ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ Β ΝΕΟΓΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΤΟΥ

ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ Β ΝΕΟΓΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Γ.Ν. Παπαγεωργίου Διευθυντής: Καθηγητής Νικόλαος Τ. Νικολαΐδης Νοσηλευτικό έργο Προπτυχιακό, Μεταπτυχιακό, Εκπαιδευτικό έργο Ερευνητικό έργο 2009-10

2

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΠΡΟΛΟΓΟΣ 2. ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΘΕΜΑΤΑ Α. Στόχοι λειτουργίας της Β Νεογνολογικής Κλινικής Β. Δομή Κλινικής Γ. Προσωπικό Δ. Ασθενείς Ε. Κλινικό έργο ΣΤ. Άλλα θέματα λειτουργίας της Κλινικής Ζ. Εκπαιδευτικό έργο Η. Πρόγραμμα μεταπτυχιακής εκπαίδευσης Θ. Ερευνητική δραστηριότητα Ι. Καθήκοντα ειδικευομένων εξειδικευομένων 3

4

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η Β Νεογνολογική Κλινική της Ιατρικής Σχολής του Α.Π.Θ. ιδρύθηκε, εγκαταστάθηκε και λειτούργησε στο Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ, με την Υπουργική απόφαση Αριθ. Α3β/οικ./4407 (ΦΕΚ Β 142/02.04.1986 Άρθρο 1, παράγραφος α) ως Πανεπιστημιακή Νεογνολογική Κλινική του Τμήματος Ιατρικής της Σχολής Επιστημών Υγείας του Πανεπιστημίου Θεσ/νίκης. Η παραπάνω υπουργική απόφαση κυρώθηκε και ισχύει σε νόμο (Ν 1759/1988 άρθρο 61). Με την κοινή υπουργική απόφαση του υπουργείου ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ και του υπουργείου ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ (ΥΑ Υ4α/26854/03 ΦΕΚ Β 396 2003) μετεγκαταστάθηκε στο νοσοκομείο Παπαγεωργίου της Θεσσαλονίκης, με μία ομάδα άλλων πανεπιστημιακών κλινικών. Το 2005 αναγνωρίσθηκε από το ΚΕΣΥ ως τριτοβάθμια μονάδα και κατάλληλη για χορήγηση εξειδίκευσης στη νεογνολογία. Μετά 4/μηνο προετοιμασίας, εγκατάστασης των μηχανημάτων, ελέγχου της ορθής λειτουργίας τους, εξοικείωσης της χρήσης τους από το προσωπικό, η ουσιαστική έναρξη λειτουργίας της έγινε τον Απρίλιο του 2004. Οι δυσκολίες της αρχικής λειτουργίας προερχόταν κυρίως από τον πολύ περιορισμένο αριθμό ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού, καθώς και από την απειρία ενασχόλησης του με ένα ιδιαίτερα δύσκολο και ευαίσθητο αντικείμενο. Αυτή όμως η δυσκολία, αντί απογοήτευσης, έγινε δύναμη ώστε η κλινική που εργαζόμασταν όχι μόνο να λειτουργούσε, αλλά και να πρόσφερε ιδιαίτερα υψηλού επιπέδου φροντίδα, με πρότυπα γνωστών μονάδων του εξωτερικού. Η δημιουργία αρχών και πρωτοκόλλων, από την αρχή, μας έδωσαν τη δυνατότητα να λειτουργήσουμε ως ομάδα. Η αρχή ότι «κάθε νοσηλευόμενο νεογνό είναι το δικό μου παιδί» μας βοήθησαν για υψηλού επιπέδου νοσηλεία, η έγνοια της ανθρώπινης προσέγγισης των γονέων για τη στρεσσογόνο περίοδο που διένυαν, μέσω συνεχούς επαφής, ελεύθερου επισκεπτηρίου και ψυχολογικής υποστήριξής τους, ανέπτυξαν στενούς δεσμούς ανάμεσα σε ιατρονοσηλευτικό προσωπικό και ασθενή. Ο ειδικός-επιστημονικός ποιοτικός έλεγχος που διενεργείται, ανταμείβει αυτή μας την προσπάθεια. Πολύ γρήγορα τροποποιήσαμε εδραιωμένες πρακτικές θεραπείας-αντιμετώπισης και αυτό μας ικανοποιεί, αισθανόμενοι ως πρωτοπόροι σε πολλά θέματα και τα αποτελέσματα μας επιβραβεύουν. Ο εξοπλισμός είναι άριστος, σε βασικούς τομείς είναι πλήρης και σε κάποιους «πολυτελής». Η όμορφη κτιριακή υποδομή, μαζί με το διαμορφωμένο χαλαρό περιβάλλον, με πολλά αντίγραφα πινάκων του εκλεκτού συναδέλφου Αντώνη Φιλλιπόπουλου-ιδιαίτερα ευχαριστώ-βοηθούν προσωπικό και γονείς να αισθανόμαστε «σαν στο σπίτι μας». Αναλαμβάνοντας τη διεύθυνση αυτής της μονάδας, από την αρχή της λειτουργίας της, με όλο το προσωπικό προσπαθήσαμε να υλοποιήσουμε ένα όνειρο, παλεύοντας να ξεπεράσουμε κάθε δυσκολία και ιδιαίτερα τις δυσκολίες του εαυτούς μας. Όλο το αρχικό και μετέπειτα προσωπικό ιδιαίτερα ευχαριστώ για τη συμβολή τους στο κτίσιμο αυτό, που θα συνεχίζεται για πάντα. Ευχαριστώ επίσης του Διευθυντές-τέως και νυντης Α Μαιευτικής κλινικής, μαιευτήρες και μαίες για την άριστη συνεργασία και υποστήριξη. Τις ευχαριστίες μου επίσης στις διευθύνσεις του ΓΝ «Παπαγεωργίου» για τη συνεχή τους υποστήριξη. Τέλος, τις περισσότερες ευχαριστίες στα μικροσκοπικά νεογνά μας και στους γονείς τους, που μας αγκαλιάζουν με τόση ζεστασιά και μας ενθαρρύνουν τόσο. Θέλουμε να πιστεύουμε ότι, μέσα από την προσπάθειά μας αυτή, συμβάλουμε, με το δικό μας μερίδιο, στη διατήρηση του κύρους της ιατρικής σχολής του πανεπιστημίου μας. Νικόλαος Νικολαΐδης Καθηγητής νεογνολογίας ΑΠΘ 5

6

Α. ΣΤΟΧΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΗΣ Β ΝΕΟΓΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ Παροχή νοσηλείας υψηλού επιπέδου με πρωτοποριακές μεθόδους και κατάλληλη αξιοποίηση του πλήρους και άριστου εξοπλισμού που διαθέτει η μονάδα Λειτουργία με αρχές και πρωτόκολλα νοσηλείας (εκδόθηκαν και διανεμήθηκαν στους παιδιάτρους: 1. ΕΝΤΑΤΙΚΗ ΝΟΣΗΛΕΙΑ ΝΕΟΓΝΩΝ-ΑΠΟ ΤΗ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΓΝΩΣΗ ΣΤΗΝ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ και 2. ΠΡΑΚΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ ΑΝΑΝΗΨΗΣ ΤΟΥ ΝΕΟΓΝΟΥ-μετάφραση του Resuscitation at birth Resuscitation Council, UK) Συνεχής εκπαίδευση του νοσηλευτικού προσωπικού (υπό έκδοση ΒΙΒΛΙΟ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ) Στενή συνεργασία με το προσωπικό της μαιευτικής κλινικής για την επίτευξη ενιαίας ανάνηψης, τη μείωση του περιγεννητικού stress και ασφυξίας, καθώς και όλων των παραγόντων που επιβαρύνουν τη νοσηρότητα και θνησιμότητα των νεογνών Συνεχής και υψηλού επιπέδου εκπαίδευση των ειδικευομένων και εξειδικευομένων παιδιάτρων Μετάδοση βασικών γνώσεων νεογνολογίας στους φοιτητές που επισκέπτονται τη Β ΜΕΝΝ Στενή επαφή προσωπικού-γονιού, ενίσχυση της επαφής γονιού-νεογνού και επαγγελματική ψυχολογική υποστήριξη, όποτε αυτή χρειάζεται Συμμετοχή του προσωπικού σε ομάδα ψυχολογίας με συστηματικές συναντήσεις (ήδη από 5/ετία και ανά 15/νθήμερο, πραγματοποιούνται συναντήσεις του προσωπικού με συντονίστριες: κλινική ψυχολόγο, οικογενειακή ψυχαναλύτρια-ψυχοθεραπεύτρια και ψυχίατρο-αναλύτρια ομάδας) Έλεγχος της ποιότητας της παρεχόμενης νοσηλείας και φροντίδας με επιστημονικά μέσα και κριτήρια (ήδη από 4/ετίας έχουν συνταχθεί και συμπληρώνονται από γονείς ανοικτού τύπου ερωτηματολόγια) 7

Β. ΔΟΜΗ ΚΛΙΝΙΚΗΣ Β1. Μονάδα Εντατικής Νοσηλείας, συνολικής δύναμης 38 αναπτυγμένων κλινών εκ των οποίων οι 15 είναι εντατικής νοσηλείας. Αποτελείται από 4 επιμέρους τμήματα: -θάλαμο Εντατικής Νοσηλείας, -θάλαμο ενδιάμεσης νοσηλείας, -θάλαμο ειδικής νοσηλείας και -θάλαμο με κουνάκια για τη συνεχή παραμονή των μητέρων και την προετοιμασία εξόδου από τη ΜΕΝΝ. Β2. Αίθουσα τοκετών και νεογνικό τμήμα παρά τις Μαιευτικές Κλινικές Περιλαμβάνει τις αίθουσες τοκετών της Α Μαιευτικής κλινικής και το νεογνικό τμήμα παρά τη μαιευτική κλινική, όπου φιλοξενούνται τα φυσιολογικά νεογνά που γεννιούνται στις αντίστοιχες αίθουσες τοκετών (περίπου 1500 γεννήσεις ετησίως). Β3. Εξωτερικά ιατρεία Λειτουργεί εβδομαδιαίο τακτικό εξωτερικό ιατρείο (κάθε Δευτέρα από 09:00-14:00). Παρακολουθείται η νευροαναπτυξιακή εικόνα των νεογνών που νοσηλεύθηκαν στην Κλινική, βάσει εμπεριστατωμένων κλινικών μορφών αξιολόγησης, με προκαθορισμένο ραντεβού και σε τακτά χρονικά διαστήματα, έως την ηλικία των τριών ή και τεσσάρων ετών. Β4. Εργαστήριο Στη Νεογνολογική Κλινική υπάρχει ένα μικρό εργαστήριο όπου εκτελούνται εργαστηριακές εξετάσεις αίματος, όπως αέρια αίματος, χολερυθρίνη, αιματοκρίτης, ηλεκτρολύτες, γλυκόζη, CRP, έλεγχος οξειδωτικού stress, αμμωνία και άλλες βιοχημικές εξετάσεις με μικρομεθόδους. 8

Γ. ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ Γ1. Ιατρικό Προσωπικό Διευθυντής Νικόλαος Νικολαΐδης, Καθηγητής Νεογνολογίας Μέλη ΔΕΠ Παρασκευή Καραγιάννη, Λέκτορας Νεογνολογίας Χρήστος Τσακαλίδης, Λέκτορας Νεογνολογίας Γιατροί ΕΣΥ Μαρία Λιθοξοπούλου, Επιμελήτρια Β ΕΣΥ Γεώργιος Μητσιάκος, Επιμελητής Β ΕΣΥ Ηλίας Χατζηιωαννίδης, Επιμελητής Β ΕΣΥ. Σωτηρία Εξαδακτύλου, άμισθη επιστημονικά συνεργαζόμενη. Εξειδικευόμενοι (4): διορίζονται μετά από συνέντευξη, με διετή θητεία. Ειδικευόμενοι Υπηρετούν ειδικευόμενοι από τις Β, Δ Παιδιατρικές Κλινικές του Α.Π.Θ. του ΑΧΕΠΑ και του Παπαγεωργίου αντίστοιχα, καθώς και από την Παιδιατρική κλινική του ΕΣΥ του ΓΝ «Γ. Γεννηματάς» και παραμένουν στη Νεογνολογική Κλινική για 6 μήνες. Επίσης, υπηρετούν ειδικευόμενοι από το Νοσοκομείο Ειδικών Παθήσεων και εκπαιδεύονται επί τετραμήνου. Γ2. Νοσηλευτικό προσωπικό Προϊσταμένη: Ελπίδα Θεολόγου Βοηθοί προϊσταμένης: Αγγελική Παπαγεωργίου και Αρχοντία Θεοδοσιάδου Νοσηλεύτριες-μαίες: σύνολο 28 9

Δ. ΑΣΘΕΝΕΙΣ Στη Νεογνολογική Κλινική νοσηλεύονται νεογνά με διάφορα προβλήματα, όπως: προωρότητα, αναπνευστική δυσχέρεια, λοιμώξεις, συγγενείς καρδιοπάθειες και άλλες συγγενείς δυσπλασίες, νοσήματα από το κεντρικό νευρικό σύστημα κ.α. Τα νεογνά προέρχονται από την αίθουσα τοκετών, το νεογνικό τμήμα της Κλινικής παρά την Α Μαιευτική Κλινική του Νοσοκομείου Παπαγεωργίου ή από άλλα νοσοκομεία και κλινικές της Β. Ελλάδας τα οποία αποστέλλονται για περαιτέρω έλεγχο και αντιμετώπιση στα πλαίσια κάλυψης εφημεριών του νοσοκομείου. Κριτήρια εισαγωγής στη Νεογνολογική Κλινική (τμήμα εντατικής νοσηλείας) αποτελούν τα εξής: Νεογνά με αναπνευστική δυσχέρεια για περισσότερες από 4 ώρες ή νεογνά με ανάγκες σε Ο 2, CPAP ή μηχανικό αερισμό Νεογνά με άπνοιες Νεογνά με νευρολογικό πρόβλημα Νεογνά με ύποπτη συγγενή καρδιοπάθεια ή καρδιακή αρρυθμία Νεογνά ύποπτα για σηψαιμία Νεογνά με ασυμβατότητα Rhesus που εμφανίζουν εμβρυϊκό ύδρωπα, αναιμία ή ίκτερο Νεογνά διαβητικών μητέρων ή με ενδομήτρια δυστροφία Νεογνά που χρειάζονται ενδοφλέβια χορήγηση υγρών ή προεγχειρητική σταθεροποίηση Νεογνά με σοβαρές συγγενείς δυσπλασίες Νεογνά με σπασμούς Όλα τα νεογνά με Β.Γ. < 2000 kg ή Διάρκεια Κύησης < 34 εβδ. Νεογνά με σοβαρή υπερχολερυθριναιμία. 10

Ε. ΚΛΙΝΙΚΟ ΕΡΓΟ Ε1. Μονάδα Εντατικής Νοσηλείας Η Β ΜΕΝΝ διαθέτει τέσσερεις θαλάμους και ένα θάλαμο καθέτου νηματικής ροής για τη μίξη, μέσω υπολογιστή και παρασκευή παρεντερικών διαλυμάτων για τα νοσηλευόμενα νεογνά. Ε1α. Θάλαμος εντατικής νοσηλείας Ο θάλαμος εντατικής νοσηλείας αριθμεί 12-14 θέσεις, όπου νοσηλεύονται νεογνά πρόωρα ή τελειόμηνα που χρήζουν εντατικής νοσηλείας. Αποτελείται από 8 θερμοκοιτίδες εντατικής ανοικτής νοσηλείας και 4-6 θερμοκοιτίδες κλειστού τύπου. Η κάθε θερμοκοιτίδα περιλαμβάνει όλο τον απαραίτητο εξοπλισμό για την εντατική νοσηλεία του νεογνού (αναπνευστήρα, monitor παρακολούθησης ζωτικών λειτουργιών, 4 αντλίες συνεχούς χορήγησης υγρών, συσκευή προσδιορισμού κεντρικής αρτηριακής ή φλεβικής πίεσης). Εξοπλισμός: 6 αναπνευστήρες πιέσεως, σύγχρονοι και κατάλληλοι για νεογνά, με οθόνη προσδιορισμού αναπνευστικών παραμέτρων. 3 αναπνευστήρες υψίσυχνου αερισμού για τα σοβαρά αναπνευστικά προβλήματα. 7 συσκευές εφαρμογής ρινικού CPAP. 1 μονάδα χορήγησης εισπνεόμενου μονοξειδίου του αζώτου, για την αντιμετώπιση της πνευμονικής υπέρτασης, μιας ιδιαίτερα σοβαρής κατάστασης. Φορητή συσκευή υπερήχων, κατάλληλη για νεογνά (έλεγχος εγκεφάλου, κοιλίας, καρδιάς). Συσκευή τομογραφίας ηλεκτρικών αντιστάσεων για την παρακολούθηση της πνευμονικής λειτουργίας των νεογνών. Monitors καρδιοαναπνευστικής λειτουργίας και παλμικής οξυμετρίας για κάθε νεογνό. Monitor διαδερμικής μέτρησης Ο 2 και CO 2. Συσκευή συνεχούς παρακολούθησης των κεντρικών και φλεβικών πιέσεων. Τουλάχιστον 4 αντλίες συνεχούς χορήγησης παρεντερικών υγρών. 11

Ε1β. Θάλαμος ενδιάμεσης νοσηλείας Ο θάλαμος ενδιάμεσης νοσηλείας αριθμεί 6-8 θέσεις. Νοσηλεύονται νεογνά πρόωρα ή τελειόμηνα με ήπια προβλήματα αλλά και νεογνά που μεταφέρονται από το τμήμα εντατικής νοσηλείας για ανάρρωση, μετά την πάροδο των οξέων προβλημάτων. Παρέχεται η δυνατότητα συνεχούς παρακολούθησης των ζωτικών λειτουργιών, χορήγησης ελεγχόμενης συγκέντρωσης οξυγόνου, ήπιας μηχανικής υποστήριξης ή και εφαρμογής ρινικού CPAP. Εξοπλισμός: 4 αναπνευστήρες πιέσεως, σύγχρονοι και κατάλληλοι για νεογνά, με οθόνη προσδιορισμού αναπνευστικών παραμέτρων. 2 συσκευές εφαρμογής ρινικού CPAP. Monitors καρδιοαναπνευστικής λειτουργίας και παλμικής οξυμετρίας για κάθε νεογνό. Τουλάχιστον 1 αντλία συνεχούς χορήγησης παρεντερικών υγρών. Ε1γ. Τμήμα ειδικής νοσηλείας Το τμήμα ειδικής νοσηλείας αποτελείται από ένα θάλαμο με 8-10 θερμοκοιτίδες. Σε αυτές παραμένουν νεογνά που δεν έχουν ιδιαίτερα νοσηλευτικά ή ιατρικά προβλήματα και η φιλοξενία τους σε θερμοκοιτίδα είναι απαραίτητη μόνο μέχρι την απόκτηση της απαιτούμενης ηλικίας και βάρους για την έξοδο σε κουνάκι. Εξοπλισμός: Monitors καρδιοαναπνευστικής λειτουργίας και παλμικής οξυμετρίας για κάθε νεογνό. Ε1δ. Θάλαμος προετοιμασίας εξόδου-κουνάκια Ο θάλαμος φιλοξενεί 8-12 νεογνά σε κουνάκια. Ενισχύεται η συνεχής παραμονή των μητέρων προετοιμάζοντας έτσι την ομαλή έξοδο από τη ΜΕΝΝ. Οι γονείς εκπαιδεύονται στην περιποίηση του νεογνού τους, στην ειδική φροντίδα, όταν αυτή απαιτείται, στον θηλασμό και στη φυσικοθεραπεία. Το πρόωρο νεογνό είναι έτοιμο για εξιτήριο εφόσον έχει συμπληρώσει τις 34 εβδ. μετά τη σύλληψη, έχει βάρος μεγαλύτερο των 1800 γρ, πετυχημένη θερμορύθμιση και προσλαμβάνει βάρος με τον θηλασμό ή το μπιμπερό. 12

Εξοπλισμός: Monitors καρδιοαναπνευστικής λειτουργίας και παλμικής οξυμετρίας για κάθε νεογνό. Όλοι οι θάλαμοι επικοινωνούν με εξωτερικό περιμετρικό διάδρομο, ο οποίος εξυπηρετεί το επισκεπτήριο των συγγενών. Οι γονείς μπορούν να επισκέπτονται ελεύθερα το νεογνό τους στο θάλαμο νοσηλείας και ενθαρρύνονται: η μακροχρόνια παραμονή τους, το χάδι και η συναισθηματική σύνδεση με το μωρό. Ε2. Αίθουσα τοκετών και νεογνικό τμήμα παρά τη Μαιευτική Κλινική Η Νεογνολογική Κλινική είναι υπεύθυνη για τη φροντίδα των νεογνών που γεννιούνται στις αίθουσες τοκετών της Α Μαιευτικής Πανεπιστημιακής Κλινικής. Το ιατρικό προσωπικό της Κλινικής παρίσταται σ όλους τους υψηλού κινδύνου τοκετούς και τις καισαρικές τομές. Τα τελειόμηνα, χωρίς προβλήματα, νεογνά μεταφέρονται από την αίθουσα τοκετού στο νεογνικό τμήμα που βρίσκεται παρά τη Μαιευτική Κλινική. Εκεί παραμένουν 4-7 ημέρες ανάλογα με το χρόνο νοσηλείας των μητέρων τους μετά τον τοκετό. Στο τμήμα αυτό, ελέγχονται και αντιμετωπίζονται προβλήματα νεογνών για τα οποία δεν απαιτείται εισαγωγή στο τμήμα εντατικής νοσηλείας. ΣΤ. ΑΛΛΑ ΘΕΜΑΤΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΣΤ1. Εξωτερικά Ιατρεία Τα εξωτερικά ιατρεία της Νεογνολογικής Κλινικής πραγματοποιούνται μία φορά την εβδομάδα, κάθε Δευτέρα, 09:00-14:00. Παρακολουθούνται πρόωρα νεογνά που νοσηλεύτηκαν στη Β ΜΕΝΝ με Β.Γ<1500 g και Δ.Κ< 34 εβδ. καθώς και νεογνά που αντιμετωπίζουν ειδικά προβλήματα ανεξάρτητα από το Βάρος Γέννησης ή τη Διάρκεια Κύησης. Η παρακολούθηση γίνεται με προκαθορισμένο ραντεβού, σε τακτά χρονικά διαστήματα (40 εβδ, 4, 8, 12,18, 24, 36 και 42 μηνών), μέχρι την ηλικία των 3 ή και 4 ετών. Η παρακολούθηση συνίσταται σε εκτίμηση της κλινική κατάστασης και νευροαναπτυξιακής εξέλιξης των νεογνών και συμπληρώνεται με υπερηχογράφημα εγκεφάλου, όπου κρίνεται απαραίτητο και με οδηγίες από εξειδικευμένη σε νεογνά φυσιοθεραπεύτρια. 13

Υπεύθυνη νεογνολόγος είναι η λέκτορας κ. Παρασκευή Καραγιάννη, πλαισιωμένη από έναν εξειδικευόμενο στη νεογνολογία παιδίατρο και από έναν ειδικευόμενο ιατρό. Φυσιοθεραπεύτρια: Μαρία Κυριακίδου. ΣΤ2. Πρόγραμμα Καθημερινής Λειτουργίας Της Κλινικής Α) Τμήμα φυσιολογικών νεογνών 08.30 πμ-14.00 μμ. Σε καθημερινή βάση ένας ειδικός γιατρός, ένας εξειδικευόμενος και ένας ειδικευόμενος εξετάζουν τα φυσιολογικά τελειόμηνα νεογνά. Εκτελούν τις απαραίτητες αιμοληψίες και ενημερώνουν τους γονείς σχετικά με την κλινική κατάσταση του νεογνού και προετοιμάζουν αυτά που πρόκειται να εξέλθουν. Ταυτόχρονα, παρίστανται στους τοκετούς στις αίθουσες της μαιευτικής κλινικής του νοσοκομείου. Β) Εντατική νοσηλεία νεογνών 07.30-08.00: Πραγματοποιείται επίσκεψη της προϊσταμένης με τις νοσηλεύτριεςμαίες, οι οποίες στη συνέχεια ασχολούνται με τη φροντίδα των νεογνών, όπως περιγράφεται στο σχετικό κεφάλαιο. 09.00-10.00: Πραγματοποιείται επίσκεψη του διευθυντή της κλινικής με τη συμμετοχή όλου του ιατρικού προσωπικού. Οι εφημερεύοντες γιατροί ενημερώνουν λεπτομερώς και αναφέρουν τα προβλήματα που προέκυψαν με την εισαγωγή νέων νεογνών κατά τη διάρκεια της εφημερίας και σχολιάζεται η εξέλιξη της κατάστασης των ήδη νοσηλευόμενων νεογνών. Ταυτόχρονα τίθενται η διαφορική διάγνωση και η δρομολόγηση των θεραπευτικών επιλογών. 10.00-12.00: Πραγματοποιείται διδακτική επίσκεψη των επιμελητών ΕΣΥ και των μελών ΔΕΠ με τους γιατρούς που μετεκπαιδεύονται στην Κλινική, προκειμένου να ρυθμιστεί η κατάλληλη θεραπεία και να προγραμματιστεί ο αρμόδιος εργαστηριακός έλεγχος. 13.00-15.00: Μετεκπαιδευτικά μαθήματα ως εξής: Τρίτη: Μαθήματα που παρουσιάζουν οι ειδικευόμενοι υπό την επίβλεψη ειδικού, Πέμπτη: Μετεκπαιδευτικά 14

μαθήματα ειδικών και ενημέρωση βάσει της πρόσφατης βιβλιογραφίας. Συχνά οι ομιλητές είναι προσκεκλημένοι συνεργαζόμενων συναφών ειδικοτήτων, όπου αναπτύσσουν θέματα της εξειδίκευσής τους. Τρίτη και Παρασκευή: θεωρητική και πρακτική εκπαίδευση στη νευρολογική εκτίμηση και παρέμβαση πρόωρου και τελειόμηνου νεογνού από τη φυσικοθεραπεύτρια, υπό την επίβλεψη ειδικού γιατρού. Κάθε 2η Τετάρτη: συνάντηση με κλινική ψυχολόγο, οικογενειακή ψυχαναλύτριαψυχοθεραπεύτρια και ψυχίατρο-αναλύτρια ομάδας με στόχο τη συζήτηση και ανάλυση της συμπεριφοράς του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού και των γονέων και εναλλάξ συνάντηση με το ιατρικό προσωπικό της Α Μαιευτικής κλινικής με στόχους την ανάλυση της πορείας των νεογνών, τη συζήτηση προβλημάτων και τη χάραξη κοινής στρατηγικής. 11.00-14.00: Ενημέρωση γονέων από τους ειδικούς γιατρούς της Κλινικής. 12.00-14.00: Φροντίδα νεογνών και αντιμετώπιση νέων προβλημάτων που πιθανόν προκύπτουν, ενημέρωση ιστορικών, διάγνωση ακτινογραφιών, μελέτη εργαστηριακών εξετάσεων και επανέλεγχος όπου χρειάζεται. 14.30-15.00: Παράδοση στους εφημερεύοντες. 18.00-21.00: Απογευματινές εργαστηριακές εξετάσεις και επίσκεψη. 19.00-20.00: Ενημέρωση γονέων. ΣΤ3. Συνεργασία με άλλες Κλινικές Ειδικά Εργαστήρια Η Νεογνολογική Κλινική συνεργάζεται με τις παρακάτω κλινικές: 1. Οφθαλμολογική Κλινική Ειδικός Παιδο-οφθαλμίατρος εξετάζει όλα τα πρόωρα νεογνά με Β.Γ. < 1500 γρ. και Δ.Κ. < 32 εβδ. βάσει ειδικού πρωτοκόλλου για τον έλεγχο αμφιβληστροειδοπάθειας. Επίσης εξετάζονται όλα τα νεογνά που χρήζουν οφθαλμολογικού ελέγχου λόγω της πάθησής τους. 2. Δ Παιδιατρική Κλινική Α.Π.Θ. στο Παπαγεωργίου. Βρισκόμαστε σε στενή συνεργασία με την πανεπιστημιακή παιδιατρική κλινική τόσο σε κλινικό επίπεδο, για τη φροντίδα νεογνών με ειδικά προβλήματα, όσο και σε ερευνητικό επίπεδο. 15

3. Ορθοπεδική Κλινική Ειδικός ορθοπεδικός που ασχολείται με παιδιατρικά προβλήματα είναι σύμβουλος της Κλινικής σε περιπτώσεις που προκύπτουν προβλήματα της αρμοδιότητάς του (συγγενές εξάρθρημα ισχίων, συγγενείς ανωμαλίες οστών κ.α.). 4. Παιδοχειρουργική Κλινική Υπάρχει συνεχής συνεργασία με την Β Παιδοχειρουργική Κλινική ΑΠΘ για τα νεογνά που χρήζουν χειρουργικής επέμβασης. Μετά τη χειρουργική επέμβαση, τα νεογνά μεταφέρονται στην Εντατική Νοσηλεία της Κλινικής μας όπου και νοσηλεύονται. Τα προβλήματά τους αντιμετωπίζονται σε συνεργασία με τους παιδοχειρουργούς. 5. Νευροχειρουργική Κλινική, Αντιμετωπίζονται διάφορα νευροχειρουργικά προβλήματα, τόσο συγγενή, όσο και επίκτητα (υδροκέφαλος, μηνιγγομυελοκήλη και άλλες συγγενείς δυσπλασίες). 6. Εργαστήρια: Αιματολογικό / Βιοχημικό / Μεταβολικό / Γενετικής / Ανοσολογικό Οι εργαστηριακές εξετάσεις που χρειάζονται για τον έλεγχο των νεογνών γίνονται στο κεντρικό Μικροβιολογικό Εργαστήριο του Γ.Ν.Θ. Παπαγεωργίου και στο αιματολογικό εργαστήριο. 7. Τμήμα Φυσικοθεραπείας Φυσιοθεραπεύτρια (Μαρία Κυριακίδου) με εξειδίκευση στα νεογνά είναι σύμβουλος της Κλινικής και ασχολείται τόσο με τα νεογνά που νοσηλεύονται στην Κλινική όσο και μ αυτά που παρακολουθούνται στα εξωτερικά ιατρεία. Λόγω της μεταπτυχιακής εκπαίδευσης (MSc) συμμετέχει στην εκπαίδευση ειδικευομένων και εξειδικευομένων παιδιάτρων. 8. Ψυχιατρική κλινική Συνεργασία με κλινική ψυχολόγο, οικογενειακή ψυχαναλύτρια-ψυχοθεραπεύτρια (κ Αλεξάνδρα Τσουκάτου) και ψυχίατρο-αναλύτρια ομάδας (κ. Φραντσέσκα Μπασιάλα) 9. Διοικητικές υπηρεσίες Έλεγχος της παρεχόμενης φροντίδας με επιστημονικά κριτήρια (ήδη από 4/ετίας έχουν συμπληρωθεί από τους γονείς ανοικτού τύπου ερωτηματολόγια (υπεύθυνη προγράμματος κ. Στυλιανή Μιχαηλίδου) ΣΤ4. Εφημερίες Η Νεογνολογική Κλινική εφημερεύει κάθε τέταρτη ημέρα, για περιστατικά που έρχονται από Μαιευτικές Κλινικές της Θεσσαλονίκης όλης της Β. Ελλάδα και 16

Θεσσαλίας. Καθημερινά καλύπτει τις αίθουσες της Α Μαιευτικής Κλινικής με συνεχώς αυξανόμενο αριθμό τοκετών, ήδη υπερβαίνει τους 1500 ετησίως. Οι γιατροί της Κλινικής παρίστανται στους υψηλού κινδύνου τοκετούς και τις καισαρικές τομές της παραπάνω κλινικής και είναι υπεύθυνοι για το νεογνικό τμήμα που βρίσκεται παρά τη Μαιευτική Κλινική. Οι εφημερίες καλύπτονται από έναν ειδικό νεογνολόγο και έναν εξειδικευόμενο Νεογνολογίας, ενώ ένας επιπλέον ειδικευόμενος παιδιατρικής συμμετέχει όταν η Κλινική εφημερεύει για εξωτερικούς ασθενείς. Οι εφημερεύοντες παραλαμβάνουν το τμήμα στις 14.30 και ενημερώνονται για τα προβλήματα που υπάρχουν. Γίνεται επίσκεψη στις 19.00-20.00. και συζητούνται τα προβλήματα τόσο των καινούργιων εισαγωγών όσο και των νεογνών που ήδη νοσηλεύονται. Γίνεται επίσης επίσκεψη και στο νεογνικό τμήμα των Μαιευτικών Κλινικών. 17

Ζ. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΕΡΓΟ Ζ1. Προπτυχιακή εκπαίδευση Ζ1.1. Ι Εξάμηνο α. Στο Ι Εξάμηνο διδάσκεται το Επιλεγόμενο μάθημα «Νεογνολογία» από τα μέλη του ΔΕΠ και στο τέλος του εξαμήνου διεξάγονται οι εξετάσεις του μαθήματος αυτού. β. Τα μέλη του ΔΕΠ της Νεογνολογικής Κλινικής διδάσκουν τα κεφάλαια της Νεογνολογίας που εμπεριέχονται στο μάθημα της Παιδιατρικής, στους φοιτητές του Ι Εξαμήνου των Α και Γ Παιδιατρικών Κλινικών. Ζ1.2. ΙΑ Εξάμηνο Σε καθημερινή σχεδόν βάση εκπαιδεύεται στην Κλινική ομάδα 2-3 φοιτητών του ΙΑ εξαμήνου. Η εκπαίδευση γίνεται από τα μέλη ΔΕΠ της κλινικής, με βάση το πρόγραμμα. Η εκπαίδευση των φοιτητών περιλαμβάνει: 1. Ώρα 09.00-11.00 εκπαιδευτική επίσκεψη και συζήτηση των περιστατικών με έμφαση κυρίως στην κλινική εξέταση και διαφορική διάγνωση. 2. Ώρα 11.00-13.00 παρακολούθηση του μετεκπαιδευτικού προγράμματος της Κλινικής. 3. Τα μέλη του ΔΕΠ της Νεογνολογικής Κλινικής διδάσκουν Νεογνολογία στους φοιτητές του ΙΑ εξαμήνου που ασκούνται στη Δ Παιδιατρική Κλινική. Η εκτίμηση της απόδοσης των φοιτητών ελέγχεται με εξετάσεις σε Νεογνολογικά θέματα που εμπεριέχονται στο μάθημα της Παιδιατρικής. Ζ2. Μεταπτυχιακή εκπαίδευση Στη Νεογνολογική Κλινική και στις αίθουσες τοκετών εκπαιδεύονται οι εξής ομάδες γιατρών: 1. Ειδικευόμενοι Παιδιατρικής για 4-6 μήνες. 2. Εξειδικευόμενοι στην Νεογνολογία για 2 χρόνια. 3. Παιδίατροι αποσπασμένοι από άλλες παιδιατρικές κλινικές για άλλοτε άλλο χρονικό διάστημα με στόχο την απόκτηση εμπειρίας στην εντατική νοσηλεία νεογνών και στις αίθουσες τοκετών. 4. Μεταπτυχιακοί Ιατροί. 18

Ζ3. Φροντιστήριο Αναζωογόνησης Νεογνού σε Επαρχιακά Νοσοκομεία και Ιατρικούς συλλόγους επαρχιακών πόλεων Γίνεται αποκλειστικά από τους γιατρούς της Κλινικής και εκπαιδεύτριες μαίες. Έγιναν 5 εξορμήσεις: Στο Νοσοκομείο Κοζάνης, στην Κατερίνη, στις Σέρρες, στην Πάτρα, 3 στα πλαίσια συνεδρίου μαιευτών και στο τμήμα μαιευτικής του ΤΕΙ Θεσσαλονίκης. Σε όλα τα φροντιστήρια προσκαλούνται και συμμετέχουν μαίες, μαιευτήρες και παιδίατροι. Η. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Τα μέλη ΔΕΠ της κλινικής διδάσκουν στο μάθημα «Περιγεννητική Ιατρική», όπου συντονίστρια είναι η Διευθύντρια της Α ΜΕΝΝ, Καθηγήτρια κ. Β. Δρόσου- Αγακίδου. Η1. Στόχοι μεταπτυχιακής εκπαίδευσης Το πρόγραμμα της εκπαίδευσης και εξειδίκευσης της Κλινικής βασίζεται στις αποφάσεις της Επιτροπής Εκπαίδευσης της Ελληνικής Νεογνολογικής Εταιρείας. Στοχεύει στο να καταστήσει τον Έλληνα Νεογνολόγο ικανό να παρέχει κλινική φροντίδα, μέσα στα πλαίσια μίας εξειδικευμένης Τριτοβάθμιας Νεογνικής Μονάδας, τμήματος, κλινικής ή νοσοκομείου. Η κλινική αυτή φροντίδα θα πρέπει να περιλαμβάνει την εφαρμογή διαφόρων εξειδικευμένων διαγνωστικών και θεραπευτικών μεθόδων. Για κάθε εξειδικευόμενο υπάρχει ένας ειδικός-υπεύθυνος εκπαίδευσης με ρόλο την παρακολούθηση της προόδου του εξειδικευόμενου. Η πρόοδος των εξειδικευομένων ελέγχεται επίσης με εξετάσεις που διενεργούνται κάθε 6 μήνες σε προκαθορισμένη ύλη, που αντιστοιχεί κάθε φορά στο ¼ της συνολικής ύλης της Νεογνολογίας. Για τον έλεγχο των επιδεξιοτήτων των εξειδικευομένων υπάρχει ειδικό βιβλίο όπου οι εξειδικευόμενοι καταγράφουν σε καθημερινή βάση τους χειρισμούς που διενήργησαν το προηγούμενο 24ωρο και το οποίο ελέγχεται από τον υπεύθυνο εκπαίδευσης του κάθε εξειδικευόμενου. Οι εκπαιδευόμενοι θα πρέπει να αποκτήσουν επαρκείς ικανότητες στους ακόλουθους τομείς: 19

Η2. Πρακτικές δεξιότητες Ανάνηψη του νεογνού, ενδοτραχειακή διασωλήνωση και μέθοδοι τεχνητού αερισμού (μηχανικός αερισμός). Τοποθέτηση αρτηριακών καθετήρων (ομφαλικών και περιφερικών), τοποθέτηση ενδοφλέβιας εγχύσεως και ενδοφλέβιων καθετήρων. Μετάγγιση αίματος και αφαιμαξομετάγγιση. Αιμοληψία από αρτηρία, ενδοθωρακική παροχέτευση πνευμοθώρακα, υπερηβική λήψη ουροκαλλιέργειας, οσφυονωτιαία παρακέντηση, ενδοκοιλιακή παρακέντηση εγκεφάλου. Συγκεκριμένα, οι εξειδικευόμενοι στη Νεογνολογία, πρέπει να έχουν αναλάβει προσωπικά την κύρια φροντίδα και/ή την ανάνηψη τουλάχιστον 25 πολύ χαμηλού βάρους γέννησης Νεογνών (VLBW < 1500g) και να έχουν, επίσης, αναλάβει προσωπικά την κύρια φροντίδα και/ή την ανάνηψη τουλάχιστον 5 Εξαιρετικά Χαμηλού Βάρους Γέννησης Νεογνών (ELBW < 1000g) κατά τη διάρκεια του τοκετού, αλλά και την περαιτέρω παρακολούθηση. Να έχουν εμπειρία και πολύ καλές γνώσεις για τη μεταφορά των προώρων και προβληματικών νεογνών. Η3. Διαγνωστικές δεξιότητες Αξιολόγηση νεογνικών ακτινογραφικών μεθόδων, διερεύνησης θώρακος και κοιλίας. Γνώσεις και αξιολόγηση των εξειδικευμένων τεχνικών, π.χ. MRI, CT, εμπειρία και γνώσεις στην αξιολόγηση των αποτελεσμάτων της εξέτασης υπερήχων του ΚΝΣ, των ενδοκοιλιακών οργάνων και του εξαρθρήματος του ισχίου. Χρησιμότητα και εκτίμηση των αποτελεσμάτων των συχνότερων εργαστηριακών και μικροβιολογικών εξετάσεων. Εκτίμηση της χρήσης και αξιολόγηση των αποτελεσμάτων του ΗΕΓ, των φλοιϊκών προκλητών δυναμικών και των νευρομυϊκών ηλεκτροφυσιολογικών δοκιμασιών. Η4. Κλινικές δεξιότητες Συμβουλευτική και ικανότητα επικοινωνίας του Νεογνολόγου, ώστε να δημιουργηθεί κατάλληλη προσέγγιση προς τους αγχωμένους και θλιμμένους γονείς. Να έχει την ικανότητα ο Νεογνολόγος να υποστηρίζει το υπόλοιπο ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό. Κλινική εξέταση ασθενών και υγιών νεογνών, αναγνώριση και διάγνωση των ειδικών νεογνικών προβλημάτων, συμπεριλαμβανομένων των διαμαρτιών και των ανωμαλιών και εκτίμηση της ηλικίας κύησης. Αναπτυξιακή και νευρολογική 20

εκτίμηση του μεγαλύτερου βρέφους και παιδιού και αξιολόγηση της ανικανότητάς του. Ικανότητα συνεργασίας και συνεκτίμησης των προβλημάτων με γιατρούς άλλων ειδικοτήτων ή υποειδικοτήτων. Η5. Τεχνικές δεξιότητες Ο εξειδικευόμενος στη νεογνολογία θα πρέπει να γνωρίζει και να κατανοεί τις βασικές μηχανικές και ηλεκτρικές αρχές λειτουργίας των πηγών θερμαντικής ενέργειας, των θερμοκοιτίδων, των αναπνευστήρων και των συσκευών monitoring. Η6. Ερευνητικές δεξιότητες Ο κάθε εξειδικευόμενος πρέπει να συμμετάσχει τουλάχιστον σε ένα ερευνητικό πρωτόκολλο. Η7. Διδακτικές δεξιότητες Ο εξειδικευόμενος, θα πρέπει να μετέχει σε διδακτικές δραστηριότητες, που να περιλαμβάνουν διδακτικά προγράμματα στους γιατρούς και τις νοσηλεύτριες. Το πρόγραμμα μεταπτυχιακής εκπαίδευσης περιλαμβάνει: 1. Παρακολούθηση και ενεργό συμμετοχή στις καθημερινές επισκέψεις των επιμελητών, μελών ΔΕΠ και του Διευθυντή της Κλινικής. 2. Παρουσία και ενεργό συμμετοχή στους τοκετούς νεογνών και παρακολούθηση των φυσιολογικών νεογνών που νοσηλεύονται στο νεογνικό τμήμα παρά την Α Μαιευτική Κλινική. 3. Παρακολούθηση των εξωτερικών ιατρείων της Κλινικής. 4. Παρακολούθηση των μεταπτυχιακών μαθημάτων σύμφωνα με το πρόγραμμα της Κλινικής, όπως προαναφέρθηκε. 5. Παρακολούθηση Ελληνικών και διεθνών νεογνολογικών και περιγεννητικών συνεδρίων 21

Θ. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Το ερευνητικό έργο της Κλινικής ασκείται από όλους τους μόνιμους γιατρούς, επιμελητές και μέλη ΔΕΠ, υπό την ευθύνη και επίβλεψη του Διευθυντή της Κλινικής. Περιλαμβάνει κλινικοεργαστηριακές μελέτες, προοπτικές και αναδρομικές, περιπτωσιολογικές και ανασκοπικές μελέτες. Οι περισσότερες γίνονται σε συνεργασία με άλλες κλινικές και ειδικά τμήματα του Πανεπιστήμιου, του Νοσοκομείου ή και άλλων Νοσοκομείων ή φορέων. Οι μελέτες που εκπονούνται παρουσιάζονται σε πανελλήνια και διεθνή συνέδρια και δημοσιεύονται σε ελληνικά και διεθνή περιοδικά. Στα πλαίσια του ερευνητικού έργου, εκπονούνται διδακτορικές διατριβές από ιατρούς, οι οποίοι στο διάστημα εκπόνησης της διατριβής είναι υποχρεωμένοι να εργάζονται στην Κλινική, είτε ως άμισθοι επιστημονικά συνεργαζόμενοι (ασκούν μόνο ερευνητικό και εκπαιδευτικό έργο), είτε ως υποψήφιοι διδάκτορες (ασκούν μόνο ερευνητικό και εκπαιδευτικό έργο), είτε ως γιατροί πλήρους απασχόλησης σε οργανικές θέσεις του τμήματος, μόνιμες ή με σύμβαση έργου. Κατά την εκπόνηση των διδακτορικών διατριβών, ακολουθείται ο κανονισμός των διατριβών του Ιατρικού Τμήματος του Α.Π.Θ. Συμμετοχή των μελών της Κλινικής σε Συνέδρια και Ημερίδες με εργασίες και εισηγήσεις. Οι γιατροί (ειδικοί και ειδικευόμενοι) της Κλινικής συμμετέχουν σε Διεθνή και Ελληνικά Συνέδρια, εκ περιτροπής, με παρουσίαση εργασιών. Επιπλέον οι ειδικοί συμμετέχουν με εισηγήσεις σε ειδικά νεογνικά ή περιγεννητικά Συνέδρια και Ημερίδες. Εκτός από τους γιατρούς, οι νοσηλεύτριες/μαίες υποστηρίζονται, ώστε να παρακολουθούν και να συμμετέχουν με εισηγήσεις σε Ημερίδες και Συνέδρια Ειδικού Ενδιαφέροντος. 22

Ι. ΚΑΘΗΚΟΝΤΑ ΕΙΔΙΚΕΥΟΜΕΝΩΝ-ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΟΜΕΝΩΝ Οι ειδικευόμενοι της Κλινικής υπάγονται σε δύο κατηγορίες: 1. Ειδικευόμενοι στην Παιδιατρική οι οποίοι εκπαιδεύονται στη Νεογνολογία για 6 μήνες. 2. Εξειδικευόμενοι της Νεογνολογίας οι οποίοι είναι ειδικευμένοι Παιδίατροι. Εργάζονται στην Κλινική για δύο χρόνια με σκοπό τη λήψη της εξειδίκευσης στην εντατική νοσηλεία νεογνών. Ι1. Διαδικασία υποδοχής Κάθε νέος συνάδελφος που έρχεται στην Κλινική, συμπληρώνει την ειδική κάρτα και ενημερώνεται για σχετικά με το πρόγραμμα της Κλινικής, τις υποχρεώσεις και τα δικαιώματά του και τοποθετείται σε θάλαμο. Στη συνέχεια, προγραμματίζεται συνάντηση με το Διευθυντή της Κλινικής. Στο διάστημα παραμονής στην Κλινική περνά διαδοχικά από όλα ανεξαιρέτως τα τμήματα, συμπεριλαμβανομένης και της παρακολούθησης των εξωτερικών ιατρείων. Ο νέος συνάδελφος από την πρώτη εβδομάδα ενημερώνεται με ταχύρρυθμο πρόγραμμα σχετικά με τη λειτουργία της κλινικής, τη χρήση των διαφόρων οργάνων και τα θεραπευτικά πρωτόκολλα, όπως αυτά καταγράφονται στο βιβλίο της Β ΜΕΝΝ. Επίσης ενημερώνεται για τη διαδικασία καταγραφής προβλημάτων, καθώς και τους ειδικούς όρους, προκειμένου συντομότερα να προσαρμοστεί στο ειδικό αντικείμενο της νεογνολογίας. Μετά τη δεύτερη εβδομάδα εκπαιδεύεται στην ανάνηψη του νεογνού στην αίθουσα τοκετού, από το ειδικό βιβλίο της κλινικής, καθώς και στην πρακτική εφαρμογή με θεωρητικά σενάρια (υπεύθυνος εκπαίδευσης είναι ο λέκτορας κ. Χρήστος Τσακαλίδης). Αυτό έχει ως στόχο την έγκαιρη και σωστή προετοιμασία για την αντιμετώπιση προβλημάτων κατά τον τοκετό. Ι2. Υποχρεώσεις ειδικευομένων Οι ειδικευόμενοι είναι υποχρεωμένοι να προσέρχονται στην Κλινική στις 8.30 π.μ. και να συμμετέχουν ενεργά σε όλες τις δραστηριότητες. Σε συνεργασία με τους ειδικούς γιατρούς της Κλινικής, εκτελούν όλους τους χειρισμούς που αναφέρονται στον πίνακα. Παρακολουθούν τις επισκέψεις των επιμελητών, μελών ΔΕΠ, του 23

Διευθυντή και τα μετεκπαιδευτικά μαθήματα. Κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσής τους στις αίθουσες τοκετών και στο νεογνικό τμήμα παρά τις Μαιευτικές Κλινικές, μεταβαίνουν στις αίθουσες τοκετών μαζί με τον ειδικό, όπου και βοηθούν στην καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση, εξετάζουν καθημερινά τα φυσιολογικά τελειόμηνα νεογνά και φροντίζουν για τη διενέργεια του απαραίτητου εργαστηριακού ελέγχου. Η παρακολούθηση των διδακτικών επισκέψεων του Διευθυντή και του μετεκπαιδευτικού προγράμματος της Κλινικής είναι υποχρεωτική και για τους ειδικευόμενους που είναι τοποθετημένοι στο νεογνικό τμήμα παρά τις Μαιευτικές Κλινικές. Όλοι οι ειδικευόμενοι είναι υποχρεωμένοι να προετοιμάζουν μαθήματα με βάση συγκεκριμένο πρόγραμμα, τα οποία παρουσιάζουν την Τρίτη ενώπιον όλων των ειδικευομένων του τμήματος και παρουσία του Διευθυντή της Κλινικής. Οι εξειδικευόμενοι είναι υποχρεωμένοι στη διάρκεια των δύο ετών της εκπαίδευσής τους να προετοιμάσουν και να παρουσιάσουν τουλάχιστον 10 ενδιαφέρουσες περιπτώσεις, με ανασκόπηση της βιβλιογραφίας. Η παρουσίαση γίνεται στο πλαίσιο των μαθημάτων της Πέμπτης, παρουσία όλου του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού της Κλινικής. Τέλος, όλοι οι εξειδικευόμενοι προτρέπονται να συμμετέχουν σε κλινικοεργαστηριακές μελέτες που διενεργούνται από τα μέλη της Κλινικής. 24

ΠΙΝΑΚΑΣ 1: ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΧΕΙΡΙΣΜΟΥΣ ΣΤΑ ΝΕΟΓΝΑ 1. Ιατρικό προσωπικό Όλοι οι διαγνωστικοί και θεραπευτικοί χειρισμοί Χορήγηση ενδοφλέβιων φαρμάκων Λήψη δειγμάτων φλεβικού και αρτηριακού αίματος Καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση Ενδοτραχειακή διασωλήνωση Τοποθέτηση θωρακικής παροχέτευσης ή παρακέντησης θώρακα Τοποθέτηση ομφαλικών αγγείων Τοποθέτηση κεντρικών φλεβικών καθετήρων Οσφυονωτιαία παρακέντηση Υπερηβική παρακέντηση Εκτίμηση αερίων αίματος και ρύθμιση των στοιχείων του αναπνευστήρα Χορήγηση επιφανειοδραστικού παράγοντα Ενημέρωση γονέων. 2. Νοσηλευτικό προσωπικό Τα καθήκοντα του νοσηλευτικού προσωπικού υπάρχουν καταγεγραμμένα σε ειδικό πρωτόκολλο για το οποίο ενημερώνονται όλο το νοσηλευτικό προσωπικό του τμήματος. Προετοιμασία και χορήγηση όλων των φαρμάκων Προετοιμασία και χορήγηση ενδοφλεβίων διαλυμάτων και παρεντερικής διατροφής Περιποίηση και σίτιση νεογνών Ενδοτραχειακές αναρροφήσεις Προετοιμασία αναπνευστήρων για χρήση Εφαρμογή μηχανημάτων παρακολούθησης ζωτικών λειτουργιών (Monitors) Παρακολούθηση και καταγραφή ζωτικών λειτουργιών Έλεγχος λειτουργίας μηχανημάτων και διαφόρων συσκευών 25

Έλεγχος επάρκειας υλικού σε κάθε θάλαμο, συμπλήρωση ελλείψεων Βοήθεια στον γιατρό κατά την εκτέλεση μικροεπεμβάσεων και διαφόρων χειρισμών Ενημέρωση των γιατρών για ενδεχόμενα οξέα προβλήματα των νεογνών, ή μεταβολές της καταστάσεώς τους. 26

Πίνακας 2. ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ ΙΑΤΡΩΝ ΝΕΟΓΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ Παρασκευή Καραγιάννη: Υπεύθυνη για την προπτυχιακή εκπαίδευση, τη λειτουργία των εξωτερικών ιατρείων και του νεογνικού τμήματος παρά την Α Μαιευτική. Χρήστος Τσακαλίδης: Υπεύθυνος του προγράμματος εκπαίδευσης στην ανάνηψη νεογνών για ειδικευόμενους, εξειδικευόμενους και μαίες, υπεύθυνος, εκ περιτροπής, του θαλάμου ειδικής νοσηλείας και της προετοιμασίας εξόδου και εξιτηρίων. Μαρία Λιθοξοπούλου: Υπεύθυνη θαλάμου, εκ περιτροπής, προετοιμασίας εξόδου και εξιτηρίων και του νεογνικού τμήματος παρά τη μαιευτική. Γεώργιος Μητσιάκος: Υπεύθυνος, εκ περιτροπής, του θαλάμου Εντατικής νοσηλείας, του επιστημονικού προγράμματος της κλινικής και του προγράμματος εφημεριών. Ηλίας Χατζηιωαννίδης: Υπεύθυνος του θαλάμου ενδιάμεσης νοσηλείας και του προγράμματος παρακολούθησης με τομογραφία ηλεκτρικών αντιστάσεων. Σωτηρία Εξαδακτύλου: Συνυπεύθυνη του θαλάμου εντατικής νοσηλείας. 27