ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 5.3.2015 COM(2015) 90 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ σχετικά με την εφαρμογή του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 177/2008, της 20ής Φεβρουαρίου 2008, για τη θέσπιση κοινού πλαισίου όσον αφορά τα μητρώα επιχειρήσεων για στατιστικούς σκοπούς και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 2186/93 EL EL

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 177/2008 1 (στο εξής «ο κανονισμός για τα ΜΕ») θεσπίζει ένα κοινό πλαίσιο όσον αφορά τα μητρώα επιχειρήσεων για στατιστικούς σκοπούς. Ο εν λόγω κανονισμός άρχισε να ισχύει στις 25 Μαρτίου 2008 και κατάργησε τον κανονισμό (ΕΟΚ) αριθ. 2186/93 2 (στο εξής «ο κανονισμός για τα ΜΕ που καταργήθηκε»). Ο κανονισμός για τα ΜΕ αποσκοπεί: στα υψηλής ποιότητας και εναρμονισμένα μητρώα επιχειρήσεων για στατιστικούς σκοπούς στα κράτη μέλη στη βελτίωση των στατιστικών που αφορούν την παγκοσμιοποίηση. Για να επιτευχθούν οι στόχοι αυτοί, σύμφωνα με τον κανονισμό για τα ΜΕ απαιτείται από τα κράτη μέλη: να λαμβάνουν όλα τα μέτρα που απαιτούνται για να διασφαλίζεται η ποιότητα των μητρώων επιχειρήσεων να διαβιβάζουν στη Eurostat δεδομένα για τις πολυεθνικές ομάδες επιχειρήσεων και τις συστατικές μονάδες τους. Μακροπρόθεσμα οι βελτιώσεις στην ποιότητα των μητρώων επιχειρήσεων για στατιστικούς σκοπούς μειώνουν θεωρητικά το κόστος για την παραγωγή των στατιστικών επιχειρήσεων και τον διοικητικό φόρτο για τους ερωτώμενους. Ωστόσο, βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα, η εφαρμογή του κανονισμού για τα ΜΕ επιφέρει ένα ορισμένο αρχικό κόστος για τις εθνικές στατιστικές υπηρεσίες και μια μέτρια αύξηση του διοικητικού φόρτου για να επιτευχθούν τα αναγκαία επίπεδα ποιότητας και εναρμόνισης που θα αποδώσουν τα επιθυμητά οφέλη. Σύμφωνα με το άρθρο 6 του κανονισμού για τα ΜΕ, η Επιτροπή υποβάλλει έκθεση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο σχετικά με την εφαρμογή του «εξετάζοντας ιδίως το κόστος για το στατιστικό σύστημα, την επιβάρυνση για τις επιχειρήσεις και τα οφέλη». Στην εν λόγω έκθεση εξετάζονται οι σημαντικότερες πτυχές της εφαρμογής του κανονισμού για τα ΜΕ σε σχέση με τα μέτρα που έλαβε η Επιτροπή (Eurostat) και τον αντίκτυπο του κανονισμού για τα ΜΕ: στο κόστος για τις εθνικές στατιστικές υπηρεσίες και τη Eurostat (το στατιστικό σύστημα) στον διοικητικό φόρτο για τους ερωτώμενους στα οφέλη όσον αφορά την ποιότητα των μητρώων επιχειρήσεων για στατιστικούς σκοπούς και τη βελτιωμένη στατιστική μέτρηση των φαινομένων της παγκοσμιοποίησης. 1 2 Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 177/2008 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 20ής Φεβρουαρίου 2008, για τη θέσπιση κοινού πλαισίου όσον αφορά τα μητρώα επιχειρήσεων για στατιστικούς σκοπούς και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 2186/93 του Συμβουλίου. ΕΕ L 61 της 5.3.2008, σ. 6. Κανονισμός (ΕΟΚ) αριθ. 2186/93 του Συμβουλίου, της 22ας Ιουλίου 1993, σχετικά με τον κοινοτικό συντονισμό της ανάπτυξης μητρώων επιχειρήσεων για στατιστικούς σκοπούς. ΕΕ L 196 της 5.8.1993, σ. 1. 2

Η χρονική στιγμή υποβολής της έκθεσης συνδέεται με τη συνεχιζόμενη προετοιμασία ενός περιεκτικού και εξορθολογισμένου κανονισμού πλαισίου, ο οποίος θα ενοποιήσει τις στατιστικές για τις επιχειρήσεις, και την κατάργηση, κατά συνέπεια, πολλών κανονισμών, μεταξύ των οποίων και του κανονισμού για τα ΜΕ. 2. Ο κανονισμός για τα ΜΕ με μια ματιά Όλα τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) τηρούν μητρώα επιχειρήσεων για στατιστικούς σκοπούς. Ο κανονισμός για τα ΜΕ θεσπίζει ένα κοινό πλαίσιο για τα εν λόγω μητρώα μέσω του προσδιορισμού ενός ενιαίου τρόπου προσέγγισης, μεταξύ άλλων, των ακόλουθων πτυχών: του ορισμού των μονάδων, της κάλυψης, της ενημέρωσης, των χαρακτηριστικών και της ποιότητας των μητρώων επιχειρήσεων. Κατά την ανάλυση του θέματος αυτού πρέπει να ληφθούν υπόψη οι ακόλουθες πτυχές: Τα μητρώα επιχειρήσεων αποτελούν σημαντικό πόρο για τον ικανοποιητικό σχεδιασμό, τη διενέργεια και τον συντονισμό των στατιστικών ερευνών, καθώς απαιτείται ένα επικαιροποιημένο πλαίσιο έρευνας για τις επιχειρήσεις ώστε να γίνεται αποτελεσματική επιλογή δειγμάτων η ανάπτυξη και η τυποποίηση των μητρώων επιχειρήσεων, με σκοπό την εξασφάλιση της ποιότητάς τους, μπορεί να συμβάλει σε μεγάλο βαθμό στη βελτίωση της ποιότητας των στατιστικών αποτελεσμάτων απαιτείται ένα κοινό πλαίσιο για την εναρμόνιση των εθνικών μητρώων επιχειρήσεων για στατιστικούς σκοπούς ώστε να υπάρξει παραγωγή επίσημων στατιστικών για τις επιχειρήσεις και οικονομικών στατιστικών, οι οποίες να είναι συνεκτικές και συγκρίσιμες τόσο μεταξύ των χωρών όσο και μεταξύ των στατιστικών τομέων η τυποποίηση των μητρώων επιχειρήσεων και της χρήσης τους είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την ενσωμάτωση των δεδομένων. Συγκριτικά με τον κανονισμό για τα ΜΕ που καταργείται, ο κανονισμός για τα ΜΕ προχωρεί ακόμη πιο πέρα στην παγίωση ενός κοινού πλαισίου για την εναρμόνιση των εθνικών μητρώων. Διευρύνει, επίσης, τις απαιτήσεις για να καλύψει περισσότερες μεταβλητές, ιδίως σε επίπεδο ομάδων επιχειρήσεων, απηχώντας έτσι τη δημιουργία της ενιαίας αγοράς και τη συνεχιζόμενη παγκοσμιοποίηση της οικονομίας, καθώς και την εμβάθυνση της ενσωμάτωσης των δραστηριοτήτων των διαφόρων κλάδων. Ο κανονισμός για τα ΜΕ επέτρεψε τη δημιουργία μητρώου EuroGroups (EGR) ως χρήσιμου στατιστικού εργαλείου για την παροχή πληροφοριών σχετικά με όλες τις σχέσεις ελέγχου στο εσωτερικό πολυεθνικών ομάδων επιχειρήσεων. Η διαδικασία EGR συνίσταται σε μια πολύπλοκη ροή διαφορετικών ομάδων δεδομένων μεταξύ της Eurostat και των κρατών μελών, με τη συμμετοχή των εθνικών στατιστικών υπηρεσιών, των εθνικών κεντρικών τραπεζών, καθώς επίσης και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Επιπλέον, ο κανονισμός για τα ΜΕ εισάγει διατάξεις σχετικά με την ανταλλαγή εμπιστευτικών δεδομένων, που αφορούν πολυεθνικές ομάδες επιχειρήσεων και τις συστατικές μονάδες τους, μεταξύ της Επιτροπής (Eurostat) και των εθνικών στατιστικών υπηρεσιών των κρατών μελών, καθώς και μεταξύ της Επιτροπής (Eurostat) και των κεντρικών τραπεζών. Ο κανονισμός για τα ΜΕ διευρύνει την κάλυψη των μητρώων επιχειρήσεων για στατιστικούς σκοπούς, ώστε να καλυφθούν, στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό, όλες οι επιχειρήσεις που είναι ενεργές στην εθνική οικονομία. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο ο κανονισμός για τα 3

ΜΕ εισάγει την υποχρεωτική ένταξη των ακόλουθων δύο τομέων της NACE Αναθ.2 στα μητρώα επιχειρήσεων: Α Γεωργία, δασοκομία και αλιεία Ο Δημόσια διοίκηση και άμυνα υποχρεωτική κοινωνική ασφάλιση Ο ορισμός των στατιστικών μονάδων στον κανονισμό για τα ΜΕ ακολουθεί τον κανονισμό (ΕΟΚ) αριθ. 696/93 του Συμβουλίου, της 15ης Μαρτίου 1993, για τις στατιστικές μονάδες παρατήρησης και ανάλυσης του παραγωγικού συστήματος στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα 3, (στο εξής «ο κανονισμός για τις στατιστικές μονάδες). Στον κανονισμό για τα ΜΕ απαριθμούνται οι στατιστικές μονάδες που πρέπει να καταχωρίζονται στα μητρώα επιχειρήσεων: νομική μονάδα, τοπική μονάδα, επιχείρηση, ομάδα επιχειρήσεων. Οι ορισμοί του κανονισμού για τις στατιστικές μονάδες δεν έχουν εφαρμοστεί σωστά σε όλα τα κράτη μέλη. Η Eurostat και οι εθνικές στατιστικές υπηρεσίες συνεχίζουν τη συνεργασία τους για να επιτευχθεί ο στόχος της εναρμονισμένης εφαρμογής των στατιστικών μονάδων. 3. Μέτρα για τη διευκόλυνση της εφαρμογής Για να εξασφαλιστεί η εφαρμογή του κανονισμού για τα ΜΕ, έχει αναπτυχθεί μια σειρά μέτρων με σκοπό την υποστήριξη των κρατών μελών κατά τη διάρκεια της διαδικασίας. Κανονισμοί που υποστηρίζουν την εφαρμογή Έχουν εκδοθεί δύο κανονισμοί της Επιτροπής που συμβάλλουν στην εφαρμογή του κανονισμού για τα ΜΕ: (1) Ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 192/2009 της Επιτροπής, της 11ης Μαρτίου 2009, για την εφαρμογή του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 177/2008 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη θέσπιση κοινού πλαισίου όσον αφορά τα μητρώα επιχειρήσεων για στατιστικούς σκοπούς, σχετικά με την ανταλλαγή εμπιστευτικών δεδομένων μεταξύ της Επιτροπής (Eurostat) και των κρατών μελών 4 : στον κανονισμό αυτόν καθορίζονται ο μορφότυπος, τα μέτρα σχετικά με την ασφάλεια και την εμπιστευτικότητα, καθώς και η διαδικασία για τη διαβίβαση δεδομένων των μεμονωμένων μονάδων στην Επιτροπή (Eurostat) και για τη διαβίβαση δεδομένων σχετικά με τις πολυεθνικές ομάδες επιχειρήσεων στις κατάλληλες εθνικές αρχές. Τα δεδομένα διαβιβάζονται με ηλεκτρονικά μέσα και η Επιτροπή (Eurostat) τα μεταφορτώνει από το ενιαίο σημείο εισόδου δεδομένων που διαθέτει. Η Επιτροπή (Eurostat) και οι αρμόδιες εθνικές αρχές τηρούν τα στοιχεία εμπιστευτικά, όπως καθορίζεται από τις εθνικές αρχές, σε χώρο ελεγχόμενης ασφάλειας με περιορισμένη πρόσβαση. (2) Ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1097/2010 της Επιτροπής, της 26ης Νοεμβρίου 2010, για την εφαρμογή του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 177/2008 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη θέσπιση κοινού πλαισίου όσον αφορά τα μητρώα επιχειρήσεων για στατιστικούς σκοπούς, σχετικά με την ανταλλαγή εμπιστευτικών δεδομένων μεταξύ της Επιτροπής (Eurostat) και των κεντρικών τραπεζών 5 : στον κανονισμό αυτόν καθορίζονται ο μορφότυπος, τα μέτρα σχετικά με την ασφάλεια και την εμπιστευτικότητα, καθώς και η διαδικασία για τη διαβίβαση των δεδομένων, 3 4 5 EE L 76 της 30.3.1993, σ. 1. ΕΕ L 67 της 12.3.2009, σ. 14. ΕΕ L 312 της 27.11.2010, σ. 1. 4

Παρεκκλίσεις αποκλειστικά για στατιστικούς σκοπούς, μεταξύ της Επιτροπής (Eurostat) και των εθνικών κεντρικών τραπεζών, και μεταξύ της Επιτροπής και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Η ανταλλαγή δεδομένων πρέπει να έχει επιτραπεί ρητά από την αρμόδια εθνική αρχή. Το άρθρο 14 του κανονισμού για τα ΜΕ προβλέπει ότι, όταν απαιτείται ευρεία προσαρμογή των μητρώων επιχειρήσεων, η Επιτροπή μπορεί να χορηγεί παρέκκλιση, κατόπιν αιτήματος κράτους μέλους, για μεταβατική περίοδο η οποία δεν υπερβαίνει την 25η Μαρτίου 2010. Όσον αφορά τη γεωργία, τη δασοκομία και την αλιεία, τη δημόσια διοίκηση και την άμυνα, καθώς και την υποχρεωτική κοινωνική ασφάλιση, και όσον αφορά τα πρόσθετα χαρακτηριστικά σχετικά με τις ομάδες επιχειρήσεων, η Επιτροπή μπορεί να χορηγεί παρέκκλιση, κατόπιν αιτήματος κράτους μέλους, για μεταβατική περίοδο η οποία δεν υπερβαίνει την 25η Μαρτίου 2013. Συνολικά, έχουν χορηγηθεί παρεκκλίσεις σε 15 κράτη μέλη, τα αιτήματα των οποίων ήταν αιτιολογημένα και βασισμένα σε θεμιτές ανάγκες. Ο συμπληρωματικός αυτός χρόνος έδωσε τη δυνατότητα στα κράτη μέλη να προσαρμόσουν ακόμη περισσότερο τα εθνικά στατιστικά συστήματά τους και να επιτύχουν τη συμμόρφωση με τον κανονισμό για τα ΜΕ. Εγχειρίδιο συστάσεων για τα ΜΕ Σύμφωνα με το άρθρο 7 του κανονισμού για τα ΜΕ, η Επιτροπή έχει δημοσιεύσει ένα εγχειρίδιο συστάσεων για τα μητρώα επιχειρήσεων στο οποίο εξηγείται το σκεπτικό των διατάξεων του κανονισμού για τα ΜΕ με σκοπό την ορθή και συνεπή ερμηνεία του από όλα τα κράτη μέλη. Το εν λόγω εγχειρίδιο συστάσεων για τα ΜΕ επικαιροποιήθηκε σε στενή συνεργασία της Eurostat με τα κράτη μέλη και η νέα του έκδοση δημοσιεύτηκε την 1η Μαρτίου 2010. Περιλαμβάνει τα εξής: i) βασικές αρχές: στόχοι, μονάδες, περιεχόμενα και πρόσβαση (κεφάλαια 1-10) ii) δημογραφία των μονάδων: μεταβολές και συνέχεια (κεφάλαια 11-6, 21-22) iii) περιεχόμενα: ενημερώσεις και εξέλιξη (κεφάλαια 17-20) iv) κατευθυντήριες γραμμές για ειδικούς τομείς (κεφάλαια 23-24) v) προδιαγραφές για την ανταλλαγή δεδομένων μεταξύ της Eurostat και των κρατών μελών vi) γλωσσάριο για τα μητρώα επιχειρήσεων. Η νέα έκδοση του εγχειριδίου συστάσεων για τα ΜΕ είναι ένα εργαλείο που προσφέρει τις καλύτερες δυνατές λύσεις για την ορθή και συνεπή ερμηνεία του κανονισμού και βασίζεται στον εντοπισμό και τη σύσταση καλών πρακτικών. Χρηματοοικονομική υποστήριξη για τα κράτη μέλη Για τη διευκόλυνση της εφαρμογής του κανονισμού για τα ΜΕ, η Eurostat έχει υποστηρίξει την ανάπτυξη των εθνικών συστημάτων των κρατών μελών με επιχορηγήσεις. Κατάρτιση για τα κράτη μέλη Τα προγράμματα κατάρτισης σχετικά με τα μητρώα επιχειρήσεων για στατιστικούς σκοπούς, που διοργάνωσε η Eurostat, ήταν ένα ακόμη μέσο υποστήριξης των κρατών μελών κατά τη διαδικασία της εφαρμογής. 4. Αξιολόγηση και εφαρμογή του κανονισμού για τα ΜΕ 5

Η κύρια πηγή πληροφοριών σχετικά με την εφαρμογή του κανονισμού για τα ΜΕ είναι η ετήσια έρευνα που διενεργεί η Eurostat σε 30 χώρες (τα κράτη μέλη και 2 χώρες ΕΖΕΣ CH και NO). Σε γενικές γραμμές, η ετήσια έρευνα καλύπτει κυρίως ποιοτικές πλευρές της εφαρμογής και ιδίως τους ακόλουθους τομείς: τις πηγές που χρησιμοποιούνται για την ενημέρωση των μητρώων επιχειρήσεων τους τύπους των καταχωρισμένων μονάδων (ιδίως τη νομική μονάδα, την επιχείρηση, την τοπική μονάδα και την ομάδα επιχειρήσεων) τον αριθμό των καταχωρισμένων μονάδων την κάλυψη σε όρους NACE Αναθ. 2 την καταχώριση των «χαρακτηριστικών» (των μεταβλητών που χρησιμοποιούνται στα μητρώα επιχειρήσεων και απαριθμούνται στο παράρτημα του κανονισμού για τα ΜΕ). Είχε προβλεφθεί ότι οι σημαντικές ποιοτικές βελτιώσεις, που αποτελούν τον κύριο στόχο του κανονισμού για τα ΜΕ, θα προκαλούσαν αύξηση του κόστους για τις εθνικές στατιστικές υπηρεσίες και του διοικητικού φόρτου για τους ερωτώμενους. Αναμενόταν ότι η επίπτωση αυτή θα ήταν πολύ διαφορετική μεταξύ των χωρών, δεδομένου του διαφορετικού σταδίου ανάπτυξης κάθε εθνικού μητρώου επιχειρήσεων. Το 2013 προστέθηκαν στο ερωτηματολόγιο ad hoc ερωτήσεις σχετικά με το κόστος για το στατιστικό σύστημα και τον φόρτο για τις επιχειρήσεις που συμμετέχουν στην εφαρμογή του κανονισμού για τα ΜΕ. Εάν δεν υπάρχει άλλη ένδειξη, το περιεχόμενο των τμημάτων που ακολουθούν προκύπτει από τις ετήσιες έρευνες (περιλαμβάνονται και οι απαντήσεις των 2 χωρών ΕΖΕΣ), καθώς και από ορισμένα διοικητικά αρχεία σχετικά με τις επιχορηγήσεις της Eurostat προς τα κράτη μέλη. 4.1. Κόστος για το στατιστικό σύστημα 4.1.1. Κόστος για τις εθνικές στατιστικές υπηρεσίες των χωρών που συμμετείχαν Το κόστος για το ευρωπαϊκό στατιστικό σύστημα σχετικά με τη λειτουργία του μητρώου επιχειρήσεων για ένα χρόνο και το πρόσθετο κόστος που προέκυψε από τις αλλαγές στον κανονισμό για τα ΜΕ μπορεί μόνο χονδρικά να εκτιμηθεί και οι περισσότερες χώρες είτε έδωσαν πολύ αποσπασματικά στοιχεία είτε δεν έδωσαν καθόλου στοιχεία. Αυτό εξηγείται από το γεγονός ότι η εναρμόνιση των μητρώων επιχειρήσεων για στατιστικούς σκοπούς είναι μακρά και σταδιακή διαδικασία η οποία έχει ξεκινήσει με τον κανονισμό για τα ΜΕ που καταργήθηκε και ακόμη συνεχίζεται. Για πολλές χώρες (18) δεν ήταν δυνατόν να απομονωθεί με ακρίβεια από ένα σύνολο γενικού κόστους (π.χ. συνολικός επανασχεδιασμός του συστήματος ΤΠ, προσωπικό που μοιράζεται σε διάφορους τομείς κ.λπ.) το κόστος που συνδέεται με την εφαρμογή του κανονισμού για τα ΜΕ. Ορισμένες χώρες είχαν προχωρήσει μεμονωμένα σε ανάπτυξη εθνικών μητρώων επιχειρήσεων και έτσι συμμορφώνονταν ήδη με τον κανονισμό για τα ΜΕ κατά τη στιγμή της έναρξης ισχύος του. Σύμφωνα με τις εθνικές στατιστικές υπηρεσίες, οι βασικές δαπάνες συνδέονται με την απαιτούμενη αναβάθμιση των ΤΠ για τη συμμόρφωση με τον κανονισμό για τα ΜΕ, καθώς και με το κόστος για πρόσθετο προσωπικό. Καλύτερα ήταν τα στοιχεία σχετικά με την ποιότητα. Απάντησαν και οι 30 χώρες και τα γενικά αποτελέσματα έδειξαν ότι στο 75% περίπου των περιπτώσεων το κόστος για την 6

εφαρμογή του κανονισμού για τα ΜΕ ήταν μηδαμινό, αμελητέο ή μέτριο και ότι μόνο στο ένα τέταρτο των περιπτώσεων ο αντίκτυπος περιγραφόταν ως σημαντικός. Ορισμένα κράτη μέλη ανέφεραν ότι η εφαρμογή του κανονισμού για τα ΜΕ δεν επέφερε πρόσθετο κόστος, επειδή πληρούσαν ήδη τις απαιτήσεις. Πίνακας 1: Εκτιμήσεις κόστους από τις εθνικές στατιστικές υπηρεσίες Εκτίμηση κόστους Αριθμός χωρών Ποσοστό κάλυψης νομικών μονάδων (έρευνα 2013) Μηδαμινό ή αμελητέο 16 54,0 % Μέτριο 7 18,8 % Σημαντικό 7 27,2 % Για τις περισσότερες χώρες η εφαρμογή του κανονισμού για τα ΜΕ δεν περιόρισε ούτε το κόστος της διεξαγωγής ερευνών (28 από τις 30 χώρες) ούτε τον απαιτούμενο χρόνο για τις έρευνες αυτές (29 χώρες). 4.1.2. Χρηματοοικονομική στήριξη που χορήγησε η Eurostat Λαμβάνοντας υπόψη τα διαφορετικά στάδια ανάπτυξης των μητρώων επιχειρήσεων για στατιστικούς σκοπούς στα κράτη μέλη και το κόστος που συνεπάγεται η εφαρμογή του κανονισμού για τα ΜΕ, η Επιτροπή προέβλεψε χρηματοδοτήσεις για την υποστήριξη των κρατών μελών. Οι χρηματοδοτήσεις αυτές πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά την αξιολόγηση του συνολικού κόστους για το στατιστικό σύστημα. Τα περισσότερα έργα στόχευαν στη συγκρότηση ή τον επανασχεδιασμό του μητρώου επιχειρήσεων και/ή τη βελτίωση της κάλυψής του. Επίκεντρο των χρηματοδοτήσεων κατά την περίοδο 2008 2013 ήταν η ανάπτυξη εθνικών μητρώων επιχειρήσεων με σκοπό την καλύτερη επικοινωνία τους με το EGR. Οι γενικοί στόχοι των χρηματοδοτήσεων αυτών ήταν οι εξής: η ανάπτυξη και δοκιμή της αντιστοίχισης των δεδομένων του EGR με τα εθνικά μητρώα επιχειρήσεων ορισμός των εθνικών κανόνων προτιμήσεων και προτεραιοτήτων για το EGR αλληλεπίδραση του κεντρικού μητρώου EGR και του περιβάλλοντος των εθνικών μητρώων επιχειρήσεων για στατιστικούς σκοπούς ανάπτυξη και εφαρμογή μεθόδων και εργαλείων για το EGR σε εθνικό επίπεδο. Συνολικά ποσά χρηματοδοτήσεων που χορηγήθηκαν στα κράτη μέλη 6 : Έτος Καταβληθέν ποσό (EUR) Κύριος τομέας στήριξης 2008 352 850 Ποιότητα, ανάπτυξη συστήματος (πηγή και διαδικασίες) 6 Για πιο αναλυτικές πληροφορίες σχετικά με τα κράτη μέλη που έλαβαν χρηματοδοτική στήριξη από τη Eurostat και τα ακριβή ποσά που καταβλήθηκαν ανατρέξτε στο παράρτημα της παρούσας έκθεσης. 7

2009 370 793 Ποιότητα, ανάπτυξη συστήματος (διαδικασίες) 2010 440 579 Ανάπτυξη συστήματος (διαδικασίες) 2011 354 765 Κάλυψη, ανάπτυξη συστήματος (πηγή και διαδικασίες) 2012 66 937 Ανάπτυξη συστήματος (διαδικασίες) 2013 606 366 Ανάπτυξη συστήματος (πηγή και διαδικασίες) Σύνολο καταβληθέντος ποσού 2 192 290 Τα παραπάνω ποσά συνέβαλαν στη βελτίωση της ικανότητας των εθνικών μητρώων επιχειρήσεων να παρέχουν πληροφορίες σχετικά με πολυεθνικές ομάδες επιχειρήσεων στο EGR. Τα κράτη μέλη έλαβαν, επίσης, στήριξη για την εφαρμογή ενός αποτελεσματικότερου τρόπου χρήσης των δεδομένων που ήδη υπάρχουν στην οικονομία, απλοποιώντας τη συλλογή δεδομένων ώστε να αποφεύγεται η διπλή επιβάρυνση για τις επιχειρήσεις και να επιτυγχάνεται η βελτίωση της ποιότητας των στατιστικών στοιχείων. Αυτό έγινε με τη συλλογή δεδομένων μέσω του διαδικτύου, την αυτοματοποιημένη ενσωμάτωση των δεδομένων από διαφορετικά μητρώα, την αυτόματη εξαγωγή των στατιστικών δεδομένων από τους λογαριασμούς εταιρειών σε ηλεκτρονικά ερωτηματολόγια κ.λπ. 4.2. Φόρτος για τις επιχειρήσεις Η αναμενόμενη αρχικά αύξηση του φόρτου για τις επιχειρήσεις αποδείχτηκε πολύ διαφορετική από χώρα σε χώρα και αρκετά δύσκολο να μετρηθεί. Η σημαντικότερη και πιο ενθαρρυντική διαπίστωση ήταν ότι ο φόρτος δεν έφτασε σε καμία περίπτωση σε τέτοιο επίπεδο ώστε να προκαλέσει μεγάλα προβλήματα στους ερωτώμενους. Η μεγάλη πλειονότητα των εθνικών στατιστικών υπηρεσιών που απάντησαν ήταν σε θέση να δώσουν μόνο ποιοτικές αξιολογήσεις. Για το 70 % περίπου των νομικών μονάδων τις οποίες κάλυψε η έρευνα, οι εθνικές στατιστικές υπηρεσίες δεν ανέφεραν καμία αύξηση του φόρτου για τις επιχειρήσεις. Για 2 χώρες η εφαρμογή του κανονισμού για τα ΜΕ είχε ως αποτέλεσμα ακόμη και τη μείωση του φόρτου. Για το 30 % περίπου των νομικών μονάδων οι εθνικές στατιστικές υπηρεσίες θεωρούν ότι η εφαρμογή του κανονισμού για τα ΜΕ αύξησε σε μέτριο βαθμό τον φόρτο για τις επιχειρήσεις. Υπήρξαν και περιπτώσεις χωρών στις οποίες ο φόρτος αυξήθηκε κατά τα πρώτα χρόνια εφαρμογής του κανονισμού, λόγω της διευρυμένης κάλυψης τομέων, καθώς και της ανάγκης για κάλυψη περισσότερων μεταβλητών σε επίπεδο ομάδων επιχειρήσεων. Πίνακας 2: Αξιολόγηση της μεταβολής του φόρτου από τις εθνικές στατιστικές υπηρεσίες 8

Συνολική αξιολόγηση της μεταβολής του φόρτου από τις εθνικές στατιστικές υπηρεσίες Μεταβολή του φόρτου για τις επιχειρήσεις Αριθμός χωρών Ποσοστό κάλυψης νομικών μονάδων (έρευνα 2013) - (μείωση φόρτου) 2 5,7 % 0 (καμία μεταβολή) 18 63,5 % + (μέτρια αύξηση φόρτου) 10 30,7 % ++ (σημαντική αύξηση φόρτου) 0 - Σε όλες σχεδόν τις χώρες (29) ο κανονισμός για τα ΜΕ δεν είχε καμία επίπτωση στον αριθμό των ερευνών που διενεργήθηκαν σε επιχειρήσεις και στην απλοποίηση των ήδη υφιστάμενων. 23 χώρες απάντησαν ότι δεν χρειάστηκε να συμπεριλάβουν συμπληρωματικές ερωτήσεις στις υπάρχουσες έρευνες. 4.3. Οφέλη του κανονισμού για τα ΜΕ (σε εθνικό επίπεδο και επίπεδο ΕΣΣ) Η εφαρμογή του κανονισμού για τα ΜΕ αποδείχτηκε επωφελής για την ποιότητα των μητρώων επιχειρήσεων για στατιστικούς σκοπούς και έδωσε τη δυνατότητα να σημειωθεί μεγάλη πρόοδος στο ζήτημα της στατιστικής μέτρησης της παγκοσμιοποίησης. Τα κύρια οφέλη σε εθνικό επίπεδο όπως αναφέρθηκαν από τις εθνικές στατιστικές υπηρεσίες μπορούν να συνοψιστούν ως εξής: μεγαλύτερη ακρίβεια δεδομένων σε συγκεκριμένους στατιστικούς τομείς (9 χώρες) συντονισμός των διαφορετικών στατιστικών τομέων (13 χώρες) περισσότερο ολοκληρωμένη εικόνα για τις δημόσιες επιχειρήσεις (7 χώρες) στοιχεία για το εθνικό μητρώο ομάδων επιχειρήσεων (19 χώρες) εναρμόνιση στον τομέα των ομάδων επιχειρήσεων (15 χώρες) βελτιωμένα εργαλεία για τους σκοπούς ανάλυσης (7 χώρες) βελτιωμένα εργαλεία για τη διάδοση δεδομένων (2 χώρες) Επιπλέον, η εφαρμογή του κανονισμού για τα ΜΕ συνέβαλε στην αποτελεσματικότερη χρήση των διοικητικών πηγών για 15 χώρες, οδήγησε σε εκτενέστερη χρήση των εμπορικών πηγών για 7 χώρες και απαίτησε τη χρήση πρόσθετων διοικητικών πηγών για 13 χώρες. Ορισμένες χώρες υπογράμμισαν το γεγονός ότι με τις πληροφορίες για τις ομάδες επιχειρήσεων ήταν δυνατόν να καταρτίσουν στατιστικές εισαγωγής για το εμπόριο αλλοδαπών θυγατρικών στη βάση των ήδη διαθέσιμων δεδομένων χωρίς να χρειαστούν συμπληρωματικές ερωτήσεις στην έρευνα. Το μεγαλύτερο σχετικό όφελος από την εφαρμογή του κανονισμού για τα ΜΕ ήταν σε επίπεδο ευρωπαϊκού στατιστικού συστήματος. Η ανάπτυξη του EGR αποτελεί βήμα ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη ακριβών και συγκρίσιμων ευρωπαϊκών στατιστικών επιχειρήσεων και για την παραγωγή στατιστικών για την παγκοσμιοποίηση. Ο κανονισμός για τα ΜΕ και η ενσωμάτωση των πληροφοριών σχετικά με τον έλεγχο των νομικών μονάδων στα μητρώα επιχειρήσεων έδωσαν τη δυνατότητα να αντιστοιχιστεί η 9

δομή πολυεθνικών ομάδων επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στην ΕΕ και των εθνικών τμημάτων τους είτε στα εθνικά μητρώα επιχειρήσεων είτε στα μητρώα EuroGroup και τα κράτη μέλη να θεσπίσουν διαδικασίες συνεργασίας για τη βελτίωση της ποιότητας των δεδομένων. Άλλα οφέλη προέκυψαν επίσης από τη βελτίωση της συνοχής και της εναρμόνισης σε επίπεδο ευρωπαϊκού στατιστικού συστήματος. Χάρη στον κανονισμό για τα ΜΕ σημειώθηκαν σημαντικές εξελίξεις στο έργο για τη σύνδεση μικροδεδομένων και την αποθήκευση δεδομένων, καθώς και για τον ευρωπαϊκό προσδιορισμό των χαρακτηριστικών των μεγάλων και σύνθετων ομάδων επιχειρήσεων. Πρόσθετα θέματα Κατά τον προσδιορισμό μιας επιχείρησης (της στατιστικής μονάδας στην οποία αναφέρονται οι περισσότερες στατιστικές για τις επιχειρήσεις) τα περισσότερα κράτη μέλη εστιάζουν την προσοχή τους μόνο στη νομική μονάδα. Η εν λόγω πρακτική έχει αρνητικό αντίκτυπο στη συνάφεια, την ακρίβεια και τη συγκρισιμότητα των ευρωπαϊκών στατιστικών για τις επιχειρήσεις καθώς μεταφράζεται σε μια αυξανόμενη διαφορά μεταξύ της οικονομικής πραγματικότητας και της στατιστικής περιγραφής της (π.χ. ο αριθμός των επιχειρήσεων υπερεκτιμάται). Με τον κανονισμό για τα ΜΕ ξεκίνησε μια διαδικασία συνεργασίας η οποία προχώρησε πέρα από τη συνήθη αλληλεπίδραση «Επιτροπής (Eurostat) - κρατών μελών» απαίτησε πολύ μεγάλο συντονισμό και συνεργασία των κρατών μελών μεταξύ τους στα πεδία της επικοινωνίας, της ανταλλαγής εμπειριών και των πρακτικών εργασίας. Επιπλέον, προετοίμασε το έδαφος για την αποτελεσματικότερη και πιο εκτεταμένη χρήση των διοικητικών πηγών και την αξιοποίηση περισσότερων διοικητικών και εμπορικών πηγών. Ένα ακόμη αποτέλεσμα της εφαρμογής του κανονισμού για τα ΜΕ ήταν η δημοσίευση του «Εγχειριδίου συστάσεων για τα μητρώα επιχειρήσεων», του εργαλείου που συνέβαλε στη βελτίωση της ποιότητας, της συνοχής και της συγκρισιμότητας των αρχών και των περιεχομένων των μητρώων επιχειρήσεων στα κράτη μέλη. Το εγχειρίδιο ενημερώθηκε σε στενή συνεργασία με τα κράτη μέλη. Περαιτέρω εξελίξεις Στο ευρωπαϊκό στατιστικό σύστημα συνεχίζονται οι εργασίες για την προώθηση της συνεπούς εφαρμογής του κανονισμού για τις στατιστικές μονάδες σε όλα τα κράτη μέλη. Στις εργασίες αυτές περιλαμβάνεται μια κοινή προσέγγιση για τη μεταχείριση των πολυεθνικών ομάδων επιχειρήσεων. Ο κανονισμός για τα ΜΕ έθεσε τη βάση για ένα σύστημα μητρώων επιχειρήσεων για στατιστικούς σκοπούς το οποίο χαρακτηρίζεται από μεγαλύτερη ακρίβεια και συγκρισιμότητα, συμβάλλοντας στη βελτίωση της συνοχής και της ποιότητας των παρεχόμενων στοιχείων. Το έργο αυτό δεν έχει ολοκληρωθεί, συνεχίζεται με την ενίσχυση των σημαντικότερων λειτουργιών των μητρώων επιχειρήσεων στον προβλεπόμενο κανονισμό-πλαίσιο για την ενοποίηση των στατιστικών για τις επιχειρήσεις. Ο στόχος είναι να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για την οριζόντια και κάθετη ενοποίηση των στατιστικών δεδομένων για τις επιχειρήσεις και να προετοιμαστεί το έδαφος για τη μείωση του φόρτου για τις επιχειρήσεις και του κόστους για τις εθνικές στατιστικές υπηρεσίες. 5. Συμπεράσματα Η σύγκριση ανάμεσα στα σχετικά οφέλη, αφενός, και στο μέτριο κόστος για το σύστημα και τον φόρτο για τις επιχειρήσεις, αφετέρου, οδηγεί σε θετική αξιολόγηση, σε γενικές γραμμές, της εφαρμογής του κανονισμού για τα ΜΕ, παρόλο που οι δυσκολίες που προέκυψαν σε 10

σχέση με την εφαρμογή του ορισμού της επιχείρησης σύμφωνα με τον κανονισμό για τις στατιστικές μονάδες επηρέασαν την εφαρμογή του κανονισμού για τα ΜΕ. 11