Δ.Π.Θ. ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ Μάθημα ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚH ΣΥΝΘΕΣΗ VII Υποχρεωτικό μάθημα Ζ01ΥΠ 8 ώρες διδασκαλίας 12 ECTS Ακαδ. Ετος 2016-2017 7 ο Εξάμηνο ΜΟΥΣΕΙΑ: Επιλογή βιβλιογραφίας Σύνταξη: Πάνος Εξαρχόπουλος, Επίκ. Καθηγητής Δ.Π.Θ., Ελένη Αμερικάνου, Καθηγήτρια Δ.Π.Θ. Οκτώβριος 2016 Α. E Λ Λ Η Ν Ι Κ Η Β Ι Β Λ Ι Ο Γ Ρ Α Φ Ι Α ΒΙΒΛΙΑ Μουστοξύδη Θ., Τι είναι ένα μουσείο;, Αθήνα: Εκδ. Σπύρου Γ. Νικολόπουλου, 1945. Ανδρόνικου Μανόλη, Χατζηδάκη Μανόλη, Καραγιώργη Βάσου, Τα Ελληνικά Μουσεία, Αθήνα: Εκδοτική Αθηνών, 1974. Κόκκου Αγγελική, Η μέριμνα για τις αρχαιότητες στην Ελλάδα και τα πρώτα μουσεία, Αθήνα: Ερμής, 1 1977, Καπόν, 2 2009. Παναγιωτοπούλου Μηλένη, Το σύγχρονο μουσείο. Συνθετικές κατευθύνσεις (Διδακτορική Διατριβή στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Ε.Μ.Π.), Αθήνα 1988. Serota Nicholas, Εμπειρία ή Ερμηνεία. Το δίλημμα των μουσείων μοντέρνας τέχνης, Αθήνα: Άγρα, 1996. Κουβέλη Αναστασία, Η σχέση των μαθητών με το μουσείο. Θεωρητική προσέγγιση, έρευνα στην Αθήνα και στην Ικαρία. Εκπαιδευτικά προγράμματα, Αθήνα: Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών, 2000. Μάντζιου Ελένη, Μουσείο Τέχνης. Προσδιορισμοί των αρχιτεκτονικών μεταβλητών που ε- πηρεάζουν την προετοιμασία του θεατή για την επικοινωνία με το έργο τέχνης, Διδιακτορική Διατριβή, ΕΜΠ/Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών/Τομέας Αρχιτεκτονικού Σχεδιασμού, Αθήνα 2000. Σκαλτσά Ματούλα (επιμ.), Η Μουσειολογία στον 21 ο αιώνα, Θεωρία και πράξη [Πρακτικά Διεθνούς Συμποσίου, Θεσσαλονίκη 21-24/11/1997, ΥΠ.ΠΟ., ICOM, A.Π.Θ.], Θεσσαλονίκη: Εκδ. Εντευκτηρίου, 2001. Νάκου Ειρήνη, Μουσεία: Εμείς, τα πράγματα και ο πολιτισμός, Αθήνα: Νήσος, 2001. Οικονόμου Μαρία, Μουσείο: Αποθήκη ή ζωντανός οργανισμός;, Αθήνα: Κριτική, 2003. Ορφανίδη Λάια, Εισαγωγή στη Μουσειολογία, Ρόδος: Πανεπιστήμιο Αιγαίου-Τμήμα Μεσογειακών Σπουδών, 2003 [ http://neolithic.gr/pdf/museology.pdf ] Ρογκάν Σπύρος, Πολυχρονίου Κ. (επιμ.), Μουσεία-Εκθεσιακοί χώροι τέχνης (τεύχος διδακτικού υλικού για το μάθημα Αρχιτεκτονική Σύνθεση-Γενική Κτιριολογία V, 9 ο Εξάμηνο, Δ.Π.Θ./Τμήμα Αρχιτεκτόνων, Ακαδ. Έτος 2003-2004). Κωνσταντινίδης Άρης, «Για ένα ελεύθερο μουσείο», στο: Δ. Φιλιππίδης (επιμ.), Ανθολογία κειμένων ελληνικής αρχιτεκτονικής 1925-2002, Αθήνα: Μέλισσα, 2006. Τζώνος Πάνος, Μουσείο και νεωτερικότητα (Διαπανεπιστημιακό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Μουσειολογία», ΑΠΘ, Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας), Αθήνα: Παπα- 1
σωτηρίου, 2007. Hooper-Greenhill Eilean, Το μουσείο και οι πρόδρομοί του, Αθήνα: Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς, 2007. Σιγανίδου Άννα, «Από την εσωτερική αυλή στο αίθριο: Η εξέλιξη του τύπου του μουσείου», στο: Γιώργος Μαρνελάκης (επιστ. επιμ.), Έρευνα στην αρχιτεκτονική: Σχεδιασμός- Χώρος-Πολιτισμός, τεύχος 1ο-2007 (ετήσια περιοδική έκδοση της Κατεύθυνσης «Σχεδιασμός-Χώρος-Πολιτισμός» του ΔΠΜΣ «Αρχιτεκτονική-Σχεδιασμός του Χώρου» της Σχολής Αρχιτεκτόνων Ε.Μ.Π.), Αθήνα: Αλεξάνδρεια, 2007, σσ. 200-214. Malraux Andre, Το φανταστικό μουσείο, Αθήνα: Πλέθρον, 2007. Τζώρτζη Kαλή, Η χωρική αρχιτεκτονική των μουσείων, Αθήνα: Καλειδοσκόπιο, 2010. Valery Paul, Το πρόβλημα των μουσείων, Αθήνα: Principia, 2010. Desvallées André, Mairesse François (επιμ.), Βασικές αρχές της Μουσειολογίας, Αθήνα: ICOM-Ελληνικό Τμήμα, 2014 (αρχική έκδοση: εκδ. Αrmand Colin, 2010). Μάντζιου Λένα, Αρχιτεκτονικός σχεδιασμός δημόσιου συγκροτήματος. Το αστικό μουσείο, Αθήνα: Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών, 2015 [ https://repository. kallipos.gr/handle/11419/5905 ]. ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ (άρθρα αφιερώματα) «Μουσεία, πνευματικά κέντρα και πολιτιστική πολιτική», Θέματα Χώρου+Τεχνών, τ. 9, 1978, σσ. 12-65. «Μουσεία και υπερθεάματα. Η νέα πτέρυγα της Εθ. Πινακοθήκης της Ουάσιγκτον», Θέματα Χώρου+Τεχνών, τ. 10, 1979, σσ. 117-121. Δουμάνη Μ. Ο. και Ιατρίδη Μ. Δ. (επιμ.), «Μουσεία», Θέματα Χώρου+Τεχνών, τ. 11, 1980, σσ. 10-47. Salokorpi Asko, «Ο ρόλος των μουσείων αρχιτεκτονικής και το Μουσείο Φινλανδικής Αρχιτεκτονικής», Αρχιτεκτονικά Θέματα, τ. 18, 1984, σσ. 153-155. Γεωργιάδης Σ., «Η Νέα Πινακοθήκη της Στουτγάρδης», Αρχιτεκτονικά Θέματα, τ. 19, 1985, σσ. 15-18. Οικονόμου Ε., «Το Μουσείο Αρχιτεκτονικής στη Φραγκφούρτη», Αρχιτεκτονικά Θέματα, τ. 19, 1985, σσ. 19-21. «Moυσείο Μοντέρνας Τέχνης, Νέα Υόρκη», Αρχιτεκτονικά Θέματα, τ. 19, 1985, σσ. 26-29. Searing Helen, «Τα καινούρια αμερικανικά μουσεία τέχνης», Αρχιτεκτονικά Θέματα, τ. 19, 1985, σσ. 97-101. Κουβελά Α. (επιμ.), «Αρχαιολογικά μουσεία», Θέματα Χώρου+Τεχνών, τ. 19, 1988, σσ. 8-32. Minissi F., «Υπάρχει αρχιτεκτονική των μουσείων;», Θέματα Χώρου+Τεχνών, τ. 19, 1988. Φιλιππίδης Αγαμέμνων, «Το νέο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης ή χτίζοντας μνημειακά για τη σύγχρονη τέχνη», Αρχιτεκτονικά Θέματα, τ. 28, 1994, σσ. 26-29. «Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στην Αθήνα. Έρευνα», Θέματα Χώρου+Τεχνών, τ. 26, 1995, σσ. 156-163. Irace Fulvio, «Καινούργια μουσεία σε όλο τον κόσμο», Θέματα Χώρου+Τεχνών, τ. 19, 1998, σσ. 175-182. «Το Μεγάλο Λούβρο», Θέματα Χώρου+Τεχνών, τ. 19, 1998, σσ. 198-199. «Μουσεία Ελλήνων αρχιτεκτόνων (1 ο )», Αρχιτέκτονες, τ. 23, Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2000, σσ. 49-68. «Μουσεία Ελλήνων αρχιτεκτόνων (2 ο )», Αρχιτέκτονες, τ. 24, Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2000, σσ. 49-76. «Μουσεία Ελλήνων αρχιτεκτόνων (3 ο )», Αρχιτέκτονες, τ. 25, Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2
2001, σσ. 49-70. Αντωνιάδης Αντώνης (επιμ.), «Μουσεία-Αφιέρωμα», Α+Τ [Αρχιτεκτονική και Τεχνολογία], τ. 2, 2004, σσ. 57-97. «Μουσεία Πόλεων τον 21 ο αιώνα. Σχεδιάζοντας το μουσείο της πόλης του Βόλου», Εν Βόλω, τ. 22, Ιούλιος-Σεπτέμβριος 2006. «Μουσεία», Δομές, τ. 7, 2007, σσ. 62-135. «Αρχιτεκτονική μουσείων», Ύλη και Κτίριο, τ. 82, Φεβρουάριος-Μάρτιος 2008, σσ. 46-102. «Χώροι ιστορίας και τέχνης», Δομές, τ. 4, 2011, σσ. 46-125. Tσακαλίδου Βανέσσα (επιμ.), «Σύγχρονα μουσεία. Ζητήματα συνέχειας και αντίστιξης», Αρχιτεκτονικά Θέματα, τ. 46, 2012, σσ. 36-77. «Μουσεία σύγχρονης τέχνης» (αφιέρωμα), Δομές, τ. 1, 2014, σσ. 20-113. Β. Ξ Ε Ν Ο Γ Λ Ω Σ Σ Η Β Ι Β Λ Ι Ο Γ Ρ Α Φ Ι Α ΒΙΒΛΙΑ [ βλ. εκτεταμένη βιβλιογραφία στο: Kαλή Τζώρτζη, Η χωρική αρχιτεκτονική των μουσείων, Αθήνα: Καλειδοσκόπιο, 2010 ] Brawne Michael, The new museum. Architecture and display, London: The Architectural Press, 1965. Brawne Michael, The museum interior. Temporary and permanent display techniques, London: Thames and Hudson, 1982. Searing Helen, New American art museums, New York: Whitney Museum of American Art, 1982. Klotz Heinrich, Krase Waltraud, New museums buildings in the Federal Republic of Germany, London: Academy Editions, 1986. Stephens Suzanne (ed.), Building the New Museum, New York: Princeton Architectural Press, 1986. Montaner Josep Maria, Oliveras Jordi, The museums of the last generation, London: Academy Editions, 1986. Allégret Laurence, Musées I, Paris: Electa Moniteur, 1989. Allégret Laurence, Musées II, Paris: Editions du Moniteur, 1992. Montaner Josep Maria, New museums, New York: Princeton Architectural Press, 1990. Shapiro Michael Steven (ed.), The museum. A reference guide, Connecticut: Greenwood Press, 1990. Belcher Michael, Exhibitions in museums, Leicester: Leicester University Press, 1991. Schaer Roland, L invention des musées, Paris: Gallimard, 1993. Montaner Josep Maria, Museums for the new century, Barcelona: Gustavo Gili, 1995. Newhouse Victoria, Towards a new museum, New York: The Monacelli Press, 1998. Henderson Justin, Museum Architecture, Gloucester, Mass.: Rockport Publishers, 1998. Vandenbergh Maritz, Twentieth Century Museums I, London: Phaidon, 1999. Drew Philip,Twentieth Century Museums II, London: Phaidon, 1999. Lampugnani Vittorio Magnago, Sachs Angeli (eds), Museums for a new millennium. Concept. Projects. Buildings, Munich: Prestel, 1999. Basso Peressut Luca, Musei. Architetture 1990-2000, Milano: F. Motta, 1999. Foulon Pierre-Jean (coord.), Architecture et musée (πρακτικά Συνεδρίου, 15-16/1/1998), Bruxelles: La Renaissance du Livre, 2001. Rosenblatt Arthur, Kliment Stephen (eds), Building type basics for museums, New York: Wiley, 2001. Montaner Josep Maria, Museums for the 21 st century, Barcelona: Gustavo Gili, 2003. 3
Scott Tilden (ed.), Architecture for art. American art museums 1938-2008, New York: Harry N. Abrams, 2004. Naredi Rainer (von) Paul, Museum buildings. A design manual, Basel, Berlin, Boston: Birkhaüser, 2004. Basso Peressut Luca, Il museo moderno. Architettura e museografia da Perret a Kahn, Milano: Lybra Immagine, 2005. Barreneche Raul, New museums, New York: Phaidon, 2005. Desmoulins Christine, 25 musées, Paris: Editions du Moniteur, 2005. Zeiger Mimi, New Museums. Contemporary Museum Architecture Around the World, New York: Universe, 2005. Crosbie Michael, Designing the world s best museums and art galleries, Mulgrave: Images Publishing Group, 2006. Alexander Edward P., Mary Alexander, Museums in motion. An introduction to the history and functions of museums, Maryland: Altamira Press, 2007. Camin Giulia, Museums. Masterpieces of architecture in the world, Vercelli: White Star, Publishers, 2007. Greub Suzanne, Greub Thierry, Museums in the 21st Century. Concepts, Projects, Buildings, New York: Prestel, 2008. Jodidio Philip (ed.), Architecture Now. Museums, Taschen: 2010. Γ. Ε Ι Δ Ι Κ Α Π Ε Ρ Ι Ο Δ Ι Κ Α Γ Ι Α Μ Ο Υ Σ Ε Ι Α Μ Ο Υ Σ Ε Ι Ο Λ Ο Γ Ι Α Τετράδια Μουσειολογίας (εκδ. Μεταίχμιο) Μουσείο (εκδ. Κέντρο Μουσειακών Ερευνών του Παν/μίου Αθηνών) Μουσειολογία (Διεθνές επιστημονικό ηλεκτρονικό περιοδικό): http://museology.ct.aegean.gr/ Eνημερωτικό Δελτίο ICOM (εκδ. Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων-Ελληνικό Τμήμα) Study Series/Cahiers d etudes/cuadernos de Estudios (εκδ. ICOM/INTERCOM, Paris) Nouvelles de l ICOM (εκδ. ICOM, Paris) Μuseum International (UNESCO, Blacwell Publishing, Oxford UK) Museum Practice Magazine (Museum Association, London). Δ. ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΣΤΟ ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ Δ.Π.Θ. ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΙ ΜΟΥΣΕΙΟ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ, 2005 Γιαννοπούλου Ευπραξία, Μανδουλίδου Ελισάβετ ΜΙΚΡΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΣΤΑ ΕΞΑΡΧΕΙΑ, 2005 Κασταμονίτη Τατιάνα, Κοσμά Ανθή ΚΕΝΤΡΟ ΤΕΧΝΩΝ ΣΤΗ ΝΑΞΟ, 2006 Μαρούλη Ευαγγελία ΔΗΜΟΣΙΑ ΚΤΙΡΙΑ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΧΩΡΟΙ ΩΣ ΒΑΣΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΠΛΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ ΓΗΠΕΔΟΥ ΤΟΥ ΠΑΝΑ- ΘΗΝΑΪΚΟΥ ΣΤΗ ΛΕΩΦ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΑΣ, 2006 Κοσμίδου Μαρία, Μακαρόνα Στυλιανή ΝΤΑΜΑΡΙ «ΛΑΤΩ»: ΚΕΝΤΡΟ ΤΕΧΝΗΣ, 2006 Αγγελοπούλου Ιωάννα, Καλαϊτζή Παρθένα, Κολοβός Ιωάννης, Οικονόμου Κωνσταντίνος ΝΑΥΤΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΤΗ ΜΥΤΙΛΗΝΗ, 2007 Σκουρκέα Φωτεινή ΝΑΥΤΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΤΗΝ ΚΑΒΑΛΑ (ΧΕΡΣΟΝΗΣΟΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ), 2007 Ζώτου Ανδρούλα, Παναγιώταρου Μαρία 4
ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΟΧΥΡΩΣΕΩΝ ΚΡΗΤΗΣ ΣΤΑ ΧΑΝΙΑ, 2008 Κολοκοτρώνης Γεώργιος ΜΟΥΣΕΙΟ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ ΜΑΡΜΑΡΟΓΛΥΠΤΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙ- ΩΝ ΛΑΤΟΜΕΙΩΝ ΜΑΡΜΑΡΟΥ ΣΤΟ ΜΑΡΑΘΙ ΠΑΡΟΥ, 2008 Γκουτζέρης Αναστάσιος Λάμπρου Λάμπρος ΜΟΥΣΕΙΟ ΘΕΑΤΡΟΥ ΚΑΙ ΚΕΝΤΡΟ ΕΡΕΥΝΑΣ, 2008 Αστράκη Σωτηρία Καργιωλάκη Μαρία ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΤΗΝ ΑΜΟΡΓΟ, 2008 Δασκαλάκη Έρη, Σιάμκα Έλσα, Σπανού Στέλλα ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ ΚΑΙ ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΡΧΑΙΑΣ ΜΕΣΣΗΝΗΣ, 2013 Κονταρίδη Παναγιώτα, Μπατάλια Παναγιώτα ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΤΗ ΔΗΛΟ, 2014 Βράκας Ευάγγελος, Γουρζή Δάφνη 5