Αντιπνευμονιοκοκκικός εμβολιασμός Μια υποτιμημένη ασπίδα προστασίας Παναγιώτης Ζώης Όλγα Καράμπαλη Ιδιώτες Πνευμονολόγοι
Πνευμονιοκοκκική νόσος Προκαλείται: από τον πνευμονιόκοκκο (Streptococcus pneumoniae) που αποτελεί μια από τις πιο συχνές αιτίες σοβαρών λοιμώξεων. Προσβάλλει: κυρίως μικρά παιδιά αλλά κι ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας. Μεταφέρεται: μέσω μολυσμένων σταγονιδίων και προσκολλάται στους βλεννογόνους της μύτης και του φάρυγγα πολλών ανθρώπων (κυρίως στα παιδιά), χωρίς να προκαλεί συμπτώματα (φορεία).
Πνευμονιοκοκκική νόσος Κάτω από ορισμένες συνθήκες μπορεί να προκαλέσει σημαντική λοίμωξη. Είναι υπεύθυνη για το θάνατο περισσοτέρων από 1,6 εκατομμυρίων ανθρώπων παγκοσμίως κάθε χρόνο. Παραμένει ένα σοβαρό πρόβλημα υγείας και προκαλείται κυρίως από στελέχη ανθεκτικά στα αντιβιοτικά.
Κλινικές Μορφές Διεισδυτική Βακτηριαιμία Βακτηριαιμική πνευμονία Μηνιγγίτιδα Σηψαιμία
Κλινικές Μορφές Μη Διεισδυτική Μη βακτηριαιμική πνευμονία Παραρρινοκολπίτιδα Οξεία μέση ωτίτιδα
Στατιστικά Στοιχεία ABCs (ενεργητικό σύστημα επιδημιολογικής επιτήρησης - ΗΠΑ): βακτηριαιμική πνευμονία 73,2% διεισδυτικής πνευμονιοκοκκικής νόσου σε ενήλικες > 50 ετών θνητότητα 15-20% στο σύνολο των ηλικιακών ομάδων και φτάνει στο 60% στους ηλικιωμένους CDC (ΗΠΑ): τα ποσοστά θνητότητας από πνευμονιοκοκκική βακτηριαιμία και πνευμονιοκοκκική μηνιγγίτιδα είναι περίπου 20% & 30% αντίστοιχα και μπορεί να φτάσουν ως 60% & 80% αντίστοιχα σε μεγαλύτερες ηλικίες (>65 ετών).
Στατιστικά Στοιχεία Ελλάδα (ΚΕΕΛΠΝΟ): στους ενήλικες πιο συχνή εκδήλωση της πνευμονιοκοκκικής λοίμωξης είναι η πνευμονία, καλύπτοντας το 36% των περιστατικών της πνευμονίας κοινότητας και το 50% των νοσοκομειακών πνευμονιών.
Στατιστικά Στοιχεία
Στατιστικά Στοιχεία
Πρόληψη Πνευμονιοκοκκική νόσος σημαντική αιτία νοσηρότητας και θνησιμότητας αλλά και μια από τις συχνότερα προλαμβανόμενες αιτίες θανάτου Θεμελιώδες μέσο πρόληψης Ασφαλές και αποτελεσματικό εμβόλιο
Είδη Εμβολίων Το πολυδύναμο (23-δύναμο) πολυσακχαριδικό εμβόλιο (PPSV23) Το 13-δύναμο συζευγμένο πνευμονιοκοκκικό εμβόλιο PCV13 Το 7-δύναμο συζευγμένο πνευμονιοκοκκικό εμβόλιο (PCV7), το 10-δύναμο (PCV10)
13 στελέχη πνευμονιόκοκκου καλύτερη ανοσία αντισώματα υψηλής εξειδίκευσης κύτταρα μνήμης το ανοσοποιητικό σύστημα «θυμάται», «αναγνωρίζει» μια λοίμωξη και την καταπολεμά στο μέλλον PCV13 vs PPSV23 23 στελέχη πνευμονιόκοκκου (12 κοινά με το PCV13 και 11 πρόσθετα) αντισώματα χαμηλής εξειδίκευσης όχι κύτταρα μνήμης όχι σε παιδιά (μόνο του) 1 δόση σε παιδιά >2 ετών, εφήβους, ενήλικες καλή παραγωγή αντισωμάτων: σε πρωτοεμβολιαζόμενους σε άτομα που είχαν εμβολιαστεί με το PPSV23 (>5 χρόνια πριν) ηλικίες 19-64ετών 1-2 δόσεις (τουλάχιστον 5 χρόνια απόσταση) 65 ετών 1 δόση όχι ικανοποιητική παραγωγή αντισωμάτων σε επαναλαμβανόμενες χορηγήσεις του εμβολίου
PCV13 vs PPSV23 καλύτερη παραγωγή αντισωμάτων: σε ηλικιωμένα άτομα (>70 ετών) άτομα με χρόνια νοσήματα (ΧΑΠ) προστασία: από την βακτηριαιμική πνευμονιοκοκκική νόσο αλλά και τη μη βακτηριαιμική (απλή πνευμονία, ιγμορίτιδα, οξεία μέση ωτίτιδα) επίδραση στη ρινοφαρυγγική φορεία: μετάδοσης πνευμονιόκοκκου νόσησης ανεμβολίαστων ατόμων («ανοσία αγέλης») μείωση των επιπλοκών της ιογενούς πνευμονίας ανεπαρκής παραγωγή αντισωμάτων στις αντίστοιχες ομάδες ατόμων από την βακτηριαιμική πνευμονοκοκκική νόσο όχι κοινή αποδοχή σχετικά με την πρόληψη της μη βακτηριαιμικής πνευμονιοκοκκικιής νόσου δεν επιδρά κάποια προστασία έναντι ισχαιμικών αγγειακών επεισοδίων & εμφράγματος μυοκαρδίου (>60)
Προηγούμενες οδηγίες ACIP (Advisory Comitee on Immunization Practices) 2010 «όλα τα άτομα ηλικίας > 65 ετών πρέπει να εμβολιάζονται με το PPSV23» 2012 «χορήγηση του PCV13 και του PPSV23 σε ανοσοκατεσταλμένους ενήλικες 19 ετών»
Γιατί τροποποιούνται οι οδηγίες τώρα; 30 Δεκεμβρίου 2011 Έγκριση από το FDA για χορήγηση του PCV13 σε ενήλικες 50 ετών Ιούνιος 2014 CAPiTA (Community Acquired Pneumonia Immunization Trial in Adults): έλεγχος αποτελεσματικότητας PCV13 85.000 ενήλικες 65 ετών, 2008 2013, RCT 45.6% προστασία από πνευμονιοκοκκική πνευμονία 45.0 % προστασία από μη βακτηριαιμική πνευμονιοκοκκική πνευμονία 75% προστασία από διεισδυτική πνευμονιοκοκκική νόσο σε ενήλικες 65 ετών
Τρέχουσες οδηγίες ACIP ΟΛΟΙ οι ενήλικες 65 ετών πρέπει να εμβολιάζονται με το PCV13 και το PPSV23 Ανοσοκατεσταλμένοι ενήλικες 19 ετών πρέπει να εμβολιάζονται με το PCV13 και το PPSV23 (χωρίς τροποποίηση) Επόμενη αναθεώρηση των οδηγιών: 2018
Ενδείξεις εμβολιασμού κατά του πνευμονιόκοκκου Σύμφωνα με το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών θα πρέπει να εμβολιάζονται ομάδες υψηλού κινδύνου για σοβαρές πνευμονιοκοκκικές λοιμώξεις: Παιδιά ηλικίας 15 μηνών και ενήλικες >65 ετών. Παιδιά, έφηβοι και ενήλικες που παρουσιάζουν έναν ή περισσότερους από τους παρακάτω επιβαρυντικούς παράγοντες ή χρόνια νοσήματα:
Ομάδα αυξημένου κινδύνου Συγγενείς αντισωματικές ανεπάρκειες (κυρίως έλλειψη της IgG2). Ανοσοκαταστολή (κληρονομική ή επίκτητη εξαιτίας νοσήματος ή θεραπείας). Μειονεκτική σπληνική λειτουργία ή ασπληνία (π.χ. δρεπανοκυτταρική νόσο, υπερσπληνισμό, χειρουργική αφαίρεση σπληνός). Νεφρωσικό σύνδρομο ή χρόνια νεφρική ανεπάρκεια. Σακχαρώδη διαβήτη ή άλλο χρόνιο μεταβολικό νόσημα.
Ομάδα αυξημένου κινδύνου Καρδιακή νόσο με σοβαρές αιμοδυναμικές διαταραχές. Χρόνιες πνευμονοπάθειες συμπεριλαμβανομένων του ΒΑ και της κυστικής ίνωσης. Χρόνιοι καπνιστές. Διαφυγή εγκεφαλονωτιαίου υγρού από συγγενείς ή επίκτητες αιτίες. Κοχλιακά εμφυτεύματα.
Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμού Ενηλίκων
Σχήμα χορήγησης πνευμονιοκοκκικών εμβολίων Άτομα ηλικίας 19-64 ετών Λειτουργική ή ανατομική ασπληνία ή ανοσοκαταστολή: 1 δόση PCV13 και 2 δόσεις PPSV23 Συστήνεται: PCV13 PPSV23 8 εβδομάδες Αν όμως έχει προηγηθεί PPSV23 PCV13 1 έτος
Σχήμα χορήγησης πνευμονιοκοκκικών εμβολίων Άτομα ηλικίας 65 ετών Αν δεν έχουν εμβολιασθεί με PCV13 ή PPSV23 Αν δεν έχουν εμβολιασθεί με PCV13 και έχουν λάβει 1 δόση PPSV23 σε ηλικία ηλικία 65 ετών PCV13 PPSV23 PPSV23 σε ηλικία 65 ετών PCV13 6-12 μήνες 1 έτος Αν δεν έχουν εμβολιασθεί με PCV13 και έχουν λάβει 1 δόση PPSV23 σε ηλικία ηλικία 19-64 ετών PPSV23 σε ηλικία 19-64 ετών PCV13 PPSV23 1 έτος 6-12 μήνες 5 έτη Αν έχουν εμβολιασθεί με PCV13 και όχι με PPSV23 σε ηλικία ηλικία 19-64 ετών Αν έχουν εμβολιασθεί με PCV13 και μετά 1 έτος με PPSV23 σε ηλικία ηλικία 19-64 ετών PCV13 σε ηλικία 19-64 ετών PPSV23 PPSV23 σε ηλικία 19-64 ετών PCV13 σε ηλικία 19-64 ετών PPSV23 6-12 μήνες 1 έτος 6-12 μήνες 5 έτη
Αντενδείξεις Ιστορικό σοβαρής αλλεργικής αντίδρασης σε προηγούμενη χορήγηση του εμβολίου. Οξεία εμπύρετη νόσος.
Ανεπιθύμητες ενέργειες Στο σημείο της ένεσης: ερύθημα, οίδημα, ευαισθησία πόνος, σκλήρυνση, περιορισμός της κινητικότητας του βραχίονα. Γενικά συμπτώματα: μειωμένη όρεξη, κεφαλαλγία, μυαλγίες, αρθραλγίες, αίσθημα κόπωσης, διάρροια, εξάνθημα, ρίγη, πυρεξία (>38 ο C). Σπανίως (1/200.000) αναφυλακτικό shοck: εκδηλώνεται μέσα σε 15 λεπτά με εξάνθημα με πομφούς, νωθρότητα, ωχρότητα, κοιλιακά άλγη, δύσπνοια.
Συμπερασματικά Ανεπαρκής εμβολιασμός Δυστυχώς, διαπιστώνεται σημαντική υστέρηση του ποσοστού των εμβολιαζόμενων ατόμων, ακόμη και αυτών που ανήκουν σε ομάδα υψηλού κινδύνου και άρα υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης της κάλυψης. Πιθανή λύση θα ήταν η ταυτόχρονη χορήγηση αντιγριπικού και αντιπνευμονιοκοκκικού εμβολίου, αλλά και η αποτελεσματικότερη οργάνωση του ενδονοσοκομειακού εμβολιασμού.
Τα εμβόλια μπορούν να προσφέρουν στους ανθρώπους, μόνον αν συνεργαστούν ΟΛΟΙ Αρχές Έγκρισης Αξιολόγηση και παρακολούθηση της αποτελεσματικότητας, της ασφάλειας και της ποιότητας Αρχές Υγείας Υποστήριξη και προαγωγή των πολιτικών εμβολιασμού Βιομηχανία Ανάπτυξη και παραγωγή αποτελεσματικών και ασφαλών εμβολίων Άτομα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης Εμπεριστατωμένη και υπεύθυνη ενημέρωση Πανεπιστημιακή κοινότητα Εξασφάλιση της βασικής έρευνας και παροχή νέων αντιλήψεων και τεχνολογιών Επαγγελματίες Υγείας Συμβουλευτική των ατόμων για τα οφέλη και εφαρμογή προγραμμάτων εμβολιασμού