Δεοντολογία Επαγγέλματος Ηθική και Υπολογιστές ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ ΠΑΛΑΙΓΕΩΡΓΙΟΥ Γ.
Ηθική Φορτισμένος και πολυσήμαντος όρος Εικόνα μιας «βαθύτερης εσωστρεφούς πραγματικότητας» με απροσδιόριστα όρια, αλλά συνάμα κοινά για όλους. Όλοι τη λατρεύουν στο λόγο τους και λίγοι την επανεξετάζουν στην καθημερινή τους ζωή
Ηθική Για τους περισσότερους μια μοναδική και αδιαπραγμάτευτη προσταγή, που παίρνει όμως ένα περιεχόμενο ανάλογα με τη συζήτηση στην οποία χρησιμοποιείται Κυρίως εμφανίζεται σε αρνητικές διατυπώσεις του τύπου «αυτό δεν είναι ηθικό».
Τυπικές παρανοήσεις Με τι δεν ταυτίζεται: με τα συναισθήματά μας παρότι οι τύψεις αποτελούν ισχυρή ένδειξη των προσωπικών μας ηθικών αξιολογήσεων με τη θρησκεία αφού αφορά θρήσκους και άθρησκους με το νόμο τα νομοθετικά συστήματα προσδίδουν συνήθως σε ένα κοινώς αποδεκτό κανόνα τη δύναμη του νόμου, αλλά ταυτόχρονα έχουν τα χαρακτηριστικά και τις αδυναμίες όλων των συστημάτων εξουσίας με τις συμβάσεις και τα έθιμα κάθε κοινωνίας αρκεί να αναλογιστούμε τις συμβάσεις άδικων κοινωνιών με την πολιτική αφενός η άποψη που υποστηρίζει η πλειοψηφία δεν είναι αδιαμφισβήτητα ηθική και αφετέρου η πολιτική εξετάζει εναλλακτικές επιλογές στα πλαίσια των εφικτών ενεργειών και όχι των επιθυμητών
Ηθική Atkinson (1969): «Μια ΗΘΙΚΗ είναι ένα σύνολο πίστεων τρεχουσών σε μια κοινωνία για το χαρακτήρα και τη συμπεριφορά, για το τί οι άνθρωποι πρέπει να προσπαθούν να είναι ή να προσπαθούν να κάνουν» Longman s Dictionary of the English Language «η μελέτη της φύσης και της βάσης των ηθικών αρχών και κρίσεων», «ένα σύνολο από ηθικές αρχές ή αξίες»
Ηθική Παπανούτσος (1956) «Ο ηθικός άνθρωπος είναι ικανός να ασκεί την αρετή, χωρίς να έχει φιλοσοφήσει απάνω στα προβλήματά της και να γνωρίζει την ουσία της. Κατά τον ίδιο τρόπο μπορεί και ο άξιος καλλιτέχνης να παράγει ωραία έργα, χωρίς με την αισθητική μάθησης να έχει εισδύσει στο νόημα του καλού και στους σκοπούς της Τέχνης ως λειτουργίας πνευματικής. Φυσικά αυτός που συντροφεύεται από την επίγνωση, θα ακολουθήσει το δρόμο της ηθικής με μεγαλύτερη βεβαιότητα, ησυχότερος»
Ηθική Η ενασχόληση με την ηθική μπορεί να συνοψιστεί στην αναζήτηση απαντήσεων σε τρία κεντρικά ερωτήματα: Α) Πώς εξετάζουν, αποφασίζουν και ενεργούν τα άτομα όταν βρίσκονται αντιμέτωπα με ηθικά διλήμματα; Πως και πότε προκαλούνται εμπειρίες ηθικής υποχρέωσης;
Ηθική Η ενασχόληση με την ηθική μπορεί να συνοψιστεί στην αναζήτηση απαντήσεων σε τρία κεντρικά ερωτήματα: Β) Πώς «οφείλουν» τα άτομα να ενεργούν και τι «πρέπει» να επιδιώκουν; Με ποια μέτρα και ποιους σκοπούς οφείλει ο άνθρωπος να ρυθμίζει την ατομική και συλλογική του ζωή;
Ηθική Η ενασχόληση με την ηθική μπορεί να συνοψιστεί στην αναζήτηση απαντήσεων σε τρία κεντρικά ερωτήματα: Γ) Πώς είμαστε σε θέση να εξετάζουμε και να γνωρίζουμε την αλήθεια των ηθικών δηλώσεων;
Ηθική Τα τρία αυτά ερωτήματα αντιστοιχίζονται σε τρεις τομείς έρευνας: την περιγραφική ηθική, την κανονιστική ηθική και την μεταφυσική ηθική
Ηθική και Υπολογιστές Τι διαφοροποιεί τα ηθικά ζητήματα που αφορούν τους υπολογιστές από τους υπόλοιπους ηθικούς προβληματισμούς; οι υπολογιστές έχουν δημιουργήσει μια σειρά νέων και μοναδικών ηθικών ζητημάτων που δε θα είχαν υπάρξει αν η τεχνολογία των υπολογιστών δεν είχε εφευρεθεί. η αδυναμία εύρεσης ικανοποιητικών μη-υπολογιστικών αναλογιών σε αντίστοιχα προβλήματα μαρτυρά τη μοναδικότητα της ηθικής των υπολογιστών
Σύντομη Ιστορική Αναδρομή Wiener 1950: «Η ανθρώπινη χρήση των ανθρώπινων όντων» (The Human Use of Human Beings η ενσωμάτωση της τεχνολογίας των υπολογιστών στην κοινωνία απαιτεί την επανίδρυση της κοινωνίας μέσα από μια μορφή "δεύτερης βιομηχανικής επανάστασης". Εργαζόμενοι, κυβερνήσεις, επιχειρήσεις, επαγγελματικοί οργανισμοί, ψυχολόγοι και κοινωνιολόγοι θα βρισκόντουσαν αντιμέτωποι με νέα κοινωνικά και ψυχολογικά φαινόμενα και θα έπρεπε να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες, επαναπροσδιορίζοντας τις παραδοσιακές κοινωνικές και ηθικές έννοιες
Σύντομη Ιστορική Αναδρομή Parker 1960: Εξέτασε τις ανήθικες και παράνομες χρήσεις των υπολογιστών από τους επαγγελματίες της πληροφορικής «Φαίνεται, ότι, όταν οι άνθρωποι μπαίνουν μέσα στο κέντρο υπολογιστών, αφήνουν την ηθική τους έξω από την πόρτα».
Σύντομη Ιστορική Αναδρομή Weizenbaum 1960: Ανέπτυξε πρόγραμμα ELIZA το οποίο λειτουργούσε ως μια χονδροειδής απομίμηση "των διαλόγων ενός Ροτζεριανού Ψυχοθεραπευτή σε μια αρχική συνάντηση με έναν ασθενή του". Μερικοί εν ενεργεία ψυχίατροι το θεώρησαν ως απόδειξη ότι οι υπολογιστές θα εκτελούσαν σύντομα αυτοματοποιημένη ψυχοθεραπεία. Ακόμη και ερευνητές στο MIT αντιμετώπισαν συναισθηματικά τον υπολογιστή, μοιραζόμενοι μαζί του εσωτερικές τους σκέψεις
Σύντομη Ιστορική Αναδρομή Maner 1970: χρησιμοποίησε τον όρο «ηθική των υπολογιστών» για να αναφερθεί στα "ηθικά προβλήματα που έγιναν πιο σύνθετα, που μετασχηματίστηκαν ή που δημιουργήθηκαν από την τεχνολογία των υπολογιστών"
Σύντομη Ιστορική Αναδρομή Moor: "Υπάρχουν αποφάσεις που οι υπολογιστές δεν πρέπει ποτέ να κάνουν; (1979) πολυβραβευμένο άρθρο "Τι είναι η Ηθική των Υπολογιστών; (1985) Ισχυρίστηκε ότι υπάρχουν κενά πολιτικής και ότι η πλήρωση των κενών αυτών με καλές πολιτικές γίνεται δυσκολότερη, από το γεγονός ότι συχνά η τεχνολογία των υπολογιστών μετασχηματίζει τόσο πολύ μια κατάσταση ώστε οι πολιτικές να πρέπει να αναπτυχθούν σε συνθήκες αβεβαιότητας.
Θέματα για τους Επαγγελματίες της Πληροφορικής Ιδιωτικότητα Πνευματικά δικαιώματα Ηλεκτρονικό έγκλημα Υπολογιστές στο χώρο εργασίας Επαγγελματική ευθύνη
Το μάθημα Το μάθημα αποσκοπεί να καταστήσει το σπουδαστή ικανό να κατανοεί τις έννοιες και τις αρχές της επιστημονικής και επαγγελματικής ηθικής και να εφαρμόζει τις ιδιαίτερες δεοντολογικές διαστάσεις που υπεισέρχονται κατά την εξάσκηση του επαγγέλματος του Πληροφορικού.
Το μάθημα-στόχοι Να κατανοεί ο σπουδαστής τις ηθικές θεωρίες και τη δεοντολογική θεώρηση με αυτοαναφορά στα υπόλοιπα πεδία συμπεριφοράς του. Να εξοικειωθεί ο σπουδαστής με τους εθνικούς και διεθνείς κώδικες ηθικών καθηκόντων και με το τρέχον νομικό καθεστώς σε επιστημονικά θέματα του τομέα του. Να είναι σε θέση να εφαρμόζει αναλυτικές διαδικασίες διερεύνησης ηθικών διλλημάτων και να αναλαμβάνει την απαιτούμενη δράση. Να κατανοεί ο σπουδαστής το εύρος των ηθικών ζητημάτων που ανεγείρονται στην ΚτΠ και των επιπτώσεών τους. Να αναγνωρίζει την αξία της επαγγελματικής του ευθύνης και να εξετάσει κριτικά τις παρατηρούμενες συμπεριφορές στο κοινωνικό του περιβάλλον
Το μάθημα-περιεχόμενα 1. Εισαγωγή στην Ηθική για τους Υπολογιστές και τους Επαγγελματίες της Πληροφορικής 2. Μέθοδοι και Εργαλεία Ανάλυσης Ηθικών Διλλημάτων και Αποφάσεων 3. H Ηθική μέσα από την φιλοσοφία Κανονιστική ηθική 4. Η ηθική μέσα από την ψυχολογία - Περιγραφική ηθική 5. Ηθική και υπολογιστές 6. Κώδικες Επαγγελματικής Δεοντολογίας στην Πληροφορική 7. Ιδιωτικότητα 8. Πνευματική Ιδιοκτησία 9. Ηλεκτρονικό Έγκλημα 10. Παρουσίαση αποτελεσμάτων δραστηριότητας σπουδαστών
Δομή διάλεξης 1 η ώρα: Θεωρητικές προσεγγίσεις στην επίλυση ηθικών ζητήματων 2 η ώρα: Ανάλυση σεναρίων χρησιμοποιώντας τη μεθοδολογία ΜΑΣΗΥ
Προϋποθέσεις για την επιτυχή παρακολούθηση του μαθήματος Α) Γραπτές εξετάσεις (6 μονάδες): Aνάλυση 3 σεναρίων ηθικών διλλημάτων. Μια ερώτηση κρίσεως Β) Υποχρεωτική εργασία (4 μονάδες): Έρευνα πεδίου για τις στάσεις του κοινωνικού περιβάλλοντος των σπουδαστών απέναντι σε ηθικά ζητήματα. Τα ερωτήματα που καλούνται να απαντήσουν οι σπουδαστές είναι: Ποιες είναι οι απόψεις των σπουδαστών πάνω σε ζητήματα της ηθικής των υπολογιστών; Ποια είναι τα χαρακτηριστικά των ηθικών κρίσεων των φοιτητών και ποιοι παράγοντες τις επηρεάζουν; Ποιες είναι οι καθημερινές συμπεριφορές των φοιτητών σε αντίστοιχα ζητήματα; Είναι οι συμπεριφορές τους ανάλογες των ηθικών τους κρίσεων;
Επόμενη διάλεξη 2. Μέθοδοι και Εργαλεία Ανάλυσης Ηθικών Διλλημάτων και Αποφάσεων Ανατομία ηθικών διλημμάτων. Ποια είναι τα ηθικά διλήμματα και πώς δημιουργούνται. Μεθοδολογία ανάλυσης ηθικών σεναρίων ΜΑΣΗΥ Ανάλυση σεναρίων