ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ Ι ΣΧΝΟΛΟΤΙΑΣ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ, ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ Ι ΣΧΝΟΛΟΤΙΑΣ.R Σχέδιο Δράσης για την Εφαρμογή του Κοινοτικού Κανονισμού (EC) Νο 1450/2004 στις έρευνες CIS 2006 και CIS 2008 Action Plan for the Implementation of the Commission Regulation (EC) No 1450/2004 on CIS 2006 and CIS 2008 Μελέτη για τη Μέτρηση της Καινοτομίας των Επιχειρήσεων στην Ελλάδα (2002 2004),. Ι Quantos Statistics & nformatioi' Systems τ Μάρτιος 2007

Μελέτη για τη Μέτρηση της Καινοτομίας των Επιχειρήσεων στην Ελλάδα (2002 2004) χέδριο Δράσης για την Εφαρμογή του Κοινοτικού Κανονισμού (EC) Νο 1450/2004 στις έρευνες CIS 2006 & CIS 2008 Εισαγωγικό σημείωμα Στην παρούσα έκθεση παρουσιάζονται τα σημαντικότερα συμπεράσματα που προέκυψαν από την εφαρμογή της ελληνικής CIS4 και αφορούσαν την εφαρμογή του Κοινοτικού Κανονισμού Νο 1450/2004. Μέσα από την παρουσίαση που ακολουθεί επιχειρείται η χάραξη ενός σχεδίου δράσης με στόχο την αξιοποίηση της εμπειρίας αυτής για. την επίτευξη της πληρέστερης και πιστότερης δυνατής εφαρμογής του κανονισμού στις έρευνες CIS 2006 και CIS 2008. r κπιιηυει π Wmκ> επtrc1ιε εnιtσρισι.aκn nrnn+wτktπ :rιι rvιzτικcητtε4.11.x..... ι Ελλάδα ανταγωνιστική ποιδmτα παντού ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ιmιαrnγυξιιε 1

Περιεχόμενα 1. Εισαγωγή 3 1.1 H εφαρμογή της ελληνικής CIS 4 Ιστορική αναδρομή 3 1.2 Το περιεχόμενο του Κοινοτικού Κανονισμού Νο 1450/2004 6 1.3 Εργαλεία που αναφέρονται στον κανονισμό 8 2. Μεταβολές στην εφαρμογή των ερευνών CIS 2006 και CIS 2008 σε σχέση με την CIS 4... 9 2.1 Σχετικά με την CIS 2006 9 2.2 Σχετικά με την CIS 2008 10 3. H εμπειρία από την εφαρμογή της CIS 4 και προτεινόμενες δράσεις για την εφαρμογή του κανονισμού Νο 1450/2004 στις έρευνες CIS 2006 και CIS 2008 11 3.1 Δράσεις που σχετίζονται με τις προετοιμασίες των επόμενων ερευνών 12 3.1.1 0 χρόνος διεξαγωγής των επόμενων ερευνών 12 3.1.2 Άλλες προετοιμασίες 13 3.2 Δράσεις που σχετίζονται με την παραγωγή των στατιστικών καινοτομίας 14 3.2.1 0 σχεδιασμός της δειγματοληιρίας 14 3.2.2 Το ερωτηματολόγιο των ερευνών 17 3.2.3 H Ανάλυση μη απόκρισης και ο υπολογισμός των βαρών 18 3.2.4 Άλλες δράσεις 19 3.3 Σύνοψη των δράσεων Γραφική παρουσίαση του σχεδίου δράσης 20 2

1. Εισαγωγή H διαδικασία καταγραφής των προβλημάτων που εμφανίστηκαν κατά την εφαρμογή της CIS IV δεν αποτελεί ξεχωριστή δράση. Πρόκειται για μια δυναμική διαδικασία που στοχεύει στην καταγραφή των προβλημάτων που προκύπτουν σε κάθε φάση του έργου και των συνθηκών που επέτρεψαν την εμφάνιση τους. Οι λόγοι εμφάνισης των διάφορων προβλημάτων οφείλονται κυρίως στις ιδιαιτερότητες του Ελληνικού Επιχειρησιακού Περιβάλλοντος και της υπάρχουσας υποδομής (υπάρχοντα μητρώα επιχειρήσεων). Ο έλεγχος των ιδιαίτερων συνθηκών που διέπουν την εφαρμογή της CIS IV στην Ελλάδα και η αξιολόγηση των μέτρων που Θα παρθούν για τη λύση των επακόλουθων προβλημάτων (π.χ. η αξιολόγηση της NonResponse Analysis αν χρειαστεί να εφαρμοστεί για την αντιμετώπιση του προβλήματος χαμηλού επιπέδου απόκρισης), οδηγούν σε συνδυασμό με τη συμβολή της εμπειρίας της Γ.Γ.Ε.Τ. στη διαμόρφωση ενός Ειδικού Σχεδίου Δράσης με προτάσεις για την καλύτερη εφαρμογή του κανονισμού 1450/2004 στις Απογραφές Καινοτομίας των Ελληνικών Επιχειρήσεων 2006 και 2008. Στην ενότητα 1.1 γίνεται αναφορά στα βασικά σημεία που χαρακτήρισαν την εφαρμογή της 4 S Κοινοτικής Έρευνας για την Καινοτομία στο ελληνικό επιχειρηματικό περιβάλλον. H συγκεκριμένη έρευνα όπως και όλες οι έρευνες CIS (Community Innovation Survey(s)) που Θα ακολουθήσουν με αφετηρία τις CIS 2006 και CIS 2008, διεξάγονται με γνώμονα την ικανοποίηση των προβλεπόμενων από τον Κοινοτικό Κανονισμό Νο 1450/2004. Ο υπ αριθμόν 1450/2004 κοινοτικός κανονισμός Θεσπίστηκε στις 13 Αυγούστου 2004 με σκοπό την εφαρμογή των σημείων της κοινοτικής απόφασης Νο 1608/2003/EC' που αναφέρονται στην παραγωγή και ανάπτυξη κοινοτικών στατιστικών για την Καινοτομία. Το περιεχόμενο του κανονισμού σε συνδυασμό με τα εργαλεία που αναφέρονται στα πλαίσια του (εναρμονισμένο ερωτηματολόγιο, OSLO manual, Methodological Recommendations κ.τ.λ.) αποτελούν απαραίτητο υλικό για την εφαρμογή των εθνικών Κοινοτικών Ερευνών για την Καινοτομία. 1.1 H εφαρμογή της ελληνικής CIS 4 Ιστορική αναδρομή Η CIS 4 είχε σαν περίοδο μελέτης για όλες τις χώρες στις οποίες εφαρμόστηκε την τριετία 2002 2004 και τα αποτελέσματα της δημοσιεύτηκαν στα τέλη του 2006 στην ηλεκτρονική βάση Newcronos της Eurostat. Στη συνέχεια επιχειρείται μια σύντομη αναφορά στα ορόσημα που αποτέλεσαν τα βασικότερα κομβικά σημεία στην εφαρμογή της ελληνικής CIS 4. European Ρarlίament / European Cοuncil 3

H ανάθεση του "Εργου H ελληνική CIS 4 διεξήχθη στα πλαίσια του έργου «Μελέτη για τη Μέτρηση της Καινοτομίας των Επιχειρήσεων στην Ελλάδα (2002 2004)». Το έργο ανατέθηκε στις εταιρίες Quantos ΕΠΕ και MRB Hellas με σύμβαση που υπεγράφη στις 31/1/2006. H προετοιμασία για τη διεξαγωγή της κύριας έρευνας Οι προετοιμασίες που απαιτούνταν για την ομαλή διεξαγωγή της κύριας έρευνας και την έγκυρη και μεθοδολογικά σωστή εκτίμηση των στατιστικών καινοτομίας ολοκληρώθηκαν πριν το τέλος του Μαρτίου 2006. Οι προετοιμασίες αυτές αφορούσαν μεταξύ άλλων: Το σχεδιασμό της δει γματοληψίας και την εξαγωγή δείγματος ν' Τη διαμόρφωση ηλεκτρονικής βάσης για την καταχώρηση και τον έλεγχο των στοιχείων ν" Την εκπαίδευση των ερευνητών / συνεντευκτών Την εξασφάλιση λειτουργίας τηλεφωνικού κέντρου για τη διενέργεια συνεντεύξεων CAT! Τη συλλογή και μελέτη ηλεκτρονικού υλικού από την Eurostat (προγράμματα SAS για τον έλεγχο των στοιχείων και την παραγωγή των αποτελεσμάτων, αντίστοιχη βιβλιογραφία κ. τ.λ) H διεξαγωγή της κύριας έρευνας H κύρια έρευνα διεξήχθη κατά τους μήνες Απρίλιο και Μάιο 2006. H συμπλήρωση των ερωτηματολογίων από τους υπεύθυνους των επιχειρήσεων πραγματοποιήθηκε στο σύνολο σχεδόν των περιπτώσεων με τηλεφωνικές συνεντεύξεις. H συλλογή των στοιχείων χαρακτηρίστηκε από μικρό ποσοστό απόκρισης, αφού μόλις το 19.2% των επιχειρήσεων του δείγματος συμπλήρωσαν το ερωτηματολόγιο της έρευνας. Παράταση στον χρόνο διεξαγωγής της έρευνας δεν ήταν δυνατή, λόγω της υποχρέωσης της Χώρας για αποστολή των αποτελεσμάτων και των μεταδεδομένων της CIS 4 στη Eurostat μέχρι τα τέλη Ιουνίου 20062. Μετά την ολοκλήρωση της Φάσης B «Επεξεργασία των Δεδομένων και Παραγωγή Ποσοτικών Αποτελεσμάτων», υπολογίστηκαν τα στατιστικά καινοτομίας που προβλέπονται από τον κανονισμό με αναγωγή των στοιχείων των επιχειρήσεων στον υπό μελέτη πληθυσμό σύμφωνα τα περιεχόμενα του κειμένου των μεθοδολογικών προτάσεων της Eurostat για την CIS 43. Τα αποτελέσματα κατέδειξαν την ύπαρξη μιας σημαντικής πηγής μεροληψίας που οφείλετε αφ' ενός στο μικρό ποσοστά απόκρισης και αφ' ετέρου στην τάση των επιχειρήσεων που δεν 2 Προθεσμία που προέβλεπε ο Κοινοτικός Κανονισμός No 1450/2004 για την αποστολή των στατιστικών καινοτομίας της CIS 4. 3 "The Fourth Community Innovation Suινey (CIS 4) Methodological Recommendations" 4

επέδειξαν καινοτομική δραστηριότητα κατά την περίοδο μελέτης να μη συμμετέχουν στην έρευνα πολύ συχνότερα από τις επιχειρήσεις που επέδειξαν καινοτομική δραστηριότητα. Το γεγονός αυτό είχε σαν αποτέλεσμα αρκετά στατιστικά καινοτομίας να υπερεκτιμούνται, ενώ η εφαρμογή Ανάλυσης μη απόκρισης κρινόταν επιτακτική. H Ανάλυση μη απόκρισης Για την διενέργεια της Ανάλυσης μη απόκρισης η Γ.Γ.Ε.Τ. ζήτησε, όπως και οι αντίστοιχοι φορείς αρκετών άλλων χωρών, δίμηνη παράταση για τη δημοσίευση των αποτελεσμάτων, και ως νέα προθεσμία ορίστηκε η 31 Αυγούστου 2006. H παράταση αυτή ήταν απαραίτητη προκειμένου να οργανωθεί σωστά η Ανάλυση μη απόκρισης. Η περίοδος διεξαγωγής της ωστόσο (Ιούλιος Αύγουστος 2006), δεν συνέβαλε θετικά στην επίτευξη ποσοστού απόκρισης 100%. Αντίθετα το ποσοστό απόκρισης που επιτεύχθηκε ήταν λίγο μεγαλύτερο από 70%. Η αποστολή των Ενδιάμεσων Αποτελεσμάτων Μετά την ολοκλήρωση της Ανάλυσης μη απόκρισης και την αναπροσαρμογή των συντελεστών αναγωγής, η Γ.Γ.Ε.Τ. ήταν σε Θέση να αποστείλει έγκαιρα για δημοσίευση στη Eurostat τα νέα αποτελέσματα, αλλά και τα αντίστοιχα μεταδεδομένα. Ωστόσο η παραγωγή ευσταθών στατιστικών4 σε διψήφιο επίπεδο κωδικού οικονομικής δραστηριότητας κατά NACE Rev. 1.1.5 δεν ήταν εξασφαλισμένη λόγω του μικρού ποσοστού απόκρισης. Για το λόγο αυτό, στα τέλη Αυγούστου 2006, η Γ.Γ.Ε.Τ. έστειλε προς δημοσίευση αποτελέσματα και μεταδεδομένα με τον χαρακτήρα προσωρινών ("preliminary") αποτελεσμάτων. H αποστολή των Τελικών Αποτελεσμάτων Προκειμένου να είναι δυνατή η αποστολή των στατιστικών καινοτομίας στο επίπεδο ανάλυσης που προβλέπεται από τον κανονισμό, στον υπολογισμό των βαρών λήφθηκε υπόψη και πληροφορία για τους κλάδους οικονομικής δραστηριότητας ανά διψήφιο κωδικό NACE Rev. 1.1. (division level) από την προηγούμενη έρευνα (CIS 3). Η ενέργεια αυτή επέτρεψε την παραγωγή έγκυρων και ευσταθών αποτελεσμάτων στο προβλεπόμενο επίπεδο και την αποστολή και δημοσίευση των τελικών στατιστικών καινοτομίας 4 Στατιστικών των οποίων οι τιμές δεν Θα άλλαζαν ραγδαία αν ήταν υποθετικά δυνατή η προσθήκη στοιχείων από περισσότερες επιχειρήσεις. 5 Division level Το επίπεδο ανάλυσης των παραγόμενων στατιστικών καινοτομίας που προβλέπεται από τον Annex τον κανονισμού σε σχέση με την οικονομική δραστηριότητα των μονάδων (επιχειρήσεων). 5

στα τέλη Νοεμβρίου 2006. Στο χρονικό σημείο αυτό πραγματοποιήθηκε η ταυτόχρονη δημοσίευση των αποτελεσμάτων των εθνικών CIS 4 για όλα τα κράτη στα οποία διεξήχθη η έρευνα. 1.2 Το περιεχόμενο του Κοινοτικού Κανονισμού Νο 1450/2004 Στο παράρτημα (Annex) του κανονισμού δίνονται στα κράτη μέλη σαφείς οδηγίες σχετικά με: > Τα στατιστικά καινοτομίας (δείκτες) που είναι υποχρεωτικό να παράγουν και να αποστέλλουν προς δημοσίευση στη Eurostat κάθε 2 και κάθε 4 έτη. > Τον ελάχιστο πληθυσμό στόχο της έρευνας (core target population), τις μεταβλητές και τα επίπεδα ανάλυσης (breakdowns) και τις κωδικοποιήσεις που χρησιμοποιούνται για τη στρωματοποίηση και την παραγωγή αποτελεσμάτων6. > Τον τρόπο (μέθοδο) συλλογής των στοιχείων (δει γματοληιρ!α ή /και διοικητικές πηγές, αλλά και άλλη μέθοδος, εφόσον διασφαλίζεται η επίτευξη αντίστοιχου επίπεδου ποιότητας) > Την προθεσμία αποστολής των στοιχείων, η οποία τέθηκε στους 18 μήνες μετά το πέρας του έτους στο οποίο αναφέρεται η εκάστοτε έρευνα. Περισσότερες λεπτομέρειες για τα παραπάνω όσον αφορά την CIS 4, περιλαμβάνονται στο κείμενο της Eurostat με τίτλο The Fourth Community Innovation Survey (C1S 4) Methodological Recommendations", ενώ αντίστοιχα κείμενα προβλέπεται να παραδοθούν στα κράτη μέλη για τις μελλοντικές έρευνες. Το εννοιολογικό πλαίσιο που αφορά τις εναρμονισμένες έννοιες που χρησιμοποιούνται στα πλαίσια των ερευνών CIS, καθορίζεται από το εγχειρίδιο του ΟΣΛΟ (OSLO manual). Το OSLO manual αναθεωρείται όταν υπάρχει ανάγκη αναθεώρησης των εννοιών που περιλαμβάνει και η έκδοση του που πρέπει να χρησιμοποιηθεί στα πλαίσια της κάθε CIS καθορίζεται αρκετά πριν την εφαρμογή της από τη Eurostat. Τα βασικά Θέματα του ίδιου εγχειριδίου αποτελούν τον οδηγό για τη σύνταξη του εναρμονισμένου ερωτηματολόγιου της έρευνας. Γίνεται ακόμα λόγος για την ανάγκη διασφάλισης της ποιότητας των παραγόμενων στατιστικών μέσω του ελέγχου τους τόσο από τα κράτη μέλη, όσο και από τη Eurostat. Η συνεργασία των κρατών μελών με τη Eurostat επεκτείνεται περαιτέρω για την παραγωγή πρόσθετων στατιστικών για κάθε χώρα, τη διαμόρφωση των μεθοδολογικών προτάσεων (Methodological Recommendations) για τις επόμενες έρευνες και τον καθορισμό επιμέρους επιπέδων ανάλυσης (breakdowns) για τα στατιστικά που αναφέρονται σε συνεργασίες καινοτομίας, πηγές 6 Οι μεταβλητές στρωμάτωσης είναι η Οικονομική Δραστηριότητα των επιχειρήσεων κατά NACE Rev. 1.1 και το Μέγεθος της επιχείρησης με τις τάξεις μεγέθους 1049 απασχ., 50249 απασχ. και 250+ απασχ., και η Γεωγραφική Περιφέρεια της έδρας της επιχείρησης (Regional aspect) η οποία καθορίζεται στο κείμενο των Methodological Recommendations (προτείνεται η ταξινόμηση κατά Nuts ΙΙ). 6

πληροφόρησης για δραστηριότητες καινοτομίας, αποτελέσματα καινοτομίας και παράγοντες που παρεμποδίζουν τις δραστηριότητες καινοτομίας. ο κανονισμός αναφέρεται επίσης στην εθελοντική αποστολή από τα κράτη των επεξεργασμένων στοιχείων που συλλέχτηκαν για τις επιχειρήσεις που συμμετείχαν στις έρευνες, μια ενέργεια που εκτός από το όφελος που θα αποφέρει στους ερευνητές Θα συμβάλλει στη μείωση του λόγου κόστους προς όφελος των ερευνών. 7

1.3 Εργαλεία που αναφέρονται στον κανονισμό H κατανόηση των εννοιών που σχετίζονται με την καινοτομία και εξετάζονται στα πλαίσια των Κοινοτικών Ερευνών για την Καινοτομία είναι προαπαιτούμενη για τη σωστή διεκπεραίωση τους. Όλες αυτές οι έννοιες ορίζονται και οι μεταξύ τους σχέσεις παρουσιάζονται αναλυτικά στο OSLO manual. Για την CIS 4, χρησιμοποιήθηκε η δεύτερη έκδοση του εγχειριδίου (1997). Οι έννοιες αυτές επιτρέπουν την κατασκευή ενός εναρμονισμένου ερωτηματολόγιο (Harmonized Questionnaire), το οποίο χρησιμοποιείται από όλες τις χώρες. Οι όποιες αλλαγές μπορεί να εφαρμόζονται σε αυτό από τα κράτη μέλη όπως π.χ. ή προσθήκη πεδίων, δεν αφορούν τις έννοιες και τις ενότητες που προβλέπονται από το OSLO manual. Προκειμένου τα αποτελέσματα των εθνικών CIS να μπορούν να εξεταστούν και γενικότερα να αξιοποιηθούν από κοινού' θα πρέπει εκτός από κοινές (εναρμονισμένες) έννοιες και ερωτηματολόγιο, να χρησιμοποιείται στον βαθμό του εφικτού και κοινή μεθοδολογία. Για το λόγο αυτό, η μεθοδολογία που χρησιμοποιείται από τα κράτη μέλη στα πλαίσια μιας CIS και τα αποτελέσματα που είχε η εφαρμογή της, γνωστοποιούνται στη Eurostat και αξιοποιούνται για τη σύνταξη κειμένου με Μεθοδολογικές Προτάσεις (Methodological Recommendations) για την επόμενη έρευνα. Με τον τρόπο αυτά επιχειρείται η επίτευξη υψηλού επιπέδου εναρμόνισης της χρησιμοποιούμενης μεθοδολογίας, ενώ έμφαση δίνεται στις μεθόδους δειγματοληψίας, τις μεθόδους συλλογής και επεξεργασίας των στοιχείων, την ποιότητα των παραγόμενων αποτελεσμάτων και τον πληθυσμό στόχο της έρευνας. 7 Για την παραγωγή λ.χ. συγκεντρωτικών αποτελεσμάτων σε επίπεδο Ευρωπαϊκής 'Ενωσης 8

2. Μεταβολές στην εφαρμογή των ερευνών CIS 2006 και CIS 2008 σε σχέση με την CIS 4 Στα πλαίσια των CIS 2006 και CIS 2008 αναμένεται να λάβουν χώρα ορισμένες ουσιαστικές αλλαγές σε σχέση με την εφαρμογή της CIS 4. Οι σημαντικότερες αλλαγές αφορούν τη σταδιακή ενσωμάτωση της μη τεχνολογικής καινοτομίας 8 στον ορισμό της καινοτομίας και κατ' επέκταση της καινοτομικής δραστηριότητας, η οποία με αφετηρία τη CIS 2008 Θα εξετάζεται ισότιμα με την τεχνολογική καινοτομία, που μέχρι και για τις ανάγκες της CIS 2006 ορίζει μονοσήμαντα την καινοτομία. Π Στις ενότητες 2.1 και 2.2 γίνεται αναφορά στις μεταβολές που Θα λάβουν χώρα στα πλαίσια των ερευνών αυτών και που αφορούν τα εργαλεία που Θα χρησιμοποιηθούν. 2.1 Σχετικά με την CIS 2006 Τα εργαλεία που προβλέπονται από τον κανονισμό Νο 1450/2004 για την εφαρμογή της CIS 2006, είναι ακριβώς τα ίδια με αυτά που χρησιμοποιήθηκαν στα πλαίσια της CIS 4. Επομένως: ν' O1 εναρμονισμένες έννοιες της καινοτομίας που Θα εξεταστούν εκ νέου, ορίζονται στη 2 έκδοση του OSLO manual (1997) Το (εναρμονισμένο) ερωτηματολόγιο της CIS 2006, είναι το ίδιο με αυτό της CIS 4 H μεθοδολογία που θα ακολουθηθεί για την εφαρμογή της CIS 2006 περιγράφεται στο κείμενο "The Fourth Community Innovation Survey (CIS 4) Methodological Recommendations" Σε σχέση με τα παραπάνω και σύμφωνα πάντα με το περιεχόμενο του κανονισμού, οι χώρες μπορούν είτε να επαναλάβουν τη CIS 4 για την νέα περίοδο μελέτης, είτε να επιλέξουν μια από τις ακόλουθες εναλλακτικές: Να επικεντρωθούν στην εκπλήρωση των ελάχιστων νόμιμων απαιτήσεων τον κανονισμού αναφορικά με την παραγωγή στατιστικών καινοτομίας (Annex section 1) Να χρησιμοποιήσουνμόνο τις ενότητες 16 και 11 του ερωτηματολογίου Εκτός από την απόφαση για την έκταση στην οποία η CIS 4 Θα επαναληφθεί για τις ανάγκες διεκπεραίωσης της CIS 2006, οι χώρες θα πρέπει να αποφασίσουν σχετικά με την εφαρμογή τριών πιλοτικών προγραμμάτων (CIS 2006/2008 pilot modules) που αφορούν αντίστοιχα την Οργανωτική Καινοτομία, την Καινοτομία Εμπορίας και τις Ροές Γνώσεων (Knowledge Flows). 8 Ορισμός: OSLO manual, 3 edition (2005) 9

H εφαρμογή των πιλοτικών προγραμμάτων δεν είναι υποχρεωτική, ωστόσο είναι επιθυμητή ώστε τα πιλοτικά ερωτηματολόγια να αναθεωρηθούν κατάλληλα και το περιεχόμενο τους να ενσωματωθεί στο εναρμονισμένο ερωτηματολόγιο της CIS 2008. H εφαρμογή ενός ή δύο από τα πιλοτικά προγράμματα δε συνεπάγεται καμία δέσμευση για την εφαρμογή όλων των προγραμμάτων. Κάθε ένα από τα πιλοτικά προγράμματα μπορεί να υλοποιηθεί ανεξάρτητα από την κύρια έρευνα (CIS 2006) ή να εφαρμοστεί σε υπο δείγμα των επιχειρήσεων που αποκρίθηκαν στα πλαίσια της κύριας έρευνας. Σε αυτή την περίπτωση Θα χρησιμοποιηθούν τα πιλοτικά ερωτηματολόγια των προγραμμάτων9. Και στις δύο περιπτώσεις, τα προγράμματα μπορούν είτε να πραγματοποιηθούν με τη μορφή ανεξάρτητης έρευνας ή να αποτελέσουν μια σειρά προσωπικών συνεντεύξεων με τους υπεύθυνους των επιχειρήσεων. Εναλλακτικά, μπορεί να επιλεγεί η περίληψη των πιλοτικών προγραμμάτων στα πλαίσια της κύριας έρευνας. Η επιλογή αυτή αφορά τις χώρες που επιλέξουν να επαναλάβουν την CIS 4. Στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί η εκτεταμένη έκδοση (extended version) του εναρμονισμένου ερωτηματολογίου της CIS 200610. 2.2 Σχετικά με την CIS 2008 H CIS 2006 με τα πιλοτικά προγράμματα που περιλαμβάνει, αποτελεί το ενδιάμεσο βήμα ανάμεσα στην CIS 4 και τη CIS 2008, στα πλαίσια της οποίας Θα χρησιμοποιηθεί για πρώτη φορά ο διευρυμένος ορισμός της καινοτομίας, ενώ Θα χρησιμοποιηθεί για πρώτη φορά η 3`' έκδοση του OSLO manual. Το εναρμονισμένο ερωτηματολόγιο της CIS 2008, Θα διαμορφωθεί μετά από αναθεώρηση των ερωτηματολογίων των πιλοτικών προγραμμάτων και την ενσωμάτωση τους στο ερωτηματολόγιο των CIS 4 και CIS 2006 με τη μορφή πρόσθετων ενοτήτων. Άλλες τροποποιήσεις σε σχέση με τη CIS 4 και τη CIS 2006 θα προκύψουν μετά από αξιολόγηση των μεθοδολογιών που ακολούθησαν (για την Ι) και Θα ακολουθήσουν (για τη 2η) οι χώρες για την υλοποίηση τους και τη διατύπωση νέων μεθοδολογικών προτάσεων από τη Eurostat. 9 'The CIS 2006 Draft final version and implementation" Annex 1 (Eurostat) 10 The CIS 2006 Draft final version and implementation" Annex 2 (Eurostat) 10

3. H εμπειρία από την εφαρμογή της CIS 4 και προτεινόμενες δράσεις για την εφαρμογή του κανονισμού Νο 1450/2004 στις έρευνες CIS 2006 και CIS 2008 H εφαρμογή της CIS 4 στο ελληνικό επιχειρηματικό περιβάλλον δεν ολοκληρώθηκε χωρίς να παρουσιαστούν σημαντικές δυσκολίες, οι οποίες έκαναν δύσκολο το έργο της τήρησης των προβλεπόμενων από τον Κοινοτικό Κανονισμό Νο 1450/2004. H διεθνής εμπειρία δείχνει ότι οι έρευνες που έχουν σαν στατιστική μονάδα την επιχείρηση (έρευνες επιχειρήσεων) παρουσιάζουν προβλήματα στην εφαρμογή τους που έχουν σαν αποτέλεσμα πολλές φορές το επίπεδο απόκρισης να μην είναι ικανοποιητικό, ή έστω μέσα στα προβλεπόμενα όρια που προκύπτουν από τις προδιαγραφές της έρευνας". Σε σημαντικό βαθμό τα προβλήματα αυτά έχουν σαν αφετηρία την αδυναμία εύρεσης του υπεύθυνου για τη συμπλήρωση του ερωτηματολογίου από την κάθε επιχείρηση, και στη συνέχεια τη περιορισμένη διαθεσιμότητα του υπευθύνου για τη συμπλήρωση του ερωτηματολογίου. H μη κατανόηση της ταυτότητας και της σημασίας της έρευνας σε συνδυασμό με το γεγονός ότι οι επιχειρήσεις καλούνται συχνά να συμμετέχουν σε έρευνες και να συμπληρώνουν ερωτηματολόγια, ενδέχεται να συμβάλει με άμεσο ή έμμεσο τρόπο σε αυτό το φαινόμενο. Τα συγκεκριμένα προβλήματα έκαναν την εμφάνιση τους και στην ελληνική CIS 4. Σε αυτά όμως Θα πρέπει να προστεθούν και οι δυσκολίες που οφείλονται στις ιδιομορφίες του υπό μελέτη πληθυσμού και οι οποίες έχουν αρνητικό αντίκτυπο στο δειγματοληπτικό σχεδιασμό. Πιο συγκεκριμένα, η μεγάλη συγκέντρωση επιχειρήσεων στην Αττική12 και το εξαιρετικά μεγάλο ποσοστό των επιχειρήσεων του υπό μελέτη πληθυσμού που ανήκει στο Χονδρικό Εμπόριο (>30%) κάνει τη στρωματοποίηση σύμφωνα με τις οδηγίες του κανονισμού ιδιαίτερα δύσκολη. Στη συνέχεια προτείνονται συγκεκριμένες δράσεις για την εφαρμογή του κανονισμού Νο 1450/2004 που πηγάζουν από την εμπειρία της εφαρμογής της ελληνικής CIS 4, ενώ οι δράσεις αυτές αποτυπώνονται συγκεντρωτικά στο σχεδιάγραμμα της σελίδας 16. ιι Στην περίπτωση της CIS 4, το ελάχιστο προβλεπόμενο επίπεδο απόκρισης ώστε να μην είναι αναγκαία η εφαρμογή ανάλυσης μη απόκρισης ήταν το 70% του αρχικού δείγματος. ι2 Το 56.1% των επιχειρήσεων του υπό μελέτη το 2004 είχαν έδρα στην Αττική

3.1 Δράσεις που σχετίζονται με τις προετοιμασίες των επόμενων ερευνών 3.1.1 0 χρόνος διεξαγωγής των επόμενων ερευνών H δημοσίευση των αποτελεσμάτων της ελληνικής αλλά και αρκετών άλλων εθνικών CIS 4 δεν πραγματοποιήθηκε πριν την προθεσμία που προέβλεπε ο κανονισμός Νο 1450/2004, δηλαδή την 30η Ιουνίου 2006. Αντίθετα καθυστέρησε αρκετούς μήνες, κάτι που προφανώς δεν αποτελεί Θετική ένδειξη για τις δυνατότητες υλοποίησης κοινοτικών ερευνών από τους αρμόδιους εθνικούς φορείς. H καθυστέρηση αυτή οφείλεται σε σημαντικό βαθμό στην περίοδο έναρξης της έρευνας, οι οποία τοποθετείται χρονικά μερικούς μήνες πριν την προθεσμία. Επιπλέον αποτέλεσμα του τελευταίου ήταν να δυσκολέψει περαιτέρω το έργο της συμπλήρωσης των ερωτηματολογίων από τους υπεύθυνους των επιχειρήσεων αφού η περίοδος αναφοράς της έρευνας (2002 2004) απείχε πολύ από την περίοδο υλοποίησης της έρευνας (Μάρτιος Μάιος 2006), κάτι που συνέβαλε με τη σειρά του σε πρόσθετη καθυστέρηση. Ανεξάρτητα λοιπόν από τις μεθοδολογικές δράσεις που προτείνεται να υλοποιηθούν στις μελλοντικές έρευνες, είναι απαραίτητο να τεθεί ένας αυστηρότερος προγραμματισμός με τελικό στόχο την έγκυρη αποστολή των αποτελεσμάτων των ερευνών CIS 2006 και CIS 2008 για δημοσίευση στη Eurostat13. ο προγραμματισμός αυτός είναι Θεμιτό να περιλαμβάνει την προδημοσίευση βασικών στατιστικών από τη Γ.Γ.Ε.Τ. στα πρότυπα αντίστοιχων φορέων άλλων κρατών14, τα οποία να μπορούν να είναι στη διάθεση των χρηστών αρκετούς μήνες πριν τη δημοσίευση των τελικών αποτελεσμάτων. Θα πρέπει ωστόσο να διασφαλιστεί ότι τα προδημοσιευμένα αποτελέσματα δεν Θα διαφέρουν σημαντικά από τα τελικά αποτελέσματα, κάτι που προϋποθέτει ότι ο προγραμματισμός της Γ.Γ.Ε.Τ. Θα πρέπει να πραγματοποιηθεί σε στενή συνεργασία με τον εκάστοτε φορέα υλοποίησης και θα πρέπει να είναι σε εύλογο βαθμό δυναμικός, ώστε η ικανοποίηση των χρηστών να συμβαδίζει με την αξιοπιστία των αποτελεσμάτων που τους παρέχονται. 13 Με βάση τον κανονισμό, η προθεσμία για την αποστολή των αποτελεσμάτων της CIS 2006 είναι η 30 Ιουνίου 2008 και της CIS 2008 η 30 Ιουνίου 2010. 14 Στα πρότυπα π.χ. των αποτελεσμάτων που δημοσίευσε σε σχετική έκθεση το Department of Trade and Industry (DTI) για την Αγγλία 12

3.1.2 Άλλες προετοιμασίες Η Γ.Γ.Ε.Τ. μπορεί να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στη συλλογή των στοιχείων που απαιτούνται για τον υπολογισμό των στατιστικών που προβλέπονται από τον κανονισμό Νο 1450/2004. Η εμπειρία της εφαρμογής της CIS 4 έδειξε ότι οι σημαντικότεροι λόγοι για τους οποίους οι επιχειρήσεις δεν συμμετείχαν στην έρευνα ήταν οι ακόλουθοι: ν' Το μέγεθος και το περιεχόμενο του ερωτηματολογίου ν' H έρευνα δεν ήταν υποχρεωτική Η έρευνα δεν τις αφορούσε επειδή δεν επέδειξαν καινοτομική δραστηριότητα κατά την περίοδο μελέτης Όσον αφορά το μέγεθος και το περιεχόμενο του ερωτηματολογίου, δεν προβλέπεται η εφαρμογή αλλαγών όπως εξαίρεση πεδίων ή ενοτήτων, ούτε η μη εξέταση ποσοτικών στοιχείων όπως ο τζίρος, οι δαπάνες καινοτομίας και η απασχόληση, επομένως σχετικά αιτήματα των επιχειρήσεων δεν μπορούν να ικανοποιηθούν. Η απροθυμία των υπευθύνων να συμπληρώσουν ένα αρκετά εκτενές ερωτηματολόγιο και να δώσουν στοιχεία για την επιχείρηση που Θεωρούν απόρρητα, Θα πρέπει να καμφθεί μέσα από ενέργειες και δράσεις που έρχονται να αντιμετωπίσουν τους δύο επόμενους λόγους για τους οποίους αρνήθηκαν να συμμετάσχουν στην ελληνική CIS 4. Είναι προφανές ότι ο τρίτος λόγος είναι ενδεικτικός των όσων αναφέρθηκαν στη σελίδα 10 για το ότι οι υπεύθυνοι για τη συμπλήρωση των ερωτηματολογίων ή έστω οι εργαζόμενοι των επιχειρήσεων που απαντούν στις κλήσεις των ερευνητών δεν κατανοούν πάντα την ταυτότητα της έρευνας. Από την άρνηση των μη ενεργών καινοτομικά επιχειρήσεων να συμμετάσχουν στην έρευνα προήλθε ή σημαντικότερη πηγή μεροληψίας της CIS 4 και γι ' αυτό η αντιμετώπιση της στα πλαίσια των επόμενων CIS είναι κρίσιμης σημασίας. Μια αποτελεσματική λύση στο πρόβλημα αυτό θα μπορούσε να είναι, εκτός από την έγγραφη δέσμευση για την τήρηση του στατιστικού απόρρητου των στοιχείων των επιχειρήσεων και τη συνοδευτική επιστολή της Γ.Γ.Ε. Τ. για την ταυτότητα της έρευνας (μέτρα που εφαρμόζονται προς το παρόν), να δοθεί δημοσιότητα (διαφήμιση) με στόχο την εξοικείωση των επιχειρήσεων με την ταυτότητα και τη σημασία των ερευνών αυτών. H καλή γνώση της ταυτότητας και της σημασίας των Κοινοτικών Ερευνών για την Καινοτομία Θα αποτρέψει τους υπεύθυνους των επιχειρήσεων να αντιμετωπίσουν τόσο σημαντικές έρευνες όπως τις δεκάδες άλλες έρευνες που καλούνται να συμμετάσχουν, και πιθανότατα Θα οδηγήσει σε υψηλότερο ποσοστό απόκρισης. ο τρόπος με τον οποίο θα κοινοποιηθεί στις επιχειρήσεις η ταυτότητα των επόμενων ερευνών πρέπει να αποφασιστεί από τη Γ.Γ.Ε.Τ. H διεθνής πρακτική ωστόσο έχει δείξει ότι η διοργάνωση ημερίδων έχει συχνά πολύ ενθαρρυντικά αποτελέσματα. Προς την ίδια κατεύθυνση δύναται να συμβάλλει και η δημιουργία κατάλληλου δικτυακού τόπου που Θα λειτουργεί υπό την αιγίδα της 13

Γ.Γ.Ε.Τ. και Θα έχει σαν στόχο την προώθηση των ερευνών και την ενημέρωση των επιχειρήσεων με την παροχή πληροφοριακού υλικού. 0 ίδιος δικτυακός χώρος μπορεί να χρησιμοποιηθεί παράλληλα για τη δημοσίευση των αποτελεσμάτων των ερευνών CIS15, αλλά και την on line συμπλήρωση ερωτηματολογίων για τη συλλογή στοιχείων για τις μελλοντικές CIS. Όσον αφορά την εθελοντική συμμετοχή των επιχειρήσεων στις CIS 2006 και CIS 2008, είναι και αυτό ένα Θέμα για το οποίο καλείται να αποφασίσει η Γ.Γ.Ε.Τ. Πάντως, λαμβάνοντας υπόψη τον μεγάλο αριθμό των επιχειρήσεων που αρνήθηκαν να αποκριθούν στα πλαίσια της CIS 4 με μόνη αιτιολογία ότι «δεν ήταν υποχρεωμένες,, ίσως Θα έπρεπε να εξεταστεί το ενδεχόμενο η συμμετοχή στις επόμενες έρευνες να είναι υποχρεωτική για ύλες τις επιχειρήσεις που επιλεγούν κατά το δειγματοληπτικό σχεδιασμό ή για μέρος αυτών. Θα μπορούσε για παράδειγμα να προβλέπεται στις συμβάσεις εταιριών με την Γ.Γ.Ε.Τ. η υποχρεωτική συμμετοχή τους στις CIS 2006 και CIS 2008. Επειδή όμως υπάρχουν νομοθετικές και πρακτικές δυσκολίες που δύσκολα θα επιτρέψουν να δοθεί υποχρεωτικός χαρακτήρας στη συμμετοχή των επιχειρήσεων στις Cl S, Θα πρέπει να εξεταστεί η πιθανότητα παροχής πρόσθετων κινήτρων στις επιχειρήσεις όπως π.χ. η συμμέτοχη τους σε μελλοντικά προγράμματα χρηματοδότησης ή η αποζημίωση τους για τις εργατοώρες που χρειαστούν για τη συμπλήρωση των ερωτηματολογίων. 3.2 Δράσεις που σχετίζονται με την παραγωγή των στατιστικών καινοτομίας 3.2.1 0 σχεδιασμός της δειγματοληψίας O σχεδιασμός της δειγματοληψίας που Θα εφαρμοστεί στα πλαίσια των ερευνών CIS 2006 και CIS 2008 θα πρέπει να πληροί τα όσα αναφέρονται στα κείμενα των Μεθοδολογικών Προτάσεων της Eurostat για τις αντίστοιχες έρευνες. 0 δειγματοληπτικός σχεδιασμός για τη CIS 2006 προβλέπεται να είναι αντίστοιχος με εκείνον της CIS 4, ενώ προτάσεις για το δειγματοληπτικά σχεδιασμό της CIS 2008 θα παρουσιαστούν στις μεθοδολογικές προτάσεις της Eurostat που θα παραδοθούν στις χώρες μετά το πέρας της CIS 2006. H τήρηση των μεθοδολογικών προτάσεων εξασφαλίζει τη δυνατότητα παραγωγής των στατιστικών καινοτομίας που προβλέπονται από τον κανονισμό Νο 1450/2004, αλλά και τη δυνατότητα μελέτης της περιφερειακής διάστασης της καινοτομίας. 15 Ενδεχομένως και την προδημοσίευση ερευνών CIS που βρίσκονται σε εξέλιξη. 14

Στα πλαίσια της CIS 4, και σε συμφωνία με την εμπειρία από την εφαρμογή της CIS 3, η στρωματοποίηση των επιχειρήσεων σε 19 ομάδες κωδικών NACE Rev. 1.1.16 είχε σαν αποτέλεσμα να μην μπορούν να παραχθούν αντιπροσωπευτικά στατιστικά σε επίπεδο διψήφιου NACE (division level), όπως προβλέπεται από τον κανονισμό. Είναι απαραίτητο η στρωματοποίηση των επιχειρήσεων κατά NACE Rev. 1.1. που θα εφαρμοστεί στα πλαίσια των επόμενων ερευνών να είναι σε επίπεδο διιήφιου NACE, ώστε τα αποτελέσματα που δημοσιεύονται στη Newcronos να είναι αντιπροσωπευτικά. Πίνακας 1: Στρωματοποίηση των Επιχειρήσεων ανά NACE 1014 Ορυχεία & Λατομεία 1516 Βιομηχανία τροφίμων,ποτών & καπνού 1719 κλωστοϋφαντουργία & Βιομηχανία δέρματος 2022 Ξύλο, χαρτί & εκδόσεις 2324 Βιομηχανία χημικών & πετρελαίου 2526 Πλαστικά και μη μεταλλικά προϊόντα 2728 Βιομηχανία Μετάλλου 29 Μηχανολογικός εξοπλισμός 3033 Ηλεκτρονικός εξοπλισμός 3435 Εξοπλισμός μεταφορών 3637 Λοιπές βιομηχανίες 4041 Παροχή ηλ. ρεύματος, φυσικού αερίου & νερού 51 Χονδρικό Εμπόριο 6063 Μεταφορές & Αποθηκεύσεις 64 Τηλεπικοινωνίες 6567 Ενδιάμεσοι Χρηματοπιστωτικοι Οργανισμοί 72 Πληροφορική και συναφείς δραστηριότητες 74.2 Δραστηριότητες αρχιτεκτόνων, μηχανικών & τεχνικών συμβούλων 74.3 Τεχνικές δοκιμές & αναλύσεις Για την ταξινόμηση των επιχειρήσεων του υπό μελέτη πληθυσμού χρησιμοποιήθηκαν οι ακόλουθες τάξεις μεγέθους: με βάση το μέγεθος τους, ν' Μικρές: 1049 απασχολούμενοι Μεσαίες: 50249 απασχολούμενοι ν' Μεγάλες: 250 + απασχολούμενοι Η ταξινόμηση αυτή θα διατηρηθεί όπως προβλέπει και ο κανονισμός και στις επόμενες έρευνες, ωστόσο θα μπορούσε να διερευνηθεί η δυνατότητα συνδυασμού της με έναν εναλλακτικό ορισμό του μεγέθους της επιχείρησης, που αντί για τον αριθμό των απασχολούμενων βασίζεται στο τζίρο. 16 Βλέπε πίνακα 1. 15

ο τζίρος μιας επιχείρησης αποτελεί χαρακτηριστικά μέγεθος της δραστηριότητας της, και η συλλογή στοιχείων από επιχειρήσεις με συγκριτικά μεγάλο τζίρο διευκολύνει την αποτύπωση σημαντικού ποσοστού της συνολικής δραστηριότητας. H δραστηριότητα αυτή στην περίπτωση που εξετάζουμε μπορεί να αφορά την καινοτομική δραστηριότητα ή την απουσία της. Θα μπορούσε επομένως η κάθε μια από τις παραπάνω κατηγορίες μεγέθους επιχειρήσεων να διχοτομηθεί με βάση το αν ο τζίρος της κάθε μονάδας (επιχείρησης) υπερβαίνει ή όχι ένα προκαθορισμένο όριο που Θα τεθεί μετά από επισταμένη μελέτη. Στη συνέχεια μπορεί να επιλεγεί κάποιο δειγματοληπτικό σχήμα που Θα καθιστά περισσότερο πιθανή την επιλογή επιχειρήσεων με συγκριτικά μεγάλο τζίρο στο δείγμα. Μια τέτοια ενέργεια Θα επιβαρύνει το δειγματοληπτικό σχεδιασμό με ακόμα περισσότερα στρώματα, οπότε και η εφαρμογή ενός τέτοιου σχεδιασμού Θα πρέπει να μελετηθεί προσεκτικά πριν επιλεγεί να υλοποιηθεί. Εξάλλου ένα τέτοιο εγχείρημα φαντάζει ακόμα πιο ανέφικτο με την προσθήκη και της γεωγραφικής ταξινόμησης των επιχειρήσεων στο δειγματοληπτικό σχεδιασμό. H γεωγραφική ταξινόμηση των επιχειρήσεων είναι απαραίτητη επειδή οι δραστηριότητες καινοτομίας των επιχειρήσεων που εδρεύουν σε διαφορετικές περιοχές δεν έχουν τα ίδια χαρακτηριστικά, και οι διαφορές σε αυτά πρέπει να μελετηθούν. Ωστόσο η συγκέντρωση των επιχειρήσεων στην Αττική κατά πρώτο λόγο και την Κεντρική Μακεδονία κατά δεύτερο και η ήδη αναλυτική στρωματοποίηση τους, κάνει αδύνατη την ταξινόμηση των επιχειρήσεων κατά Nuts ΙΙ όπως προβλέπουν οι μεθοδολογικές προτάσεις της Eurostat. Για το λόγο αυτό οι επιχειρήσεις του υπό μελέτη πληθυσμού για τις ανάγκες της CIS 4 ταξινομήθηκαν με βάση την περιοχή που εδρεύουν στις ακόλουθες κατηγορίες: Αττική Κεντρική Μακεδονία Υπόλοιπη Ελλάδα Με δεδομένη την ανάγκη για την κατά το δυνατόν εναρμόνιση της ελληνικής μεθοδολογίας με τη μεθοδολογία των άλλων κρατών και την αδυναμία χρήσης της ταξινόμησης κατά Nuts ΙΙ, προτείνεται να δοκιμαστεί προς χρήση η ταξινόμηση των επιχειρήσεων κατά Nuts I. Σε περίπτωση που η τελευταία ταξινόμηση δεν φαίνεται να οδηγεί σε ικανοποιητικό αποτέλεσμα σε σχέση με το δειγματοληπτικό σχεδιασμό, μπορεί να εξεταστεί το ενδεχόμενο να μην εφαρμοστεί στρωματοποίηση ως προς τη γεωγραφική περιφέρεια, κάτι που ενδεχομένως ενδείκνυται με βάση το επίπεδο απόκρισης που είχε η CIS 4. Το τελευταίο δεν προβλέπεται από τον κοινοτικό κανονισμό, αλλά πιθανότατα Θα βοηθήσει στην παραγωγή ακριβέστερων και πιο αντιπροσωπευτικών στατιστικών καινοτομίας στο επίπεδο που προβλέπεται από τον κανονισμό. 16

., 3.2.2 Το ερωτηματολόγιο των ερευνών Όπως έχει ήδη αναφερθεί, το εναρμονισμένο ερωτηματολόγιο των CIS καλύπτει τα βασικά Θέματα του OSLO manual. Το περιεχόμενο του είναι κοινό για όλες τις χώρες στις οποίες πραγματοποιείται η έρευνα, ενώ περισσότερες λεπτομέρειες για τα ερωτηματολόγια των CIS 2006 και CIS 2008 δόθηκαν στις παραγράφους 2.1 και 2.2. Το μέγεθος του ερωτηματολογίου και το περιεχόμενο του δεν μπορεί να διαφοροποιηθεί, τουλάχιστον όχι όσον αφορά τις ενότητες που προβλέπονται από το OSLO manual. Ωστόσο υπάρχουν δύο δράσεις σχετικές με τα ερωτηματολόγια που αναμένεται να οδηγήσουν στη συλλογή περισσότερων στοιχείων (η πρώτη) και στον ακριβέστερο υπολογισμό των στατιστικών καινοτομίας (η δεύτερη). Θα πρέπει να δοθεί στους υπεύθυνους των επιχειρήσεων η δυνατότητα να συμπληρώνουν το ερωτηματολόγιο on line, ώστε να μειωθεί ο χρόνος που απαιτείται για τη λήψη των στοιχείων και να ελαχιστοποιηθεί η πιθανότητα μη λήψης του ερωτηματολογίου από τις επιχειρήσεις. H τελευταία συχνά αποτελεί λόγο για την καθυστερημένη αποστολή των απαντημένων ερωτηματολογίων από τις επιχειρήσεις, ή και τη μη αποστολή τους. Παράλληλα, με την ενσωμάτωση λογικών ελέγχων σε ένα τέτοιο σύστημα Θα καθίσταται δυνατή η άμεση διόρθωση σφαλμάτων στη συμπλήρωση από τους ίδιους τους υπεύθυνους των επιχειρήσεων. Και για τους υπεύθυνους όμως που προτιμήσουν αυτό τον τρόπο συμπλήρωσης του ερωτηματολογίου, η διαθεσιμότητα των ερευνητών για παροχή διευκρινήσεων Θα πρέπει να είναι συνεχής. Ιιι Πολλοί υπεύθυνοι έχουν την πρόθεση να συνδράμουν στην προσπάθεια για συλλογή στοιχείων καινοτομίας με τη αποστολή συμπληρωμένων ερωτηματολογίων αλλά δεν έχουν πλήρη εικόνα για τον ορισμό της καινοτομίας και των μεγεθών καινοτομίας όπως δίνονται στο OSLO manual, συγχέοντας τους συχνά με περισσότερο εμπειρικούς ορισμούς. Αυτή η παρεξήγηση έχει σαν αποτέλεσμα να υπερεκτιμάται η καινοτομική δραστηριότητα του υπό μελέτη πληθυσμού επηρεάζοντας και τον υπολογισμό των υπόλοιπων στατιστικών καινοτομίας. Προκειμένου να περιοριστεί αυτά το φαινόμενο προτείνεται να προστεθούν στο ερωτηματολόγιο των ερευνών πεδία που να αφορούν τον προσδιορισμό από τους υπεύθυνους των προϊόντων και διαδικασιών και στο μέλλον και των οργανωτικών και εμπορικών αλλαγών που Θεωρούν καινοτόμες για τις επιχειρήσεις τους. 17

3.2.3 Η Ανάλυση μη απόκρισης και ο υπολογισμός των βαρών Η μεθοδολογία υπολογισμού των συντελεστών αναγωγής αναφέρεται αναλυτικά στα κείμενα των μεθοδολογικών προτάσεων της Eurostat για τις έρευνες CIS. Το ίδιο ισχύει και για τον επαναπροσδιορισμό των βαρών σε περιπτώσεις που κρίνεται απαραίτητη η εφαρμογή ανάλυσης μη απόκρισης. Στα πλαίσια της CIS 4, χρησιμοποιήθηκε ο αριθμός των επιχειρήσεων και ο τζίρος ανά στρώμα για την αναγωγή των ποιοτικών και των ποσοτικών αποτελεσμάτων αντίστοιχα. Κάτι ανάλογο προτείνεται να εφαρμοστεί και στις CIS 2006 και CIS 2008. Στην περίπτωση που το επίπεδο απόκρισης δεν υπερβεί το 70% των μονάδων του αρχικού δείγματος, κάτι που με βάση τη μέχρι τώρα εμπειρία φαντάζει πολύ πιθανό, τα βάρη θα πρέπει να επαναϋπολογιστούν ώστε να ληφθεί υπόψη και η μη απόκριση. Ενώ όμως για τις ανάγκες της CIS 4 προτιμήθηκε η 1 προσέγγιση που προέβλεπαν οι μεθοδολογικές προτάσεις της Eurostat για διαχωρισμό των στρωμάτων σε ομογενή υποστρώματα" και τον επαναΰπολογισμδ της συνεισφοράς τους στο σύνολό, στα πλαίσια των επόμενων ερευνών προτείνεται να εξεταστεί η πιθανότητα εφαρμογής της 2ης προσέγγισης (χρήση μιας από τις SAS macros: CLAN, CALMAR ή CALJACK). Όσο αφορά τέλος την εφαρμογή της ανάλυσης μη απόκρισης, προτείνεται για την επιλογή δείγματος να εφαρμοστεί στρωματοποιημένη δειγματοληψία στον πληθυσμό των μη αποκρινόμενων επιχειρήσεων παρόμοια με αυτήν που εφαρμόστηκε για τις ανάγκες της CIS 4 1 $. Περισσότερη έμφαση όμως Θα πρέπει να δοθεί στην περίοδο εφαρμογής της Ανάλυσης μη απόκρισης και στο περιεχόμενο του ερωτηματολογίου που θα χρησιμοποιηθεί. Η Ανάλυσης μη απόκρισης Θα πρέπει να εφαρμοστεί σε παραγωγικές για τις επιχειρήσεις περιόδους όχι κοντά χρονικά σε περιόδους διακοπών, και σίγουρα όχι αρκετό καιρό μετά την εφαρμογή της κύριας έρευνας. Αυτό εξασφαλίζει αφ' ενός υψηλότερο επίπεδο ετοιμότητας από την πλευρά των ερευνητών και μεγαλύτερα πιθανότητα ανταπόκρισης από την πλευρά των επιχειρήσεων. Όσο αφορά το ερωτηματολόγιο που θα χρησιμοποιηθεί, προτείνεται η χρήση συνοπτικής έκδοσης του εναρμονισμένου ερωτηματολογίου της κάθε έρευνας με έμφαση στις ενότητες που αφορούν τις διαστάσεις της τεχνολογικής καινοτομίας για την CIS 2006, και επιπλέον της μη τεχνολογικής καινοτομίας για τη CIS 2008. 17 Τις καινοτομικά ενεργές επιχειρήσεις (α) και τις επιχειρήσεις που δεν επέδειξαν καινοτομική δραστηριότητα (β) κατά την περίοδο μελέτης. 18 Βλέπε την Τελική Έκθεση της 4"ς Κοινοτικής Έρευνας για την Καινοτομία (ΓΓΕΤ). 18

3.2.4 Άλλες δράσεις H εφαρμογή μιας Κοινοτικής "Ερευνας για την Καινοτομία συνεπάγεται υψηλό κόστος και αρκετά σημαντικά προβλήματα υλοποίησης. Για το λόγο αυτό είναι απαραίτητο να εφαρμοστούν δράσεις για τη μεγιστοποίηση του κέρδους από την εφαρμογή τους, ή αλλιώς τη ελαχιστοποίηση του λόγου κόστους προς όφελος. Η σημαντικότερη δράση προς αυτή την κατεύθυνση είναι η εξέταση της δυνατότητας αποστολής στη Eurostat αρχείο με επεξεργασμένα, ανώνυμα (χωρίς τα στοιχεία επαφής των επιχειρήσεων) μικροδεδομένα. Προτείνεται επιπλέον η καταγραφή του κόστους που έχει για την κάθε επιχείρηση η συμμετοχή της στην έρευνα, αλλά και το κόστος που έχει για τον φορέα υλοποίησης η επικοινωνία με την κάθε επιχείρηση. Τα αποτελέσματα της δράσης αυτής μπορούν να συμβάλουν ουσιαστικά στον οικονομικό προγραμματισμό των επόμενων CIS. H αξιολόγηση της ικανοποϊησης των χρηστών από την παροχή πληροφοριών καινοτομίας είναι μια ακόμα προτεινόμενη δράση, που μπορεί να υλοποιηθεί είτε μέσω ανεξάρτητης έρευνας σε δείγμα χρηστών είτε με την απάντηση περιορισμένου αριθμού ερωτήσεων από τους χρήστες κατά τη λήψη των αποτελεσμάτων που τους ενδιαφέρουν από την ιστοσελίδα της Γ.Γ.Ε.Τ. Προτείνεται τέλος η διατήρηση συνεχούς επικοινωνίας μεταξύ της Γ.Γ.Ε.Τ. και της Eurostat αναφορικά με την παραγωγή πρόσθετων στατιστικών καινοτομίας, αλλά και την παραγωγή και δημοσίευση αποτελεσμάτων σε επίπεδο περιφέρειας (Regional results). Στο σχεδιάγραμμα της σελίδας 16 συνοψίζονται όλες οι δράσεις που προτείνονται στην παρούσα έκθεση για την καλύτερη δυνατή εφαρμογή του κανονισμού Νο 1450/2004 στα πλαίσια των ' ελληνικών CIS 2006 και CIS 2008. 19

3.3 Σύνοψη των δράσεων Γραφική παρουσίαση του σχεδίου δράσης Σχεδιάγραμμα 1: Γραφική παρουσίαση τον Σχεδίου Δράσης για την εφαρμογή του K.K. Νο 1450/2004 στις έρευνες CIS 2006 και CIS 2008 ι9 Σχέδια Δράσης για την εφαρμογή ταυ Κοινοτικού Κανονισμού Νο 1450/2004 στις έρευνες CiS 200β και C'S 2008 Γραφική παράσταση των προτεινόμενων δράσεων με βάση την εμπειρία από την εφαρμογή της ελληνικής CIS 4 Γ.Γ.Ε.Τ. Διαγωνισμός και ανάθεση του έργου με τη μικρότερη δυνατή καθυστέρηση Φορέας υλοποίησης Υποχρεωτική συμμετοχή των επιχειρήσεων στις έρευνες ή / και παροχές κινήτρων για αύξηση της απόκρισης τ Δημοσιότητα / διαφήμιση της ταυτότητας της έρευνας (ημερίδες, νέος δικτυακός χώρος Συνοδευτική επιστολή Προγραμματισμός και χρονοδιάγραμμα Εφαρμογή της Μεθοδολογίας Υλοποίηση των ερευνών τ Γραπτή εγγύηση τήρησης του στατιστικού απορρήτου Στρωματοποίηση μονάδων κατά 2ψήφιο NACE (dmsion level) Δειγματοληπτικός σχεδιασμός/ στρωματοποίηση \ η Στρωματοποίηση ανά size (και ανά τζίρο εφ όσον κριθεί εφαρμόσιμο) τ Στρωματοποίηση ανά Nuts 1 / μελέτη για το κέρδος που μπορεί να υπάρξει από την μη περίληψη της περιφερειακής διάστασης \ Προσθήκη πεδίων για τον προσδιορισμό των καινοτομιών των επιχειρήσεων από τους ίδιους τους υπεύθυνους Υ Ερωτηματολόγιο V Δυνατότητα συμπλήρωσης on line. Συνοπτική έκδοση εναρμονισμένου ερωτηματολογίου Όχι τ Καταγραφή του κόστους συμμετοχής i. μιας επιχείρησης στην έρευνα Στρωματοποιημένη δειγματοληψία στον πληθυσμό των μη αποκρινόμενων Ανάλυση μη ατιόκριαης`;' '.. 'Εγκυρη αποστολή αποτελεσμάτων στη Eurostat Νάι Παραγωγή αποτελεσμάτων ί Χρήση SAS macro (π.χ. Calmar) για τον υπολογισμό των τελικών βαρών / Ενδιάμεσα αποτελέσματα Τελικά j αποτελέσματα I\ Αποστολή αρχείου μικροδεδομένων στη Eurostat Αξιολόγηση ικανοποίησης χρηστών 19 Οι δράσεις που προτείνονται στις παραγράφους 3.1 και 3.2 παρουσιάζονται χρωματισμένες με άσπρο. 20