρωτο κενό της απώλειας των δικών τους αγαπημένων ανθρώπων. Τόσο η οικογένεια του Ελευθέριου Ανδρέου όσο και του Στέλιου Ελευθερίου βίωσαν τις συνέπειες του πολέμου με τον πιο τραγικό τρόπο, ζώντας καθημερινά με τον πόνο, τη στενοχώρια και την αγωνία για την τύχη των δικών τους- που μέχρι τον Αύγουστο του 2010 παρέμενε αδιευκρίνιστη. Ωστόσο σήμερα δικαίως θα πρέπει να αισθάνονται τιμή και περηφάνια, γιατί ο πατέρας τους, ο σύζυγος, ο αδελφός, με τον αγώνα και την παραδειγματική του θυσία έπραξε στο ακέραιο το καθήκον του, αφήνοντάς τους ως κληροδότημα ανεκτίμητες αξίες και διδάγματα. Ο Ελευθέριος Ανδρέου και ο Στέλιος Ελευθερίου ήταν δύο νέοι άνθρωποι με ψυχικές αρετές και σπάνια χαρίσματα. Ξεκίνησαν την επαγγελματική και οικογενειακή τους ζωή με τους καλύτερους οιωνούς. Όσοι τους έζησαν λέγουν τα καλύτερα λόγια, ακριβώς γιατί ήταν έντιμοι άνθρωποι, αξιαγάπητοι, εργατικοί, δραστήριοι και φιλότιμοι. Η σύντομη ζωή τους, αλλά κυρίως ο θάνατός τους αποτελεί αδιαμφισβήτητη μαρτυρία ότι επρόκειτο για θαρραλέους και τολμηρούς νέους, που στις φρικτές συνθήκες του πολέμου δεν λιποψύχησαν, αλλά επέλεξαν συνειδητά να υπηρετήσουν την πατρίδα και το κοινό καλό. Φίλες και φίλοι, Το ιερό αυτό μνημείο αποτυπώνει τη σκληρή μοίρα του μαρτυρικού νησιού μας. Την ίδια όμως ώρα αξίζει να θυμόμαστε ότι ο δύσκολος αγώνας και η θυσία των ηρώων μας έσωσε τη δική μας ζωή και επέτρεψε να διατηρήσουμε το μεγαλύτερο μέρος της πατρίδας μας ελεύθερο. Όλοι εμείς δεν έχουμε παρά να κλίνουμε ευλαβικά το γόνυ στους τιμημένους ήρωες και με υπευθυνότητα, σύνεση και ενότητα να προσπαθήσουμε να απελευθερώσουμε και να επανενώσουμε τον τόπο μας, ο οποίος εξακολουθεί να βρίσκεται ακόμα υπό το βάρος της τουρκικής κατοχής. Η κυβέρνηση επιδιώκει με εντατικές προσπάθειες να επιτύχει, μέσα από την ειρηνική διαδικασία των διαπραγματεύσεων, μια δίκαιη και βιώσιμη λύση

ΑΡΑΔΙΠΠΟΥ 2016 17 στο εθνικό μας πρόβλημα, που να διασφαλίζει την ιστορική συνέχεια του λαού μας στη γη των προγόνων του. Η ουσιαστική εμπλοκή της ΕΕ για πρώτη φορά - στη διαδικασία των διαπραγματεύσεων, η αποδοχή από όλες τις πλευρές ότι η λύση πρέπει να εδράζεται στις Ευρωπαϊκές Αρχές και Αξίες, καθώς και η αναβαθμισμένη γεωπολιτική σημασία της πατρίδας μας αποτελούν παράγοντες που μπορούν να συμβάλουν θετικά στην προσπάθειά μας να φτάσουμε σε μια σωστή λύση. Παράλληλα με τις εξελίξεις, που λαμβάνουν χώρα στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, η κυβέρνηση προσπαθεί να χτίσει πολύτιμες στρατηγικές συμμαχίες σε διάφορους σημαντικούς τομείς. Θέλουμε να αναδείξουμε τον αναβαθμισμένο ρόλο, που μπορεί να διαδραματίσει η Κύπρος και το γεγονός ότι μπορεί να αποτελέσει παράγοντα σταθερότητας και ανάπτυξης στην ευαίσθητη, αλλά και ταλαιπωρημένη από τις συνεχείς διαμάχες ευρύτερη περιοχή. Εξάλλου μέσα από υπεύθυνη και στοχευμένη πολιτική καταβάλλονται προσπάθειες, που αποσκοπούν στον εκσυγχρονισμό του κράτους μας και στην έξοδο από τις οικονομικές περιπέτειες των τελευταίων χρόνων. Για να υλοποιήσουμε όμως τους στόχους μας και να επιτύχουμε τα επιθυμητά αποτελέσματα, θα πρέπει να προχωρούμε μονοιασμένοι και να θέτουμε το συμφέρον της πατρίδας πάνω από προσωπικά οφέλη και σκοπιμότητες. Οι θυσίες των ηρώων μας και γενικότερα του λαού μας μάς βαραίνουν, γι αυτό και όλοι μας έχουμε υποχρέωση να συνεχίσουμε τον αγώνα για την ελευθερία, την ειρήνη, και την ευημερία, διασφαλίζοντας το μέλλον της πατρίδας μας και των παιδιών μας. Καταληκτικά θα ήθελα να συγχαρώ θερμά τον καλλιτέχνη Κυριάκο Πάτσαλο, που φιλοτέχνησε τις προτομές του Ελευθέριου Ανδρέου και του Στέλιου Ελευθερίου. Τα συγχαρητήριά μου εκφράζω και στο Δημοτικό Συμβούλιο Αραδίππου, που με την πρωτοβουλία αυτή υπενθυμίζει σε όλους εμάς τις διαχρονικές και πανανθρώπινες αξίες και αποδίδει τον πρέποντα σεβασμό στη μνήμη των ηρώων μας, που έπεσαν υπερασπιζόμενοι το πολυτιμότερο αγαθό του ανθρώπου. Ομιλία του Δημάρχου Ευάγγελου Ευαγγελίδη στην τελετή των Αποκαλυπτηρίων Με αισθήματα συγκίνησης και εθνικής υπερηφάνειας τελούμε σήμερα, στο Μνημείο Ηρώων της Αραδίππου, τα αποκαλυπτήρια των προτομών δύο ηρωικών παλικαριών της Αραδίππου. Οι προσπάθειες για ανέγερση του Μνημείου Ηρώων άρχισαν το 1971, μετά τη σύσταση της πρώτης Ερανικής Επιτροπής. Ακολούθως, με πρωτοβουλία της Ομόνοιας Αραδίππου, έγινε παγκοινοτικός έρανος με αρχικό σκοπό

18 ΔΗΜΟΣ ΑΡΑΔΙΠΠΟΥ

ΑΡΑΔΙΠΠΟΥ 2016 19 την ανέγερση μνημείου για τους νεκρούς της Τηλλυρίας. Τα γεγονότα του 1974 αδρανοποίησαν την Επιτροπή, η οποία επαναδραστηριοποιήθηκε το 1984, διευρυμένη, με σκοπό την ανέγερση μνημείου πεσόντων για τους νεκρούς του 1964 και του 1974. Μετά από πολλές προσπάθειες και συνεργασία της πρώτης Ερανικής Επιτροπής με τον τότε Δήμαρχο Ανδρέα Τράττο και το Δημοτικό Συμβούλιο, το Μνημείο ολοκληρώθηκε και παραδόθηκε στον Δήμο Αραδίππου στις 27 Μαΐου 1989. Στο Μνημείο υψώθηκαν οι μορφές των ηρώων της Μανσούρας, Παύλου Μιχαηλά και Παντελή Κοντού και του 1974, Γεώργιου Ττόουλου, Μάριου Σιαρή και Τάσου Παπαθανασίου. Το Μνημείο συμπλήρωσε ειδική στήλη, στην οποία αναγράφονται τα ονόματα των δολοφονηθέντων από τους Τούρκους, μαρτύρων της Κυπριακής ελευθερίας, Ιωάννη Καρύπη και Παντελή Μιχαηλά. Τον Αύγουστο 2015 στο Μνημείο αυτό, προστέθηκε η μορφή του ήρωα μας Κυριάκου Καλλικά Πιριπίτση και σήμερα, έναν χρόνο μετά, τελούμε τα αποκαλυπτήρια των προτομών των ηρώων μας Ελευθέριου Ανδρέου και Στέλιου Ελευθερίου. Σήμερα εκπληρώνουμε ένα χρέος προς τα δύο παλικάρια μας, που μαζί με τόσους άλλους έτρεξαν να υπερασπιστούν την πατρίδα. Που ανοχύρωτοι, σχεδόν άοπλοι και προδομένοι προσπάθησαν να αποτρέψουν την καταστροφή. Το καλοκαίρι του 1974, ο Στέλιος Ελευθερίου και ο Λευτέρης Γεωργίου κλήθηκαν να υπηρετήσουν την πατρίδα, αρχικά στην περιοχή Αγλαντζιάς και αργότερα στην περιοχή Παλαίκυθρου. Λίγο αργότερα χάθηκαν τα ίχνη τους και η τύχη τους αγνοείτο μέχρι τον Αύγουστο του 2010, που έγινε η ταυτοποίηση των λειψάνων και ακολούθως η ταφή τους στο Νέο Κοιμητήριο Αραδίππου. Μαζί με τον Στέλιο και τον Λευτέρη, τιμούμε και μνημονεύουμε σήμερα, όλους τους ήρωες του Δήμου μας, που αγωνίστηκαν και θυσιάστηκαν για να ανακόψουν την προέλαση του τούρκου εισβολέα, σε έναν άνισο και άδικο πόλεμο. Επιτρέψτε μου στο σημείο αυτό, να ευχαριστήσω θερμά τα μέλη της Επιτροπής Πεσόντων, για το πνεύμα συνεργασίας που επέδειξαν, στην προσπάθεια εκπλήρωσης του χρέους τιμής που είχαμε απέναντι στους ήρωες μας. Τους ευχαριστώ επίσης για τις προσπάθειες που κατέβαλαν για την υλοποίηση του κοινού μας στόχου, να τιμήσουμε όλους τους ήρωες μας, όπως τους αρμόζει, μακριά από αντιπαραθέσεις και διχασμούς. Ευχαριστώ επίσης θερμά τον γλύπτη Κυριάκο Πάτσαλο, που με ιδιαίτερη φροντίδα φιλοτέχνησε τις προτομές, αλλά και όσους στήριξαν με οποιοδήποτε τρόπο τη δημιουργία αυτού του Μνημεί-

20 ΔΗΜΟΣ ΑΡΑΔΙΠΠΟΥ Οικογένεια ήρωα Στέλιου Ελευθερίου. Οικογένεια ήρωα Ελευθέριου Γεωργίου.

ΑΡΑΔΙΠΠΟΥ 2016 21 ου, καθώς και όλους όσοι συνέβαλαν στην πραγματοποίηση και επιτυχία της σημερινής εκδήλωσης. Ιδιαίτερες ευχαριστίες απευθύνω προς τον Υπουργό Παιδείας και Πολιτισμού κ. Κώστα Καδή, όχι μόνο γιατί μας τιμά σήμερα με την παρουσία του, αλλά για τη στενή και παραγωγική συνεργασία που έχουμε μαζί του και για το αυξημένο ενδιαφέρον που επιδεικνύει για τα σχολεία του Δήμου μας. Κυρίες και κύριοι, Πέρασαν 42 χρόνια από το μαύρο εκείνο καλοκαίρι, όμως ακόμη οι πληγές παραμένουν ανοικτές. Η τραγωδία, η προδοσία, η εισβολή, η κατοχή, ο εποικισμός, οι πρόσφυγες, είναι εκεί. Για να μας θυμίζουν το χρέος μας. Για να μας θυμίζουν τις ευθύνες μας. Μια από τις τραγικότερες πτυχές των όσων βίωσε και εξακολουθεί να βιώνει ο λαός μας είναι το δράμα των αγνοουμένων μας. Ένα δράμα επαχθέστερο, γιατί πολλοί εκ των συγγενών ολοκληρώνουν τον κύκλο της ζωής τους χωρίς να πληροφορηθούν για την τύχη των αγαπημένων τους, χωρίς να παραλάβουν τα λείψανα τους και χωρίς να τους κατευοδώσουν, προσευχόμενοι για την ανάπαυση της ψυχής τους. Συναισθανόμενοι το χρέος και την ευθύνη μας έναντι των παλικαριών μας που εξακολουθούν να αγνοούνται, ολοκληρώνουμε σύντομα και το Μνημείο Αγνοουμένων του Δήμου μας. Γιατί, σήμερα, έχουμε μεγαλύτερη ανάγκη να τιμούμε και να μνημονεύουμε τους ήρωες μας. Γιατί σήμερα έχουμε μεγαλύτερη ανάγκη από πρότυπα ανδρείας, ανιδιοτέλειας, αλτρουισμού. Τους τιμούμε με έργα, όχι μόνο με λόγια. Με την άσκηση μιας συνετής και ενωτικής πολιτικής. Που δεν θα διχάζει το λαό μας. Που θα προσφέρει στον τόπο μας όραμα, ελπίδα και προοπτική. Αυτές τις πληγές αγωνιζόμαστε να επουλώσουμε, αντλώντας δύναμη από τη θυσία των ηρώων μας. Οι αγώνες τους είναι η πυξίδα που πρέπει να κατευθύνει τη δική μας πορεία. Ο αγώνας είναι δύσκολος και το χρέος μας βαρύ. Πρέπει, όμως, να το σηκώσουμε και να το φέρουμε εις πέρας. Για να δικαιώσουμε το λαό μας και τους ήρωες μας.οφείλουμε να παραμείνουμε προσηλωμένοι στον στόχο της λύσης που θα τερματίζει την κατοχή και τον εποικισμό. Που θα απαλλάσσει την Κύπρο από ξένες εξαρτήσεις και θα διασφαλίζει τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις βασικές ελευθερίες όλων των Κυπρίων. Αυτές τις καθοριστικές ώρες για τον τόπο, η ενότητα προβάλλει ως αναγκαίος όρος επιβίωσης. Δεν είναι η ώρα για τα εύκολα και τα μεγάλα λόγια. Είναι η ώρα της διεκδίκησης. Της συνολικής και συλλογικής ευθύνης. Καλούμαστε να προχωρήσουμε μπροστά, με αυτοπεποίθηση και αισιοδοξία. Για να παραδώσουμε στα παιδιά και στα εγγόνια μας μια Κύπρο ελεύθερη και απαλλαγμένη από τα πάθη και τα μίση του παρελθόντος. Μια Κύπρο της ειρήνης, της συνεργασίας, της ευημερίας και της προκοπής. Υπάρχουν στην ιστορία στιγμές που χαράσσονται ανεξίτηλα στη συλλογική μνήμη. Από σήμερα, δύο ακόμα άξια παλικάρια μας θα είναι εδώ, παρόντες καθημερινά στη ζωή μας μέσα από αυτό το Μνημείο, μεταφέροντας στις επόμενες γενιές τη λεβεντιά, το ήθος και την αρετή τους. Με δέος υποκλινόμαστε όλοι μας στις ηρωικές τους μορφές που θα υπενθυμίζουν παντοτινά το χρέος και την ιστορική ευθύνη όλων μας απέναντι στην πατρίδα. Τα παιδιά, οι σύζυγοι, oι γονείς, τα αδέλφια τους, μπορούν να αισθάνονται περήφανοι, για-

22 ΔΗΜΟΣ ΑΡΑΔΙΠΠΟΥ τί συναριθμούν στην οικογένειά τους ξεχωριστούς ανθρώπους. Η μέρα αυτή γράφεται στο αλφαβητάρι της ιστορίας της πόλης μας, ως ενθύμημα ιερό. Γιατί οι ήρωες χάνονται πραγματικά, μόνο όταν τους λησμονούμε. Ας γίνει το μνημείο αυτό, αιώνιο σύμβολο ηρωισμού, και αυτοθυσίας. Σύμβολο αξιοπρέπειας και ευθύνης. Αιωνία τους η μνήμη. «Ζωή σ εσάς ο θάνατος κι αθάνατοι θα μείνετε» Σήμερα, σύσσωμοι αποτίουμε φόρο τιμής στους «υπέρ πίστεως και πατρίδος» αγωνισθέντες και πεσόντες του μαρτυρικού 1974, Ελευθέριο Ανδρέου Γεωργίου (του γένους Γιωρκουθκιού) και Στέλιο Ελευθερίου (του γένους Τέλλιου). Υποκλινόμαστε στις προτομές των ηρώων, που ευγενώς αποδέχτηκε να αποκαλύψει ο έντιμος Υπουργός Παιδείας της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Κώστας Καδής. Η κατάταξή τους στο μνημείο ηρώων της κοινότητας μας δεν χρειάζεται δάκρυα αλλά θαυμασμό και περηφάνια. Γιατί «ενθάδε κείται» το πνεύμα και το ήθος των ανθρώπων που πολέμησαν με ηρωισμό και αυταπάρνηση, αψηφώντας τον θάνατο, υπερασπιζόμενοι την ενάλια Κύπρο, την πατρώα γη. Πανίκος Πουτζιουρής, Αντιπρύτανης UCLAN Cyprus Εδώ στα αγάλματα, ο Ελευθέριος Γεωργίου και ο Στέλιος Ελευθερίου, από σήμερα, αναλαμβάνουν και αυτοί φρουροί, να μας καθοδηγούν και να μας υπαγορεύουν τη σωστή πορεία, καθώς συνεχίζουμε τον αγώνα για τη απελευθέρωση και ανοικοδόμηση της μικρής μαρτυρικής μας πατρίδας Κύπρου, μετά τη πανωλεθρία και την καταστροφή του 1974. Χαιρετίζουμε και τιμούμε τις οικογένειες των ηρώων, την κυρία Έλλη [του γένους Νικολιάτζιη] με τον γιο της Μάρκο και την κόρη της Αναστασία και την κυρία Σταυρούλα [του γένους Αντωνουδκιού] με τον μοναχογιό της Μιχάλη. Εκτιμούμε και σεβόμαστε τον πολύχρονο αγώνας σας, μεσα στα πλαίσια της Επιτροπής των Αγνοουμένων, όπου δίνατε το «παρών» σας σε κάθε εκδήλωση και διαμαρτυρία: στην πράσινη γραμμή, μπροστά στις ξένες πρεσβείες, στα οδοφράγματα και οπουδήποτε αλλού σας καλούσαν. Στερηθήκατε από τα νεανικά σας χρόνια τους πολυαγαπημένους σας συζύγους και αγωνιστήκατε με υπομονή και αυτοθυσία, στην καθημερινή βιοπάλη, για να κρατήσετε την οικογένειά σας και να αναθρέψετε τα παιδά σας. Αναλογιζόμαστε τα χαμένα όνειρα των παιδιών σας, που δεν χάρηκαν τη στοργική αγάπη του πατέρα τους. Θυμούμαστε με σεβασμό τους παππούδες και τις γιαγιάδες, τις θείες και τους θείες, που αγωνιστήκαν μαζί σας σε κάθε σκαλοπάτι της ζωής, για να υπο-

ΑΡΑΔΙΠΠΟΥ 2016 23 στηρίξουν τις οικογένειες των αδικοχαμένων τους, Λευτέρη και Στέλιου. Πόσες φορές έκλαψε με ραγισμένη την καρδιά ο παππούς, όταν ο μικρός εγγονός τού φώναζε παπά; Πόσες φορές τα παιδιά ρώτησαν τον Θεό στην προσευχή τους «γιατί χάθηκε ο πατέρας και πότε θα γυρίσει;» Σήμερα, ξυπνούν οι μνήμες του ολέθρου και της καταστροφής του 1974, του προδοτικού πραξικοπήματος που άνοιξε την κερκόπορτα στους βάρβαρους Τούρκους Αττίλες, για να εισβάλουν, να καταστρέψουν, να βιάσουν, να δολοφονήσουν, να βεβηλώσουν, να κλέψουν, να σκλαβώσουν και να θερίσουν τις χαρές και τα όνειρα ενός ολόκληρου λαού. Μέσα στις σκοτεινές και ολέθριες μέρες του μαρτυρικού 1974 γράφτηκαν με ιδρώτα, δάκρυ και αίμα, πολλές ένδοξες σελίδες ηρωισμού, τιμής, αξιοπρέπειας και πίστης στον όρκο και στο καθήκον για την υπεράσπιση τη ελευθερίας της μικρής προδομένης μας πατρίδας. Εκεί στην πρώτη γραμμή Κερύνειας-Πενταδάκτυλου-Λευκωσίας έτρεξαν με θάρρος για να αντιμετωπίσουν τον εισβολέα και οι ήρωες της κοινότητάς μας. Άλλοι σκοτώθηκαν, άλλοι αιχμαλωτίστηκαν, και άλλοι ακόμα αγνοούνται. Ο Λευτέρης και ο Στέλιος, με την επιστράτευσή του Ιουλίου του 1974, βρέθηκαν με το 226 ΤΠ στις περιοχές της Αγλαντζιάς και του Τραχωνίου, με στόχο να ενισχύσουν τη γραμμή άμυνας της ανυπεράσπιστης πατρίδας. Με τη δεύτερη φάση του Αττίλα, το τάγμα τους κινήθηκε προς τη μια Μηλιά και το Παλαίκυθρο. Μετά από άγριες μάχες, κτυπήματα από την τουρκική αεροπορία και κανονιοβολισμούς από άρματα μάχης, η αμυντική γραμμή έσπασε και πήραν διαταγή για οπισθοχώρηση. Το πρωινό της 15ης Αυγούστου, ανήμερα της Μεγαλόχαρης, το τάγμα τους αποδεκατίστηκε. Έτσι ξεκίνησε και ο Γολγοθάς των 50+ αγνοούμενων του Τάγματος-ανάμεσα στους οποίους περιλαμβάνονται και οι Αραδιππιώτες έφεδροι στρατιώτες, που χάθηκαν κατά τη οπισθοχώρηση προς τα μετόπισθεν, στη νέα γραμμή άμυνας. Οι συμπολεμιστές Στέλιος Ελευθερίου (Λειβαδιώτης) και Λευτέρης Γεωργίου χάθηκαν στην περιοχή Παλαικύθρου τον Αύγουστο του 1974. Μετά από 35 χρόνια τα οστά τους βρέθηκαν μέσα σε πηγάδι στην Αγιά, μετά από μαρτυρία Τουρκοκύπριου χωρικού. Η ταυτότητα του Στέλιου διακριβώθηκε με τη μέθοδο DNA και τα οστά του ήρωα ενταφιάστηκαν στο Νέο Κοιμητήριο Αραδίππου στις 8 Αυγούστου 2010. Την ίδια εβδομάδα; ακολούθησε και η ταυτοποίηση του Λευτέρη και τα οστά του ήρωα ενταφιάστηκαν στις 14 Αυγούστου 2010. Η μοίρα τους ήταν, μαζί να καταταχτούν, να πολεμήσουν, να χαθούν, να μετατεθούν από την τάξη των αγνοούμενων, και σήμερα μαζί να ενταχθούν στη φρουρά των ηρώων. Αγαπητή κυρία Έλλη και κυρία Σταυρούλα, Μάρκο, Αναστασία και Μιχάλη, Γνωρίζουμε για τον μακροχρόνιο σας αγώνα, σηκώνοντας τον σταυρό της πίκρας και της αγωνίας, για τη διακρίβωση της τύχης των αγαπημένων σας, όταν αγνοούνταν. Συλλογιζόμαστε τα ανάμεικτα αισθήματος σας, με την προδομένη ελπίδα, το δέος και τον πόνο, κατά τη διακρίβωση της τύχης τους και τον ενταφιασμό των λειψάνων τους. Σήμερα, με τα αποκαλυπτήρια, όλοι θα καμαρώσουμε τις προτομές των δικών σας στο Πάνθεον των Ηρώων. Σήμερα, όλοι μαζί θα αναθερμάνουμε την ηθική υπόσχεση της

24 ΔΗΜΟΣ ΑΡΑΔΙΠΠΟΥ Παράδοση σημαιών από τον Υπουργό Παιδείας και Πολιτισμού στον γιο του ήρωα Ελευθέριου Ανδρέου, Μιχάλη Ανδρέου. Παράδοση σημαιών από τον Υπουργό Παιδείας και Πολιτισμού στον γιο του ήρωα Στέλιου Ελευθερίου, Μάρκο Ελευθερίου.

ΑΡΑΔΙΠΠΟΥ 2016 25 πολιτείας: Ποτέ να μη σβήσει από τον τοίχο και τις καρδιές μας το αιματοβαμμένο ΔΕΝ ΞΕΧΝΩ. Τα μαρμαρωμένα βλέμματά τους θα είναι ο φάρος μας, για καθοδήγηση, για μετανόηση, για λύτρωση, για συγχώρεση και για δικαίωση της μαρτυρικής μας Κύπρου. Σήμερα, η ηρωομάνα Αραδίππου προσεύχεται και για την πλήρη διερεύνηση και διακρίβωση της τύχης των άλλων 10 αγνοουμένων-συναγωνιστών, που χάθηκαν στο Παλαίκυθρο και σε αλλά πεδία των μαχών του 1974. Σήμερα, δηλώνουμε ότι, για να τιμηθούν επάξια και να δικαιωθούν οι αγώνες και οι θυσίες όλων όσοι, με το αίμα τους, πότισαν το δέντρο της Ελευθερίας της Κύπρου, θα πρέπει εμείς να συμπορευτούμε με ενότητα και συναίνεση, για να επιτύχουμε την πολυπόθητη επίλυση του Κυπριακού προβλήματος και την επανένωση της πατρίδας μας. Η αποχώρηση του τουρκικού κατοχικού στρατού θα είναι το καλύτερο μνημόσυνο για όλους τους ήρωες της Κυπριακής τραγωδίας, του 55-59, του 63-64 και του 74. Κλείνοντας, θα ήθελα να συγχαρώ όλους όσοι ανέλαβαν την πρωτοβουλία για την ανέγερση των προτομών, καθώς και τον δημιουργό των έργων κ. Κυριάκο Πάτσαλο που με τόση φροντίδα φιλοτέχνησε. Εκ μέρους της κοινότητάς μας και των οικογενειών των ηρώων, ευχαριστούμε τον έντιμο Υπουργό Παιδείας και Πολιτισμού της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Κώστα Καδή, που είναι σήμερα μαζί μας, και μοιράζεται τα αισθήματά μας και συμμερίζεται το μέγεθος της ευθύνης και της ιερής παρακαταθήκης, που μας άφησαν οι ήρωες της Αραδίππου και όλοι οι πεσόντες των «υπέρ ελευθερίας αγώνων» της πατρίδας μας. Κύριε υπουργέ, Είναι καθήκον να εξυμνούμε τον ηρωισμό και τη θυσία των ηρώων μας, αλλά θα πρέπει να περιφρουρήσουμε την αλήθεια, να μελετούμε με διαφάνεια όλες τις σελίδες της ιστορίας, μαύρες και λαμπρές. Είναι υπέρτατο καθήκον μας να εξάγουμε σωστά μηνύματα, για να έχει νόημα η Σπαρτιάτικη μας υπόσχεση, βασισμένη στο «άμες δε γεσόμεθα, πολλώ κάρρονες τούτων». Δηλαδή, εμείς θα πρέπει να γίνουμαι καλύτεροι από τους προκατόχούς μας. Να κάνουμε την υπέρβαση, να αποδιώξουμε τη διχόνοια και να καταφέρουμε να απελευθερώσουμε την Κύπρο μας. Να ανορθώσουμε την κοινωνία και τον λαό του νησιού μας. Κατά τον ποιητή Κωστή Παλαμά, η λειτουργία δεν τέλειωσε. Θα μας δικάσει η ιστορία και οι επόμενες γενιές. «Χρωστάμε σ όσους ήρθαν, πέρασαν, θα ρθούνε, θα περάσουν. Κριτές θα μας δικάσουν οι αγέννητοι, οι νεκροί» Φίλοι και φίλες, θα συνεχίσουμε ενωμένοι, τον αγώνα για τον οποίο ο Λευτέρης Γεωργίου και ο Στέλιος Ελευθερίου πολέμησαν και θυσιάστηκαν. Αντί για δάφνες, επιτρέψτε μου να εναποθέσω τα λόγια του ήρωα Ευαγόρα Παλληκαρίδη: «Των αθανάτων το κρασί, Το βρετε εσείς και πίνετε, ζωή σε σας ο θάνατος, Κι αθάνατοι θα μείνετε..».

Ο ΗΡΩΑΣ ΤΟΥ 1974 ΑΝΔΡΕΑΣ Γ. ΜΙΣΙΗΣ Πέρασε στην αθανασία ο ήρωας του 1974 Ανδρέας Γ. Μίσιης Ο Ανδρέας Γεωργίου Μίσιης, που ήταν αγνοούμενος από το 1974, πέρασε πια στην αθανασία και γράφτηκε στο πάνθεο των ηρώων, ύστερα από την ταυτοποίηση των λειψάνων του, που έγινε πρόσφατα. Η κηδεία του έγινε με όλες τις δέουσες, στρατιωτικές και άλλες τιμές, στις 4 Οκτωβρίου 2016, στον ιερό ναό του Τιμίου Προδρόμου στη Δρομολαξιά. Επικήδειο εκφώνησε ο πρώην βουλευτής του ΑΚΕΛ Αμμοχώστου και ξάδελφος του ήρωα Ανδρέας Μουσκάλλης, και τον αποχαιρέτησε επίσης ο δευτερανεψιός του, Κώστας Κατσώνης, Δημοτικός Σύμβουλος Αραδίππου. Στην κηδεία παρευρέθηκαν οι δήμαρχοι Αραδίππου και Δρομολαξιάς Ευάγγελος Ευαγγελίδης και Κύπρος Ανδρονίκου, εκπρόσωποι κομμάτων και οργανώσεων, στρατιωτικοί (εκ μέρους της Εθνικής Φρουράς), συγγενείς και φίλοι. Στεφάνια κατατέθηκαν εκ μέρους του Προέδρου της Δημοκρατίας Νίκου Αναστασιάδη (από την Επίτροπο Ισότητας κ. Ιωσηφίνα Αντωνίου) και εκ μέρους του Προέδρου του Δημοκρατικού Συναγερμού, Αβέρωφ Νεοφύτου (από τον κ. Νίκο Γεωργίου). Κατέθεσαν επίσης στεφάνια ο Δήμαρχος Αραδίππου κ. Ευάγγελος Ευαγγελίδης, ο Δήμαρχος Δρομολαξιάς κ. Κύπρος Ανδρονίκου και ο κ. Χάρης Χατζηγιασεμής, εκπρόσωπος του Αρχηγού της Αστυνομίας κ. Ζαχαρία Χρυσοστόμου. Μετά την εξόδιο ακολουθία έγινε η ταφή του ήρωα Ανδρέα Γ. Μίσιη στο Κοιμητήριο της Δρομολαξιάς, όπου βρίσκονται θαμμένοι και οι γονιοί του, Γιώργος κια Χρυσταλλού Μίσιη. Τιμώντας τη μνήμη του ήρωα Ανδρέα Γ. Μίσιη ο Δήμος Αραδίππου, με πρόσφατη απόφαση του Δημοτικού του Συμβουλίου, αποφάσισε όπως αναγραφεί το όνομά του στο υπό ανέγερση Μνημείο Αγνοουμένων της Τουρκικής Εισβολής. Αποχαιρετισμός του ήρωα Ανδρέα Γ. Μίσιη Κώστας Κατσώνης Πολυαγαπημένε μας και αξέχαστε Ανδρέα, Βρισκόμαστε σήμερα μπροστά στο σεπτό σκήνωμά σου, για να σου αποτίσουμε τον

ΑΡΑΔΙΠΠΟΥ 2016 27 οφειλόμενο φόρο τιμής και να σου απευθύνουμε το ύστατο χαίρε, 41 χρόνια μετά την ηρωική σου θυσία για την πατρίδα. Και το νυστέρι της μνήμης μάς ταξιδεύει στις τραγικές εκείνες μέρες του 1974, που καρφώθηκαν αδυσώπητα στη μνήμη και στην ψυχή μας. Χάθηκες, μας είπαν, μέσα στη λαίλαπα του πολέμου, στην περιοχή του Παλαίκυθρου κι ύστερα είδαμε το όνομά σου γραμμένο στον μακρύ κατάλογο των αγνουουμένων της τουρκικής εισβολής. Ήταν άγνωστη για μας η λέξη «αγνοούμενος», Ανδρέα. Δεν ξέραμε και δεν καταλαβαίναμε τις διαστάσεις και την πολυσημία της, την αντοχή της στον χρόνο και το δράμα που επιφύλασσε σε κάθε οικογένεια που της έλαχε τούτο το πικρό ριζικό. Κανείς δεν ήξερε. Οι κάτοικοι του νησιού μας, Ελληνοκύπριοι, Τουρκοκύπριοι, Αρμένιοι, Μαρωνίτες και Λατίνοι, ζούσαν για αιώνες ειρηνικά κι αδελφωμένα, παρά τις κατά καιρούς δυσκολίες και τις περιπέτειες. Κι ο καθένας έκανε όνειρα για τα παιδιά του, που τα ήθελε να μεγαλώνουν και να χαίρονται τις χαρές και τις ομορφιές της ειρηνικής ζωής στον ευλογημένο και δύσμοιρο αυτό τόπο που μας έλαχε για πατρίδα. Κανένας και ποτέ δεν φαντάστηκε ούτε και στα πιο εφιαλτικά του όνειρα το κακό που καιροφυλακτούσε. Η προδοσία της χούντας και της ΕΟΚΑ Β και η βαρβαρότητα της τουρκικής εισβολής, σκόρπισαν τον όλεθρο και τον θάνατο στο μαρτυρικό μας νησί εκείνο το τραγικό καλοκαίρι του 1974 κι οι χαρές της ειρηνικής ζωής έδωσαν τη θέση τους στον πόνο και την πίκρα της προσφυγιάς, του ξεριζωμού και του θανάτου. Η θεία η Χρυσταλλού και ο θείος ο Γιώρκος, οι χαροκαμένοι γονείς σου, Ανδρέα, δυο απλοί και ταπεινοί άνθρωποι του μόχθου και της καθημερινής βιοπάλης, έφυγαν με το παράπονο και την πίκρα του άδικου χαμού σου. Έπλαθαν όνειρα για σένα, Ανδρέα οι γονιοί σου, όπως όλοι οι γονιοί. Μετακόμισαν στο Βαρώσι από την Αραδίππου, όπου γεννήθηκες, για να εξασφαλίσουν στην οικογένειά τους μια καλύτερη ζωή. Δεν το φαντάστηκαν ποτέ και δεν το ήθελαν να έχουν έναν ήρωα γιο. Ήσουν το καμάρι τους, μαζί με τα άλλα τρία αδέλφια σου κι ήθελαν-όπως κάθε γονιός να είσαι μαζί τους, ζωντανός, με το χαμόγελο της καλοσύνης και της χαράς που άνθιζε πάντα στο γλυκό πρόσωπό σου. Ήθελαν να σε δουν να προκόβεις στη ζωή, να παντρεύεσαι την αγαπημένη σου αρραβωνιαστικιά, την Ελλάδα σου, να κάνεις τα δικά σου παιδιά, να τους χαρίσεις εγγόνια κι εσύ, και να γεμίζεις με τη ζωντανή παρουσία σου την πικρή τους ζωή. Γι αυτό και σε θερμοπαρακαλούσαν εκείνη την τραγική μέρα της 14ης Αυγούστου 1974 - πρώτη μέρα της δεύτερης φάσης της τουρκικής εισβολής - που ήσουν στο σπίτι με άδεια από τον στρατό, να φύγεις μαζί τους από το Βαρώσι για τη Λάρνακα για να γλιτώσεις, όπως έκαναν τόσοι άλλοι, πολίτες και στρατιωτικοί ακόμα. Μα εσύ δεν άκουες κανέναν, ούτε γονιούς, ούτε αρραβωνιαστικιά ούτε αδέρφια. Πάνω από όλα, τους έλεγες, ήταν το καθήκον. Έπρεπε, έλεγες, πάση θυσία να γυρίσεις στη μονάδα σου, στο Παλαίκυθρο. Δεν μπορούσες να είσαι λιποτάκτης στην πιο κρίσιμη ώρα της πατρίδας. Δεν ταίριαζε με την ευσυνειδησία και τον χαρακτήρα σου. Και κίνησες μέσα στη φωτιά του πολέμου και του θανάτου για ένα ταξίδι που τελικά δεν

28 ΔΗΜΟΣ ΑΡΑΔΙΠΠΟΥ είχε γυρισμό, αφού άλλα έγραφε η δική σου μοίρα, που την καθόρισαν τόσο σκληρά και απάνθρωπα οι προδότες της πατρίδας και οι Τούρκοι εισβολείς. Κάνουμε σήμερα το δικό μας χρέος απέναντί σου, αείμνηστε Ανδρέα, έστω και με καθυστέρηση 41 χρόνων, με ένα αναπάντητο γιατί να γεμίζει με πίκρα αλλά και με οργή και με άμετρο πόνο την ψυχή μας. Γιατί άραγε θα έπρεπε να περάσουν 41 χρόνια για να μάθουμε τι απέγινες; Γιατί θα έπρεπε να μην αξιωθούν οι χαροκαμένοι γονιοί σου να σε θάψουν, να σε τιμήσουν καθώς σου αρμόζει, για να γαληνέψει η ψυχή τους, να σου ανάβουν ένα καντήλι, να σου κάνουν ένα μνημόσυνο πριν φύγουν από τη ζωή με την πίκρα και τον πόνο του αγνοούμενου γιου; Ποιος άραγε μπορεί να δώσει απαντήσεις στα αναπάντητα και αυτά ερωτήματα που ταλανίζουν τα αδέρφια σου: τον Παναγιώτη, την Ελένη κα τη Γιαννούλα, αλλά και όλους τους συγγενείς των αγνοουμένων; Κάτω από ποιες συνθήκες σκοτώθηκες και γιατί σε έθαψαν μαζί με πολλούς άλλους σε ένα πηγάδι στο χωριό Μόρα, παραβιάζοντας κάθε αρχή του διεθνούς δικαίου και του στοιχειώδους σεβασμού στο δικαίωμα της ζωής και της ανθρώπινης αξιοπρέπειεας; Ποιοι άραγε διέπραξαν τούτο το φονικό; Αυτά κι άλλα πολλά βασανιστικά μάς ταλανίζουν τούτη την ώρα, Ανδρέα, καθώς σου απευθύνουμε το στερνό αντίο. Τα ερωτήματα θα παραμένουν και θα μας βασανίζουν αδυσώπητα. Δεν ζητάμε όμως σήμερα εκδίκηση για το κακό που μας βρήκε. Αυτοί που πράξαν το κακό θα πληρώσουν το τίμημα, γιατί «έστι δίκης οφθαλμός ός τα πάνθ ορά». Καθώς σήμερα σε αποχαιρετούμε, εκείνο που ελπίζουμε, ευχόμαστε και προσδοκούμε για τη μοιρασμένη πατρίδα μας, είναι να εξευρεθεί σύντομα μια ειρηνική και βιώσιμη λύση, να επανενωθεί το νησί μας, να πέσουν τα τείχη του μίσους και του διαχωρισμού, για να μπορέσουν ξανά όλοι οι κάτοικοι να ξαναβρούν τη χαμένη ευτυχία και τη χαρά, μέσα σε συνθήκες ειρήνης, ευημερίας και συμφιλίωσης. Δεν θέλουμε τα παιδιά και τα εγγόνια μας να ζήσουν άλλο πόλεμο, δεν θέλουμε άλλους ήρωες και άλλους αγνοούμενους. Θέλουμε οι νέοι μας να μεγαλώνουν μέσα σε συνθήκες ασφάλειας και να μπορούν να πραγματώνουν τα όνειρά τους. Τίποτε λιγότερο και τίποτε περισσότερο. Κι αυτό θα γίνει μόνο με την επανένωση του νησιού μας, τον τερματισμό της τουρκικής κατοχής και τη διασφάλιση συνθηκών ειρηνικής και ευτυχισμένης ζωής για όλους τους κατοίκους του νησιού μας, Ελληνοκύπριους Τουρκοκύπριους, Αρμένιους, Μαρωνίτες και Λατίνους. Αυτό θα ναι το καλύτερο μνημόσυνο για σένα, Ανδρέα και για όλους όσοι θυσίασαν τη ζωή τους στον βωμό της κυπριακής ελευθερίας. Αείμνηστε κι αγαπημένε ξάδελφε και φίλε, Ανδρέα, Οταν το καλοκαίρι του 1974, μάθαμε πως ήσουν αγνοούμενος, κλάψαμε πικρά, μα δεν χάσαμε τις ελπίδες μας. Κάπως έτσι, με ένα ποίημα, κατέγραψα τότε το τραγικό γεγονός της εξαφάνισής σου, και μ αυτό θα θελα να κλείσω τον αποχαιρετισμό μου:

ΑΡΑΔΙΠΠΟΥ 2016 29 Αφιέρωμα* (Στον αγνοούμενο από τις 15 Αυγούστου 1974 Ανδρέα Γεωργίου Μίσιη) Αδέρφι μας, ξεκίνησες-θυμάσαι-κείνο το πρωινό, ήτανε μήνας Αύγουστος κι ήταν ωραίο πρωινό, στις δεκαπέντε. Ήτανε τότε που μας ξύπνησαν πάλι με θούρια και με ριπές πολυβόλων. Ήτανε τότες που τούρκεψε πάλι ο ουρανός μας κι έκανε τον ήλιο του βόλια και βόμβες ναπάλμ για να μας αφανίσουν. Έπρεπε-έτσι μας είπεςνα βρεθείς στη μονάδα σου. Σταμάτησες κάπου-μας είπαν- «έπος Παλαίκυθρον». Σε είδανε, λέει, δίπλα στον φαντάρο με το αντιαεροπορικό και την μπαρουτοκαπνισμένη όψη. Σε είδανε την ώρα εκείνη που ο σιδερένιος θάνατος έκανε αναγνώριση και διαμοίραζε κλήρους θανάτου στα παιδιά που ήταν αμούστακα κι έμαθαν σε μια μέρα τον πόλεμο κι έμαθαν σε μια μέρα να ναι μπροστάρηδες κι έμαθαν σε μια μέρα τον θάνατο... Από τότες δεν μας ξαναμίλησαν για σένα, Αντρέα, από τότε έγινες για μας το παν και για τους άλλους η φωτογραφία της απορίας... Από τότε μεγάλωσες πολύ, Αντρέα, από τότε είσαι ο πιο μεγάλος ανάμεσά μας Ανδρέα. Ας είναι ελαφρύ το χώμα που θα σε σκεπάσει. Αιωνία σου η μνήμη. *Το ποίημα περιλαμβάνεται στην στην ποιητική συλλογή του Κώστα Κατσώνη «Μιλήματα κι αντιμιλήματα», που κυκλοφόρησε στη Λάρνακα το 1993 (σ. 21)

30 ΔΗΜΟΣ ΑΡΑΔΙΠΠΟΥ Επικήδειος Λόγος για τον αγνοούμενο Ανδρέα Γεωργίου Μίσιη Ανδρέας Μουσκάλλης Πρώην βουλευτής Αμμοχώστου Πέρασαν 41 χρόνια, από τον καταραμένο Ιούλη του 1974, κατά τον οποίο κορυφώθηκε η παραφροσύνη των προδοτών με το πραξικόπημα και τη βάρβαρη Τουρκική Εισβολή που ακολούθησε μετά μία εβδομάδα. Οι νέοι της Κύπρου έτρεξαν στα πεδία των μαχών για να αντιμετωπίσουν τους Τούρκους εισβολείς σ έναν ομολογουμένως προδομένο πόλεμο και εξ υπαρχής χαμένο. Τα παιδιά της Κύπρου όμως, με μόνα όπλα τους την πίστη στα ιδανικά της πατρίδας τους, πήγαν στην μάχη υπερασπιζόμενοι την τιμή και αξιοπρέπεια του τόπου τους. Σ αυτό τον προδομένο και σημαδεμένο πόλεμο, έλαβε μέρος και ο Ανδρέας Μίσιης, ο οποίος κατατάχτηκε στην Εθνική Φρουρά και στη συνέχεια, κατά τη δεύτερη Τούρκικη Εισβολή βρέθηκε στο Παλαίκυθρο, μέσα σε μια πραγματική κόλαση πυρός, που είχε ως αποτέλεσμα δεκάδες νέοι μας να σκοτωθούν και πολλοί άλλοι να είναι ακόμα αγνοούμενοι. Ανάμεσα στη μακρά λίστα των Αγνοουμένων ήταν και ο Ανδρέας Μίσιης, ο οποίος για τελευταία φορά θεάθηκε στην περιοχή του Παλαίκυθρου τον Αύγουστο του 1974. Τα οστά του βρέθηκαν πρόσφατα σε ομαδικό τάφο έξω από το Παλαίκυθρο κοντά στο Τουρκοκυπριακό χωριό Μόρα. Σαράντα ένα χρόνια μετά τον ηρωικό θάνατο του Ανδρέα και τόσων άλλων αγνοουμένων της εισβολής, οι εκταφές και οι εξετάσεις DNA που διενεργούνται από τη ΔΕΑ επιτρέπουν στις οικογένειες των ηρώων μας να πληροφορούνται για την τύχη των αγαπημένων τους προσώπων και να τους οδηγούν με τις πρέπουσες τιμές στην τελευταία τους κατοικία. Αυτό ασφαλώς βοηθά να επουλωθεί έστω και πολύ αργοπορημένα μια πληγή η οποία είναι ανοικτή για δεκαετίες και να απαλυνθεί ο πόνος των συγγενών. Δεν κλείνει όμως η τρύπα που έχουν στην καρδιά τους για την απώλεια των αγαπημένων τους και την οποία θα κουβαλούν μέχρι το τέλος της ζωής τους. Ενώ τίποτα δεν μπορεί να πάρει τον χρόνο πίσω και να διαφοροποιήσει τα γεγονότα που έγιναν, αυτό που μπορούμε και οφείλουμε να προσπαθήσουμε να καθορίσουμε είναι το μέλλον. Όμως, δεν μπορεί να κτισθεί ένα ασφαλέστερο μέλλον, χωρίς να θυμούμαστε και να γνωρίζουμε την αλήθεια για το παρελθόν. Η λήθη μόνο σε κακοτοπιές θα μας οδηγήσει. Ο Ανδρέας Γεωργίου Μίσιης, γεννήθηκε στην Αραδίππου στις 17/7/1949. Είναι το μεγαλύτερο παιδί του Γεώργιου Ιωάννου Μίσιη από το Αυγόρου και της Χρυσταλλούς Χαραλάμπους Κατσαροπούλη από την Αραδίππου, οι οποίοι απέκτησαν ακόμα τρία παιδιά τον Παναγιώτη, την Ελένη και τη Γιαννούλλα. Η οικογένεια του Γιωρκή και της Χρυσταλλούς Μίσιη, οι οποίοι διέμεναν μετά τον γάμο τους στην Αραδίππου μαζί με τα τέσσερα

ΑΡΑΔΙΠΠΟΥ 2016 31 παιδιά τους, μετακόμισε στο Βαρώσι το 1959, για μια καλύτερη ζωή. Έπρεπε να ζήσουν μια μεγάλη οικογένεια και αναζητούσαν περισσότερες ευκαιρίες στην πόλη του Βαρωσιού. Πράγματι, ο Γιωρκής και η Χρυσταλλού, σήκωσαν τα μανίκια και έδωσαν τον καλύτερο εαυτό τους, για να μεγαλώσουν τα παιδιά τους και να τα αποκαταστήσουν. Ήταν φιλοπρόοδοι, φιλήσυχοι, έντιμοι και πολύ εργατικοί άνθρωποι, όπως και τα παιδιά τους, από ενωρίς δε εντάχθηκαν στις γραμμές του Λαϊκού Κινήματος και του ΑΚΕΛ. Ο Αντρέας ήταν πολύ καλός, ήσυχος και ευγενικός, κοινωνικός χαρακτήρας. Δούλευε κουρέας και είχε αρκετούς φίλους, οι οποίοι ονειρεύονταν όλοι μαζί τη μελλοντική πορεία τους. Ο Αντρέας ήταν αρραβωνιασμένος 8 μηνών με την Ελλάδα Λουκά και προετοίμαζαν πολύ σύντομα τον γάμο τους. Δυστυχώς, το πραξικόπημα και η τουρκική εισβολή που ακολούθησαν, χάλασαν τα όμορφα σχέδια τους, τα οποία δεν πραγματοποιήθηκαν ποτέ. Ο Αντρέας πήγε στον πόλεμο Έγινε Αγνοούμενος... Οι ηλικιωμένοι γονείς του Αντρέα, μετά την προσφυγιά εγκαταστάθηκαν στον προσφυγικό Συνοικισμό Δρομολαξιάς μαζί με όλα τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας. Απών ο Αντρέας, ο οποίος ήταν αγνοούμενος, ο οποίος πήγε να υπερασπίσει την πατρίδα και δεν γύρισε πίσω ποτέ. Θυμάμαι την αγωνία, τον πόνο, τον θυμό, το κλάμα του Θείου και της Θείας, του Γιώρκου και της Χρυσταλλούς, για το χαμένο τους παιδί. Δεν έμεινε τόπος, γραφεία, στρατιώτες που δεν επισκέφθηκαν για να μάθουν για την τύχη του Αντρέα τους. Έγιναν τεράστιες προσπάθειες από την οικογένεια του για την ανεύρεσή του, όμως μάταια. Δυστυχώς, έφυγαν από τη ζωή με την πίκρα και το μεγάλο παράπονο, για τον αγνοούμενο γιο τους Σήμερα θα είναι χαρούμενοι. Τα βάσανά τους τελειώνουν. Θα συναντήσουν τον Αντρίκκο τους. Θα τον αγκαλιάσουν και θα τον φιλήσουν. Θα μιλήσουν για την περιπέτειά του, για τη μακρά απουσία και την επιστροφή του Αγαπητοί φίλοι και φίλες, Σήμερα χαιρετούμε και αποχαιρετούμε έναν πραγματικό ήρωα. Τον Αντρέα Γεωργίου Μίσιη, γιο του Γιώρκου και της Χρυσταλλούς Μίσιη και αδελφό του Παναγιώτη, της Ελένης και της Γιαννούλλας, όπως και των άλλων συγγενών και φίλων. Σήμερα συνοδεύουμε στην τελευταία του κατοικία, με τιμές όπως πραγματικά του αξίζει, τον Ήρωα Αντρέα Γεωργίου Μίσιη, ο οποίος πολέμησε γενναία εναντίον υπέρτερων δυνάμεων υπερασπιζόμενος την τιμή, την αξιοπρέπεια και την Ανεξαρτησία της πατρίδας του. Το Λαϊκό Κίνημα του τόπου μας, νιώθει υπερήφανο για ακόμα έναν ήρωά του. Πάντοτε στους αγώνες αυτού του τόπου, το Λαϊκό Κίνημα της Αριστεράς ήταν παρών Και πάντοτε θα είναι παρών Καλό σου ταξίδι ήρωα Αντρέα Γεωργίου Μίσιη. Καλό σου ταξίδι... Δρομολοξιά, 4 Οκτωβρίου 2015

32 ΔΗΜΟΣ ΑΡΑΔΙΠΠΟΥ Βιογραφικά και ιστορικό της εξαφάνισης του Ανδρέα Γεωργίου Μίσιη Ο Ανδρέας γεννήθηκε στην Αραδίππου το 1949. Γονείς του ο Γιώρκος ο Μίσιης από το Αυγόρου και η Χρυσταλλού Χαραλάμπους Κατσαροπούλη από την Αραδίππου. Ήταν το πρωτότοκο παιδί της πολύτεκνης οικογένειάς του και είχε άλλα τρία αδέλφια: τον Παναγιώτη, την Ελένη και τη Γιαννούλα. Έζησε τα πρώτα παιδικά του χρόνια στη γενέτειρά του Αραδίππου και μεγάλωσε στην Αμμόχωστο, όπου η οικογένειά του μετακόμισε για βιοποριστικούς λόγους και διέμενε μέχρι τη μέρα του βίαιου εκτοπισμού τους, στις 14 Αυγούστου 1974. Λίγες μέρες πριν από τα τραγικά γεγονότα του 74 είχε αρραβωνιαστεί με τη 17χρονη αγαπημένη του Ελλάδα Λουκά κι έκανε τα δικά του όνειρα για τη ζωή και για το αύριο... Όμως, η προδοσία του πραξικοπήματος και η τουρκική εισβολή που ακολούθησε, έριξαν στην προσφυγιά την οικογένειά του, που βίωσε στη συνέχεια το δράμα του αγνοούμενου γιου και αδελφού για 41 ολόκληρα χρόνια. Οι γονείς του, Χρυστάλλα και Γιώρκος Μίσιης, έφυγαν από τη ζωή στην προσφυγιά, με την πίκρα και το παράπονο για τον αγνοούμενο γιο τους... Ήταν μόλις 25 χρόνων, όταν η πατρίδα τον κάλεσε, στις 20 Ιουλίου 1974 να την υπερασπιστεί, μαζί με χιλιάδες άλλους έφεδρους στρατιώτες. Κατατάχτηκε στο 391 Τάγμα Επιστράτευσης και μεταξύ πρώτης και δεύτερης εισβολής βρέθηκε να υπηρετεί στην περιοχή Παλαικύθρου. Ήταν με άδεια στις 14 Αυγούστου 1974, όταν άρχιζε η δεύτερη εισβολή. Κώφευσε στα παρακάλια και τα κλάματα της μάνας του να φύγει μαζί με την υπόλοιπη οικογένεια για τη Λάρνακα, όπως έκαναν όλοι εκείνη τη μέρα για να γλιτώσουν-πολίτες και στρατιωτικοί ακόμα... Έπρεπε, τους είπε να επιστρέψει στη μονάδα του. Το καθήκον προς την πατρίδα ήταν, φαίνεται, για τον Ανδρέα πάνω από όλα... Αψηφώντας τη φωτιά του πολέμου, τα τουρκικά αεροπλάνα και τα τανκς που προέλαυναν προς την Αμμόχωστο ανεμπόδιστα, επέστρεψε στο τάγμα του στο Παλαίκυθρο και ενώθηκε με τους υπόλοιπους συστρατιώτες και συμπολεμιστές. Έδωσαν μαζί την άνιση μάχη της υπεράσπισης της προδομένης πατρίδας, χωρίς όμως να μπορέσουν να ανακόψουν τις υπέρτερες δυνάμεις των εισβολέων. Και το μέτωπο ξάφνου κατέρρευσε. Οι στρατιώτες, κυνηγημένοι από τους αδίστακτους εισβολείς, σκορπίστηκαν προσπαθώντας να βρουν δρόμους διαφυγής και σωτηρίας. Μια μεγάλη ομάδα στρατιωτών αποφάσισαν να παραδοθούν. Κάλεσαν και τον Ανδρέα να τους ακολουθήσει, αλλά αυτός αρνήθηκε. Όσοι παραδόθηκαν μεταφέρθηκαν στην Τουρκία ως αιχμάλωτοι και απελευθερώθηκαν με την ανταλλαγή αιχμαλώτων. Ο Ανδρέας προτίμησε να παραμείνει με μια άλλη ομάδα εφέδρων που επιχείρησαν να διαφύγουν προς τις ελεύθερες περιοχές, και ήταν μέχρι πρόσφατα όλοι αγνοούμενοι... Μες στη φωτιά και τον χαλασμό της μάχης του Παλαικύθρου, ο Ανδρέας είχε και μια τρί-

ΑΡΑΔΙΠΠΟΥ 2016 33 τη ευκαιρία για να γλιτώσει, αλλά δεν ήταν φαίνεται γραφτό του. Με βάση σχετική μαρτυρία, την ώρα τη άτακτης υποχώρησης των εφέδρων μας, σταμάτησε ξαφνικά δίπλα του ένα στρατιωτικό τζιπ που οδηγούσε κάποιος φίλος του Αμμοχωστιανός, έφεδρος. Αναγνώρισε τον Ανδρέα και του φώναξε να ανέβει στο όχημα για να φύγει μαζί τους προς τις ελεύθερες περιοχές. Ανταποκρίθηκε στο κάλεσμά του κι ενώ ετοιμαζόταν να φορέσει το κράνος του και να ανέβει στο τζιπ, ένα τουρκικό μαχητικό έκανε μια καταβύθιση προς το μέρος τους πολυβολώντας κι όλοι έσπευσαν να καλυφθούν για να γλιτώσουν. Έτσι χάθηκε κι αυτή, η τρίτη ευκαιρία διάσωσής του. Στη συνέχεια, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, οι Τούρκοι τον συνέλαβαν μαζί με άλλους στρατιώτες που δεν παραδόθηκαν ή δεν κατάφεραν να διαφύγουν, τους εκτέλεσαν «εν ψυχρώ» και τους έθαψαν σε ομαδικό τάφο στο τουρκοκυπριακό χωριό Μόρα. Τα οστά τους εντοπίστηκαν το 2011 και ταυτοποιήθηκαν στη συνέχεια με τη μέθοδο του DNA. Ο αδελφός του Παναγιώτης, μου εξομολογήθηκε ότι όταν έγινε η ταυτοποίηση και τον κάλεσαν για την καθιερωμένη ενημέρωση-αναγνώριση, διαπίστωσε ότι ο Ανδρέας είχε δολοφονηθεί από τους Τούρκους εισβολείς με μια σφαίρα στο κεφάλι... Σαράντα ένα χρόνια μετά, ο ήρωας του 1974 Ανδρέας Γεωργίου Μίσιης κηδεύτηκε στην προσφυγιά και τάφηκε στο Κοιμητήριο της Δρομολαξιάς, όπου είναι θαμμένοι και οι γονείς του. Ήταν στ αλήθεια ένας αληθινός ήρωας - όπως φανερώνει το οδοιπορικό της εξαφάνισης και της θυσίας του. Ένας ξεχασμένος ήρωας του 1974 - όπως και τόσοι άλλοι. Ένας απλός, ταπεινός και καλοσυνάτος 25χρονος νέος, μ ένα γλυκό και θλιμμένο πρόσωπο, που έφυγε τόσο άδικα και απάνθρωπα από τη ζωή και δεν αξιώθηκε να χαρεί και να πραγματώσει τα όνειρά του... Κώστας Κατσώνης