ΕΠΑΛ ΧΡΥΣΟΥΠΟΛΗΣ Γ Πληροφορική- 2015-2016 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ Κεφάλαιο 10 : Εντολές επιλογής και αποφάσεων 1 Εισαγωγή Η εντολή IF Οι εντολές ενός προγράµµατος εκτελούνται διαδοχικά η µία µετά την άλλη µε τη σειρά που έχουν γραφτεί Ωστόσο υπάρχουν περιπτώσεις όπου µια ή περισσότερες εντολές θέλουµε να εκτελούνται µόνο όταν ικανοποιούνται συγκεκριµένα κριτήρια ή συνθήκες Δηλαδή µια ή περισσότερες εντολές αποφασίζεται αν θα εκτελεστούν µε βάση µια συνθήκη Επίσης υπάρχουν περιπτώσεις όπου υπάρχουν δύο διαφορετικές εντολές ή δύο διαφορετικές οµάδες εντολών και πρέπει να επιλεγεί η µία από τις δύο Αυτή η επιλογή επίσης πραγµατοποιείται µε βάση κάποια συνθήκη Δηλαδή έχουµε περιπτώσεις όπου πρέπει να αποφασιστεί αν θα εκτελεστεί 11 Εντολές ψευδοκώδικα Στο 4 ο κεφάλαιο γνωρίσαµε τη δοµή επιλογής που µας επιτρέπει να εκτελούµε εντολές υπό συνθήκη σε έναν αλγόριθµο, µε χρήση των εντολών ελέγχου και επιλογής: Απλή επιλογή εντολή(ές) Σύνθετη επιλογή εντολή(ές) Εντολή(ές) Κατά την εκτέλεση µιας εντολής ελέγχου και επιλογής γίνεται έλεγχος µιας συνθήκης και αποφασίζεται η εκτέλεση ή όχι µιας ή περισσοτέρων εντολών ανάλογα µε την τιµή της συνθήκης Παράδειγµα 1: Σύγκριση τιµών µε απλή επιλογή Να γράψετε έναν αλγόριθµο που να διαβάζει έναν αριθµό και να εµφανίζει την απόλυτή τιµή του Η απόλυτη τιµή ενός αριθµού είναι ο ίδιος ο αριθµός αν είναι θετικός ή µηδέν και ο αντίθετός του αν είναι αρνητικός Άρα για να βρούµε την απόλυτη τιµή ενός αριθµού αρκεί να ελέγξουµε αν είναι αρνητικός οπότε θα πρέπει να βρεθεί ο αντίθετός του http://eclassschgr/courses/t13138/ Βασίλης Ραξενίδης 2015 1
ΕΠΑΛ ΧΡΥΣΟΥΠΟΛΗΣ Γ Πληροφορική- 2015-2016 ιάβασε α Αν α < 0 Τότε α α x (-1) Εµφάνισε α Παράδειγµα 2: Σύγκριση τιµών µε σύνθετη επιλογή Όπως γνωρίζεται δεν µπορεί να γίνει διαίρεση µε 0 Να γράψετε έναν αλγόριθµο που να διαβάζει δύο αριθµούς Αν ο δεύτερος είναι διαφορετικός από το 0 τότε να εµφανίζει το πηλίκο του πρώτου διά του δευτέρου, διαφορετικά να εµφανίζει το µήνυµα Αδύνατη διαίρεση µε 0 ιάβασε α ιάβασε β Αν β <> 0 Τότε Εµφάνισε α/β Εµφάνισε «Αδύνατη διαίρεση µε 0» http://eclassschgr/courses/t13138/ Βασίλης Ραξενίδης 2015 2
ΕΠΑΛ ΧΡΥΣΟΥΠΟΛΗΣ Γ Πληροφορική- 2015-2016 2 Εντολές ελέγχου και επιλογής στην Η διαθέτει εντολές ελέγχου και επιλογής αντίστοιχες µε αυτές του ψευδοκώδικα Στην η λογική συνθήκη µε βάση την οποία γίνεται η επιλογή αναπαρίσταται από µια Λογική έκφραση 21 Η εντολή If Απλή επιλογή Μορφή εντολή; εντολή Λειτουργία Αν η τιµή της λογική έκφρασης είναι True, τότε εκτελείται η εντολή που ακολουθεί το Then Διαφορετικά παραλείπεται η εκτέλεση αυτής της εντολής Σύνθετη επιλογή Μορφή εντολή1 Else εντολή2; εντολή1 εντολή2 Λειτουργία Αν η τιµή της λογική έκφρασης είναι True, τότε εκτελείται η εντολή που ακολουθεί το Then (εντολή1) Διαφορετικά εκτελείται η εντολή που ακολουθεί το Else (εντολή2) Σύνθετη εντολή Αν µετά το Then ή το Else ακολουθούν περισσότερες από µία εντολές τότε αυτές θα πρέπει να τοποθετούνται µεταξύ και end εντολή 1; εντολή 2; εντολή 3; εντολή ν; εντολή 1 εντολή 2 εντολή 3 εντολή ν http://eclassschgr/courses/t13138/ Βασίλης Ραξενίδης 2015 3
ΕΠΑΛ ΧΡΥΣΟΥΠΟΛΗΣ Γ Πληροφορική- 2015-2016 εντολή 1; εντολή 2; εντολή 3; εντολή ν; end Else εντολή 11; εντολή 21; εντολή 31; εντολή ν1; εντολή 1 εντολή 2 εντολή 3 εντολή ν εντολή 11 εντολή 21 εντολή 31 εντολή ν1 Δηλαδή αν µετά το Then ή µετά το Else θέλουµε να εκτελούνται περισσότερες από µία εντολές τις γράφουµε σαν µια σύνθετη εντολή (compound statement) Μια σύνθετη εντολή είναι µια ακολουθία εντολών που γράφουµε µεταξύ και end και ο µεταγλωττιστής της την αντιµετωπίζει σαν µια εντολή ΠΡΟΣΟΧΗ Η εντολή if λογική έκφραση then εντολή1 εντολή2 (όπου το εντολή1 και εντολή2 µπορεί να είναι απλές εντολές ή σύνθετες µε και end) θεωρείται µία εντολή Συνεπώς πριν το δεν πρέπει να βάλουµε ; To ; είναι διαχωριστικό εντολών, οπότε αν το βάζαµε αµέσως µετά το εντολή1 αυτό σηµαίνει ότι µε το ξεκινάει µια νέα εντολή, αλλά εντολή στην δεν υπάρχει Μετά το εντολή 2 αν ακολουθεί άλλη εντολή (εκτός δοµής if then ) τότε πρέπει να βάλουµε ; http://eclassschgr/courses/t13138/ Βασίλης Ραξενίδης 2015 4
ΕΠΑΛ ΧΡΥΣΟΥΠΟΛΗΣ Γ Πληροφορική- 2015-2016 22 Παραδείγµατα Παράδειγµα 3: Σύγκριση τιµών µε απλή επιλογή Σ αυτό το παράδειγµα µετατρέπουµε τον αλγόριθµο του παραδείγµατος 1 παραπάνω σε κώδικα program Ch_10_Ex_03(input, output); var a:integer; write(' ώσε έναν αριθµό:'); readln(a); write(' ώσατε τον αριθµό: ',a, ' '); if a < 0 then a:=a*(-1); writeln('η απόλυτη τιµή είναι: ', a); end Παράδειγµα 4: Σύγκριση τιµών µε σύνθετη επιλογή Σ αυτό το παράδειγµα µετατρέπουµε τον αλγόριθµο του παραδείγµατος 2 παραπάνω σε κώδικα program Ch_10_Ex_04(inpout, output); var a,b:integer; write(' ώσε δύο αριθµούς χωρισµένους µε κενό: '); readln(a,b); write(' ώσατε τους αριθµούς : ',a, ', ',b,' '); if b <> 0 then writeln('το πηλίκο είναι :',a/b:0:2) {πριν από το δεν βάζουµε ;} writeln('αδύνατη διαίρεση µε 0') {πριν από το end δεν είναι απαραίτο το ;} end http://eclassschgr/courses/t13138/ Βασίλης Ραξενίδης 2015 5
ΕΠΑΛ ΧΡΥΣΟΥΠΟΛΗΣ Γ Πληροφορική- 2015-2016 Παράδειγµα 5: Επιλογή µε σύνθετη εντολή Να γράψετε ένα πρόγραµµα σε που να διαβάζει το βαθµός σε ένα διαγώνισµα στην εκατονταβάθµια κλίµακα (0 έως 100) Αν ο βαθµός είναι µικρότερος ή ίσος του 100 τότε να υπολογίζει και να εµφανίζει το βαθµό σε εικοσαβάθµια κλίµακα αλλιώς να εµφανίζει το µήνυµα Μη επιτρεπτός βαθµός Στο τέλος θα εµφανίζει το µήνυµα προγράµµατος program Ch_10_Ex_05(inpout, output); var g100, g20:real; write(' ώσε το βαθµό σε 100βάθµια κλίµακα: '); readln(g100); if g100 <= 100 then g20 := g100/5; writeln('ο βαθµός στην 20βάθµια κλίµακα είναι : ', g20:0:2) {το ; δεν είναι απαραίτητο γιατί ακολουθεί end} end {πριν από το δεν βάζουµε ;} writeln('μη επιτρεπτός βαθµός: ', g100:0:2); {το ; είναι απαραίτητο γιατί ακολουθεί και άλλη εντολή} writeln(' προγράµµατος') {πριν από το end δεν είναι απαραίτητο το ;} end 23 Φωλιασµένη επιλογή Όπως έχουµε ήδη δει στην ανάπτυξη αλγορίθµων µε ψευδοκώδικα µπορούµε να έχουµε µέσα σε εντολές ελέγχου και επιλογής άλλες εντολές ελέγχου και επιλογής Δηλαδή στην η εντολή που ακολουθεί το Then ή το Else µπορεί να είναι µια άλλη εντολή If Παράδειγµα 6: Φωλιασµένη επιλογή Να γράψετε ένα πρόγραµµα σε που θα διαβάζει δύο αριθµούς και θα βρίσκει το µεγαλύτερο από τους δύο Επιπλέον θα εµφανίζει ένα από τα παρακάτω µηνύµατα : Ο πρώτος είναι µεγαλύτερος ή Ο δεύτερος είναι µεγαλύτερος ή Ίσοι Στο τέλος να τυπώνει και το µεγαλύτερο από τους δύο Χωρίς φωλιασµένες If program Ch_10_Ex_06_01(inpout, output); var a,b,max:integer; write(' ώσε δύο αριθµούς : '); readln(a,b); writeln(' ώσατε τους αριθµούς : ',a, ', ',b,' '); if a > b then writeln('ο πρώτος είναι µεγαλύτερος') http://eclassschgr/courses/t13138/ Βασίλης Ραξενίδης 2015 6
ΕΠΑΛ ΧΡΥΣΟΥΠΟΛΗΣ Γ Πληροφορική- 2015-2016 if b > a then max := b; writeln('ο δεύτερος είναι µεγαλύτερος') if a = b then writeln('ίσοι') writeln('ο µεγαλύτερος είναι : ', max); end Με φωλιασµένες If program Ch_10_Ex_06_02(inpout, output); var a,b,max:integer; write(' ώσε δύο αριθµούς : '); readln(a,b); writeln(' ώσατε τους αριθµούς : ',a, ', ',b,' '); if a > b then writeln('ο πρώτος είναι µεγαλύτερος') end if b > a then max := b; writeln('ο δεύτερος είναι µεγαλύτερος') end writeln('ίσοι') writeln('ο µεγαλύτερος είναι : ', max); end http://eclassschgr/courses/t13138/ Βασίλης Ραξενίδης 2015 7