Ευαγγελική περικοπή: Εκ του Κατά Ματθαίον Κεφ. Α:1 25 Κείμενο: 1 Βίβλος γενέσεως Ιησοῦ Χριστοῦ, υἱοῦ Δαυῒδ, υἱοῦ Αβραάμ. 2 Αβραὰμ ἐγέννησε τὸν Ισαάκ, Ισαὰκ δὲ ἐγέννησε τὸν Ιακώβ, Ιακὼβ δὲ ἐγέννησε τὸν Ιούδαν καὶ τοὺς ἀδελφοὺς αὐτοῦ, 3 Ιούδας δὲ ἐγέννησε τὸν Φαρὲς καὶ τὸν Ζαρὰ ἐκ τῆς Θάμαρ, Φαρὲς δὲ ἐγέννησε τὸν Εσρώμ, Εσρὼμ δὲ ἐγέννησε τὸν Αράμ, 4 Αρὰμ δὲ ἐγέννησε τὸν Αμιναδάβ, Αμιναδὰβ δὲ ἐγέννησε τὸν Ναασσών, Ναασσὼν δὲ ἐγέννησε τὸν Σαλμών, 5 Σαλμὼν δὲ ἐγέννησε τὸν Βοὸζ ἐκ τῆς Ραχάβ, Βοὸζ δὲ ἐγέννησε τὸν Ωβὴδ ἐκ τῆς Ρούθ, Ωβὴδ δὲ ἐγέννησε τὸν Ιεσσαί, 6 Ιεσσαὶ δὲ ἐγέννησε τὸν Δαυῒδ τὸν βασιλέα. Δαυῒδ δὲ ὁ βασιλεὺς ἐγέννησε τὸν Σολομῶντα ἐκ τῆς τοῦ Οὐρίου, 7 Σολομὼν δὲ ἐγέννησε τὸν Ροβοάμ, Ροβοὰμ δὲ ἐγέννησε τὸν Αβιά, Αβιὰ δὲ ἐγέννησε τὸν Ασά, 8 Ασὰ δὲ ἐγέννησε τὸν Ιωσαφάτ, Ιωσαφὰτ δὲ ἐγέννησε τὸν Ιωράμ, Ιωρὰμ δὲ ἐγέννησε τὸν Οζίαν, 9 Οζίας δὲ ἐγέννησε τὸν Ιωάθαμ, Ιωάθαμ δὲ ἐγέννησε τὸν Αχαζ, Αχαζ δὲ ἐγέννησε τὸν Εζεκίαν, 10 Εζεκίας δὲ ἐγέννησε τὸν Μανασσῆ, Μανασσῆς δὲ ἐγέννησε τὸν Αμών, Αμὼν δὲ ἐγέννησε τὸν Ιωσίαν, 11 Ιωσίας δὲ ἐγέννησε τὸν Ιεχονίαν καὶ τοὺς ἀδελφοὺς αὐτοῦ ἐπὶ τῆς μετοικεσίας Βαβυλῶνος. 12 Μετὰ δὲ τὴν μετοικεσίαν Βαβυλῶνος Ιεχονίας ἐγέννησε τὸν Σαλαθιήλ, Σαλαθιὴλ δὲ ἐγέννησε τὸν Ζοροβάβελ, 13 Ζοροβάβελ δὲ ἐγέννησε τὸν Αβιούδ, Αβιοὺδ δὲ ἐγέννησε τὸν Ελιακείμ, Ελιακεὶμ δὲ ἐγέννησε τὸν Αζώρ, 14 Αζὼρ δὲ ἐγέννησε τὸν Σαδώκ, Σαδὼκ δὲ ἐγέννησε τὸν Αχείμ, Αχεὶμ δὲ ἐγέννησε τὸν Ελιούδ, 15 Ελιοὺδ δὲ ἐγέννησε τὸν Ελεάζαρ, Ελεάζαρ δὲ ἐγέννησε τὸν Ματθάν, Ματθὰν δὲ ἐγέννησε τὸν Ιακώβ, 16 Ιακὼβ δὲ ἐγέννησε τὸν Ιωσὴφ τὸν ἄνδρα Μαρίας, ἐξ ἧς ἐγεννήθη Ιησοῦς ὁ λεγόμενος Χριστός. 17 Πᾶσαι οὖν αἱ γενεαὶ ἀπὸ Αβραάμ ἕως Δαυῒδ γενεαὶ δεκατέσσαρες, καὶ ἀπὸ Δαυῒδ ἕως τῆς μετοικεσίας Βαβυλῶνος 1 / 12
γενεαὶ δεκατέσσαρες, καὶ ἀπὸ τῆς μετοικεσίας Βαβυλῶνος ἕως τοῦ Χριστοῦ γενεαὶ δεκατέσσαρες. 18 Τοῦ δὲ Ιησοῦ Χριστοῦ ἡ γέννησις οὕτως ἦν. μνηστευθείσης γὰρ τῆς μητρὸς αὐτοῦ Μαρίας τῷ Ιωσήφ, πρὶν ἢ συνελθεῖν αὐτοὺς εὑρέθη ἐν γαστρὶ ἔχουσα ἐκ Πνεύματος Αγίου. 19 Ιωσὴφ δὲ ὁ ἀνὴρ αὐτῆς, δίκαιος ὢν καὶ μὴ θέλων αὐτὴν παραδειγματίσαι, ἐβουλήθη λάθρα ἀπολῦσαι αὐτήν. 20 Ταῦτα δὲ αὐτοῦ ἐνθυμηθέντος ἰδοὺ ἄγγελος Κυρίου κατ ὄναρ ἐφάνη αὐτῷ λέγων Ιωσὴφ υἱὸς Δαυῒδ, μὴ φοβηθῇς παραλαβεῖν Μαριὰμ τὴν γυναῖκά σου τὸ γὰρ ἐν αὐτῇ γεννηθὲν ἐκ Πνεύματός ἐστιν Αγίου. 21 τέξεται δὲ υἱὸν καὶ καλέσεις τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ιησοῦν αὐτὸς γὰρ σώσει τὸν λαὸν αὐτοῦ ἀπὸ τῶν ἁμαρτιῶν αὐτῶν. 22 Τοῦτο δὲ ὅλον γέγονεν ἵνα πληρωθῇ τὸ ρηθὲν ὑπὸ τοῦ Κυρίου διὰ τοῦ προφήτου λέγοντος 23 ἰδοὺ ἡ παρθένος ἐν γαστρὶ ἕξει καὶ τέξεται υἱόν, καὶ καλέσουσι τὸ ὄνομα αὐτοῦ Εμμανουήλ, ὅ ἐστι μεθερμηνευόμενον μεθ ἡμῶν ὁ Θεός. 24 Διεγερθεὶς δὲ ὁ Ιωσὴφ ἀπὸ τοῦ ὕπνου ἐποίησεν ὡς προσέταξεν αὐτῷ ὁ ἄγγελος Κυρίου καὶ παρέλαβε τὴν γυναῖκα αὐτοῦ, 25 καὶ οὐκ ἐγίνωσκεν αὐτὴν ἕως οὗ ἔτεκε τὸν υἱὸν αὐτῆς τὸν πρωτότοκον, καὶ ἐκάλεσε τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ιησοῦν. Ερμηνευτική απόδοση: Από Π. Ν. Τρεμπέλα 1 Βιβλίον της γενεαλογίας του Ιησού Χριστού, απογόνου κατά το ανθρώπινον του βασιλέως Δαυΐδ, ο οποίος πάλιν υπήρξεν απόγονος του πατριάρχου Αβραάμ. 2 Διότι ο Αβραάμ εγέννησε τον Ισαάκ, ο Ισαάκ δε εγέννησε τον Ιακώβ, ο δε Ιακώβ εγέννησε τον Ιούδαν και τους αδελφούς αυτού. 3 Ο Ιούδας δε εγέννησε από την νύμφην αυτού Θάμαρ τους διδύμους Φαρές και Ζαρά, ο Φαρές δε εγέννησε τον Εσρώμ, ο Εσρώμ δε εγέννησε τον Αράμ. 4 Ο Αράμ δε εγέννησε τον Αμιναδάβ, ο Αμιναδάβ δε εγέννησε τον Ναασσών, ο Ναασσών δε εγέννησε τον Σαλμών. 5 Ο Σαλμών δε εγέννησε τον Βοόζ από την τέως αμαρτωλήν Ραχάβ, ο Βοόζ δε εγέννησε τον Ωβήδ από την Μωαβίτιδα Ρούθ, ο Ωβήδ δε εγέννησε τον Ιεσσαί. 6 Ο Ιεσσαί δε 2 / 12
εγέννησε τον βασιλέα Δαυΐδ, ο δε βασιλεύς Δαυίδ εγέννησε τον Σολομώντα από την γυναίκα του Ουρίου. 7 Ο Σολομών δε εγέννησε τον Ροβοάμ, ο Ροβοάμ δε εγέννησε τον Αβιά, ο Αβιά δε εγέννησε τον Ασά. 8 Ο Ασά δε εγέννησε τον Ιωσαφάτ, ο Ιωσαφάτ δε εγέννησε τον Ιωράμ, ο Ιωράμ δε εγέννησε τον Οζίαν.9 Ο Οζίας δε εγέννησε τον Ιωάθαμ, ο Ιωάθαμ δε εγέννησε τον Αχαζ, ο Αχαζ δε εγέννησε τον Εζεκίαν. 10 Ο Εζεκίας δε εγέννησε τον Μανασσή, ο Μανασσής δε εγέννησε τον Αμών, ο Αμών δε εγέννησε τον Ιωσίαν. 11 Ο Ιωσίας δε εγέννησε τον Ιεχονίαν και τους αδελφούς αυτού κατά την εποχήν, που απήχθησαν αιχμάλωτοι εις την Βαβυλώνα οι Ιουδαίοι. 12Επειτα δε από την βιαίαν αυτήν μετανάστευσιν των Ιουδαίων εις Βαβυλώνα και την ζωήν των εκεί ως αιχμαλώτων, ο Ιεχονίας εγέννησε τον Σαλαθιήλ, ο δε Σαλαθιήλ εγέννησε τον Ζοροβάβελ. 13 Ο Ζοροβάβελ δε εγέννησε τον Αβιούδ, ο Αβιούδ δε εγέννησε τον Ελιακείμ, Ελιακείμ δε εγέννησε τον Αζώρ. 14 Ο Αζώρ δε εγέννησε τον Σαδώκ, ο Σαδώκ δε εγέννησε τον Αχείμ, ο Αχείμ δε εγέννησε τον Ελιούδ. 15 Ο Ελιούδ δε εγέννησε τον Ελεάζαρ, ο Ελεάζαρ δε εγέννησε τον Ματθάν, ο Ματθάν δε εγέννησε τον Ιακώβ. 16 Ο Ιακώβ δε εγέννησε τον Ιωσήφ, τον μνηστήρα της Μαρίας, από την οποίαν εγεννήθη ο Ιησούς ο ονομαζόμενος Χριστός. 17 Ολαι λοιπόν αι γενεαί από τον Αβραάμ μέχρι του Δαυίδ είναι γενεαί δεκατέσσαρες και από Δαυίδ μέχρι της μετοικεσίας των Ιουδαίων ως αιχμαλώτων εις την Βαβυλώνα είναι γενεαί δεκατέσσαρες και από της μετοικεσίας εις την Βαβυλώνα μέχρι των ημερών του Χριστού γενεαί πάλιν δεκατέσσαρες. 18 Η δε γέννησις του Ιησού Χριστού έγινε κατά τον ακόλουθον υπερφυσικόν τρόπον. Οταν δηλαδή εμνηστεύθη η μήτηρ αυτού Μαρία με τον Ιωσήφ, χωρίς να συνοικήσουν ως σύζυγοι, ευρέθη έγκυος από την δημιουργικήν ενέργειαν του Αγίου Πνεύματος. 19 Ο δε Ιωσήφ, ο μνηστήρ αυτής, όταν αντελήφθη την εγκυμοσύνην αυτής, επήρε την απόφασιν να διαλύση την μνηστείαν. Επειδή όμως ήτο ενάρετος και εύσπλαγχνος δεν ηθέλησε να την διαπομπεύση δημοσία, αλλ'εσκέφθη να την διώξη μυστικά χωρίς να ανακοινώση εις κανένα τας υποψίας του. 20Ενώ δε αυτά είχε στον νουν, ιδού ένας άγγελος του Κυρίου παρουσιάσθη στο όνειρόν του και του είπεν Ιωσήφ, 3 / 12
απόγονε του Δαυΐδ, μη διστάσης, να παραλάβης στον οίκον σου την Μαριάμ, την αγνήν και πιστήν μνηστή σου, διότι το παιδίον που κυοφορείται έντος αυτής έχει συλληφθή από την δημιουργικήν ενέργειαν του Αγίου Πνεύματος. 21 Θα γεννήση δε υιόν, και συ (ο οποίος σύμφωνα με τον νόμον θεωρείσαι προστάτης και πατέρας του) θα το ονομάσης Ιησούν (δηλαδή Θεόν Σωτήρα) διότι αυτός θα σώση πράγματι τον λαόν του από τας αμαρτίας αυτών. 22 Και όλον αυτό το θαυμαστόν και μοναδικόν γεγονός έγινε, δια να πραγματοποιηθή και επαληθεύση αυτό, που είχε λεχθή από τον Κυριον δια του προφήτου Ησαΐου 23 Ιδού η αγνή και άμωμος παρθένος θα συλλάβη και θα γεννήση υιόν, χωρίς να γνωρίση άνδρα, και θα ονομάσουν αυτόν Εμμανουήλ, όνομα που σημαίνει Ο Θεός είναι μαζή μας. 24 Αμέσως λοιπόν μόλις εσηκώθη από τον ύπνον ο Ιωσήφ, έκαμε όπως τον είχε διατάξει ο άγγελος του Κυρίου και παρέλαβε στον οίκον του με εμπιστοσύνην και σεβασμόν την μνηστήν του. 25 Και ποτέ δεν εγνώρισεν αυτήν ως σύζυγον ούτε και όταν εγέννησεν αυτή τον πρώτον και μοναδικόν υιόν της ούτε και μετά ταύτα. Και εκάλεσεν ο Ιωσήφ το όνομα του παιδίου Ιησούν. Σχόλια: Σωκράτης Ανδρέου, Θεολόγος Ιεροψάλτης. Δεν αποτελεί τυχαίο γεγονός η επιλογή της παραπάνω ευαγγελικής περικοπής για την Κυριακή της προ Χριστού Γεννήσεως του Κυρίου και Θεού μας. Οι πατέρες που όρισαν τις ευαγγελικές περικοπές επέλεξαν το πρώτο κείμενο με το οποίο αρχίζει η Καινή Διαθήκη, το κείμενο της Νέας Απαρχής για την Καινούργια συμφωνία του Θεού με τον άνθρωπο. Γιατί αυτή η συμφωνία κατέστει πλέον για την ανθρωπότητα οντολογικά και υπαρξιακά σωτήρια και λυτρωτική. Αρχικά, παραθέτει ο ιερός ευαγγελιστής μια εκτενή ονοματολογία που αφορά την προ Χριστού γενεαλογία. Αυτό γίνεται πρώτιστα για να δείξει την άρρηκτη σχέση και την ασταμάτητη 4 / 12
συνοχή της ανθρώπινης ιστορίας μέσα στον χρόνο, μια πορεία όμως που άρχισε, συνεχίζεται και τελειώνει μέσα από το προαιώνιο σχέδιο του Θεού. Μια πορεία που διατηρείται σταθερή και αταλάντευτη διότι την διαποτίζει και την συνέχει η χάρις του Παναγίου Πνεύματος. Η Παλαιά Διαθήκη δεν ενταφιάστηκε αλλά επαναπροσδιορίστηκε και «Καινοποιήθηκε». Ο άσαρκος Λόγος της παλαιάς συμφωνίας σαρκώνεται και λαμβάνει πλέον την ανθρώπινη υπόσταση με σκοπό να υπουργήσει ταπεινά το προαιώνιο θέλημα του Πατρός, και κατ επέκταση την σωτηρία του γένους των ανθρώπων. Ο δεύτερος λόγος για τον οποίο παραθέτει ο ευαγγελιστής το γενεαλογικό δένδρο του Χριστού είναι για να μας δείξει ότι ο ίδιος ο Χριστός αν και γεννήθηκε «εκ Πνεύματος Αγίου», με θαυμαστό και υπερφυσικό τρόπο, εντούτοις επέλεξε να σαρκωθεί όπως ένας φυσιολογικός άνθρωπος με προγόνους και προπάτορες, παππούδες και γιαγιάδες, και από αυτούς να γεννηθεί «εξ αγνών παρθενικών αιμάτων», από την μητέρα του, την Παρθένον Μαρία. Ο άναρχος και απερίγραπτος Θεός, αν και υπερέχει και προέχει κάθε ορατής και αοράτου κτίσεως δεν αποστασιοποιείται από την ιστορία του ανθρώπου. Δεν παρακολουθεί απλά και στωικά την πορεία της ανθρωπότητας, αλλά ούτε και επεμβαίνει τυραννικά και ετσιθελικά στην ελεύθερη και αυτεξούσια επιλογή των ανθρώπων. Αντ αυτού, για να υλοποιήσει το φιλάνθρωπο σχέδιο του προς σωτηρία των ανθρώπων, επέλεξε τον λαό το Ισραήλ τον οποίο καθοδήγησε και στήριξε στις διάφορες δυσκολίες του. Ευλόγησε τους προπάτορές του να μείνουν σταθεροί στην πίστη και να λάβουν ως ευλογία πολλά και ευλογημένα τέκνα από τα οποία το ανθρώπινο γένος θα αυξανόταν. Ενεθάρρυνε τους εκλεκτούς προφήτες και δικαίους να μαρτυρήσουν με τα λόγια και τις πράξεις τους τον δημιουργό πάσης κτίσεως, άσαρκο τότε γι αυτούς, ένσαρκον πλέον για εμάς. Ο απόστολος και ευαγγελιστής Ματθαίος, αφού ολοκληρώνει το γενεαλογικό δένδρο της φυλής από την οποία προήλθε ο Χριστός, περιγράφει με απλότητα και παραστατικότητα τα γεγονότα που 5 / 12
ακολούθησαν του «ευαγγελισμού» της Θεοτόκου και την θαυμαστή εμφάνιση του αρχαγγέλου Γαβριήλ στον δίκαιο Ιωσήφ, στον οποίο μετέφερε το θεόσταλτο μήνυμα του Ευαγγελισμού και της επίκλησης του ονόματος Αγίου ονόματος του Χριστού, Ιησού. Μέσα από την αφήγηση αυτή ο ευαγγελιστής στόχο έχει να ιστορίσει το γεγονός της γέννησης του Θεανθρώπου και να καταδείξει τη μέγιστη σημασία που έχει για τον άνθρωπο αυτή η Θεία συγκατάβαση του Θεού προς το πλάσμα του. Τα τίμια πρόσωπα που επιτελούν αυτό το Πανάγιο θέλημα ήταν κατ ευλογία Θεού δοχεία της Θείας Χάριτος που εκούσια και απροϋπόθετα δέχθηκαν το μήνυμα του αρχαγγέλου, όχι απλά ως θεία προσταγή, αλλά ως μια ευλογημένη και υπεύθυνη κλήση. Για τον Ιωσήφ δεν ήταν όμως μια απλή κλήση, αλλά μια αναπάντεχη πρόκληση. Στον Ιουδαϊσμό, και σύμφωνα με τα δεδομένα της τότε εποχής, το γεγονός μιας εξώγαμης εγκυμοσύνης, εκτός από δημόσιο διασυρμό που σίγουρα θα προκαλούσε, ήταν μια πράξη, η τιμωρία της οποίας ήταν προδιαγεγραμμένη με τον δημόσιο λιθοβολισμό του/της ενόχου, καθότι κάθε ανήθικη πράξη μοιχείας αποτελούσε ένα αθεράπευτο μίασμα στον καθαρό και αμόλυντο ηθικό νόμο της θρησκευτικής και έννομης ηθικής τάξης. Ο Ιωσήφ όμως επειδή ήταν δίκαιος και ταπεινός άνδρας, δεν έμεινε προσκολλημένος στη «δικαιοσύνη των ανθρώπων», ούτε υπέκυψε στην ενδεχόμενη αμφισβήτηση που του υποβλήθηκε (ως πειρασμός) για την πίστη της συζύγου του. Του ήταν αρκετό να διαλύσει τον αρραβώνα χωρίς να προξενήσει κάποιο πρόβλημα στην Παναγία. Δεν πρόλαβε όμως ο Ιωσήφ να υλοποιήσει αυτή την, έστω και συγκρατημένη, αδυναμία του γιατί άγγελος σταλμένος από τον Θεό εμφανίσθηκε στο όνειρό του και του έφερε λόγια παρηγοριάς, λόγια Θείας προσταγής, λόγια τα οποία ενεθάρρυναν την δίκαιη και ταπεινή του κρίση και καθησύχασαν τις αμφιβολίες του. Τα λόγια του αγγέλου ήταν μεστά από τα νάματα της θείας αειζωοτροφίας. Με αυτά τα λόγια διαλαλείται περίτρανα το ευλογημένο όνομα του Ιησού, το οποίο νοηματοδοτεί και τον λόγο της ενανθρώπισής του. 6 / 12
Μέσα από τα λόγια αυτά ο άγγελος πιστοποιεί την γνησιότητα και την αλήθεια των λόγων του γιατί του αποκαλύπτει ότι ο ίδιος ο Ιωσήφ είναι βλάστημα από τη γενιά του ευλογημένου βασιλειά Δαυίδ, και ότι μέσα από την δική του διακονία θα υλοποιηθούν τα λόγια των προφητών σύμφωνα με τα οποία η Παρθένος θα μείνει έγκυος και θα γεννήσει υιόν του οποίου το όνομα θα καλείται Εμμανουήλ, δηλ. ο Θεός μαζί μας. Ο άγγελος όμως, επειδή γνώριζε ότι αυτό θα ήταν ένα τόλμημα παράδοξο για τον Ιωσήφ, τον προτρέπει να είναι δυνατός στην πίστη και να μην φοβηθεί διότι το παιδί που θα γεννήσει η μνηστή του δεν αποτελεί γόνο μοιχείας. Αντιθέτως «το γαρ (παιδίον) εν αυτή γεννηθέν εκ Πνεύματος εστίν Αγίου». Και μάλιστα το παιδί θα λέγεται Ιησούς. Μήπως αυτό έγινε επιτακτικά γιατί αρέσει στον Θεό να υποβάλλει ονόματα και να κυριαρχεί αυταρχικά; Το νόημα της λέξης από μόνο του απορρίπτει οποιονδήποτε τέτοιο ισχυρισμό καθότι η λέξη Ιησούς σημαίνει Σωτήρ. Είναι η λέξη που διάνθησε τις καρδιές των αποστόλων, των μαρτύρων και των απανταχού της Οικουμένης οσίων. Η λέξη που θυμίζει τον πραγματικό και ιστορικά αληθινό γλυκύτατον Ιησού, τον Σωτήρα και λυτρωτή των αμαρτιών και των πλημμελημάτων ημών. Τον μέγα αρχιερέα και τελειωτή πάσης κτίσεως. Τον Μονογενή Υιό και Λόγο του Θεού, ο οποίος έλαβε τη δική μας ανθρώπινη φύση για να μας εξαγνίσει, δια του σταυρικού του θανάτου και της ενδόξου αναστάσεώς του, από κάθε είδους αμαρτία. Ο Χριστός όμως δεν ήταν δυνατό να κατέλθει στη γη ως δια μαγείας και ως ένας «υψιλός άνθρωπος», απλά και μόνο για να επιτελέσει έργα θαυμαστά και εξαίσια τοις ανθρώποις. Ως νέος Αδάμ «εκαινούργησε» τα σύμπαντα και αναζωογόνησε το μαραμένο δένδρο της ανθρωπότητας. Για να δύναται να θεραπευθεί ολόκληρη η φύση του ανθρώπου, δηλαδή, το σώμα, η ψυχή, ο νους, ο Χριστός έγινε τέλειος άνθρωπος ενώ ταυτόχρονα ήταν και τέλειος Θεός. Η ανθρώπινη φύση είχε πλέον αξιωθεί ότι πιο υπέρλαμπρο θα 7 / 12
μπορούσε να λάβει. Ο αχώρητος και ακατάληπτος Θεός, «εχωρήθι εν σαρκί». Ο ίδιος ο Υιός του Θεού εταπείνωσεν εαυτόν και υπάκουσε στον Πατέρα του γινόμενος πρότυπο υπακοής και ταπείνωσης για εμάς του θνητούς και χοϊκούς ανθρώπους. Οφείλουμε λοιπόν πάντες οι γηγενείς να αναπέμπουμε αενάως και ακατάπαυστα, ημέραν καθ ημέραν, δεήσεις και ευχαριστίες ικετεύοντας τον να μας χαρίζει το μέγα και πλούσιο του έλεος, ώστε να καλλιεργούμε στην ψυχή μας το Άγιο όνομά του και να επιζητούμε να μας αξιώνει για αυτό το οποίο η ψυχή μας έχει πλαστεί. Την μετοχή μας στην αστείρευτη και ανεκλάλητη Πατρική του αγκαλιά. Αποστολικό Ανάγνωσμα: Προς Εβραίους 11, 9 10, 32 40. 9 Πίστει παρῴκησεν εἰς τὴν γῆν τῆς ἐπαγγελίας ὡς ἀλλοτρίαν, ἐν σκηναῖς κατοικήσας μετὰ Ισαὰκ καὶ Ιακὼβ τῶν συγκληρονόμων τῆς ἐπαγγελίας τῆς αὐτῆς 10 ἐξεδέχετο γὰρ τὴν τοὺς θεμελίους ἔχουσαν πόλιν, ἧς τεχνίτης καὶ δημιουργὸς ὁ Θεός. 32 Καὶ τί ἔτι λέγω; ἐπιλείψει γάρ με διηγούμενον ὁ χρόνος περὶ Γεδεών, Βαράκ τε καὶ Σαμψὼν καὶ Ιεφθάε, Δαυΐδ τε καὶ Σαμουὴλ καὶ τῶν προφητῶν, 33 οἳ διὰ πίστεως κατηγωνίσαντο βασιλείας, εἰργάσαντο δικαιοσύνην, ἐπέτυχον ἐπαγγελιῶν, ἔφραξαν στόματα λεόντων, 34 ἔσβεσαν δύναμιν πυρός, ἔφυγον στόματα μαχαίρας, ἐνεδυναμώθησαν ἀπὸ ἀσθενείας, ἐγενήθησαν ἰσχυροὶ ἐν πολέμῳ, παρεμβολὰς ἔκλιναν ἀλλοτρίων 35 ἔλαβον γυναῖκες ἐξ ἀναστάσεως τούς νεκροὺς αὐτῶν ἄλλοι δὲ ἐτυμπανίσθησαν, οὐ προσδεξάμενοι τὴν ἀπολύτρωσιν, ἵνα κρείττονος ἀναστάσεως τύχωσιν 36 ἕτεροι δὲ ἐμπαιγμῶν καὶ μαστίγων πεῖραν ἔλαβον, ἔτι δὲ δεσμῶν καὶ φυλακῆς 37 ἐλιθάσθησαν, ἐπρίσθησαν, ἐπειράσθησαν, ἐν φόνῳ μαχαίρας ἀπέθανον, περιῆλθον ἐν μηλωταῖς, ἐν αἰγείοις δέρμασιν, ὑστερούμενοι, θλιβόμενοι, κακουχούμενοι, 38 ὧν οὐκ ἦν ἄξιος ὁ κόσμος, ἐν ἐρημίαις πλανώμενοι καὶ ὄρεσι καὶ σπηλαίοις καὶ ταῖς 8 / 12
ὀπαῖς τῆς γῆς. 39 Καὶ οὗτοι πάντες μαρτυρηθέντες διὰ τῆς πίστεως οὐκ ἐκομίσαντο τὴν ἐπαγγελίαν, 40 τοῦ Θεοῦ περὶ ἡμῶν κρεῖττόν τι προβλεψαμένου, ἵνα μὴ χωρὶς ἡμῶν τελειωθῶσι. Ερμηνευτική απόδοση: Από Π. Ν. Τρεμπέλα 9 Χαρις εις αυτήν την πίστιν του κατώκησεν εις την γην, που του είχε υποσχεθή ο Θεός, σαν εις ξένην περιοχήν και έζησε μέσα εις σκηνάς μαζή με τον Ισαάκ και τον Ιακώβ, που ήσαν συγκληρονόμοι της ιδίας υποσχέσεως του Θεού. 10 Και τούτο, διότι επερίμενε με πίστιν και ελπίδα ακλόνητον την επουράνιον πόλιν, με τα αδιάσειστα και αιώνια θεμέλια της, της οποίας τεχνίτης και δημιουργός είναι ο ίδιος ο Θεός. 32 Και τι να διηγούμαι ακόμη; Θα σταματήσω, διότι δεν θα με πάρη ο χρόνος, να διηγηθώ δια τον Γεδεών, τον Βαράκ και τον Σαμψών και τον Ιεφθάε, δια τον Δαυίδ και τον Σαμουήλ και τους προφήτας. 33 Αυρτοί, χάρις εις την πίστιν των, ηγωνίσθησαν και κατενίκησαν βασίλεια, ήσκησαν δικαιοσύνην, επέτυχαν την πραγματοποίησιν των υποσχέσεων του Θεού, έφραξαν τα στόματα των αγρίων λεόντων, όπως ο Δανιήλ, 34 έσβησαν την φοβεράν δύναμιν της φωτιάς, όπως οι τρεις παίδες, διέφυγαν τον κίνδυνον να σφαγούν με μαχαίρια, όπως ο Ηλίας, εδυναμώθησαν και έγιναν καλά από αρρώστιες, ανεδείχθησαν κραταιοί και δυνατοί στον πόλεμον, έκαμψαν και έτρεψαν εις φυγήν πολυάριθμα στρατεύματα ξένων εχθρών. 35 Μερικές γυναίκες, χάρις εις αυτήν την πίστιν, επήραν πάλιν ζωντανούς, δια της αναστάσεως τους νεκρούς των. Αλλοι δε εδέθησαν στο τύμπανον, στο φοβερά βασανιστικόν εκείνον όργανον, χωρίς να δεχθούν την απελευθέρωσιν, που τους επρότειναν οι βασανισταί των, εάν ηρνούντο την πίστιν των, και υπέμειναν το φοβερόν μαρτύριον μέχρι θανάτου, δια να επιτύχουν και πάρουν 9 / 12
ανάστασιν ασυγκρίτως καλυτέραν από την παρούσαν ζωήν. 36 Αλλοι δε εδοκίμασαν εμπαιγμούς και μαστιγώσεις, ακόμη δε δεσμά και φυλακήν. 37 Ελιθοβολήθησαν, επριονίσθησαν, επέρασαν μέσα από πολλούς πειρασμούς, απέθαναν σφαγέντες με μάχαιραν, περιήρχοντο εδώ και εκεί φορούντες, αντί για ενδύματα, προβιές και δέρματα γιδιών, στερούμενοι, θλιβόμενοι, υποβαλλόμενοι εις πολλάς κακουχίας. 38 Τετοιους αγίους δεν ήτο άξιος να τους έχη ο αμαρτωλός κόσμος. Επεριπλανώντο εις τις ερημίες, εις τα όρη, εις τα σπήλαια, εις τις τρύπες της γης. 39 Και όλοι αυτοί, μολονότι έλαβαν την καλήν και τιμίαν μαρτυρίαν, ότι ευηρέστησαν στον Θεόν χάρις εις την πίστιν των, δεν απήλαυσαν πλήρως την υπόσχεσιν της λυτρώσεως και της ουρανίου βασιλείας. 40 Διότι ο Θεός επρόβλεψε δι' ημάς κάτι καλύτερον δηλαδή να μη απολαύσουν αυτοί πλήρη την τελείωσιν και την μακαριότητα χωρίς ημάς (αλλ' όλοι μαζή σαν ένα πνευματικόν σώμα να απολαύσωμεν κατά την δευτέραν παρυσίαν την μακαριότητα της βασιλείας των ουρανών). Σχόλια: Σωκράτης Ανδρέου, Θεολόγος Ιεροψάλτης. Κάθε φορά που ο απόστολος Παύλος έγραφε μιαν επιστολή προς κάποια συγκεκριμένη κοινότητα είχε υπόψη του τα προβλήματα με τα οποία έρχονταν αντιμέτωποι οι Χριστιανοί, αλλά και τις ανάγκες που προέκυπταν ώστε η ποιμαντική φροντίδα του προς τους Χριστιανούς να ενδυναμώνει την πίστη τους για τον Χριστό. Οι επιστολές και τα κηρύγματά του δεν ήταν απλά ρητορικά σχήματα προς τέρψη και ευχαρίστηση, ούτε και τα κείμενά του ή οι πράξεις του είχαν απώτερο σκοπό να προσηλυτίσουν ή να δημαγωγήσουν τα πλήθη ώστε να αποκτήσουν οπαδούς. Αυτό που επεδίωκαν οι απόστολοι ήταν να γίνουν φάροι φωτεινοί εις πάντα τα έθνη και με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος να ευαγγελίσουν τον κόσμο με την σωτήρια και λυτρωτική διδασκαλία του Χριστού. Πρώτιστο μέλημα τους ήταν η πίστη τους να πιστοποιείτε με τα έργα 10 / 12
τους και το κήρυγμά τους να καρποφορεί μέσα από το ταπεινό και απλοϊκό παραδείγμά τους. Η παραπάνω περικοπή, αποτελεί το αποστολικό ανάγνωσμα της Κυριακής προ της Χριστού Γεννήσεως. Είναι ένα εγκωμιαστικό απόσπασμα που το χρησιμοποιεί η εκκλησία μας και σε άλλες εορτές του εκκλησιαστικού έτους όπως π.χ. την Α Κυριακή των Νηστειών και την Κυριακή των Αγίων Πάντων. Το απόσπασμα αυτό εξαίρει την πίστη των πρώτων πατριαρχών του Αβραάμ, Ισαάκ και Ιακώβ οι οποίοι κατόρθωσαν με την αληθινή πίστη τους στον Τριαδικό Θεό να πετύχουν σπουδαία κατορθώματα στη ζωή τους ευαρεστώντας τόσο τον ίδιο τον Θεό, όσο και τον εκλεκτό λαό του, τον Ισραήλ. Η περικοπή αυτή είναι ίσως η πλέον σχετική με την αντίστοιχη ευαγγελική περικοπή καθώς την Κυριακή προ της Χριστού Γεννήσεως η Εκκλησία μας τιμά και εορτάζει τη μνήμη «Πάντων των αγίων και θεοφόρων Πατέρων των απ αιώνος Θεώ ευαρεστησάντων, από Αδάμ άχρι και Ιωσήφ του μνήστορος της Υπεραγίας Θεοτόκου κατά γενεαλογίαν, ομοίως και των προφητών και προφητίδων». Η γέννηση του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού πλησιάζει και η Εκκλησία μας προετοιμάζει να οδεύσουμε ευλαβικά προς το σπήλαιο του τεχθέντος Χριστού. Μας φέρνει στη μνήμη την ιερή ιστορία του περιούσιου λαού του Θεού, τόσο μέσα από τους ηδύτατους και μελωδικούς σε μέλος και στίχο ύμνους, όσο και από τα διάφορα λατρευτικά αγιογραφικά αναγνώσματα. Δεν είναι μόνο οι προπάτορες για τους οποίους γίνεται λόγος στους πρώτους στίχους του αναγνώσματος, που έχουν να δείξουν μιαν ενάρετη και ευλογημένη ζωή, αλλά και τόσοι άλλοι πιστοί και ευλαβείς δίκαιοι, και πιστά αφοσιωμένοι στην πρώτη διαθήκη του Αγίου Θεού, για τους οποίους αν έκανε αναφορά ο απόστολος σίγουρα θα πλάτειαζε στον λόγο του. Ο Αβραάμ έγινε υπόδειγμα άκριτης υπακοής γεμάτη με απόλυτη εμπιστοσύνη στο θέλημα του Θεού. Ορισμένοι από τους κριτές ήταν αυτοί που εμπιστεύτηκαν τον παντοδύναμο Θεό και αξιώθηκαν να εγκαθιδρύσουν στη γη της επαγγελίας τον λαό του Θεού. Η αγαθή πεποίθησή τους ότι ο Θεός 11 / 12
του Ισραήλ είναι ο παντοδύναμος και δημιουργός πατέρας όλων των εθνών, τους έδινε δύναμη να διώξουν από την γη που κατοικούσαν τις αλλόφυλες και ετερόδοξες πολεμικές φυλές. Ο Δαυίδ, ο ένδοξος και εξαίσιος βασιλέας αξιώθηκε να εδραιώσει το βασίλειο του Ιούδα πάνω στα θεμέλια της θείας πρόνοιας. Πολλοί από τους προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης υπέστησαν φοβερά βασανιστήρια, λιθοβολήθηκαν, δέχθηκαν παντός είδους κακουχίες και κάποιοι απ αυτούς πέθαναν μαρτυρικά και ένδοξα προσδοκώντας την ανάσταση των νεκρών και την βασιλεία των ουρανών. Παρόλη την πίστη τους στην επαγγελία του Χριστού, οι δίκαιοι αυτοί άνθρωπου μαρτύρησαν για τον Μεσσία, αλλά δεν αξιώθηκαν να τον δουν. Για αυτό λοιπόν ο απόστολος θεωρεί ότι εμείς που γνωρίσαμε τον Μεσσία, έστω και αν δεν τον είδαμε, αξιωθήκαμε μεγαλύτερης τιμής από τους δικαίους ανθρώπους της Παλαιάς Διαθήκης όχι γιατί το αξίζαμε περισσότερο, αλλά το ότι ο Χριστός επέλεξε σίγουρα την καταλληλότερη στιγμή για την ενανθρώπισή του. Ο σταυρός και η ανάστασή του ήταν οι απαρχές για μια λυτρωτική και σωτήρια προοπτική που ανοίγετε στον άνθρωπο που ελπίζει υπομονετικά και υπομένει ασκητικά προσμένοντας το ιλαρό και ανέσπερο φώς του Τριαδικού Θεού. 12 / 12