ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ - ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ Β ΕΞΑΜΗΝΟΥ 2011

1 ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ - ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ Β ΕΞΑΜΗΝΟΥ 2011 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Εργονομία : Η επιστήμη που μελετά και προτείνει : Τη βελτίωση της άνεσης & της απόδοσης των εργαζομένων σε ένα χώρο Τη μείωση των κινδύνων, ατυχημάτων, και βλαβών της υγείας, στο χώρο της εργασίας Βασίζεται στη βιολογία, φυσιολογία, ψυχολογία και κοινωνιολογία. Οι χώροι κατοικίας μελετώνται με βάση την ανθρωπομετρία και φυσιολογία. Μελετάται ο παράγοντας «κούραση» κατά την εκτέλεση διαφόρων λειτουργιών. Γίνεται προσπάθεια να περιοριστούν οι κίνδυνοι ατυχημάτων, κυρίως στη σπονδυλική στήλη. Στόχος του μελετητή είναι να σχεδιάσει χώρους, προσαρμοσμένους στις ανάγκες 3399 και στον τρόπο ζωής του χρήστη, με το σωστότερο, κατά το δυνατόν, τρόπο, με στόχο τη βελτίωση της κατ οίκον ζωής του, την άνεσή του, την ξεκούρασή του, τη σωστή κυκλοφορία του και την προστασία του από κινδύνους και ατυχήματα. Ο μελετητής πρέπει να εξασφαλίζει τη συμμετοχή του χρήστη στο σχεδιασμό του χώρου και να λαμβάνει υπόψη του : Τη συνήθεια, κατά πόσο δηλαδή μπορεί να συνηθίσει να ζει στο νέο χώρο του. Πρέπει να λαμβάνει υπόψη του την πιθανότητα μειωμένης ικανότητας,λόγω ηλικίας ή αρρώστιας, η χαμηλής οικονομικής κατάστασης. Τη μάθηση, κατά πόσο, δηλαδή, μπορεί να μάθει εύκολα να χρησιμοποιεί τις σύγχρονες συσκευές ή όχι. Τη σωματική κατάσταση, την ηλικία, την οικονομική κατάσταση των χρηστών και την εξέλιξη της οικογένειας. Κτιριολογικό πρόγραμμα : το πρόγραμμα, που περιλαμβάνει το σύνολο των χώρων μιας κατοικίας, όπως προκύπτει από τη σύνθεση, τις ανάγκες, τις απαιτήσεις και τον τρόπο ζωής των μελών της οικογένειας. Η σύνθεση των οικογενειών μεταβάλλεται, με την πάροδο του χρόνου, με αποτέλεσμα να μεταβάλλονται ανάλογα οι ανάγκες και οι απαιτήσεις σε αντίστοιχους χώρους και επομένως και το κτιριολογικό πρόγραμμα, που πρέπει να προσαρμόζεται στις εκάστοτε ανάγκες. 1

2 ΚΑΘΙΣΤΙΚΟ - Κύριος χώρος ζώνης ημέρας Ο χώρος συνάντησης όλων των μελών της οικογένειας, ο χώρος που εκτελούνται όλες οι κοινωνικές δραστηριότητες της οικογένειας. Γι αυτό, πριν ξεκινήσουμε τη μελέτη του χώρου, πρέπει να αναλυθεί ο τρόπος ζωής των χρηστών. Προσανατολισμός : Από Ανατολή Νότος έως και Δυτικός Επιφάνεια : ενδεικτικά, 16τ.μ. το μικρότερο καθιστικό και 20τ.μ. για οικογένεια 4-5 ατόμων Θέση : Κατά την είσοδο σε άμεση σχέση με την κουζίνα, τη θέα και τον εξωτερικό χώρο Σε έμμεση σχέση με τη ζώνη της νύχτας. Θέση της τηλεόρασης σε σχέση με το φυσικό φως : οι ακτίνες του φωτός, πρέπει να έρχονται ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ με την οθόνη, ΠΟΤΕ ΚΑΘΕΤΑ. Θέση τζακιού : Πρέπει να αποτελεί κέντρο-εστία συγκέντρωσης. Οι διαδρομές προς τους άλλους χώρους να μην διασπούν το καθιστικό γύρω από το τζάκι. Τύποι τζακιού σε σχέση με τις πλευρές εκπομπής της ακτινοβολίας: - Μονόπλευρης ακτινοβολίας - Αμφίπλευρης ακτινοβολίας - Τρίπλευρης ακτινοβολίας - Τετράπλευρης ακτινοβολίας και Ελεύθερης ακτινοβολίας (κυκλική) > ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΤΖΑΚΙ Κινήσεις στην κουζίνα : Ψυγείο > Πάγκος > Νεροχύτης > Πλυντήριο πιάτων > Κουζίνα > Πάγκος (σελ 24) : το τρίγωνο των κινήσεων κατά την παρασκευή του φαγητού πρέπει να γίνεται όσο το δυνατόν μικρότερο, ώστε ν αποφεύγονται περιττές διαδρομές. Κατανομή κινήσεων διαδρομών κατά την παρασκευή του φαγητού. Νεροχύτης 45% - 48% Πλάτος κουζίνας 14% -1 8% Πάγκος 12% - 13% Ψυγείο Τραπεζαρία 7% - 8% / χώρο Αποθήκη πιατικών 8% Σερβίρισμα 3% - 6% 2

3 ΚΑΤΟΙΚΙΑ - ΖΩΝΗ ΝΥΧΤΑΣ Δωμάτιο ύπνου γονέων. Είσοδος Δωμάτια ύπνου παιδιών - ---- ------ Λουτρό --------- -- Ενδιάμεσος χώρος ------ Δωμάτιο ύπνου ΔΩΜΑΤΙΑ ΥΠΝΟΥ : Κύριοι χώροι ζώνης νύχτας Προσανατολισμός : Ανατολικός Η είσοδος στο δωμάτιο ύπνου δεν πρέπει να είναι απέναντι από το κρεβάτι. Το κρεβάτι να μην τοποθετείται κατά μήκος του εξωτερικού τοίχου. Τα εξωτερικά ανοίγματα πρέπει να μελετώνται έτσι, ώστε να προσφέρουν όσο το δυνατόν καλύτερο αερισμό, φυσικό φωτισμό και ιδιωτικότητα του χώρου. Στο δωμάτιο γονέων να υπολογίζεται χώρος για κούνια μωρού. Στα δωμάτια ύπνου για ένα άτομο, πρέπει να προβλέπεται χώρος για δύο κρεβάτια. Τα παιδιά, μέχρι 10 ετών, παίζουν στο πάτωμα. 3

4 Σχεδιάζοντας και για άτομα με ειδικές Ανάγκες Άτομα με ειδικές ανάγκες θεωρούνται : Άτομα Μοναδικής ή παροδικής αναπηρίας Άτομα Τρίτης και τέταρτης ηλικίας Μεταφορείς ατόμων, αντικειμένων, κτλ 1. ΚΑΘΙΣΤΙΚΑ Ο απαιτούμενος χώρος συνήθως, αλλά η διάταξη των επίπλων πρέπει να εξασφαλίζει ελεύθερη κυκλοφορία Ελεύθερος χώρος 1,40μ * 1,80μ. το λιγότερο, ώστε τα αμαξίδια να μπορούν να κάνουν στροφή 180 ο. Υπάρχει ποικιλία καθισμάτων, ανάλογα με τις ειδικές ανάγκες κάθε ατόμου. Το ύψος του καθίσματος πρέπει να είναι 40-50εκ από το έδαφος, για τα άτομα που δυσκολεύονται να σηκωθούν. Το βάθος του καθίσματος πρέπει να είναι 40εκ., για τα άτομα που κάθονται σε κατακόρυφη στάση. Τα στηρίγματα των χεριών πρέπει να είναι 18εκ. πάνω από το κάθισμα και να εκτείνονται μπροστά, ώστε να μπορεί να στηριχθεί κάποιος, όταν σηκώνεται όρθιος. Πρέπει να υπάρχει στήριγμα για τα πόδια, φορητό ή πτυσσόμενο, και στήριγμα για τη μέση και το κεφάλι, σε ορισμένες περιπτώσεις. Στα καθίσματα αποφεύγονται οι χιαστί σύνδεσμοι στο μπροστινό μέρος. Τα παράθυρα να εξασφαλίζουν θέα, να μην έχουν από κάτω θερμαντικά σώματα και να βρίσκονται σε ύψος που να μπορεί να βλέπει έξω κάποιος που είναι καθιστός. 2. ΤΡΑΠΕΖΑΡΙΑ Όταν η νοικοκυρά είναι άτομο με ειδικές ανάγκες, ο χώρος του φαγητού πρέπει να είναι μέσα στην κουζίνα ή σε άμεση επικοινωνία με αυτήν. Το πάσο δεν συνιστάται, παρά μόνο σαν αναγκαστική λύση, όταν η κατοικία διαμορφώνεται εκ των υστέρων, οπότε πρέπει το κάτω μέρος του να βρίσκεται στη στάθμη του πάγκου εργασίας της κουζίνας Στα οικοτροφεία, πρέπει να υπολογίζεται μια επιφάνεια 2τ.μ / ένοικο και να χρησιμοποιούνται τραπέζια 4 ή 6 ατόμων. Ο χώρος για κυκλοφορία να είναι από 1μ 1,60μ., ανάλογα με την περίπτωση. ΤΡΑΠΕΖΙΑ ΦΑΓΗΤΟΥ > Ελάχιστο πλάτος και ελάχιστο μήκος 90εκ. Μέγιστο πλάτος 1,05μ, γιατί σε μεγαλύτερη απόσταση δε φτάνει κανείς τα αντικείμενα. Ελάχιστες διαστάσεις για 4 άτομα > 1,05 * 1,05μ. Ύψος > να εξασφαλίζει ελεύθερο χώρο από το κάθισμα ως το τραπέζι, δηλ. ελάχιστο ύψος 64 εκ. από το δάπεδο και για τους χρήστες αμαξιδίων 67εκ. Υπάρχουν τραπέζια με ρυθμιζόμενο ύψος 4

5 Για άτομα που κινούνται χωρίς βοήθεια, 70εκ. Να αποφεύγονται οι χιαστί σύνδεσμοι μεταξύ των ποδιών. 3. ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΟΥΖΙΝΑΣ 1. Η νοικοκυρά με ειδικές ανάγκες στο χώρο της κουζίνας κάνει κατά μέσο όρο 85 κινήσεις σε σχέση με τις 140 της συνηθισμένης νοικοκυράς. Οι περισσότερες κινήσεις είναι μεταξύ ηλεκτρικής κουζίνας και νεροχύτη, ενώ συχνές είναι οι κινήσεις μεταξύ νεροχύτη και γωνιάς φαγητού. 2. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΚΟΥΖΙΝΑΣ Γενικά : Ο σχεδιασμός κουζίνας για άτομα με ιδικές ανάγκες γίνεται για άτομα που χρησιμοποιούν αμαξίδιο. Αν η νοικοκυρά δεν είναι άτομο με ειδικές ανάγκες, η κουζίνα σχεδιάζεται, όπως οι συνήθεις, μεριμνώντας, ώστε να εξυπηρετούνται και τα μέλη της οικογένειας που είναι με ειδικές ανάγκες. Στα μικρά νοικοκυριά, όπου η νοικοκυρά είναι άτομο με ειδικές ανάγκες, προτιμάμε μια «συγκεντρωμένη» κουζίνα, που θα επιτρέπει τις κινήσεις του αμαξιδίου μπρος πίσω, χωρίς στροφές. Για οικογενειακές κουζίνες συνιστάται η κουζίνα με διάταξη Π, που επιτρέπει τη μεταφορά υλικών και σκευών από πάγκο σε πάγκο, χωρίς να πρέπει να σηκωθούν στα χέρια Κίνηση στην κουζίνα : Για την ανεμπόδιστη κίνηση του αμαξιδίου στην κουζίνα, προβλέπεται ελεύθερος χώρος όχι μικρότερος από 1,40 * 1,40μ, εφόσον υπάρχουν υποδοχές για τα πόδια κάτω από τους πάγκους εργασίας ή 1,50χ1,50μ., όταν δεν υπάρχουν υποδοχές. Το πλάτος των διαδρόμων κίνησης πρέπει να μην είναι μικρότερο από 1,10μ., αλλά ούτε και μεγαλύτερο από 1,20μ., προκειμένου να ελαχιστοποιούνται οι κινήσεις με το αμαξίδιο. Η διάταξη σε Π ή σε δύο παράλληλες γραμμές διευκολύνει την κίνηση του αμαξιδίου στην κουζίνα. Ένα τραπέζι επίσης, σωστά τοποθετημένο, μπορεί να εξυπηρετήσει τα άτομα με ειδικές ανάγκες που μπορούν να κινηθούν, σαν επιπλέον πάγκος εργασίας, αλλά και να μειώσει τις αποστάσεις μεταξύ των χώρων εργασίας. Μια βασική αρχή για το σχεδιασμό κουζίνας για άτομα με ειδικές ανάγκες είναι το γεγονός, ότι η στροφή του αμαξιδίου επιτυγχάνεται με τρεις κινήσεις, χρησιμοποιώντας και τις υποδοχές για τα πόδια κάτω από τους πάγκους και το νεροχύτη. Πόρτες, παράθυρα, εξαεριστήρας : Οι πόρτες που οδηγούν στην κουζίνα πρέπει να είναι οι ελάχιστα δυνατές, να ανοίγουν προς τα έξω, όταν ο χώρος της κουζίνας είναι περιορισμένος ή συρόμενες, για να διευκολύνεται η κίνηση. Τα παράθυρα μπορούν να τοποθετηθούν πάνω από το νεροχύτη ή στη γωνιά του φαγητού. 5

6 Αν είναι πάνω από το νεροχύτη, πρέπει να προβλεφθεί μηχανισμός τηλεχειρισμού για το άνοιγμα και το κλείσιμο του παραθύρου. Προτείνεται η χρήση εξαεριστήρα, για να περιοριστεί το άνοιγμα κλείσιμο των παραθύρων. Νεροχύτης : Η τοποθέτηση του νεροχύτη σε γωνία μειώνει τις μετακινήσεις, καθώς αυξάνει την προσπέλαση στους πάγκους, δεξιά κι αριστερά του νεροχύτη. Ντουλάπια Αποθηκευτικοί χώροι : Για να χρησιμοποιούν ευκολότερα οι χρήστες αμαξιδίου το εσωτερικό του ψυγείου, των εντοιχισμένων ντουλαπιών και του φούρνου πρέπει να έχουν άνετες υποδοχές για τα πόδια κατά μήκος των πάγκων. Προτιμούνται τα ρηχά ντουλάπια και ράφια, για να προσεγγίζουν εύκολα τα αντικείμενα, χωρίς να χρειάζεται να μετακινηθούν κάποια αντικείμενα, προκειμένου να προσεγγιστούν άλλα που βρίσκονται στο πίσω μέρος του ντουλαπιού. Για νοικοκυρές που χρησιμοποιούν αμαξίδιο, προβλέπεται ελεύθερος χώρος και στο πλάι των ντουλαπιών για πιο άνετη χρήση. Χαμηλά, συρόμενα συρτάρια- καλάθια είναι προτιμότερα από ανοιγμένα ντουλάπια. Επίσης, ντουλάπια με ημικυκλικά περιστρεφόμενα ράφια ή φορητά ντουλάπια με ρόδες διευκολύνουν στις καθημερινές δουλειές. Ντουλάπια με συρόμενα φύλλα είναι προτιμότερα από τα ψηλά - κρεμαστά, ενώ για τα κρεμαστά συνιστώνται τα κρεμαστά φύλλα ή τα συρόμενα επάλληλα φύλλα. Τα πόμολα στα ψηλά - κρεμαστά ντουλάπια τοποθετούνται στο κάτω μέρος των φύλλων, ενώ στα χαμηλά, στο επάνω μέρος των φύλλων και ποτέ χαμηλότερα από 0,45μ από το δάπεδο Bάθος εξοπλισμού κουζίνας : Τυπικό βάθος : 0,60 μ. > επιφάνειες εργασίας και εξοπλισμό κουζίνας κατοικιών Το οικονομικότερο - εξυπηρετεί τα άτομα με ειδικές ανάγκες είτε κυκλοφορούν με αμαξίδια είτε όχι. Η νοικοκυρά, ως άτομο με ειδικές ανάγκες, χρησιμοποιεί κατά κανόνα μόνο το πρώτα 0,35, της επιφάνειας εργασίας και τα υπόλοιπα 0,25μ για να ακουμπάει διάφορα αντικείμενα. Βάθος των άνω ντουλαπιών 0,30μ. > προσεγγίσιμο από νοικοκυρές με ειδικές ανάγκες Οι στενές διαστάσεις, π.χ. 0,30 ή 0,40μ. χρησιμοποιούνται για ακραία ντουλάπια ή για ολόκληρα, από το δάπεδο ως το ταβάνι. Για νοικοκυρές με ιδικές ανάγκες, που κινούνται με αμαξίδιο, συνιστώνται τα χαμηλά ντουλάπια και οι χαμηλοί εξοπλισμοί με εσοχές στο κάτω μέρος, με περίπου το ίδιο βάθος και ύψος. Οι προτιμητέες διαστάσεις : 0,200μ ύψος και 0,15μ βάθος. Το μειονέκτημα στις εσοχές είναι ότι μειώνουν σημαντικά τους χώρους αποθήκευσης. Ντουλάπια κουζίνας : Για κατοικία 1-2 ατόμων, το ελάχιστο όριο για επιφάνειες ντουλαπιών είναι 1,70τ.μ, ενώ για 3 ή περισσότερα άτομα 2,5τ.μ. 6

7 Για τις επιφάνειες ραφιών συνιστώνται 15τ.μ. για αντικείμενα που χρησιμοποιούνται τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα και άλλα 3.τ.μ για αντικείμενα που χρησιμοποιούνται λιγότερο συχνά. Χώρος φαγητού - Βοηθητικός εξοπλισμός : Ο χώρος φαγητού πρέπει να επιτρέπει να γευματίζουν τουλάχιστον 2 άτομα περιορισμένης κινητικότητας. Πρέπει να προβλέπεται ελεύθερος χώρος για την κίνηση ενός βοηθητικού φορητού τραπεζιού (trolley), για τη μεταφορά σκευών και υλικών, αλλά και ενός συμπαγούς φορητού ντουλαπιού με ρόδες (τροχήλατου), που όταν δεν χρησιμοποιείται, τοποθετείται κάτω από τον πάγκο εργασίας. Στοιχεία με ρυθμιζόμενα ύψη : 1. Στηρίζονται πάνω σε οριζόντιες ράγες, στερεωμένες στον τοίχο. Οι επιφάνειες εργασίας στερεώνονται σε κάθε σημείο, σε ύψος 0,60-1,075μ. πάνω από το δάπεδο. Το σύστημα αυτό προσφέρει το πλεονέκτημα των κατακόρυφων μετακινήσεων, χωρίς την ανάγκη δομικών αλλαγών. 2. Συρτάρια ή βάσεις μεταβλητού ύψους > επιτρέπουν την τοποθέτησή τους στο επιθυμητό ύψος ή ακόμα και την παράλειψή τους. - Και οι δύο περιπτώσεις είναι δαπανηρές και απαιτούν ειδικά υδραυλικά εξαρτήματα, δυσεύρετα στην αγορά. Γι αυτό, όταν οι ανάγκες του χρήστη δεν είναι δυνατόν να προσδιοριστούν εκ των προτέρων, προτιμώνται οι σταθερές συσκευές, με τα απαιτούμενα ύψη, και εκ των υστέρων μπορούν να τοποθετηθούν σε διαφορετικό ύψος. Παρά τις δομικές αλλαγές, η λύση αυτή είναι η οικονομικότερη. - Οι επιφάνειες εργασίας, πρέπει να είναι σε ένα επίπεδο, για να διευκολύνουν τη μεταφορά υλικών και σκευών, σύροντάς τα πάνω σε αυτές, αποφεύγοντας την ανατροπή τους στα σημεία ένωσης επιφανειών διαφορετικού επιπέδου. - Συνιστώνται σανίδες, κάτω από τους πάγκου εργασίας ς, που σύρονται προςτα έξω. Στοιχεία σε σταθερό δάπεδο : 1. Ύψη επιφανειών εργασίας σε σταθερό δάπεδο : Νοικοκυρές με ειδικές ανάγκες που μπορούν να βαδίζουν : 0,90μ. Ηλικιωμένες νοικοκυρές: 0,85μ. Νοικοκυρές με αμαξίδιο: 0,80μ. 2. Ύψη επιφανειών εργασίας για άνετη εργασία : Νοικοκυρές με ειδικές ανάγκες που βαδίζουν : 0,85 1,075μ 7

8 Ηλικιωμένες νοικοκυρές: 0,82 1μ Νοικοκυρές με αμαξίδιο: 0,60 0,80μ. 3. Τα σταθερά ντουλάπια, πάνω από επιφάνειες εργασίας, δεν είναι εύχρηστα και δεν πρέπει να τοποθετούνται σε ύψος μέχρι 1,80μ. από το δάπεδο, για την αποφυγή ατυχημάτων. 4. Τα ράφια των ντουλαπιών για άτομα με ειδικές ανάγκες, πρέπει να είναι χαμηλότερα από το σύνηθες. - Ράφια σε υψηλά επίπεδα επιτρέπονται, με την προϋπόθεση να τοποθετούνται σε αυτά αντικείμενα που χρησιμοποιούνται σπάνια και τα οποία υποτίθεται προσεγγίζονται από άλλα άτομα, χωρίς κινητικά προβλήματα. Ύψος κάτω ραφιών : - Νοικοκυρές με ειδικές ανάγκες που μπορούν να βαδίζουν: 0,10 0,30μ. - Ηλικιωμένες νοικοκυρές: 0,40-0,50μ. - Νοικοκυρές με αμαξίδιο: 0,40 0,60μ. Ύψος ραφιών για άνετη προσέγγιση: - Νοικοκυρές με ειδικές ανάγκες που μπορούν να βαδίζουν : 0,30 1,50μ - Ηλικιωμένες νοικοκυρές: 0,50 1,40μ. - Νοικοκυρές με αμαξίδιο: 0,60 1,10μ. Ύψος πάνω ραφιών : - Νοικοκυρές με ειδικές ανάγκες που μπορούν να βαδίζουν : 1,50 1,80μ. - Ηλικιωμένες νοικοκυρές: 1,40 1,70μ. - Νοικοκυρές με αμαξίδιο: 1,10 1,30μ. 5. Υποδοχές για τα γόνατα (για άτομα με αμαξίδιο) : - Ελάχιστο ύψος υποδοχής : 0,65μ.- Βάθος : 0,40μ. - Ελάχιστο ύψος υποδοχής στις επιφάνειες εργασίας 0,76μ.- βάθος 0,60μ. Ως υποδοχή για τα γόνατα, μπορεί να θεωρηθεί και η θέση για φορητό ντουλάπι (τρόλεϋ ), που σύρεται προς τα έξω στο πλάι της καθισμένης νοικοκυράς 6. Συρόμενες σανίδες προς τα έξω : Σύρονται προς τα έξω, σε διάφορα επίπεδα, για να διευκολύνονται οι εργασίες σε χαμηλότερο επίπεδο από ότι στο σταθερό επίπεδο εργασίας, που είναι ψηλότερο. - Ύψος σανίδων από το δάπεδο 0,60μ - Ύψος σανίδων κάτω από τις σταθερές επιφάνειες, μέχρι 0,05μ - Ελάχιστο πλάτος σανίδων όχι μικρότερο από 0,50μ. - Συρόμενες σανίδες με οπές, όπου τοποθετούνται διάφορα σκεύη : Στρογγυλές οπές με διάμετρο 0,14 και 0,20μ ή ελαφρά ελλειπτικές. 8

9 Καρέκλες με ρυθμιζόμενο ύψος : Για άτομα με ειδικές ανάγκες που βαδίζουν, η καρέκλα πρέπει να έχει ρυθμιζόμενο ύψος, σε συνδυασμό με έναν κατάλληλο εξοπλισμό με υποδοχές για τα γόνατα ή συρόμενες σανίδες. Ηλεκτρική κουζίνα : Προτιμώνται κουζίνες, όπου οι εστίες και ο φούρνος είναι χωριστά, κι όχι ενσωματωμένα στην ίδια συσκευή. Οι εστίες : Στην ίδια στάθμη με τις επιφάνειες εργασίας (ομοεπίπεδες) Τοποθετούνται στο πίσω μέρος, αφήνοντας μπροστά έναν ελεύθερο χώρο 25 εκ., τουλάχιστον, για τη μετακίνηση των σκευών και την αποφυγή εγκαυμάτων. Αν δεν τοποθετούνται στοπ ίσω μέρος, αφήνουμε στο πλάι μια ελεύθερη επιφάνεια 30εκ Οι διακόπτες λειτουργίας : Στο μπροστινό μέρος και να συνοδεύονται από φωτεινά σήματα, που υποδεικνύουν τη χρήση τους. Για τους τυφλούς, οι διακόπτες πρέπει να έχουν ηχητικό σήμα και να είναι ανάγλυφοι. Ο φούρνος : Εντοιχισμένος, και το χαμηλότερο μέρος του σε ύψος 74εκ. από το έδαφος Άνοιγμα πόρτας φούρνου προς το πλάι ή προς τα κάτω. - Αν ανοίγει στο πλάι, ελάχιστο άνοιγμα 140 ο -180 ο, για χρήστες με αμαξίδιο. Πόμολα πόρτας φούρνου σε ύψος 50εκ. από το έδαφος τουλάχιστον, όχι χαμηλότερο. Επιπλέον, βοηθητική επιφάνεια για τη μετακίνηση των σκευών, από συρόμενη σανίδα, κάτω από το φούρνο ή δίπλα του. Κουζίνες αερίου : Δεν συνιστώνται για άτομα με ειδικές ανάγκες, λόγω της γυμνής φλόγας και του δηλητηριώδους αερίου. Επιπλέον, επικίνδυνες για ατυχήματα, αν η βαλβίδα δεν κλείνει καλά, αν τα μάτια είναι ανοιχτά, ή όταν ανατρέπονται σκεύη κατά την τοποθέτησή τους πάνω στα στεφάνια των εστιών. Προτιμώνται για τυφλούς, καθώς μπορούν ν ακούσουν ένα μάτι που έχει μείνει ανοιχτό. Σε κάθε περίπτωση όμως, επιβάλλεται μηχανισμός ασφαλείας και αυτόματης ανάφλεξης. Οι διακόπτες: να φέρουν ενδείξεις για τη χρήση τους, χρωματικές ή ανάγλυφες για τυφλούς. Ψυγεία Καταψύκτες : Εντοιχισμένα ψυγεία, για μικρά νοικοκυριά, ενώ για μεγάλα νοικοκυριά συνιστώνται μεγάλα ψυγεία δαπέδου. Ελεύθερος χώρος στα πλαϊνά του, για ευκολότερη προσέγγιση από το πλάι, στους χρήστες με αμαξίδιο. Άνοιγμα πόρτας 180 ο. Βοηθητική σανίδα στο κάτω μέρος του ψυγείου,, που ανοίγει προς τα έξω, για τη μεταφορά των τροφίμων. 9

10 Πλυντήρια πιάτων : Να ανοίγουν από εμπρός, με συρόμενα ράφια και απευθείας σύνδεση με ύδρευση & αποχέτευση Για νοικοκυρές με αμαξίδια, το πλυντήριο πιάτων τοποθετείται σε συνέχεια με το νεροχύτη, για ευκολότερη προσέγγιση. Νεροχύτες : Κοίλωμα για τα γόνατα κάτω από το νεροχύτη για χρήστες με αμαξίδιο Πλάτος κοιλώματος 0,90 1,20μ. Δεν είναι αναγκαίο για άτομα που μπορούν να βαδίζουν. Για τους παραπληγικούς : προστατευτικό φύλλο πολυστερίνης ή άλλου μονωτικού στην κάτω επιφάνεια του νεροχύτη, για την αποφυγή ατυχήματος σε περίπτωση που θερμανθεί κι έρθει σε επαφή με τους μηρούς. Σωλήνες ζεστού : τοποθέτηση σε σημείο που δεν επιτρέπει την επαφή τους με το χρήστη. Επιβάλλεται σύστημα υπερχείλισης του νεροχύτη, λόγω των προβλημάτων στον έλεγχο των μπαταριών. Διαστάσεις : Συνολικό βάθος λεκάνης 0,15μ., από την πάνω στάθμη του νεροχύτη μέχρι την κάτω εξωτερική επιφάνεια της λεκάνης, για νοικοκυρές με αμαξίδιο και 0,16μ. για νοικοκυρές που βαδίζουν Ύψος τοποθέτησης της λεκάνης 0,90μ. Νεροχύτες με δύο λεκάνες : Μια βαθιά λεκάνη 0,15 - -,18μ. για πλύσιμο και μια ρηχή λεκάνη 0,11 0,13μ., για στράγγισμα Συνολικό πλάτος, τουλάχιστον, 0,70μ για νοικοκυρές με αμαξίδιο και μέχρι 0,90μ. για νοικοκυρές που βαδίζουν. 10

11 Αποχέτευση νεροχύτη : Ο σωλήνας αποχέτευσης, σε μια γωνιά, στο πίσω μέρος της λεκάνης, και σε ελάχιστη απόσταση 0,25μ. από το μπροστινό μέρος του νεροχύτη. Μπαταρίες Προτείνεται περιστρεφόμενο εξάρτημα ανάμιξης, σε μια πλευρά της λεκάνης, για το γέμισμα των σκευών, μήκους μέχρι 0,15μ. Για νεροχύτες με δύο λεκάνες : Οι λεκάνες πρέπει να είναι σχεδιασμένες σε σωστές γωνίες μεταξύ τους, ώστε το περιστρεφόμενο εξάρτημα να μπορεί να χρησιμοποιηθεί. Μπορεί όμως να χρησιμοποιηθεί κι ένα εξάρτημα ψεκασμού (ντους). Οι στρόφιγγες των μπαταριών : μακριά από το περιστρεφόμενο μηχάνημα και στο μπροστινό μέρος του νεροχύτη. Ζώνη ασφαλείας για παραπληγικούς, που μπορούν να σταθούν όρθιοι. Στερεώνεται στην όψη του νεροχύτη και βοηθάει στην ορθοστασία. Ράβδος για πετσέτες : τοποθετείται πλευρικά στην εσοχή, κάτω από τη λεκάνη του νεροχύτη. ΥΠΝΟΔΩΜΤΙΑ Γενικές αρχές : 1. Άνοιγμα πόρτας 0,90μ, ώστε να είναι διευκολύνεται η προσπέλαση στα δωμάτια. Η πόρτα, κοντά σε γωνία του δωματίου - Το σχεδόν τετράγωνο αυτό σχήμα εξυπηρετεί τις εξής ανάγκες : Το αμαξίδιο, για να ελιχθεί, χρειάζεται χώρο, πλάτους 1,40μ, τουλάχιστον. Το ένα σκέλος της κίνησης του αμαξιδίου απαιτεί χώρο, πλάτους 0,90μ (όσο το άνοιγμα της πόρτας ) και τα άλλα δύο σκέλη 1,20μ. Στα 3 σκέλη της κίνησης, το πλάτος πρέπει να είναι τουλάχιστον 1,10μ. 2. Επαρκής χώρος, παράλληλος προς το κρεβάτι, για την τοποθέτηση του αμαξιδίου 1,10μ, η 1,20 μ., αν χρειάζεται και η βοήθεια κάπου άλλου Για τους παραπληγικούς : η προσέγγιση του αμαξιδίου στο κρεβάτι πρέπει να υπολογίζεται σε ορθή γωνία, με απαιτούμενο χώρο 1,40μ 1,45μ. ΓΙΑΤΙ : Ο παραπληγικός προσεγγίζει την πλευρά του κρεβατιού, σφίγγει την τροχοπέδη, μετακινεί το κάθισμα έτσι, ώστε το μπροστινό μέρος του καθίσματος ν ακουμπά στην πλευρά του κρεβατιού. Μετά, πιέζοντας τα μπράτσα του αμαξιδίου, μετατοπίζεται σταδιακά πάνω στο κρεβάτι. Αν υπάρχει κενό, μεταξύ κρεβατιού καθίσματος, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ένα σανίδι. Επανέρχεται στο αμαξίδιο, γλιστρώντας προς τα πίσω. 3. Στρώσιμο κρεβατιού : Απαιτείται προσπέλαση από 3 τουλάχιστον πλευρές, με διάδρομο πλάτους 1,10μ και επιπλέον χώρος 1,40μ. για την περιστροφή του αμαξιδίου. Για εξοικονόμηση χώρου, το στρώσιμο του κρεβατιού δε γίνεται από το χρήστη του αμαξιδίου. Ο εξοικονομούμενος χώρος διατίθεται στο καθιστικό ή στο μπάνιο, που είναι πιο αναγκαίος. 11

12 4. Τύποι υπνοδωμάτια σε οικογενειακές κατοικίες : Μονό κρεβάτι Προσπέλαση αμαξιδίου Μονό κρεβάτι χρήση αμαξιδίου Δύο μονά κρεβάτια προσπέλαση αμαξιδίου Δύο μονά κρεβάτια - χρήση αμαξιδίου Διπλό κρεβάτι - προσπέλαση αμαξιδίου Διπλό κρεβάτι - χρήση αμαξιδίου Για προσπέλαση αμαξιδίου : το δωμάτιο δεν χρειάζεται μεγαλύτερες διαστάσεις από αυτές των κανονικών σπιτιών Παραδείγματα, σελ. 106 ΥΠΝΟΔΩΜΑΤΙΑ ΓΙΑ ΚΑΤΑΚΟΙΤΑ ΑΤΟΜΑ Δυνατότητα κίνησης του κρεβατιού προς τα έξω, όταν υπάρχει κήπος ή μπαλκόνι κατάλληλου πλάτους, με φαρδιά δίφυλλη πόρτα (μπαλκονόπορτα). Ο σχεδιασμός του δωματίου πρέπει να είναι τέτοιος, ώστε να επιτρέπει τη θέα μέσα από το παράθυρο και την επιλογή της κατάλληλης θέσης του κρεβατιού. Το κρεβάτι παράλληλα προς το παράθυρα, για να αποφεύγεται το ενοχλητικό φως όχι απέναντι από το παράθυρο. Χαμηλές ποδιές των παραθύρων, ώστε τα κατάκοιτα άτομα να μπορούν να βλέπουν ανεμπόδιστα έξω. Πόρτα, με την οποία το υπνοδωμάτιο να επικοινωνεί με το καθιστικό, ώστε το κατάκοιτο άτομο να συμμετέχει σε οικογενειακές συγκεντρώσεις. 12

13 ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΤΩΝ Δ ΩΜΑΤΙΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΠΕΡΙΘΑΛΨΗΣ Περιορισμός των επίπλων στα απολύτως απαραίτητα, ώστε ν απελευθερώνεται χώρος για τη διακίνηση του αμαξιδίου Μονό κρεβάτι 0,90 * 2,00μ (το μεγαλύτερο) 0,762 * 1,931 (το μικρότερο) Διπλό κρεβάτι 1,50 * 2,00 το μεγαλύτερο 1,372 * 1,931 το μικρότερο Ύψος κρεβατιού : - Για τους χρήστες αμαξιδίου, το στρώμα πρέπει να βρίσκεται στο ύψος του καθίσματος του αμαξιδίου, δηλαδή 0,48μ. Το ίδιο και για τα άτομα που βαδίζουν. - Για τα κατάκοιτα, το ύψος του στρώματος πρέπει να είναι 0,65μ από το δάπεδο, για να διευκολύνεται η περίθαλψη. Συνιστώνται κρεβάτια με ρυθμιζόμενο ύψος Η βάση του κρεβατιού πρέπει ν αφήνει ελεύθερο χώρο ύψους 0,20μ. για την προσέγγιση του αμαξιδίου. Κεφαλάρι : το ψηλότερο σημείο 0,25μ. από το στρώμα, ώστε να μπορεί το άτομο να μετακινηθεί άνετα από την ύπτια στην όρθια στάση. Ελαφρά παπλώματα ως κλινοσκεπάσματα, για εξοικονόμηση κινήσεων. Στα πόδια του κρεβατιού, κυλιόμενες ρόδες (καρούλια) και εξάρτημα φρένου Αποθηκευτικοί χώροι : Πτυσσόμενο ράφι για προσωρινή τοποθέτηση των ρούχων Έπιπλο με συρτάρια για αποθήκευση ρούχων, κάτω από το πλαίσιο του κρεβατιού : χρήσιμο για το καθημερινό ντύσιμο γδύσιμο ατόμων με ειδικές ανάγκες, είτε ξαπλωμένα είτε καθιστά στο κρεβάτι τους. Αποθήκευση εξαρτημάτων ( τεχνητά μέλη, κτλ) κάτω από το κρεβάτι ή πολύ κοντά σε αυτό. Γάντζοι στον τοίχο, κοντά στο κρεβάτι, για το κρέμασμα των μπαστουνιών Για τα ανάπηρα άτομα : 1. Κάτω από το ταβάνι, μπορεί να τοποθετηθεί ένα δοκάρι που στηρίζει έναν αναβατήρα, με τον οποίο το ανάπηρο άτομο μπορεί να μετακινείται από το αμαξίδιο στο κρεβάτι. 2. Λαβή με αναβολέα, που κρέμεται με μπουλόνι από το ταβάνι. Το μπουλόνι τοποθετείται 0,25μ. από την άκρη του κρεβατιού και 0,70μ. από το κεφαλάρι. Πρίζα τηλεφώνου κοντά στο κρεβάτι. Κατάλληλη Θέρμανση : χωρίς υψηλές θερμοκρασίες, ιδιαίτερα για ηλικιωμ νεα άτομα που ζουν μόνα τους. 13

14 ΚΤΙΡΙΟ ΑΠΟ ΦΥΣΙΚΟΥΣ ΛΙΘΟΥΣ Γενικές οδηγίες 1. Πέτρες καθαρές και κανονικές 2. Τοίχοι, πατώματα και στέγες, καλά στερεωμένα μεταξύ τους 3. Οι τοίχοι του ορόφου να πατούν σε τοίχους του ισογείου 4. Οι εσωτερικοί τοίχοι, καλά συνδεδεμένοι με τους εξωτερικούς 5. Πόρτες και παράθυρα, το ένα πάνω στο άλλο σους διάφορους ορόφους Όχι κοντά στις γωνίες 6. Τα σενάζ να μη διακόπτονται γύρω από το σπίτι Απαραίτητα και στους εσωτερικούς χώρους 7. Το πλάτος του σενάζ ίδιο με το σενάζ του τοίχου - Ύψος, όχι μικρότερο από 20εκ. 8. Σενάζ, σωστά οπλισμένα με σίδηρο 9. Οι καμινάδες να χτίζονται μαζί με τον τοίχο. Όλα τα θεμέλια στο ίδιο βάθος από το πάτωμα Το θεμέλιο φτάνει στο σκληρό έδαφος, όχι στα χώματα που φουσκώνουν. ΚΤΙΡΙΟ ΑΠΌ ΤΕΧΝΗΤΟΥΣ ΛΙΘΟΥΣ (ΤΟΥΒΛΑ) 1. Τούβλα γερά, καλά ψημένα, χωρίς σπασίματα 2. Τοίχοι, πατώματα και στέγες, καλά στερεωμένα μεταξύ τους 3. Οι τοίχοι του ορόφου να πατούν σε τοίχους του ισογείου 4. Οι εσωτερικοί τοίχοι, καλά συνδεδεμένοι με τους εξωτερικούς 5. Πόρτες και παράθυρα, το ένα πάνω στο άλλο σους διάφορους ορόφους Όχι κοντά στις γωνίες 6. Τα σενάζ να μη διακόπτονται γύρω από το σπίτι Απαραίτητα και στους εσωτερικούς χώρους 7. Το πλάτος του σενάζ ίδιο με το σενάζ του τοίχου - Ύψος, όχι μικρότερο από 20εκ. 8. Σενάζ, σωστά οπλισμένα με σίδηρο 9. Οι καμινάδες να χτίζονται μαζί με τον τοίχο. Όλα τα θεμέλια στο ίδιο βάθος από το πάτωμα Το θεμέλιο φτάνει στο σκληρό έδαφος, όχι στα χώματα που φουσκώνουν. ( Σενάζ τοποθετούνται σε πόρτες και παράθυρα, οριζόντια ή κατακόρυφα) 14