ΠΡΟΓΡΑΜΜΑτΙΖΟΜΕΝΟ JOYSτtCK INTERFACE. για ΖΧ SPECTRUM 4.000 δρχ. DIGITAL TRACER. 8.000 δρχ. Ηο 42 στην ΚΕΑ

- ΠΡΟΓΡΑΜΜΑτΙΖΟΜΕΝΟ JOYSτtCK INTERFACE για ΖΧ SPECTRUM 4.000 δρχ. DIGITAL TRACER για ΖΧ SPECTRUM 8.000 δρχ. Ηο 42 στην ΚΕΑ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ~Α~Π~Ο~Μ~Η~Ν~Α~Σ~Ε~Μ~Η~ΝΑ~----~~ ~ ~SO~F~T~~R~E----------~ Τα νέα του PIXEL............ 5 ΖΧ 81.................... 72 Μ i crο Ε ιδήοεις... 6 Ο ταχυδρόμος. θomb Ruιι Οδηγός Αγοράς γιο Home Micros... 46 SPECTRUM............... 74 Οθόνη.................... 46 Ο εξερευνητής, Oυazlnιodo. Σι~ο τε τ ην γέφυ I θεματα ΑΡΧΑΡΙΩΝ Τι είνα ι ένα comρuιer............... 8 I Α rτον το ΜΗΝΑ Γιατί άραγε και Λέσχη....... 14 Μic rο Ασιρσλογία............ 38 War Games.................. 48 I ΜΟΝΙΜΕΣ ΠΗΛΕΣ SoiΙΙvare Revlew : Tulli fruιti........ 32 Διαγ ωνισμός............. 34 Δι~γημα : "Forx=now tσ eιern it y: Next χ". 50 I ΣΥΓΚΡΠΙΚΟ ΤΕΣτ Or ιc ενοvι ίον Spectrunι........... 20 I θεματα Το naροτρόγοuδο 1ων κοσεισφώνων.... 27 Κ άντε τον Spect r uιn να μιλάει.......... 30 ρο. Σονότο γιο Spectrum. Gralliti COMMODORE 64............. 82 Το δένrρα ιης κο ιοοφοφής. 10 κόκκαλο VIC 20............,.... 85 Ο βασιλιάς NEWBRAir-1............... 87 Περι01ρσφή πρlσμαrος, Το φ ίδι. Διαο1ημικο ισπiο. Coιηpu ter art κα ι ορνιθολοyiα. Η ιυχοιο μεγαλούπολη B!3C... 93 Froglet OR I C Ι............... 96 Ο κ αλλ ι rέχνης MPF Ii.................... 100 Γραφικές παροοιόοcις. Ηλcκιρονικό Cardex LYNX...... 102 Highllght. Cross refereιιcc Τ Ι 99/4Α.................... 104 τι Trek DRAGON 32... 109 Βιολογ ι κ~ Επlθεοη TRS 80 COCO Το τανκς, Μlcrο ρυθμ ι κό, Ο δολοφόνος COMPUPAESS EnE ΙΔIΟΚ.ΤΗΣΙΑ : ΕΚΔΟΤΗΣ: Νlκος Μανούσος ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΣVΝ ΤΑ:ΞΗΣ: Γιάννη ς Καρaϊωσηφ όγλου ΔΗΜΟΣΙΕ.Σ ΣΧΕΣΕΙΣ/ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ: Αγάπη Λαλιώτη, Βαγγέλης nαπ αλιός ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ: Δη μήτρης Τσοuροπλή ς, Έκτωρ Χαραλόμnοuς. τ tλλης Λιβανίδης, Ματθαίος Μ ηνδρινός, nαναγ ιώτης Γιωτόπουλος, Μανώλη ς nαnαθeοφάνοuς, Ανδρtο ς Μ nφμnίλης ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΕnΙΜΕΛΕΙΑ: Κατερίνα Κρεμαοτιώτη ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ: Δήμητρα nαnαγιαννακοπούλου, Λίνα Ρόμnολa ΛΟΠΣτΗΡΙΟ: Μπέττυ Μανωλέσοοu ΩΡΕΣ ΓΡΑΦΕΙΟΥ: 9.00 13.00 καθημερινώς ΤΗΛΕΦΩΝΑ: 3644686 3601761 PIXEL, Διμηv ιαlο ncpιοδικό γιο Home mlcros ΥΠΕVΘΥΝΟΣ ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ : Νίκος Μ ανούσος. 25ης Μορτlοu 27, Χολαργός ΦΩΤΟΣτΟΙΧΕΙΟΘΕΣΙΑ: Κο ταγρόμμα ΕnΙΜΕΛΕ ΙΑ ΕΦΩΦΥΛΛΟΥ : Έκτωρ Χαραλόμπους Δ ΙΑΧΩΡ Ι ΣΜΟΙ ΤΕΤΡΑΧΡΩΜΙΩΝ: Setector Ο. Ε ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ ΜΑΥΡΟΑΣnΡΩΝ /ΜΟΝΤΑΖ: Λάκης Μασφαvτώνη ς ΕΚΤΥΠΩΣΗΙΒΙΒΛ Ι ΟΔΕΣΙΑ: Χςιϊδεμένο ς ΑΕΒΕ ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΕΤΗΣΙΕΣ ΕΣΩΤΕΡΙ ΚΟΥ (12 τεύχη): 1800 δρχ.. Τράncζcς Οργονιομοi Ετοιρlες-Ν.n.Δ. Δ: 3.500 δρχ., Αμερική: 3200 δρχ.. Κύπρος: 2.800 δρχ. ΕΠ Ι ΤΑΓΕΣ: nεριοδικό ΡΙΧΕL, Μ πόταση 9, 106 82 Αθήνα 3

ΠΛΑΤΕΙΑ ΚΑΝΙΓΓΟΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΚΑΙ ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΕΟΥΣ 23-25 ΤΗΛ. 3621645 SINCLAIR ΖΧ SPECTRUM 48Κ ORICATMOS 48Κ COMMODORE 64 DRAGON32 TEXAS ΤΙ99/4Α LASER200 Ι~ 11111 ΙΙIΙΙΙr ~1111 ΒΙΤ90 και βέβαια... βιβλία - περιοδικά - κασσέττες - προγράμματα περιφερειακά Ι ΙΙIIΙ~Iι

Τα νέα του PIXEL Αγαπητοί αναγνώστες. 'Οτaν, πριν aπό μερικό χ ρόνιο, παρουσ ι άστηκαν οι πρώτο ι μικροϋπολογιστές στην αγορά, ε λόχιστοι προέβλεψαν τη διόδοση που θα έπαιρναν μέσα στο επόμενο χρόνιο. Ακόμα και σήμερα, πολ ύ λlγοι έχουν κατaλόβει σε τι βαθμό θα επηρεάσουν τη λειτουργία της κοινων lας μας, ενώ οι περισσότεροι μένουν με τις εν τυπώσεις που αφήνουν τα λαϊκό. αναγνώ σματa των εφημερlδων. Για να καλύψει αυτό ακριβώς το κενό στην ενημέρωση του απλού ον θρώπου, δημιουργήθηκε πριν από ένα περlπου χρόνο το " COMPUTER ΓΙΑ ΟΛΟγΣ". Μ ια προοπόθειa γιο να πaρουσιaστεl στον αναγνώστη ένα κατανοητό περιοδικό γιο τους μικροϋπολογιστές που, aπαλλαγμένο από την τεχνική και, λίγο, ελιτίστικη caργκώ των υπολογιστών, θα του έλυνε τις απορίες, κ αι θα τον βοηθούσε να κατaλό.βει. Μ ε τον Ιδιο βασικό σκοπό, αλλά με κάποιο διαφορετική απόχρωση, aρχlζει α πό το δ εύτερο τ εύχος του Pixel μια καινούργια μεγάλη προσπό.θεια. Π ρόθεσή μας εlνaι να μεταφέρουμε σε κό.θε άνθρωπο ένα μήνυμα που, μ ε πολύ aπλό λόγια, εlνaι το εξής : Ο κόσμος μα ς, από τη στιγμή που εμφανίστηκε ο πρώτος μικροϋπολογιστής δεν είνοι πια ο ί δι ο ς. Εκ εί που η χρήση και η επεξεργασία των πληροφοριών βρισκόταν στα χ έ ρια των ιοχυ ρών, σήμερα, το κλειδί των πραγματ ικών αλλαγών της κοινωνία ς μα ς μπορ ε ί επ ιτέλου ς, να βρεθε ί στα χέρια του κόβε ανθρώπου. Για μας, ο ι μικροϋπολογιστέ ς, πολύ περισσότερο οπό ένα απλό παιχνίδι ή μ ια απλή διασκέδαση, είναι ο δρόμος για ένα καλύτερο και πιο ελ ε ύθερο ούριο. Μ ε αυτή τη βασική ιδέα το περιοδικό προσανατολίζεται πια στην κάλυψη του χώρου των μι κρών μικροϋπολογιστών, αυτών που έχουμε συνηθίσει να ονομό.ζουμε σπιτικούς. Γιατί, θα πρέπει κάποτε, να το πούμε, τον σημερινό μας κόσμο δεν θα τον κό.νει καλύτερο ένας UNIVAC ή ένας ΙΒΜ 370 για να αναφέρουμε στην τύχη δυο πολύ γνωστούς μεγάλους υπολογιστές. ΕΙ ναι όμως πολύ πιθανό aυτό να το πετύχει ένας SINCLAIR ή ένας ORIC. Έτσι κό.θε δυο μήνες θα προσπαθούμε aπό τις σελίδες του Plxel, να π ροσφέρουμε στον αναγνώστη μια όσο το δυνατό πιο καθαρή εικόνα του εργαλείου που έχει στα χέρια του κ αι, με μια πληθώρα προγραμμάτων και εφαρμογών να τον βοηθήσουμε qτην χρησιμοποίησή του. Εκεlνο όμως που θα είναι πραγματική επανάσταση στο χώρο μας, εlναι η ΛΕΣΧ Η του PIXEL που δημιουργούμε. Η ΛΕΣΧΗ, που φιλο δ οξεl να περ ιλάβ ει στους κόλπους της όλους όσους εν διaφέροντaι γιο τους μικροϋπολογιστές, όλους εμάς που ενδιαφερόμαστε τελικά για το μέλ λον. Έχοντας σα σκοπό να εντοπίζει τα θέματα που απασχολούν την κοινότητα των μικροϋπολογιστών θα προσπαθήσει να συγ κεντρώσει τις σκόρπιες μέχρ ι στιγμής φωνές που aκούγον τaι και να βοηθήσει έτσι στην επlλυσή τους. Πληροφορίες όμως γιο τη λέσχη υπάρχουν σε άλλες σελίδες του περιοδικού μας. Αυτό. λοιπόν είναι. φίλε αναγνώστη, τα νέα μας. Δυο ακόμα σκαλοπάτια στην προσπάθειά μας για μια πιο ολοκληρωμένη δική σου εξυπηρέτηση. Ο διευθυντής σύνταξης 5

CRO ΕΙΔΗΣΕΙΣ MICRO ΕΙΔΗΣΕΙΣ MICRO Ε/Δ τι ΚΑΙΡΟ KANEI ΕΞΩ; Όταν λέγον ιι ερικοί-ιιεp~κοί ότ~ οι υηολονιστές Οο φτάσουν στο τέλος να τσ ξέρουν όλο, καν είς δεν τουc άκουγε. Να ένα σύστημα που θα κόνε~ τον υ11~λογιστ ή σος - αν έ χ ετε Coιπnodore-64 ή 'IIC να ξέρει αν βγοίνοντοr, θα πρέπει να πάρετε ομnρέλσ. Αποtελείται από έναν εξωτερικό οιοθητήρσ, όnως φσlνετσι κο ~ οπό τ η φωτονροφίσ, που ουλλέ γ ε ι τα ιιετεωοολον~κά σιοιχείο, κο~ οπό τα ανάλογα nοονοόιιμοτα rιou τα αναλύουν και τα εηεξεpγάζονται. Το σύοτηιια λtνετσι ΙΙΑ~ι s και κοστ(ζει 200S. Το όνομα της εταιρίας ιιου το ιιαράγει είναι Vaiso1a Inc. και η διεύθυνοιj cης είναι: Vδisolδ lnc Consιιιneι l'roduc ts 2 Γo <er σffice l'ark. l<obι ι rn, Ν Α 01801 ι Κ_Α_Ι.._. _ΕΙ_Δ_Η_Ρ_Ο_Υ_Χ_Ω_Ν JΙ Γιο όσους οπό εμάς ιιιqρούν, ακόμα γραβάτα, έχουυε κάτι διοφορετικό. 11 ετσιpίο τrι:-ονε ΟΝ παρουσίασε, πριν από λίνο καιρό, την τελευτσ ίο ιιόδο στον κόσuο των υπολογιστών: μια γpnβότσ που έχει πόνω της τυπωμένες τις λέr.εις RAt-1, RON, ιηicro, Η mini, flooi)v, Κλπ. γpaβότσ είναι φτιαγμένη οπό μ εταξωτό και πολυέστερ κο ι, no όσους ενδιαφέροντα~ κοστιζει νύοω στο 16S. Η διεύθιινοη της εταιp(ας ειναι: τιι:-ο'ιε-ον fόb Pll 1911Jfi 6 tnc 40225 Philadelpl,ia I ΕΝΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙ Για τους λιγότερο οοβοpούc υπόοχε~ ο Τοιιιy. Ένα μικρό πaιχvcδι -ρομπότ που χρησ~ιιοποιεί ούσcη μο σνοννώοισης της φωνής - μπορεί να δεχτtί μέχρι και οκτώ διαφορετικές διαταγές, που το κόνουν νσ κιvεί cαι, να μ εταφέρει οvτικείμεvο και να "μιλάει" Κοστίζει στην Αγνλίσ S35 ~σι το παράγει η ε τσιρίο Tonιy.

ΗΣΕΙΣ MICRO ΕΙΔΗΣΕΙΣ MICRO ΕΙΔΗΣΕΙΣ Μ ΔΩΣΤΕ ΦΩΝΗ Για όσους θα ή θελαν να ακούσουν το ν υπολογιστή τους να λέει κά τι άλλο αιrό uπιn-κλικ - vκ ζο κ υπάρχει to σύστnιια ο μ ιλία<: VOTRAX. nσόκειται vισ ένα synthesizer ομιλίας ιτου οπό έτοιμους και προαποθηκευ ιι έ νους ήχους κατασκευάζει Λέξεις και wpάσειc. Την ομιλία, που εδώ που τα λέμε, έχει κάrιwς αιιεpικάνικη προφορά, ρι,θμίζει ο χειριστ ή ς μ ε απλές εντολές PRINT. Το σύστημα λειτουσvεί μ ε έναν επεξεpvαστή Ζ-80 και ιιεpιέχει και εσωτερι κό ρολόϊ ι.ιε ξυnνητ ή pι. Η συσκευή ιιποσεί να συνδεθεί με οποιοδήποτε υnολογιστή από ιιια θύι>α RS-232C. ~ τιμή του οtην Α μερική εlναι 3955 και το παpόγει η εtαι.ρlο νοτι~ι\χ nou έχει διειίθυνση: \'otrax, 500 Stepl>ensoι> Hiqhwdy, "'roy, 1 11 4801J!... Θ_Ε_Ε_Μ_Ο_Υ. ;.._I..,:..._Β_Λ_Ε_Π_Ω_! ----.~1 I ΚΙ ΑΛΛΟ ΕΝΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙ 11 ι α φθηνή ν i de σ υπο λ ογιστή camera ν ια παρουσίασε η ονvλική Ld υc~ tiona l Electronics. Το σύστ ημα που μ ιτορε ι να συνδεθε ί με BBC-B κα ι Apple, μπορεl να κα τσσ κευόσει μια εικόνα ευκρίνειας 220Χ3 1 2 στι γμών και σε 64 διαφορετικές οποχρώο εις του νκpι. ~1n οpεί επίσ η ς να συνδέσει τον υπολογιστ ή και με οποιοδήποτε νideo VHS ή νideοδίσκ~. Στην φωτογραφία μια εικό να του Einsιe i n όπως μ πορεί νσ τη ν "δει" ο υπο λογ ιστής. fl τι μή τοιι είναι ( 174 κοι η Λιεύqιινοn τ11ς εταισίnς είναι: 30 Lake street, Leiqhton Buzzard, θeds. LU7 8RX Γιο όσουc Φάχνουν για ιον ασφαλή ι ιικροϋnολογ ι οτή, ιιι)υ ΠΟ\έ δε ν κάν ει λάθη ποτέ δεν κα ταστρέφει τα στοιχεία που του βόζης και ιrου πάνω οπ'όλα, δεν χρειάζεται προγpσμματιόιιό, υπάρχει το ηαιχνίδιυπολοvιστ ~ ς της Tomy. Από πλαστικό καλήc ποιότητας κοστίζει 12 λίρες κοι σπεuθύνεται στα παιδιά της ιιι:>οοχο λ ικής ηλικίας. 7

ΤΙ Ε/ΝΑΙ ΕΝΑ COMPUTER Ένα όρθρο που ενδιαφ ρει, κυρίως, τους καίυουρyιους μας φίλους και που εξηγεί με σαφήνεια τι είναι ένας υπολογιστής και τι σημαίνουν όλες αυτές.οι όyνωστες λέξεις που συναντάει σε κάθε βήμα ο νεοφώτιστος.

Ο πολι τισιιός μας, που έχουμ ε συνηθ ισε ι να ονομόζουιιε Β ιομηχονικό, θοσ(ζετοι στ η χρ~ση επ ε ξ ερ γαστών. Αν τί να χ ρησιμοποιεί, όnως όλλοι πα λαιό τεροι, εργολε(ο, όργανα δη λαδή, που αποτ ελούν μια προέ κ ταση τω ν σωμα τικών δυνατοτ~των του ανθρώπου (π.χ. έ να σφυρί), ο δι κό ς μας έχει πορόγ ει μηχον~ματσ 110υ μπορούν να ~εχτο ύν ορισμένο στοιχ ε(α (irιout). να το ε η ε~εονοστούν κα ι να μας δώσουν στη συνέχεια, το αποτέ λ εσ μ α της εnεtερ νο σίος ( oυtput). Κότω οπ ουτ~ τη νενι κ~ θεώρ η ση μ πορούμε να πούμε ότι έ να οικια κό μίξ ερ π. χ. είναι ένα ς επεξερ vο οτ ή ς τροιijών. Τσοφοδοτού μ ε το μ ηχόνη ιισ μ r, ορισμ ένα υ λι κό κι αυτό σmο ύ το επεtεργαοτ ε( μας το ε πι στρέφε ι σε μια ~ιαφορετικ~ μορ~~- Έτσι, τα τελευταία ε ίκοσι χρόνιο, έ χ ει nαρουσ ιο οτει ένας καινούργιος ~πεξεργaστή ς που το ν λ έ μ ε υπολογιστή. Η ο ηιιον τικ ~ δ ι cιιηορό του υπ ολογι στή οπό κόθ ε άλλο μηχόν η μο, αυτή που το ν έ κανε ν ολλόξει ουσιαστι κό τ η ζωή μα ς ε lνaι ότι αν τ ί νιο οποιοδήποτε όλλο υλι κ ό ο υπολογιστής επεξεργάζεται πληροιιιορί ες - δη λ αδ ή γνc:ιοει ς. Τ ην Lδιcι δο υλ ε ιό, Νυοι κ ό, κόνει και ο ον θ οι;ιπ ι ν ος ε νκ έιικι λο ς αλλό μ εταξύ τω ν δυο αυτών " ε π εξεργαστών πλη ρο\ηορ ι~>ν" υπόρχουν μ εγό λ ες δι α φορές. Δ ε ν θα αναφερθούμε στο όρθρο αυτό στο αμ έτρητο πλεονεκ τ ήμα τα που πaοουοιόζει ο aνθρώ ΙΙινος ε γκ έφαλο ς ιι ε σύ γκρ ιση με το ν κομπιούτερ ο λλό θα υπο γ ραμμίσουμε το H vo ε κ ε ίνο σημείο που το μηχόνη μα υπ ερτερεί απ έ ναν τ ι στον όνθρωπο. Τα δυο μενόλο πλεονεκτ ~μ aτα του κ ομ πιο ύ τερ είναι η τα χ ύτητα ιιε τ ην οποιn εκ τε λ εί διόwορες λ ε ιτουργί ες καθώς και το γεγονός ότι το ~ιη χό νημ ο ποτέ δεν κο υράζ εται να ε nονολaιι Β όν ει την ίδιο 1\ιοδι κα σίο αμέτρητες φο ρέ ς. ενα όλλο, πολ ύ ση μαντι κό σ ημ είο στο οποίο ο κ ομπιούτερ υπερτερεί εί ναι η αποθήκ ε υ ση τι.ι ν ιιληροφοριών. Έτσ ι έ νας κσ~ιn ιούτερ - σε αντίθεση μ ε τον κοτοο κ ε υοστή του - δεν ξεχνό ει ποτέ τίποτα (ειιιόοσ ν φυσ ικό τηρούνται ορισμένες προuπ οθέοεις). Το πλ εονε κ τ ήματα αυ τό το υ κο~ηιιούτερ το ν κό ν ουν ένα εργαλ είο ε κιιληκ τ ι κό χρήσι μ ο, τόσο ώστε να έ χ ει ε ισχωρήσ ε ι σε ό λου ς τους χώρου ς τ η ς κοινωνίας μα ς. Ξε κινώντα ς οπό το υς μ ε γόλου ς κοιιπ ιού τερ ιιου χρηο, μ οιι ο ιού ντο ι στις στρατιωτι κ ές ε νκατοστόσε ις κα ι τιr. u ε,νόλ ες ε πιχ ειρ ήσεις κα ι!ιθόνοντας στον "προσωπικό" κομπιούτερ π ου σήμερα χ τ unό τη ν πόρτο του σπιτ ι ού μας. Ας δούμ ε όμως τώρα πως λ ειτουργεί σε γε νικέ ς γραμμ ές το θaυμόσιο αυτό μηχόνημο καθώς και το διόφοpα συμπλη ρωματι κό εξαρτ ήματα που σχετίζονται μ ε τη λ ε ι το υργία του. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ τισμοσ Ο τρόπος μ ε το ν οπο ί ο δίνουμε στο ν κομπιούτερ να κ αταλάβε ι πώς να ε κτε λέσ ει μια έρvοοία ο νομόζ ετ α ι προ γραμμα τ ισμό ς. Ο προγραμματισμός χρειάζεται επειδή οι κο μ πιούτερ δεν είναι συνήθως πολύ έξυ πνοι κα ι πρέπει να τους αναλ ύσουμε τ ην εργασία που ζητό μ ε από αυ τούς σε επ ιμέρου ς τ μήματα που να εί ναι σε θέση να ε κτ ε λ έσου ν. Ο κατόλονο ς των απλών ε ν το λών, η ε κ τέλ εσ η τω ν οποίων θα έχει σον αποτέλεσμα τ ην διεκ περαίωση της εονοοίο ς που ζητάμ ε οπό τον κομ ιιι ούτερ ο νομάζετ α ι πρόγραμμα. Τις εντολές αυτές ο αναγνώστης μιιορεί ν α τις φανταστεί σαν " λέξε ι ς " του προγραμ ματιστή προς το ν υπολογιστή. οπως μόλιοτο υπόρχουν πολλές γλώσσες μ ε τις οηοίες επ ικοινωνούν μ εταξύ τους οι όνθιχ.>nοι, έτσι υnόρχουν και ειδ ικές nρογρaμμaτιστι κ ές γλώσσες που είνα ι σε θέση να κσταλόβουν τα μηχανήματα. Τέτοιες γλώσσ ες εί να ι οι : Fortran, Cobol, Pascal, Forth κ. ό. Η γλώσσα όμως που συνηθίζετ α ι περισσότερο στους μ ι~ροκομπ~ούτερ ε ίναι η BASJC, πο u το όνο~ιό της σ ημα ίνε ι Begiπ n ers Λ l l Puroose Symbolic Jnstruc tion Code και ε ίναι γλώσσα απλ~ στ ην εκμό θηοη αλλά κα~ αρ ~ ετό ισ χυρή. Η γλώσσα προγραμμα τ ισμού αποτελεί ν ι ο μας το ερ γαλ είο με το οποίο μπορούμ ε να " διατάξουμε " το ν κομ π ιούτ ερ να ε κτ ελέσε ι μιο ε ρνοσία - οπό την π ιο α πλή έως τ ην πιο πολύπλοκη. ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΥΠΟΛΟΓΙΣτΗ Εν α σύστημα κομ ιι ιούτερ aποτελείται συ νήθι.ι ς από διό~~ρα τμ ήματα καθένα οπό το οποίο διαδρ αματίζ ει ένα συγ κ ε κριμένο ρόλο στη ν ε π εf,ερ γασίο τω ν πληροφορι ών. ενας " προσωπικός" κομπιούτερ περιορίζεται συχνό σ tνα πληκτρολόγιο και μια οθόνη, ενώ ο μικροκομπιούτερ μ ιας επιχείρησης θα έ χει επιπρόσθετο έ ναν ε κ τυπωτή και disk d ri νes. Οι περισσότεροι από εκ είνο υ ς που θέλουν τον κ ομπιο ύ τερ ν ιο οικ ~οκ ή χρήση ξεκινά ν ε μ tνα μ ίνιuου μ σύστημα κο ι στη συνέχεια προσθέ του ν εξαρ τ ήμ ατα ανόλσvο με τις ονόνκες και τις οικονο ~ιικ ές το υς δυνατότητες. το πρό σθετα αυτό ''σξεοουόp " nοιι αγορά ζο νται ξε χωριστά οπό το κυ ρ ίως μηχόνημα ο νοιιόζοντοι περιφερειακό. Συχνό ένας κομ πιούτερ π ου ξε κινά ει σαν "προσωπι κ ός" μιιορεl μ ε την προσθ ήκη τω ν σωστών πεpι!'>ερειοκ~ιν να φθάσ ει στο επίπ εδο ενός ισχυρού μ ι κρο κ ομn ι ούτερ ε πιχ ε ι ρ~σεων. Στη συνέχεια του όρθρου αυτού θα ποp ουσιόσουμ ε έξη aπό το σημανtικότεpa τ μ~ματο και π ε ριι9ερειο κό ενός σύγχρονου κο~ιμ πιούτερ. Οι περιγρ αφές που θ ' α κ ολουθ~οοuν θα είνα ι σύντοιιες κα ι έχουν σκ οπό νο εισάγ ο υν τους λ ιγότερο εν η~ι ερωμ ένου ς anό το υ ς αναγνώστες μας στο τεχ ν ι κ ό τ ήμα των κ ο~ιπ ιούτεp. 1. ΚΕΝΤΡ Ι ΚΟΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣτΗΣ Το τ μ~μα αυτό είνο~ υπεύθυνο ν ιο τη ν εnεξεργοσίο των πληροφοριών κα ι αποτελεί τ ην "κοοδιό " του κομπ ιοι!τερ. Δεν υπάρχουν συνήθως μ ε νό λες δ ι αmορές ονόμ εσ α στον κεντρικό επεξερ γαστή εν ός ''οι κ ια κού " κομ πιού τ ερ κο ι σ εκείνο ε ν ός κομ πιούτερ επιχειρ ήσεω ν, ον και ο τ ελευταίος χαρακτηρίζεται συχνό οπό μ εγαλ ύτερ η ταχύ ~ητα καθώς και οπό την ικανότητα να ε π εξεpγόζετοι πολλό στοι χ εία ταυτόχρονο. Ο κεντρικός επεξεργαστής αποτελείται κοτό κανόνα οπό τρ Lα τ μήιιατσ: το ν μ ι κ ροε π εξερ γα στ ή, τη μ νήμη του κοιιτι ιοότερ, και τους διαύ λ ους επ ι κοινι.ι ν ίας. Ο ιι ι κ ροε πεξεργσστής που συχ νό ονοl'>έρετοι σον "κεντρική μ ο νόδα εnεξερ ναοίος" (CPU) αποτελεί το " ευmυές" τμ ή~ια του κομπιο ύ τε ρ κα ι ε ίνα ι υπεύθυνος ν ια τη ν ε κ τέ λ εση ό λων των εντολών που δέ χ εται το μηχάνημα. Το π ιο δημοi'>ιλή μο ν τέλο επεξερ γαστ ή που χρηο ιιιοπο ιού ντο ι σ ήμερα στους κομ πι ούτε ρ εt νο ι τα 6502, ΖβΟ, 8088 κ.ό. Επειδ ή ο ~ιι κρ οεηεξεργαοτής δε ν \lπορε ( νο χ ειρισθε( nόνω οπό έ να "κομμότι" π ληροφορίας κάθ ε ι~οpό, εί να ι ο π ασοίτητο να σ υνοδ ε ύ εται από έ να χώρο όπου να μ πορ εί να αποθηκ ε ύ ει το αποτελέσμ ατα της ε π εξερ γα σίας. Ο χώρος που χο η οι μοποι εί ο μι κροεπεξε pνοστής γι ου τόν το σ κο πό οποτελε ( τη ιιν~μη RAt1 του κομ rιιούτεο. (RA/ 1 εί ναι το αρχικό των λέ~εων Random Access Men~ry που υπονοούν ότ ι ο χειριστ~ς του κομ πιούτερ έχει τ η δυ νατό τ ητα να μ ετ αβόλλ ει το στοιχεtο τι ου βρίσκοντα ι (lποθηκευμένa στ η μν ή,ιη... 9

aυτή ανάλογα με τ~ς ονάvκες του). Στην πραγματικότητα η μνήιιr1 RAM σι1οτελε ί ν ι σ τον κο ι rn ιούτερ ένα "σηιιε ιωιιατάρ ~ο" πάνω στο ono ίο μπορεί να νοάφει ~ να σβήνε~ ανάλογα με cις εντολέc που δέχr. ται. Στο χώρο αυτό άλλωστε ο κοιιπιούτερ αποθηκεύει το ποόνοαιιμα με το οποίο κάθε (J)Ορό τροφοδοτείται. Σε αντίθεση με τr RAI1, η μνήμη RΟΙ~ (Read Only l lemory) αποτελεί νια τον κομπιούτερ το "βιβλίο" πάνω στο οποίο n κοτοσκευασcής του nοοσδ~ορίζε~ ι ιια σειοό μόνιι ιων εντολών το σύνολο των οnοίην δια ιιοpφώνει ~~ς έvο Βσθιιό τις δυvατότr)τες του ιrηχανήι,οcος. Τα στοιχείο που είνοι κστ:σχιvοημένα στη ιινήμη αυτή δεν ιιnοpούν να υποστούν σλλονέr αηό τον χειριστή του κομπιούτερ. Το τοί.το τιιήμο του κενιpικού εηεξερvαστή είναι οι "Ιiίαυλοι ειιικοινwνίος" που επι τρέnοη'.' την ανταλλαγή nληροιl)()ριών μετα~ι ι του κεντρ~~ού εnεξερνοστή και ό λων ων υιτόλοιπων τιιημάτων του κομπ~ούτεο (τιληκτpολόηο, οθόνη, και πεpιφεpε~ακό). Ο ι δίαυλοι ειιικοινωvίας είναι απαραίτητοι επειδή ro καθένα από αυτό τα ε!:,αpτήιιατο δουλεύει συνήθως ιι ε δ~οφορεηκό τρόπο και με διο<'>ο ρετικές ταχvτnτες. (Όσοι οπό rους αναγνώστες ΙJΟς βpfικσν κάποιες δυσκολίες δ~σβόζοντος το κείμενο αυτό, μπορούν να είναι ήσυχοι μαθαίνονται: ότι ο χειρισμός ενός κοιιηιοιί τεp δεν σπα ι τεί τη ννώοη των στοι χ είων αυτών κπι ότι ιιnοοοτίν νσ nοονι>aμμοτίσουν ένα μ ηχάνημα εύκολα χωρ ί ς να χpειόζετοι να ~έρουν για CPU, ΙΜΜ, RΟΙ Ι, διαύλουc επικοινωνίας κλιι.). Π ληκτρολόγιο 10 ΤΟ ΠΛΗΚΤΡΟΛΟΓΙΟ Το πληκτρολόγ ι ο είναι ένα οπό το τμή μ ατα του κομπιούτερ ηου μπορούν να γίνουν εύ κ ολα κατανοητό από τον καθένα. Είναι το ιιέοον ιιε το οποίο μπορούμε ε ~ιείς νσ επικοινωνήσουμε με τον κομπιούτερ, δίνοντάς του τις εντολές που θέλουμε ~σι παρέχοντάς του τις αναγκαίες πληροφορίες (inpuι). Οι εντολές aυτές μ πορεί να δίνονται με το πάτη μα ενός μόνο πλήκτρου ή με πολλές σειρές ενός προγρά μ ματος, και μπορεί να κυ ιιοί.νοντοι οπό εντολές του τύπου "πυροβόλησε το διαστηιιόπλοιο" {σ ' ένα διαστημ~κό παιχνίδι}, μέχρι "κόνε στατιστική επεξεργασία τwν δεδομένων" (σ'ένα επι.στη~ιον~κό πρόγραμμα). Το η λ ηκτρολόvιο του κ ομπιούτερ μοιόζει πολύ μ'ε κ είνο μ~ας γροφομηχσνής και τα πλήκτρο μ ε τα γρόιιματο βρίσ κ ονται συνήθως στις ίδιες θέσεις και στις δυο περιπτμσει.ς. Πολλοί κομπ~ούτερ διαθέτουν ένα μ ι κρό ξεχωριστό πληκτρολόγιο ν ι ο τα πλήκτρα των αριθμών κο ι των ιιαθηιιaτικών πράξεων που είναι ~ ~ιαίτεοο χρήσι μ ο όταν έχει κα ν είς να κόνει πολ λ ούς υπο λ οvισιιούς. Ε κτός όμως από τα κλασσικό πλή κ τρο της γραφομηχανής, ο κομπιούτερ δι αθέτει κα~ μιο οε ι οό π λή κτρων που ελέ γ χουν τις εξε~δι κευ μ ένες λειτοuρνί.ες τ:ου μηχανήματος. Ένα ιδιαίτερο χαρα κ τηριστικό πολλών σπό τους κομπιούτερ που κ υκλοφόρησαν nρόσφοτο ε ί νο ι τα λεγόμ ενα "πλήκτρα ιφογραμματ ιζόμ ενwν λ ε ι τουρν ιών" η λειτουργία των οι1ο ίων καθορίζεται μέσω προγραμματισμού οnό τον εκόστοτε χειρι,.τή του κομπιούτερ. Το χαρακτηριστικό αυτό τwν νε~iτερων μοντέλων κομπιούτερ αποδεικνύεται εξαιρετι κ ό χρήσιμο και υnονpο~ιrιίζε~ τη σύγχρονη τόση των κατοσκευαοτών νο προσαρμόσουν τον κο μ πιούτερ οτιc ανάγκες ιου χειp~στή κ αι όχι - όπwς συνέβαι νε παλαιότερα - το αντίθετο. Όπως είναι πολύ φυσικό, η ποιότητα του πληκτρολόνιου εξσρτότοι σε μεγάλο βοθμό οπό το μοντέλο του κομπιούτερ. Σή ιιερο το περισσότερα υοντέλσ διαθέτουν πληκτρολόγιο καλής ποιότητας, που συχνό είναι εφάμ~λλο ιι ε αυτό μι.ος ηλεκτρικής γ ραφομηχανής, ενώ στο φτηνότερο μοντέ λα χρησιμοποιείτα~ συχνό, πληκτpολόv ιου τύπο υ "calcυlatoι ". Η ΟΘΟΝΗ Αν το πλπκτρολόνιο αποτελεί το μέσον ιιε το οησίο ο χειριστής εnικο~ν~ινεί ι ι ε τον κομπιούτερ, η οθόνη παρέχει τη δυνατότητα στον. κομπιούτερ να ε 1ηκοινων ή σει με τον χε~ρ ι στή. Λυτό επιτ υ νχό νεται ~ε bιόφορους τρόπους όπως π. χ. η απεικόν~οη αrτοτελεομότων ιι αθη ι ιατι κών υπολογ ισ~ιών, η παρ ου σ ίοσιι των οδηγ ιών σ ένο αγορασ μ ένο πρόγρομμο, η ε μφάνιση οχεδιαγρσμμότων και εικόνων σε παιχν ί δια κλπ. Γενι κ ά οι απαντήσεις ηου εμφα ν Lζονται στην οθόνη κ αι που 11aρέχε~ ο κομπιούτε ρ οντοποκρινόμενοc στις εντολές του χ ειριστή rου, ονο μ όζοντοι output. Το "ιιένεθος" τ η ς οθόνης υπολογίζεται συνήθως σνό λογσ με τον aριθμό των χαρο κ τnοων που έχε ι τη δυνατότητα ο κοιιηιούτερ να ε μ φανίσει σε μια ''σε λ ίδα". Το μ έγεθος αυτό ξεκινόει οπό 20 nεοίnου γρομιιές 30 χαρακτ ή ρων η κάθε μια,vισ ορισμένους οικονομικούς προσωπι κ ούς κομn ι ούτερ, και μ ηορεί να φτόοει (σε ιjικρο κο ιηιιούτεp επιχειρήσεων) τις 24 γραιι μ ές 80 χαρα κτήρων). Σε περtπτωσn που ο χειριστής επ~θυιι εί να τονίσει ιδια ί τερο κάποιους χαρακτήρες, (μια λέξη, την επικ εφαλίδα,.ένο οριθ ιιητικό σύνολο κλπ.), έχει τη δυνατότητα ''ανσστρσφής π εδ ί.ου". Μπορεί δηλαδή να πaροuοιόοει τους συ γκεκριυέ νοιις χαοο~τήpες όο ιιρους σε μούρο φόντο,έτσι ώστε να εεχ~~ίζουν οπό το υ ηόλοιιιο κεlμενο που ουνή~ς εμφανίζεται ~ιαύρο οε λευ κό φόντο. Σι\ μερα φυσικό, ιι ε τα nιο nροπνιι ένα έγχρωμο μοντέλο, ο χειριστής έχει ευχέρεια επιλογής μ εταξύ 5, 8 ή και 16 πολλές φοοές δ~οφορετικών χοωι ι άτων τα οποίο υrιορεί να πορουσ ι όσει όλο

Ο λ ό κλ ηρο ο ύ οτημο cμπορι κ ο ύ υπολογ ι στή μοζ( συγχρόνως σtην οθόνn. Το tελευτο(ο συτό χσρακτηριατικό αποδεικνύεται ιδια(τερο χρήοιuο στη δηιι ιουρvta εντυπωσιακών παιχνιδιών νια οικιακούς κομπιούτερ. Ι~ια από τις σημαντικές διαφορές ιιειαξύ των κομπιούτερ αυτών και των πιο εξελινιιένων ιιικροκομnιούτερ που χρησψοnοιούντοι σε εηιχειρ ~ σειc εtνοι το vενονός ότι οι ηpοσωrιικοι κομπιούτερ δεν έχουν συνήθως δικ~ τους οθόνι1 aλλό συνδέονται με την τηλεόραση. Αυτό συμβόλλει αποοοσιστικό στη με(ωση της τιμής ενός οικιακού κομπιούτερ, έχει όμως το ιιειονεκτήμοτό του όπως π.χ. την έλλειψη μεγόλης ευκρtνειας της εικόνας. Οι μικροκομπιούτερ τuν επιχειρ~σεων από την όλλη μεριό έ χουν τις δικές τους οθόνες που διαφέρουν ιιοιοτικό αrιό μοντέλο οε μοντέλο ανόλονο με την τιμ~ του κομπιούτερ. Τα πιο ακριβό σuστήμοτο έχουν φυσικό κα λύτερ η απόδοση σε Οέuοτο όπως η σαφήνεια ιιε την οnοια ειιφαν(ζοντοι οι χαρακτήρες, το κοντρόστ, καθώς κοι τη δυνατότητα ρύθμισης της νwν(ος οπό την οnοιο βλέπει ο χειριστής την οθόνη. Προτού κλείσουμε την περιγραφή αυτή της οθόνης, θεωρούμε σκόπιμο νόνοφέρουμε ότι γενικό το μέσον uε το οποίο ο κομπιού τερ προσφέρει στο χειριστή την οπτική aπεικόνιση οτοιχεtων (είτε πρόκει ι οι νιο ενσωματωμένη ο θόνη συσιήμοτος, είτε νια τnλεόροση, ε~τε νιο ι ι όν ι τορ που οvοοόζετοι ξεχωριστό από το κομπιούτερ) ονοιιόζεται συνήθως νου (Visυal Disol~y Unit'. ΠΕΡΙΦ Ε ΡΕΙΑΚΑ 1. ΚΑΣΕΤΟΦΩΝΑ Όταν οι μικροκομπιού τ εο των επε ιχηρ~σεuν ποωτοεμφονίστηr.αν στην οvορό πριν μερικό χοόνιο είχον όλοι bυνστdtητα σύνδεσης μ tνα κuσrτόφωνο. Αργότερο, με την ειιφόνιοη της δισκέτας, η χρήση του κοοιτόφωνου κοι rης κ οι ν ή ς κοσt τος ιιογνητοφιjνησι1c ι1εριορ~σοηκε στους ιιοσσι.ιπικούς κοιιιι ι οίιτερ. Γιο τον υnολονισtή, η κnοέτσ πα ί ζει ένα ρόλο ανr i οιοιχο ι ιε εκείνο της μνήμη ι, RAN, Μλοδή ενός οηιιε ιωμaτόριου nόνω στο οιιοίο ο χειριστής του κοιιπιούιερ μιιορεί να γρόφει και να σβήνει στοιχείπ ανόλονο ιιr. ι ι ς ανόγκεc του. 11 δι~'ορό μεταf.ύ κασέτας και R~~ έγκειται οιο γεγονός όη οι ιιληρ~οίες που Sρίοκοντοι σnοθηκευιιtνες" πόνω στnν κσοέtσ ιιηορούν να διατηρηθούν επόόριατο ή μέχρι να ξαναvοόψει κόηοιος κόr ι κοινούρν ιο πόνω σ αυτήν, ενώ τα στοιχείο που βρίσκονται στη ι ι νήι ι η RΛ" του κοιιπιούτερ χόνονται κόθε <'>Ορά ιιου σποσυνδtουιιt το μηχόνηι ια aιιό την πρίζα. Η 11 νήμ η R/11'1 δηλαδή (ο ε αντίθεση 11ε τη ROM που δεν επnρεόζεται από την ύrιαρ~η ή μη οεύματος) αποτελεί ένο εντελώς πρόχειρο σηιιειωιιατόριο οι σελίδες του οπο~ου γίνονται "λευκές" κόθε φορό που ο κομπιούτερ παύει να τρομοδοτr.ίτοι με ρεύμα. Για το λόvο αυτό είμαστε υποχοεωιιένοι να 'Όώζουιιε το στοιχείο ουτό - rίτε πληροφορίες είτε προγρόμμοτο - σε κόποιο μόνιμο "οnιιειωιιατόριο" που στnν περί ΙΙtωση των οικιακών κομπιούτερ οντιπροσωnεύετο ι οπό τι1ν κοσι! ι ο μογνητοφώνηοης. 11 διαδιακαοία ιιε ιπν οποίο 'Όώζονι:οι:' ια οτο~χεία πόνω στ ην κοσέτο είναι ι1ολύ οπλή και σιινιστοτοι στο ηάτηιιο ενός ειδικού πλήκτρου ιου κομ~~ούτεp (SAVL} αφού πρώτα έχουμε ρυθμίnr ι το κουιιηιό του κασετόφωνου σον νο κόνομε ιι ιο συνηοιοιιένη μογνητοφώνηση. Ε(ίσου απλή είναι και η αντίστροφη διοbικοσία, ιο λεγόμενο "φόρτωμα" των στοιχείων aπό την κοσtτο στον κοιιηιούτερ (είτε πρόκειται v~a στοιχείο που έχουμε "δώσει" ειιείc; ΠΙ1ό ιιροηγούμενη φορά, ι ιrι: πpόκειιοι νια έτοιμα προγρόιιιιοτα τοιι εμπορίου). '! διοδ~κσοισ αυτή συνίcτσται και ηόλι οιο ιιότηιι ο ενός ηδ~κού ημκτροu του κομπιούτερ (LOAO) ΟΦΟύ ιιροηγουμένως το κασεcόφωνο έχει ρυθμιστεί σαν να εποόκειτο να ακούσουμε μια κοσέτο. 11..

Έτοι εί ναι φτιαγμ έ νη μια διο κ tτ α Όπως είnουε, οι μικοοκου nιούτεο εnιχειο~σεων tχουν οησλλοvεί σήμερα οπό το σύσt1'11jο της κασέτας και στη θέση τους χοησιυοποιούν τις δισκέτες που txouν πολλά πλεονεκτ~μστσ. Οι προσωπικοί κοιιπιούτεο όμως που συνεχ ί ζουν να χο ι1σιμοποιούν το κασετόφωνο (γιο σι κ ονοιιικούς κυnιως λόγους) ΙΙCΙοσυσιό<:ουν οοισιιένες ~ιοφοοές οπό μοντέλο σε μοντέλο. Έτσι το πιο ακριβό συοτ~ιιοτα έχουν rνσιηιστι- ιένσ κασετόιοv~νο nου ονεβόζουν λι νο την τιμ~ τοιι κομπιούτερ, προσφέρουν όμως ο~λειο όσον οφορό τη σlγουοη ιισννητοφώνηση του προvοόιιμοτος (και τ η σίγουρη διοτ~pηση των ηολιlηιιων ίσως στοιχεlων σας). κό1 ι ι ιοu είναι συχνό ποοβληιιατικό ιιε το πιο οικονοιιικό ιι οντέλο κομπιοι'ιτεp. ζει μια σειοό πλεονεκτημάτων απέναντι στο σύστημα της κασέτας τόσο σημαντι κών ώστε σ~μεοο το δυο συοτ~υστο να απέχουν πόρο πολύ μεταξύ τους τόσο από πλεuρός απόδοσης όσο και οπό πλευρός τψ~ς. Ένα οηό το προφανή πλεονεκτ~υοτα ιης δισκέτας εί να ι η ε~οιοετικό μεγάλη ταχύτητα με την οποίο δουλεύει. Έτσι ενώ σε μια κσσέτο πρέπει να Ψόξουμε νο Sοούμε το σημείο που έχουμε " κοτοχωοήσει έvο συ νκεκpιμέvο ποό γρομμο ~ ορισμένες πληροφοp(ες και στη συνέχεια να περιμένουμε νο "φορτωθούν" το στοι χ είο συτό στ η μνιjμη RAM του κο ιι n ιούτερ (μια διαδικασία σοκεtό χοονοβόpο), χρησιμοποιώντας μια δισκέτα νιο τον ίδιο σκοπό μιtοοούυε vo μειώσουμε το χοονικό αυτό διάστημα σε λίνο δευτερό λεπτο - ~ κοι οκόμσ λ ιvότεσο. Αν όμως η διοφορό ταχύτητος aπ οτελεί ένα σημαντι κό πλεονέκτηιιο της δισκέτος απέναντι στην κασέτα, το σ ημ είο aυτό δεν οποτελει κοι τ ην καθοριστική διοφοοό μ ετα ξύ των δυο συστημά των. Πολύ σημαν τικότερο είναι το γεγονός ότι με τη χο~ση της δισκέτας ο κ ομπιούτερ μπορεί vo φορτώνει εκλεκτικό ο ρισμένο μόνο στοιχείο στη μνήμη RAH και αφού τα επεξεονοστεί νο το εηιστρέmει στη δισκέτα κάτω οπό μια νέο μοο>?ή, ον κάτι τέτοιο εξυπηρετεί τον χειοιοτή του κοιιnιούτεp. Τι εί να ι όι ι ως τελι κά μ ιο δισκέτα; Η δισκέτα είναι ένα κυκλικ ό πλαστικό κομμά τι, επιστρωμένο μ ε μα γνη τικό υλικό η διάμετρος του οποίου είvοι συν~θως 51 ίντσες και το οποίο ηεοιβόλλετοι οπ ό tνο τετοό νωνο "cιόκελο". Σκοπός του τελευταίου εtνοι νο ηοοφuλόσσει τη δισκέτα 011ό σ κόνη. νδαοσ ίιιοτα κ λ π. Όταν πρόκει το ι νσ χρησιμοnοιηθεt, η δισ κέ τα μnαινει σ Ίνα ε ιδι κ ό εξόpτηιια που ονομόζετσι disk drlve, η ----. 2. ΔΙΣΚΕΤΕΣ Η εμιοονιση της διοκtτπς υηήοf.ι ένας οπό τους παράγοντες rκι ι. νους που συνετέλεσαν ΟΙΙοΦΟσισιικό στη διάδοση cου ιι ικροκ οιιηιοι!ιερ σον ένα ανcινηκστόστοτο ε~νολείο νιο κάθε rπιχείρηοη που σέβεται τον εαυτό της. Τ ο σύοτη:ιο της δισκtτnr rμφονί- 12 Ένας ε κτυπωτής

λε~τουργ~α του οποίου θο μπορούσε να ποραλληλ~αθεί μ'εκείνη που προσφέρει ένα κασετόφωνο σε μια κασέτα, και που είνο~ οnοροίτητο νιο την περιστpο~~ της δισκέτας και τ η ~ιετοβίβοση πληροφοριών ομ αυιι\ν στον κοιιπ~ούτερ ~ το αντίστροφο. Οι περισσότεροι ιι~κροκομιιιούτερ εnιχε~pήσεων έχουν ενοωμοτωιιtνο ένα διπλό σύστημα dlsk driνe ώστε οι nλ~~οοίες να ιιnορούν να κοταvιχ\ι'ιοντοι σε δυο δ~σκtτες ταυτόχρονο και να υnόρχει έτσι tνο αντίγραφο σε περίιηωση που η μιο δισκέτα κοταοτροφεl. Ενώ ο~ δισκέτες είναι σχετικό φτηνές, τα disk driνe είναι nολύ ακριβότερα και ξεκινούν από ένα κατώτατο όσιο 40. 000 δρχ. περίπου. 3. ΕΚΤΥΠΩΤΕΣ Η οθόνη ταυ κομπιούτερ χρησ~μεύει όπως είπαμε νια την παρουσίαση στοιχείων οπό το μηχόνημο προς τον χειριστή. Πολλές φορές όιιως εκτός οπό την ανόγνωοη των στοιχείων είναι αηοοοίτητο και ένα οvιίγροφο σε χαρτί (hard coρy). Τη δουλειό ουτ~ την ονολομβόνει ο εκτυπωτής του κοιιπιούτερ που συνήθωc έχει τη δυνατότητα να ονοηορόγει σε χαρτί οτιδήποτε εu\tσνίζετοι στην οθόν" (γρόμιιοτα, αριθιιούς, γp0ι9ικές nαραστόοεις, σκίτσα κλπ.). Υ rιόοχουν διόcnορες κατrιvορίες εκτuπωτι~ν που διαφέρουν ~ιετοξύ τους όσον οφοpό την ταχύτητα εκτύπωσης, την ποιότητα των χαρακτήρων, τη δυνατότητα παραγωγής έγχρωμων οντιγρόφων κλπ. Όπως είναι cnυσικό όσο περισσότερο κοστίζει ένας εκτυπωτής τόοο καλύτερη θα ειναι τελικό η ποιότητα του οντιvρόηου που θο έχει στα χέρια του ο χειριστής,ου κομπιούτερ. Οι τιμές πόντωr των εκτυπωτών ξεκινούν από 40. noo περίπου δοοχιιtι. και υπερβαίνουν συχνό τις 200.000. Ε Π Ι ΛΟΓΟΣ Αυτό φίλε οναννώσtη, rίναι rα πρώτο πρόγμοτο που πρtπι- ι να ι ιόθει, όποιος ενδιοφtιιετοι νιο τους μικοουπολονιστtς. Είναι ίοως, λίνα νιο να καταλό3ει κανείς τις δυνοrόιητες rιου παρέχει στο χειοιστ~ rου αυτό το μηχόνημα, σλλό σιην ιιρογιιοτικότητα, ο ιιόνοc δρόμος νιο τον υπολογιστή εινσι σ δύσκολος. Δουλεύοντας πόν~ σ'tvo πληκιnολόνιο. - 11 11 COMPUTERS ΒΥ POST κερδίστε χρήματα...... αyόρά('ρvrας τον rτροσωπικό σας υπολογιστή μέσω ταχυδρομείου με αντικαταβολή. SPECTRUM 48 Κ +4 προγρά μματα 28.000 ΤΙ 99 4/Α +καλωδ ιο κασετοφώνου 26.000 COMMODORE 64 +4 προγράμματα 56.000 Μεγάλη πακιλiα περιφεριακών ORIC ATMOS 48Κ COMPUτERS BY POST Μενελόαι 39 Καλλιθέα 176 72 Αθήva Τηλ. 9525459

Γιατί, άραγε, και λέσχη ; ο ταν πρ~ν αnο τρία χρόνια, άρχισε ο γράφων να ασχολείται ~ιε τους μιl(pοijπολονιστές, ο κλάδος βρ~ακότον στην Ελλόδο, στα σπάργανο. Η Μηχανοργάνωση ν ι νότον, στο Ιι!Qpούσ ι Ι(Οι στην αγορά κυκλοφορούσε μnνο ένα έντυπο που είχε κάποιο σχέση ιιε το θέμα - κι αυτό ήταν ένα περιοδικό με αντικε(ιjενο τον εξοπλισμό γραφε(ου. Η έλλειφη, όμως, τtου ήταν πιο αισθητή σπ όλες, ήταν η έλλειψη των δυνατοτήτων επαφής. Ο εοασιτέχνης ήταν απολύτως αnομο ν<~ιιένος - κλειομέ.νος στο "κσ f\ούκι " του θα λένοιιε - Ι(Οι πσοnπαθο ύσε να αντιιιετωηίσει τις ~νόγκες του και, φυσικό, τη δυσπιστία του περ ιβάλλοντός του, ιιόνος του. Για να λύσουν αυτό το πρό ;3ληιια, στο εξωτερικό έχουν δη ιιιουργηθεί λέοχεςό ομάδες δηλα ~ή, που έχουν σαν σκοπό νο φέοουν σ επαφή όλους όσους ενδια ~έρονται νιο τους μ ικρουπολογιοτές και νο βοηθούν στην ανταλλαγή n ληρ()(1)οριών και προγpαμμότlιν. Έισι αντί να καταναλώσει κανείς δυο ή τρεις μήνες νια να <?τιάf,ει ένα ηpόγραμμα νια τον υπολογιστή του, ιιαθαινει εύκολα.,ν υπάρχει κάποιο έτοψο νιο να χρησιμοιήσε ι. Στη πατρίδα μος η κατάσταση ~εν είναι και τόσο καλή. Π αρά ης σημαντικές προσιιόθειες που έχουν νcνει στην κατεύθυνση αυτή, οι πληροφορίες και τα νέα οιοκινούνται κ ατά ιιεvόλο μέρα~. ακόμα, από τις εταιρlες και τα καταστήματα. Ο χώοος ιισς, όμως, ήταν και είναι χώρος εpσσιτεχνών, ανθρώπων που ανσnούν το αντικείμενο χωρίς δεύτερες σ κ έφεις. Γιο τους ανθρώπους αυτούς, νια οαc. το rιεριοδικό κάνει το ιιενόλο βήμα. Για να ιιπουν όλοι όσοι ενδιαφέρονται νια τους υπολογιστές κότω οπό την ίδια σκειιή ιδρύουμε την 1\έσχη του Pixel. Η ι α λέσχη πο<ι θα τους επιτρέψει να ανακαλύψουν πιο εύκολα τις ανάγκες τους αλλά και να nρσwθ~σσυν πιο δυναμικά τα καλώς εννοούυενα συμφέροντά τους. 14 Γιατί να πpέιιει να γράφει Ι(Ονείς στο εξωτερικό, νιο να μάθει ον μπορεί να βάλει ελληνι κούς χαρακτήρες στον υπολογιστή του, ον κάποιος άλλος έχει κιόλας αντιμετωπίσει τσ πρδβλη υα αυτό και μπορεί vo δώσει ~~ ια υπεύθυνη απάντηση αμέσως; Η Λέσ χη θα παρέχει στο μέλη της σωστές και ενημερωμένες nλη Ρ~~οοίες νια την αγορά των ιιι κοοϋnολονιστών και θο συνδέει τους ανθρώπους που ενδ~αφέρονται νια έναν ειδικό unολσνιστή ι ι εταξύ τους, ώστε να μπορούν vo έχουν πληpαηορίες οπό πρώτο χέοι. ~τα πλαίσια αυτό θα Ι(ρατάει επίσης, ειδικές οελίδεc στο πεοιοδικό και στους μήνες που δεν θα βγαίνει το Piχel, θα κυκλο<~ρεί v~α το μέλη της ειδικό ενη ιιεpι.ιηκό δελτίο ιι ε προγράμματα και πληpσ~pίες. Από την ποωτη στιγμή, και νιο νο ιιnν ιι nι:'ιοfουν ΛΕΣΧΗ ΤΟΥ PIXEL ΝΑΙ, ΘΕΛΩ ΝΑ ΓΙΝΩ ΜΕΛΟΣ ΤΗΣ ΛΕΣΧΗΣ ΤΟΥ PIXEL nσρεξηγιjοεις, πρέηει να τονίσουμε μ ερικό πρόγματα. Η 1\έσχπ δεν έχει ΚΑΝΕΝΑ, μα κανένα, κερδοσκοπικό χαpακτήpο. ' Ιέλη της θα γίνονται δωρεάν όλοι οι συνδpσ~ιητές του ιιεριοδικού, ενώ νιο όλσuc τους άλλους θα ισχύει μιο συμβολιl(ή συνδσοιιή που ιιόλ ι ς θα καλύnτε ι tα έξοδα της λειτουpνίοc της. Η Λέσχη δεν θα έχε ι κοιιιά nλλη ο~κονομική δραστηριότητα. /\εν θα προωθεί, άι ι εοα ή έμ ι ιεσο, υnολονιστές ή επαγγελματικό nοογρcrμμστο και δε Oa διακινεί ΙΙε Ρ ι<ηερε ιακό. ti Λέσχη δεν έχει καιιιά οπολύτ4ιί. σχέση ιιε τα C1ubs που υ πάρχουν σήιιερα κοι η ου έχουν ι ιια όλλη. ~ιαφοοετική χρησιι ι ότητα, κοι στο ξεκίνημά τ ης δεν Οα tχε ι εντευκτήριο ή γpαιοε ίο. Θα το επαvαλάβσυιι ε: ΙΙοναδι.κός σκοπός [ης Λέοχης είναι να συνδέσει όλους όσους ενδιαιιιέ'pσντσι νιο τους ιι ικροϋnολονιστές ιιετοξύ τους και να 1. 0υς βοηθήσει να λύσουν τα ηpοβλήιιοτσ που αντιμετωnίζουν. '-Ιανοδ ικός δικός ιιας σκοπός είναι να βοηθ ιjοσυιιε να ι~τιόξετε εσείς μια λέσχη που θα σας aνήκει. Εμείς θα nεοιιιένουιιε αnμς τις σκέψεις και τις 110οτόσεις σος νιο νο ιtι>οχ~ιρήσουμε. ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΜΟΥ ΕΙ ΝΑ Ι :....... Η ΔΙ ΕΥΘΥΝΣΗ ΜΟΥ.............. ΕΧΩ (Ή ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΜΑΙ ΓΙΑ ΤΟΝ) ΥΠΟΛΟ ΓΙΠ Η :........

~ ~ η... ~ )( : '(ιι/ιtt ι ', ιιιιιιι.. ιlίlιι - ιιιι.... :. h/111 ιιιlιιι ιιιιι/ ιιιιηι : ~ =-- ( '. \ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ Μ cγόλη δι8λιοθ~ κη nρογραμμ6ιων γιο όλο 10 /Α ΕΠΛΓΓΕΛΜΑ1ΙΚΑ ΕΠΙΣτΗΜΟΝ ΙΚΑ ΨVX.Of I '-ι<ι.-:::!2\';ϊ::-,.., ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΑ COMPUTERS MONITORS DISK DRΙVES HλN'fAREX βμc ι2' SAN'YO 12 ZENI'fH AGS SAN'YO COI.OUR NEW BRAIN 200 Κ8 NEW BRAIN 4CO ΚΒ NEW BRAIN 800 Κβ COMMOOOAE &ι ORAGON UCffi' ΡΕΝ MOOEMS ΕΡΑΟΜ PAOGRAMMERS PAOΠERS ΑΟθΟΊ'S HARO OISΚS MICAO BUFFERS OIQιτιZERS VOICE SYNτHESISERS t RECOG NΙTION κ.λn. ο 8200 Ceedota ο ouνern Μ20 D ΕΙΔΙΚΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΠΟΛΙτιΚΟΥΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΥΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΟΥΣ ΜΗΧΑΝ ΙΚΟΥΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΤΟΠΟΓΡΑΦΟΥΣ ΜΗΧΑΝ ΙΚΟΥΣ ΠΡΟΣΚΑΗΣΗ Σtοuς Δνετοuς ιςαιόρπο εξοnλιομtνοuc:χώροuς μος οας ntρψtνouv. ιcόθc onόytuμa eργδοψης μtρος, tξιδcικcιιμtνοc οuν66tλφοl οας γιο νο οuζηιήσeιε κόοθe δι«ό οας ε.δtιcό ηρόδλημο κcn νο οας nρotel νονν την καιόλληλη λύοη

ιοs ΙΚΑ. t' ΕΠΙΠΛΑ ).?~~ ΜΗΧΑΝΟΡΓΑΝΩΣΗ Σ ' j r 6 ΑΝΑΛΩΣΙΜΑ ΓΡΑΦΟΜΗΧΑΝΕΣ ΗΜκτρονιdς yροφομηχανt<; anλtς ~ 0\Ιvδcόμcνcς μ ΗΙ'Υ ΒΑΟΊΉΕΑ ο OLΙVEm ο 0L ΥΜΡΙλ Καοtττις μι<ρ~ όιό.ροcιας Δt(Jt(t.ncς 6 1/4".:οι 8.. θ~.cς ορχειοθtτηοης διοοcτών ΔΙΟ κtncς κ.αθαριcη.ιοu Μ cλονοrοινlcς ό>ιιιιν των c.ιπunωτwν ι<οι yροφομηχουών Μ ηχανοyραφιιςό xaρrt ΠΕΡΙ~ΔΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ & ΞΕΝΑ 1 _,._..... --- ~- MICROCOMPUTERS θθc ΜΟΟθ OAIC I ο ΖΧ SPECffiUM 48 Κ ΖΧ SPECTRUM 16 Κ ο EPSON ΗΧ 20 Αλ0Ι0 SHACK ΜΟΟ 100 ο NEW OIWN λο COMMOOOAE 64 VIC 20 DAAGON 32 0000000000000 0000000000000 0000000000000 ooooooaoooooo 0000 00000.. - ΔΕΛΥΙΟ ΠΑΡΑΓΓΕΛΙΑΣ ΑΘΗΝΑ : Παρακαλώ να μοu στcl λ cτc n λ ηρο φορlcς yιο το... ---------- --- ---- ΕΠΑΡΧ ΙΑ : Παρα καλώ ν α μοu στc l λcτc μt οντι κοrοδολ~ το... ---------------- 'Σtιμciωοη : rρtι.-.rc ολοyρό.-ς ιιιαι ιuφνώς to μοντtλο nou ιν6tο... ρcι cno οντlοτοιχο ιιcν6 χώρο. rιο 1ην tn.oρxio χρcιό(.etοι nροηγούμcνη rη λ.eφωνικι' tnικοινων{α.

Αγαπητέ φίλε tl) MICROBYτES, το κατάστημα που δlνει λύσεις σ ' όλα το προβλήματα που αφορούν την αγορά, την αξιοποlηση και την οργάνωση των μικροίjπολογιστών, δεν είναι απλά ένα α κόμη κατάστημα πώλησης στο χώρο μας. Δημιούργημα επ ιτα κτι κό μ ιας απαιτητι κό ανερχόμενης εποχής σ ότι αφορά την μηχανοργάνωση εlναι μ ια ευέ λικ τη λειτουργι κή επιχεlρηση, που η προσφορά της καθορlστηκε, όχ ι οπό αυτό που μπορούσε να προσφέρε ι ή ποu δ ιέ θ ετε, αλλά από αυτό που εσεlς εlχοτε ανάγ κη. Αν λοιπόν μ πορούσαμ ε να δώσουμε μ ε στο ιχείο αυτή τη φο ρά μ ια ε ικόνα της γεν ικής προσφο ράς το υ MICAOBYτES θα ήτα ν το εξής : ΠοιοΙ είμαστε: Οι άνθρωποι του Mlcrobytes δεν είναι πωλητές ολλό σύμβουλοι και φίλοι. Είναι ειδικοί στο Herdwsre και το Softwere μc πονcmστημιοκούς τίτλους στον χώρο των ηλεκτρονικών υπολογιστών. Elτc θέλετε ένα μικρό οικιοκό κομπιούτερ, είτε μία πλήρη επαγγελματική λύση, θα χαρούν πολύ να συζητήσουν μοζl σος. Τι προσφέρουμε: Την μελέτη γιο να συyκεκριμενοπσιήοετε τι ς ανάγκες σος. Ολοκληρωμίνεc; λύσεις (συνδυασμός Herdwere - Softwere και υποστήριξης). Οργανωμένο τμήμα τεχνικής υποστήριξης που όχι μόνο υποστηρίζει επισκευαστικά το σύστημά σος, σλλό αναmύσσει και ειδικές εφαρμογές. Επιστημονική λέσχη γιο Πολιτικούς Μηχανικούς, Μηχανολόγους και Τοπογράφους. Ειδικό τμήμα ενημέρωσης ιιοι ξεχωριστής μεταχείρισης γιο τους φοιτητές. Τι διαθέτουμε: Mlcrocomputers: όλων των καλλιτέρων ονομάτων που κολύmαυν ης ανάγκες σος. Πcριφcρcιοκά computers: PLOΠl:RS, MONITORS, MODEMS, EPROM PROGRAMMERS, ROBOτs, HARD DιSKS, οιsκ DRIVES, MICRO BUFFERS, DIGΠ1ZERS, VOICE sγnτhesisers + RΕCΟGΝιτιοΝ κ. λn. Αναλώσιμο υλικά : χαρτί εκτυπωτικό, διοκtπες, ιιοσtτεc;, μελανοταινίες κ. λπ. Μcγc!ιλη βιβλιοθήκη προγρομμc!ιτων γιο όλο το MιCROS Εκτυπωτές όλων των εταιριών και δυνατοτήτων Ηλικτρονικέc; γραφομηχανές οπλίς ή συνδc όμενες με Η/Υ. Συστήματα cπικοινωνίος C.Ιculetors με μεγάλες δυνατότητες Φωτοτυπικc!ι μηχονήμοτο Έπιπλο μηχανοργc!ινωοη ς Περιοδικό βιβλίο ελληνικό και ξtνα ΠΡΟΣ "MICROBYTES" ΣΤΟΥΡΝΑΡΑ 16 Αθήνα 106 83 IJ/(4-~irS! computer shop

να γεμίσετε αυτόν το χώρο; Αν ναι, αν έχετε δικά σα~. προγράμματα, για οποιονδήποτε home-micro, κάντε μας ένα τηλέφωνο. Σας ενδιαφέρει μίcrο ΙΔΕΕ~ καιvο ύργιες ιδέες στους μικροϋπολογιστές Νικηταρά 14 και Θεμιστοκλέους πλ. Κάνιγγος. τηλ. 36 34 288

ORIC ΕΝ ΝΤ Ν SPECTRUM 0JJJJ ιιι ' Ενσ συγκριτικό τεστ των δυο δημοφιλών προσωπικών υπολογιστών, με σκοπό να σας βοηθήσει να κάνετε μια σωστή επιλογή 20 Επιμέλεια: Δ. Τσσυρσnλής ~--~----------------------

Η εμφάνιση πριν οπό ένα χρόνο του ORIC-1 οπό την Tanqerine ~ταν μια πρόκληση προς το, τότε καθιερωμένο σχετικό, Spectrιm~ της Sinclair Research. Ο "θείος Clινe είχε κόθε δίκιο να ανησυχεί, καθώς έχανε nλέ~ν το μονοπώλιο της αvορός σε προσωπικούς κομrιιούτερ νύpω στις 1\10 λίρες. Οι δυο κομπιούτερ είχαν και έχουν πολλές ο ιιο ιότητες ολλό και rιολλές δι.οφορές, κοτόφερον δε να δι.χόοουν τους ανθρώπους που.οοχολούνται. ι ι ε ι ι ι.κροκομπι.ούτερ σε buo στσcηόrιεδα: τους "Sincl~irόιιιιλoυc" και. τους 'Όricόφιλους". Το αγοραοτι.κό κοινό. κοι των bυο κομπιούτερ ήταν μεγόλο κοι σύντομα τα διόφοοα περιοδικό λόβοιναν σωρεία γραμμότων του τύπου ο Oric είναι καλύτερος γιοτ ι έχε ι..." ~ ''Ο Sρectr~ tχει καλύτερα... από τον Oric". Ο aντίκτυπος της μόχης αυτής στο εξωτερικό, έφθασε και στη χ ι.iι>α μα ς ιιαζί ιιε την πορολοβ~ και διόθεοη των πρώτων Oric. Έτσι. και στα vοαι>είο ιισς η ερώτηση που ακοιίvεται πιο συχνό εινα ι "tι. να αvοοόσω; Oric ή Sρectrum;" Η ερώτηση αυτ~ πισtεύουμε ότι έχει. νόημα μόνο υπο κ ειμενικό, καθώς και οι δυο κ ομπιούτερ πσοουσι.όζουν πολλό πλεονεκτήματα αλλά και ελλείψεις. ~τόνουμε λοιπόν στο συγκριτικό τεστ aυτού του μ~νσ vι.α να nαρουοιόσουμε μια ολοκληρωμένη ει κ όνα των σμοιοτ~των και των διαροι!wν του Oric με τον Spectrurι. Το τεστ δίνει tιιφοοη σε aντικειμενικό στοιχείο και όχι υποκειμενικές προηιι~σεις, ώστε να σιιοτελtσει ουσι.αστι. κό βοήθημα νι.ο το ν υπ~~~φιο αγοραστή ενός οπό τους buo n1icro. Ας αφήσουιιε όμιιις τα εισανω νικό και ας αρχ ίσουμε την εξέταση των αντιπόλων οπό το εξωτερικό τους γνωp tσιιατα. Τ σ πληκτpολόνια και των δυο κομπιούτερ α πέχουν πολύ οπό τα κανονικό τύπου γραφομηχανής που χρησιμοποιούνται. σε ακριβότερους υπολογιστές. Ο Oric έχει 57 πλήκτρο από σκληρό πλαστικό τοποθετημένο σε διότσξη QWERTY και με κανονικές σποστόσεις ιιεταξu τους. Το είδος των πλr\κτρι,ιν είναι πολύ πιο λειτου~ικό από τα λοστι.χένια πλήκ τρα του Spec truιn κο ι. η ύπαρξη ~ι ι.ος αρκετό ιιενόλης "SPACE BAR 1 ' σε σuνδυοσ ιι ό ι ιε τ ην ερ vονομ ι κή κλ (οη του ιιληκτpολόνι.ου δίνει. στον ORJC οaφή υπεροχή σ " ουτό το θέιιο: Στον OR IC συνοντόμε ανεξάρτητα πλήκτρο κlνησης του δροιιέο καθώς και τα CTRL και ESC nou επιτρέπουν λειτουργ(ες όπως όνοι.γμα-κλε(σι.μο εκτυπωτ~ κ.ό. Στον Spectrυτ. έχουμε 4Ρ πλήκτοα τύπου γομολάστιχας, χωρίς πλήκτρο CTRL ή κίνησης δρομέα (πρέπει να πατηθεί το SHIFT), ενu το πλήκτρο SPACE ε(ναι μι. κρuν δι.σστόσεων και βρ(σκετοι κότω δεξιό. Και στους δυο κομπιούτερ τα πλήκτοο έχουν αυτόματη επονόληψη και η πίεσή τους επα λη θεύεται ακουστικά μ"ένσ " ιι n ι π" το οι1οίο αν θέλουμε ακυρώνεται ιjε το ανάλογο softnare. Cνώ στον ORIC βλέπουμε μόνο γρόμμοτσ κα ι σύμβολα στο πληκτρολόγιο, σ Spectι um κατα κλύζεται οπό δι.σφόρων χοωιιότων λέξεις που αποτελούν και. όλο το λεξιλόγιο της Sinclair Basic. ~ single key entry που χρnσιμοποιε( ο Sinclair είναι uιο κύριο δι.ρφορό οπό το κλιιοσικό ούστηιια του ORIC. Η ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΗΣ ΜΝΗΜΗΣ Και οι. δυο κομπιούτερ χαοaκτηρίζοντοι σον 48Κ RM1, αλλά στην πρόξη υπάρχουν διαρορές στο ποσό που διατίθεντσι στον χρήστη από -ον κόθε nιcro. Από τα 48Κ της R~~ του Spcctrum διαθέσιμα στον χρήστη είναι περίπου τα 4ΡΚ επειδή τη υπόλοιπα χοειόζοντοι για μνήιιη της οθόνης και όλλες λειτοuργ(εc 10υ συστή ιια τος. Η RAM του ORIC είναι 64Κ αλλό co 16Κ από οιιτι\ ποραλληλ(ζοντ.αι ιjε την ROM ιιου ιιεριέχει την BASJC και το λειτουργικό σύστημα. Ή ύπαρξη ουτ~ν τuν επιπλέον 16Κ είναι σοβαρό πλεονέκτημα σε πε" ρίnτωοη που δεν uσς χοειόζετοι η BASIC n.x. σε προγρόμματα κώδικα μηχον~ς ~ όλλες γλώσσες. Στην περίπτωση αυτή μπορούμε με softwarc> 11<1 nποιι r nιι r. (ιι-οι ιε τον - -:: ι, ' Για έναν ααχόpιο ο Sρectrum δεν παρουσιάζει. πρόβλημα καθώς αυτόματα ο δοοuέος δείχνει το τι πρέπει να ακολουθήσει όταν δίνουμε μια γραμμή στον κομπιούτερ. Ε π ίσης η αυτό~ιατη τοποθέτηση κενών και παρενθέσεων είνα ι πολύτιμο βοηθήιιατσ νιο τον αρχάριο στον προγpαμματισιιό. Οτσν ό~ιως ξεπεοόσουμε αυτό το στόδιο αρχίζει να γίνεται ενοχλητικό το να πιέζουιιε δυο ή τρίο nmnoo νια να nόρουμε κόποισ από τις 6 (!) λειτουργίες που κόνει κόθε πλήκτρο. t. Γ υ rιι όχρηοτο X~JI)O που καταλαμβόνε ι η RO~ στο χόρτη ιιν~ης και. να χρησιμοποιήσουμε τις ελεύθερες πλέον διευθύνσεις της RAH. Σε κανονική χρήση ο ORIC δ(νει στο χρ~στη τα υπόλοιπα 48Κ περίπου της RAM αλλό όταν θελήσουμε να Χρησιμοποι~οουιιε graohics ερχόμαστε στα επίπεδο τοιι SρecLrυm, δηλα/ιή περίιτου 4ωκ ελεύθερης RΑΙ~ νια πρόγραμμα και ιιετιιβλητές. Πιο αναλυτικό η μνήμη νια κόθε κομπιούτερ παρουσιάζεται. στους οντίστοιχοιις χάρτες ιινήιιης που Ι>ηιιοσ ιεύουμε. 21...

ι.....ιοοοο τι ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΔΟΥ Μ Ε ΚΑ Ι ΝΑ ΑΚΟΥΣΟΥΜΕ Ο Sρec trum δι αθέτε ι οθό νη κ ει μ έ ν ου μ ε 24 γραμμ ές των 32 χαpοκ τήα~ν ε νω ο ORIC αιτεικονι <:ει 28 γρa~ι~ι ές των 411 χαοακτή σων. Ως συνήθως ό~ιως n πρόξη διοι?έοει οηό τη θεuιοlα : Σ το Spectruι n οι δυο γραμ ιι ές στο κότω ιι έρος τ ης οθόνη ς χοηοιμοποιούντaι μόνο για είσοδο στο ιχ ειων κο ι τύπωμα μηνυμάτων νιο σισόλματα. Ο ORIC χσnοιμοιιοιεί την ανώτερη οπό τ ι ς 28 γpσμιιές νιο μηνύματα όπως loadinn, caps Ιock κλπ., οι δε δυο πρώτοι χαοακτήpες κόθ ε γραμμής κστολαμβάνονται aιτό αόρατου ς χαρακ τήρες ε λt vx o u. Τελ ικό λ οιπόν έχουμε 27Χ38 (1026) χαρακ τήρ ες νιο τον ORIC και 22Χ32 (704) ν ιο τον Spectruιn. Οι ι ιεpισσότεροι χαρακ τ ήρ ες κ ειιι ένου του ORIC, σε ουνδυοσ ~ι ό ιιr. το καμ τερο nληκ τοο λόv ιο, τον κάνουν να υπ εpτερε ι του Spectrum σε εφαρ μογ ές επεξεpγα σι α ς κει~ιένων. Ο S ρ ect rυηι δι αθ έτει έ να πλή ρ ες σετ χαρακτήρων ASCII που περιλa ι ιβάν ει κ σι 20 χοοοκτήρες ιιου η ιιορφη τους ιιποοει να κα θοριστει οπό τ.ο χρήστη. ετσι μ πορούμε να δη ι.ι ιο υρνήσουμ ε ελ λ ην ικό γράμμα τα ή οτιδή π οτε εlδου ς χαρακτήρες. Ο ORIC επι τ ρέπ ει στο χρήστη να διαλέtει ιι ετσξύ δυο δισφορετι κι!j ν σετ χαρα κ τήρων. Tn έ να είνα ι το ASCII κα ι τ ο άλλr. το Tel etex t.f Ιόλις ανοίγουμε τον κο ~ιπ ιούτερ, συτόιιστσ το δυο σετ αντιγράφονται στην RAN ι~σ τε να μ π ο ρούιι ε νο αλλάξουμε τ η ιιοριιιή των χαρακτήpων οε έ νο ή και στο δυο σετ. 14ε την εντολή LORES 11 ή 1 δ ιο λέγου ~ι ε nοιο οπό τα δυο σετ θέ λουμε. Αντ ι κοθι οτώντσς π.χ. τους χαρακτ ή ρες Te 1 etex t ιι ε ελ ληνικά vοόμιιστο μποpοι)μ ε νσ έχουμε ταυτόχρο να δυο γλώσσες νια κειuενσ. Οι χαρακτήρες του ORIC ορ ί ζονται σε πtνακα 6Χ8 pixels, ενώ του Spectrunι σε 8Χ8 nρό γμα που τους κάνει π ιο ευσ νόγνωστους. Οι χοσοκτήpες κ ει μ ένου μπ ο ρούν va έχουν έ να οπό το 7 χοώμa το (+1 το μούρ ο) ν ι α υτόν κα θ' εαυ τό τον χαρακτήρα ( foregroιιnd ή HIK) κα ι επtσ η ς οποιοδήrωτε οπό το 8 χρώμα τα ν ισ φόντο του χορσκτήρσ (bδckgroυnd ή ρaper). Οπο ιαδήπ οτε οπό τις θέσεις χαρακτήρων της ~θόνη ς μnορεί να έχει το δι κά της INK και PAPER και στους δυο micro. Σ το ν ORIC η ε ν το λή PAPER σλλόζει αιιέ- 22 HIRES MOOE r-------,ffff ROM SCREEN FHF cooo BFEO θββσ 8800 PAGE OiALLOCA ΠOΙ OlOO BOJH MOOES ΠΧΤ ΜΟΟΕ ROM Α SCREEN At"tERNATE CHAA SET STANOARO CHARSH USER PROGRAMS ΙIF GRAB COMMAND G ΙνΕΝ Ι USER PROGRAMS Ο χόρτης μν ήμης του ORIC και η κατανομή της RAM στις nεριnτώοcις που χρηοιμοποι clτο ι υψηλή οvάλuοη y ροφικ ώv ή οn λ ώς οθάvη κ e ιμ tνου. σως το χοώιισ φόντου, ε νώ στον Spectr υn1 η αλλαγή γ(νε το ι μ ετό ο rιό κοθόpισμσ τn ς οθό νη ς ή σε νέο τύπωμα. Στα g ι ~phi cs το πράγματα αρχ ίζουν νσ περιπλέκονται. Ο OR lc μ ε τη ν ε ντολή LORES μσ ς δίνε ι uιο χαμ ηλή ανάλυση (27 γραμμών Χ 39 στη λών) όσο δηλαδή η ο θόνη κ ε ιιιένου. 1 1πορούμε να τυπώ σουμε εδώ λ έξε ις ή έτοιμο block graphics σε όποιες θέσεις θέλουιι ε και μ ε τα ΙΝΚ κ αι PAPER που διαλέγουμε. Γ ια νσ σχεδιάσουμε σε υψηλή ανόλυση δ(νουμε στον ORIC τ ην ε ντο λή HIRES μ ε την οποίο αποκτά μ ε μια οθόνη των 200 Χ240 48.000 ρixe l s. Η αντίστοιχη ανάλυση στον Spectrum εινοι 1 76Χ 256 45.056 p i κels και δεν χpειόζετσι ειδι κή εντολή ν ιο να σχεδ ιά σουμε σε υψηλή ανάλυση. Σ το ν Spectrum ιιποpού ~rε να τυ πώσουμ ε κανονικά κ αι κεt μ ενα στη ν οθόνη, ονεξόpτnτο από τα g rσρhi cs. Ο ORIC λ ειτουονι!jν το c σε HΙRES επι τρέ π ε ι το τύπωμα κ ει μένου μόν ο στις τ ρ ε ι ς κ ατώτερες γραμμές της οθό νη ς. Νποpούμ ε να αvο~ιε ίrουu ε κ εtιιε νο μ ε g raρ hics αλλά αυ τό γ ίνετσι ιιόνο με το να τοιτοθετοuμε ένσ-έ νσ το γpόμμοτα uιας λέ ξης ή πρότασης το ένα δί πλα στο όλ λ ο υπολογίζοντας κάθε φοpό τι c συντετσνμένεc τnc υψηλή ς ανόλυσης που χρειάζονται νιο κόθ ε χαρακτήρα (π. χ. μ ε κόποιο l οοι>). ε να πλεονέκτ ηιια που φαίνεται εδώ εtναι ότι ένας χαρακτή ρος μπορεί να τυπwθεί σε επίπεδο υψηλής ανόλυσης κο ι όχι ιιόν ο στ ις 22Χ32 θέοεις όπως στον Sρectr um. Απ ό άπα~η χρωματι κή ς λεπτοιιέpειος η ανάλυση του ORIC ε ίνα ι πεο ίπο u 8 Φορές κα λ ύτερη από του Spectrum. Αυ τό γιστι ο S ρe ct rυnι ε πι τρέ π ει δυο χρώμα τα (INK και PAPER) ανό χαρα κ τήρα των 8Χ8 pi - χel s. Ο ORJC επιτρέπει δυο χpώμστα aντίστοιχα ολλό ο περιορισμό ς ισχύει μόνο aνό 6 pixels στον οριζόν τιο όξο να. ετοι γιο πσι>άδειv ~ισ σε μ ιο θέση χσοοκτ ήρο ο ORIC ε πιτ ρέπ ει μέχρι 8 χοώμοτο ενι!j ο Sρec tr um μόνο Ζ. li δ ιaδ ι κασία του να οιτοκτήοοvμ ε τέτο ιο ποι κ ι λοχρωμία οτn ν οθόνη του

ur!c περιλαμβάνει ιιεοικά POKES χαρακτήρων ελέγχου χρώματος, ο πότε θο δυσκολέψει τον οοχόριο. Πόντως το οποτtλεομο αξίζει τον κόπο. το σύστημα ορvόvωοης της νιdeο RAM είνοι serιal attributes νιο τον ORIC κοι parallel attributes νιο τον Spectru~. Γιο τη οχεδlαση σε υψηλή ανόλυσι1 και οι δυο κοιι nιούτερ επιτρέπουν το σχn ι ιοτιοι ι ό ευθειών κο ι κ ιίκλων ι ιε Ηδικές εν rολές. Οι "κύκλοι" του OIHC σι ην nρόξ η ιιοιόζοuν ιιrριοοόtεοο ι ι ε ελλείψης! Ο Specιruιn εnιtρέπει τη σχεδίοση ιόξbι ν ιιε παρολλογή της εντολής DRJ\l~. Ο ORΙC πόλι επιτρέπει να καθοοlοουμε εμείς το είδος των γροιιιιών σχεδίασης π.χ. διοκεκοιιμtνrς, συνεχείς, με πούλες κ.ό, Χοροκτήρες διπλού ύψους και/ή να ονοβοσ9ύνουν εlνοι εύκολο να τυπωθούν στην οθόνη του ORΙC. Ο soecιrιμn διαθέτει εντολή F1ash αλλά η ονοιιοσίο είναι μάλλον aτυχής καθώς nρόκειτοι νια συνεχή ενολλονή τwν ΙΝΚ και PAPER και όχι npο γ μοτικό ονοβό σβυοιι ο. Ο OR Ι C ιιε την εντολή FΊL L εηιτοέnει να βάφουμε ιιε κάποιο χnώμn ορθογώνιο τιιήμστσ της οθό ν ης. Ο Spccιruιn διαθέτει εντολή ιιε cην onolo μπορούμε να δώσουμε στο ncοιθώοιο της οθόνης οποιοδήποτε οπό το 8 χοώμοτο ενώ του ORIC το πεpιθuριο πορομένει uσύρο. Τέλος ο Spectrum διαθέτει δυο οποχοώσεις νιο καθένα οπό το οκτώ χοώιιοτο (εντολ ι\ BRIGH'f). Γενικό η εικόνα του Spectrum σε κοινή τηλεόροση εlνοι καλύτερη από του ORIC αλλn ο τελευτο(ος έχει οτο κάιω ιιέρος του προσβάσεις νιο δυο ρυθμιστικό που μπορού ν να Βελιιώσουν την ποιότητα σ έ ν α συ v κεκnι ι ιένο δέκτη. Στον τοιιέο του ήχου η υπε ρο χή rou ORIC είναι πλ ή ρης. Ο Specι~υιfl δινει τη δυνατότητα νο α κ ούσουμε ιιι<1 νότα κάποιος ουχνότητος νια κάποιο χρονικό διάστημα. Κοτό το διόοτημο αυτό η CPU οποοχολε(τοι συνεχώς, ονοστέλλοντος την εκτέλεση ενός προyρόμμοτος. Στον ORIC βρίσκουμε ανεξάρτητη γεννήτρια ι\χων (την ΑΥ-3-8912) που προσφέρει τplo ονεξάρcητσ κονόλιο ι\χου και ένα Οορύβ~ ι. (ισι έχουμε τη δυνατότητα nσοοvωνι\ς όπειρων ηχητι κ ών εφφέ xwρ(r απασ χόληση cης CPU. 1 1ε την ε ν τολή ΡLΛΥ κοθοpίζετο ι η κυιιατοιι ορφή ενός ήχο υ ώστε νο ιι,~ρούμε να πάρουμ ε απεριόριστ η ποι κ ιλ(ο ήχων. Α κόμα υπά ρχουν έτοιμες εντολές δημιουρνίος ήχων όrιwς η EXPLODE, SHOOT, ΡΙ NG κ.ά., ιιου προκαλούν._ J'\o t i H f Ι...,.~.,... I I I I I - ~ ('... r Of!Q ι~...... λ ~ I I I I I t... :r,.,..,. JJ!>O,..f 1........ ~.,. Ι:r ΓJ\II..-. r.,tf' ~~ "'"1,ι,.ι 1. νι.ι 'Λ\)J(,,f ::.Ξ"] ~...,....,,. ι I I I I I I ι'.~» I, ιιf 11.,.., f I. "''! Ο χορ τ ης μνή μης τοu Spectrum κοι οι δ ι ε:υβuνοcις nou 6ιοχωρ ιζοuν τη ν RAM oc μ ι ιcροj cρο κο μμοιιο μ c οuy ιc cιc ριμt.νο προορισμό. τους ήχους που υποδηλώνουν το ονόματά τους. ΤελειιJνοντος το θέμα του ήχου έχω νο παρατηρήσω ότι με κανονικές συνθήκες το ενσωμοτωιι ένο μεγάφωνο του Spectrυm χοε ι άζετοι νεκοική σιγή ν ιο να οκου στει, ενώ του ORΙC είναι α κ ουστό σε οκt(ν<1 δεκάδων μ έτρων! ΤΟ ΣΩΣΙΜ.Ο ΤΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Και οι δυο κ ομπιούτερ συνδέονται με κοινό κασετόφωνο νιο "σώσιμο" κοι "Θόοτωιισ" nρογρομμότων και δεδομένων. Ο θr!c - Οι δύο α~tτ lnαλο ι μαζj μc το βιβλιο οδηyιών ποu τ οuς ouν o6 c uo uν. npοσφtοε ι έλενχο του μοτέρ ιιέοω της υποδοχής RLMOΠ ποιι διαθέτουν σχεδόν όλο τα κασετόφωνα. Η rοχύτηrα ιιετάδοοης δεδομένων οτον ORIC ιnιλένειοι ιιεtαξύ 300 και 24~ ω b~vd. Η ορνι\ τοχύτητn εtναι οξιόιιιοτη αλλό χοειάζοντοι ορκε1 6. λειι ι 6 γ ι ο ιιενόλες ιιοσότι) τες δεδοι ι ένων. Στο 2400 baud ο χρόνος rινοι ελό.χισtος ολλό θο συνονιήοετε nροβμιιοτα αν το κοσετόφuνο δεν είνα~ καλής ποιότητος. Κατά τη' διάρκε ιο των SΛVE και LOΛD ο ORIC δίνει ιιόνο το οντ ίστοιχο ιιl'\νυμσ στην nρώτη 23...

γpοιιμή της οθόνης χωοlς όλλη οπτική ένδειξη νιο τη ν πορεία,της διαδικαο ίας. Ένα σφόλμα κοτό ιο "φόρτωμα" μπορεί να υπλέξει τον κο ιιnιούτεp και ο μόνος τpόnος να τον ουνεφέpουμε εl αι η nίεο11 του!?εsπ. tκτός από το σώσιμο nροvοουιιότων μnσpούμε να κάνουμε το ίδιο για περιοχές της μνήμης (π. χ. οθόνη, κώδικα μηχανής) και ένα πρόγρσμμα μπορεί να "τρέχ ει" ουτό ι ιατα μ ετά το φόρτωμό του. Λπό τον ORIC λείπει αδικοιολόνητn η εντολή νεrιfυ για επαλήθευση των εγγραφώ ν ιιας. Ο Spec:trum επι τpέ11 ει επίσης το 'Όώοιμο" κώδ ι κο μηχανή ς, οθόνης και ΙΙρΟ Vι>ΟΙΨάtων ποιι τρέχουν ουτόιιοτα. f Ι ιιοpούιι ε ακό ιιπ να ''σώσουμε" δε- 1\οιιένσ όιιως n.x. τα περιεχόμενο ιιιος a rray. Ο Spec trυιη παρ ου σ ιόζει στην οθόνη χ~~ατικές εναλλαγές που δείχνουν τη ν πορεία δει, δέχεται όλες τις εντολές με τrι μέθοδο τοιι "Single key enιι y", ενώ στο ORΙC uπόοχει το σύστημα πληκτρολόγησης όλων των γραμμάτων μιας εντο λής. Οι γραμμές μπορούν να π εpιέχσιιν περισσότερες από μια εντολές και στους διιο micrσ. Ο S pectι um επιτρέπει αριθμούς γραμμών από 1-9999 χωρίς περιορισμό στο μήκος κόθε γραμμής, ο δε ORIC δέχεται γραμιι ές ιιε μέγιστο μήκος 120 χαpοκτήρων αλλά ιιε aριθμούς γpομμών μέχρι 63999. Κανείς αιιό τους δυο κομπιοuτεp δεν έχει εντολές AUTO ~οι RCNUMBER vω αuτό ιιατη αρίθμηση, αλλά στον OR!C ουνοντόμε την 110λύ χρήσιμη TRACE που μας δίνει τους aριθμούς των γραμμών nou εκτελούνται όταν τρέχει ένα πρόγραμμα, νιο εύκολο debuqqinq. Το ιιηνύμοτα λόθους είναι σοφή και περιέχουν τους aριθμούς γραμμής όπου urιόρχε ι το λόθος και στον ORIC και στον Spectrum. Το ediι in g νrιαιιμών νίνετοι με τη χρήση των πλήκτρων του δρομέα καθώς κο ι άλλων ότι ως το οειετε. Ο editor του Specrtrum είναι πολύ ΙΗΟ εvχρηστος απ 'ότι το υ ORIC καθώς οι διορθώσεις γίνονται α μέσως ειιφονεlς στην οθόνη. Στον OR Ι C η διόρθωση ιι ιας γραμμή c ν ί νηαι φέρνοντάς την στην οθόνη, αντιγρόφοντάς την με CTRL Α μέχρι του σημείοιι που υπάρ χ ει λάθος, σβύνοντος το λόθος και τέλος αντινράωοντος και την υπόλ ο ιnη γρσιjμ ή. Ε π ίσης στον Sρec: trum ένα συντακτικό λόθος εντοτιίζετοι και μας δε(χνεται με ένα? όταν πατήσουμε το Enter μετά τ ην πλη κτρολόγηση κάθε νροιιιι ή ς. Από μαθηιιοτ ικής πλευρό ς οι κομπιούτερς έχουν ίδια ακρίβεια σε υπολοvισμοός και οι ιιεταβλητές διοκρ(νοντοι με βάση τα δυο πρώτα γράμματα του ονόματός του ς. Οι μεταβλητές string, οι arrays και οι μεταβλητές ελένχοu τι~ν loops μπορούν να έχουν μόνον ένα γράμμα σαv όνομα στον Spectrum. Ο ORIC διαθέτει εκτός από τις κοινές μεταβλητές και ακέpαιες μ εταβλ ητές (%) νια ταχ ύτητα και ο~κονομία στους υπολογισμούς. Συναρτήσεις όπως ACS ή ASN λ είπουν από την BASIC του ORIC. Ο χειρισμός των strings είναι ιδιόιιοpφος στην Sinclιι i r BAS!C χωρίς όμως αυτό να aποτελεί πρόβλημα οπό απόψεως δυνατοτήτων. Ο ORIC διαθέτει τις δομές ΟΝ... GOTO και REPEAT... UNTIL ηου ε ίναι χρησιμότατες κοι δεν υτιάpχοιιν στην Sinclιιiι Basic. Ιδιαίτερες εντολές στον ORIC ειναι καl οι ΡΟΡ και PULL που μεταβάλλουν το περιεχόμ ενο τοιι σωρού των διεuθύνσει~ν REτURN της Basic. Η ORIC extended BASIC είναι πολύ πιο αργή από την BASIC του Spectrum όπως δείχνουν το Bench ι1ιarks. θα πρέπει τέλος να αναφερθεί ότι η BASIC του ORIC διαθέτει ορισμένα bugs, όπως στην χρήση τr)ς ΤΑΒ ή της ΙΙΠ που είναι χοροκτι) ριστικά του "νεσροu της ηλικίας της". Ζuγίζονr ος το προ σόντα κ ό θ c unολοyιοτ ή, μ ε τα μ tτρα κ α ι σ τ αθ μ ά το υ τεστ... των διαδικοσι~)ν SAIJE και LOAD. Βρίσ κ ουμε ακόμα εδώ την ΙJERΙFY καθώς και την MERGE, για σuνχώνεuση προνρσμι.ιότων. Όnως βλέπου μ ε κανείς οπό τους δυο micro δεν έχει δυνατότητα χειρισμού αρχείων σε κοοέτο. Ο ΠΡΟΓΡΑΜΜΑτtΣΜΟΣ ΣΕ BASIC 11 Sinclair Basic και η OR Ι C Eχtended Basic είνα ι και οι δυο σρκετό δυνατές και ειιέλικτες διόλεκτοι της l!asic. 11 BA SΙC του S'\cct rιιιn όnι)ι; έχοιιuε 24 ΚΩΔΙΚΑΣ ΜΗ ΧΑΝΗΣ Ο ORIC χρησιμοποιεί σον CPU τον 6S02 ενώ ο Spectrun1 τον Ζ -80 Α. Έτσι ο ηρογραιιμοτιομός οε γλώσσα μηχανής είναι διαφορετικός νιο τους δυο κομπιούτερ. Για να γρόψοιι μ ε υ1ιοpουτίvες σε κώδικα μηχονής δεν ιιnάρχει ειδικός δssemb l er αλλά καταφεύγουμε στο ΡΟΚΕ. Εκτός από το ΡΕΕΚ και ΡΟΚΕ τιου uπόρχbυν και στους διιο κομπιούτερ, ο ORIC διαθέτει και τις χρήσιμες DEEK και ΟΟΚΕ ηου επιτρέπου ν να αλλαχθούν τα περιεχόιιενο δυο διαδοχικών θέσει.ιν μνήμης ( 16 bit). li κλήση των υπορουτινών γίνεται με τ ην USR, που διαθέτουν και οι δυο Basic ενώ η τοποθέτηση του κώδικα ιιπχανής γίνεται πάνω οιtό τα όρια της BA SIC μ ε τις CLEAR ~ HII~E f1. Η συνάρτηση HEXS επιστρέφει έναν ο ρ~θμό από δεκαδικό σε δεκαεξαδικό σύστημα ενώ το rιpόθεuα # κό-,..