Pancyprian Conference on Family Business Διακυβέρνηση για Οικογενειακές Επιχειρήσεις Επιχειρηματικές Οικογενειακές Prof. Πανίκκος Πουτζιουρής Καθηγητής Επιχειρηματικότητας & Οικογενειακών Επιχειρήσεων 1
Δομή Μορφές εταιρικής διακυβέρνησης Ανάπτυξη οικογενειακών επιχειρήσεων Παγίδες στη εύρυθμη ανάπτυξη της οικογενειακοκρατικής εταιρείας-ομίλου Σχέδια ΕΔ στα μέτρα των υπό-συστημάτων των οικογενειακών επιχειρήσεων: Ιδιοκτησιακό καθεστώς (έλεγχος μετοχών, κλάσεις) Διοίκηση (εκτελεστικοί, σύμβουλοι, επιτηρητές) Οικογενειακές μονάδες παραρτήματα-γενεές TRUST- UNITY-COMMUNICATION - PΡOFESSIONALISM
Τι εστί Εταιρική Διακυβέρνηση Η ΕΔ είναι ένα σύνολο κανόνων που εφαρμόζονται στις Εταιρείες και ρυθμίζουν τη λειτουργία του ΔΣ, σε σχέση με τους μετόχους της εταιρείας. Σκοπός: η υπεύθυνη οργάνωση, λειτουργία, διοίκηση και έλεγχος μιας εταιρείας, με στόχο την υλοποίηση της στρατηγικής & αύξηση της αξίας και τη προστασία των έννομων συμφερόντων όλων των μετόχων της, κυρίως όμως των μετόχων μειοψηφίας, έναντι των μεγαλομετόχων
Κανόνες ΕΔ Ορισμένος αριθμός των μελών του ΔΣ πρέπει να είναι "ανεξάρτητα", να μη έχουν επαγγελματική σχέση με την εταιρεία, ή συγγενική σχέση με τους μεγαλομετόχους. Να λειτουργεί ανεξάρτητο τμήμα "Εσωτερικού Ελέγχου" με σκοπό τον έλεγχο των πεπραγμένων του ΔΣ και των μεγαλομετόχων, που πρέπει να γίνονται με γνώμονα το συμφέρον της εταιρείας Διαφορετικά πρόσωπα για τις θέσεις του Προέδρου και του Διευθύνοντος Συμβούλου της εταιρείας Ενημέρωση μετόχων για τα δρώμενα της επιχείρησης. Λειτουργία "επιτροπής ελέγχου" Λειτουργία επιτροπής αξιολόγησης και αμοιβών διευθυντικών στελεχών
Έγκριση, Έλεγχος, Διασφάλιση στρατηγικής & λειτουργικών στόχων προϋπολογισμού & επιχειρησιακού σχεδίου Χρηματοδότηση μερισματική πολιτική επιλογή [αντικατάσταση] της εκτελεστικής ηγεσίας απόδοσης της Διοίκησης [ αμοιβή] αξιοπιστίας των οικονομικών καταστάσεων και συστημάτων χρηματοοικονομικής πληροφόρησης αποτελεσματικότητα των συστημάτων εσωτερικού ελέγχου και διαχείρισης κινδύνων, αντιμετώπιση συγκρούσεις συμφερόντων κανονιστικής συμμόρφωσης της εταιρείας αποτελεσματικότητας του συστήματος διοίκησης, εποπτεία του σχεδιασμού της διαδοχής Εύρυθμη σχέση οικογένειας-ιδιοκτητών-διοίκησης
Ας καλωσορίσουμε το νέο μέλος του διοικητικού συμβούλιο του ομίλου, είναι ο τέταρτος άντρας της κουνιάδας μου (από το πρώτο μου γάμο!!)
Γίνεται να σχεδιάσετε τη εισδοχή μας στο χρηματιστήριο αλλα εντέχνως η οικογένεια μας να έχει απόλυτο έλεγχο εν σχέση με το Διοικητικό και μετοχές?
Μορφές Εταιρικής Διακυβέρνησης Διοικητικό Συμβούλιο Ενιαίο Unitary Διπλό Dual - 2 Tier Ένα ΔΣ Single Board Δύο Σώματα 2 Boards Εκτελεστικοί BoDs Μη Εκτελεστικοί Ανεξάρτητοι NEDs Εκτελεστικό Management Board (Low Tier) Επιτηρητές Supervisory Board (High Tier)
1:10 Ωρίμανση 3-G Horizon Ανάπτυξη Επέκταση Άξονας Επιχείρησης Εργαλείο 1: Άξονες Ανάπτυξης Επιβίωση Ξεκίνημα Νεανική Οοικογένεια Μονάδα Εισδοχή Γενιάς Συνεργασία Γενεών Μεταβίβαση Συνεταιρισμός αδελφιών Consortium Ξαδελφιών Ιδιοκτήτης με έλεγχον Άξονας Ιδιοκτησίας Organizational Behaviour, Steven L. McShane, 1998 Άξονας Οικογένειας Ακτίνα Δυναμικής: Εμπιστοσύνη, Ομόνοια - Αφοσίωση Σύγκλιση Στόχου
Εργαλείο 2: Οικογενειακοκρατικό Ιδιοκτησιακό-Διευθυντικό Καθεστώς (7 ομάδες) Ιδιοκτησια Μέρισμα Αξία Έξοδος ΔΣ 6 5 1 7 2 4 Επιχειρηση Ρόλοι Αμοιβή Μετοχές? Μέρισμα Ενημέρωση Διασύνδεση Based on Tagiuri et al 3 Οικογενεια Διαδοχή Στρατηγική Παιδεία Πολιτική Αλληλεγγύη
Δομή Διακυβέρνησης- Άλλοτε Λτδ Ιδρυτές -Mέτοχoι:2 ΔΣ: 2 Διευθυντικά Στελέχη :2+ Αλληλό επικάλυψη ρόλων Αποτελεσματικότητα? Νέα Γενεά? Ανάπτυξη Ε-Ο-I [3 άξονες] Αναδιοργάνωση Εργοστάσιο Λτδ Εμπόριο Λτδ Ακίνητα Λτδ Άλλες Επενδύσεις Projects
Επιχείρηση Οικογενειακά Συμπλέγματα εξαρτώμενα: Μέγεθος Στάδιο Δομές Μεταβίβαση Καθεστώτα 13
Παράλληλος Στρατηγικός Σχεδιασμός Οικογενειακά Επιχειρηματικά Διλήμματα Επιχειρηματικές Ανάγκες Πρακτικές Στρατηγικές 5M Οικογενειακές Ανάγκες Ευαισθησίες, Αξίες Cs Κουλτούρα Έλεγχος Συνέχιση Καριέρες Συγκρούσεις Κεφάλαιο
Τα Διλήμματα και Προκλήσεις Επιχειρηματικές Προκλήσεις 5Μ Αγορές (markets) Μοντέλα (models) Χρήματα (money) Διοίκηση (management) Εγωισμός (my ego) Οικογενειακές προκλήσεις 5Ms etc. Έλεγχος (Ownership control) Κουλτούρα (paternalistic culture) Ρόλοι-καριέρρες (Careers) Συνέχιση (continuity-succession) Σύγκληση (congruence of goals) Επικοινωνία (communication) Κεφάλαιο ($, HR) (capital) Μετρητά -αγάπη (cash-dividends) Κοινότητα (community of loyals) Διοικητής (ες) (commanders) Διαμάχες (conflict) Συμφωνηθέν (Creed-Protocol)
Μέλλον Επικοινωνία Ρευστότητα Εκπαίδευση Νέων Διαθήκη Αρμονία Αλληλεγγύη Φιλανθρωπία ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ Στρατηγική Διαδοχή Διακυβέρνηση Μερίσματα Υπέρ-Αξία Συμφωνίες Μετόχων Φορολογία Έξοδος PROTOCOL ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΣΟΜΑ Ιδιοκτησιακό Καθεστώς ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΔΙΑΔΟΧΗ Διακυβέρνηση και Θεσμοί ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ ΔΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ ΠΛΑΝΟ Στρατηγική Κεφάλαια, $ Αμοιβές Κίνητρα Αξιοκρατία Επαγγελματισμός ΕΔ-ΔΣ - ΜΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ
Οικογενειακή-Επιχειρηματική Διακυβέρνηση 4>>12>>27 ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΔΟΜΗ Μετόχοι 25% Χ 4 ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΔΟΜΗ ΣΟΜΑ (4) Οικογενειακό Συμβούλιο Reps ΔΣ (4+1+2) Μητρικής Γενεά Τέσσερα Παραρτήματα 25% Α (4) Α Β Γ Δ ΔΣ (3+1) Co A ΔΣ (2+1) Co Β ΔΣ (2+5) Co Γ Γενεά Β (12) Γενεά Γ 27+, Αντιπροσώποι (selective reps)
The Clarks Από Οικογενειακή Επιχείρηση Σε Επιχειρηματική Οικογένεια The Clarks 6 th γενιά 200 μέτοχοι ΣΟΜ (17) Φορέας για Οικογενειακά Ιδιοκτησιακό Καταστατικό ΔΣ (3:9) Επιχειρηματική Στρατηγική Χρηματοοικονομικά
Κοινωνική Διακυβέρνηση Family Office με Φιλανθρωπικό ίδρυμα Οικογενειακό Συμβούλιο Πολύπλοκες Δομές Άλλες Επενδύσεις Συμβούλιο Οικογενειακών Μετόχων Trust Εμπίστευμα (Trusteesς) Μητρική ΔΣ Οικογενειακή Διακυβέρνηση Ιδιοκτησιακή Διακυβέρνηση Συνέταιροι Οικογενειακά Παραρτήματα ΔΣ Co 1 Εταιρική Διακυβέρνηση Διοικητική Δομή ΓΔ Poutziouris and Associates Εκτελεστική Διευθυντική Ομάς
Σ.Ο.Μ.Α. για αποτελεσματική διακυβέρνηση Διαχείριση επιχειρηματικών, οικογενειακών, ιδιοκτησιακών θεμάτων Γεφύρωση και σύγκλιση στόχου, βάση συμφωνηθέντων: αρχές, αξίες, πολιτικές, πρακτικές Σαφήνεια των ρόλων, δικαιώματα και ευθύνες! Πειθαρχεία για σεβασμό, συμπεριφορά Ρύθμιση ρόλου οικογένειας-ιδιοκτητών-διευθυντών Κανόνες για ζήση, εργασία, ιδιοκτησίας Οικογενειακό σύνταγμα- πρωτόκολλο ΕΝΟΤΗΤΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ-ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΣΜΟΣ
Οικογενειακό Σύνταγμα Σύνθεση οικογενειακού συμβουλίου (Μετόχων) Οραματισμοί-Αξίες, Ιδρυτών Νέα γενιάς Ιδιοκτητών Μακροπρόθεσμοι στόχοι? Κόκκινες γραμμές Επιχειρηματικοί στόχοι, ιδιοκτησιακό καθεστώς Ρόλος της οικογένειας στη εταιρεία (in laws?) Δικαίωματα Ιδιοκτησίας (buy-sell agreements) Χρηματο-οικονομικά (κεφάλαιον, μέρισμα, ρίσκο ) Πολιτική Διαδοχής : ηγεσία, διεύθυνση,, φορολογικά Στελέχωση ΑΑΔ-HRM- ρόλος ξένων? Επανα-Σύνδεση - Re-connected stakeholders Αρμονία Φιλανθωπία Μόρφωση - Επιχειρείν
Αρχές Ήθος Ζήση, Εργασία, Ιδιοκτησία Εμπιστοσύνη / ρόλους για μη οικογενειακούς Ρόλος συζύγων Ισόποση μισθολογική κλίμακα για οικογενειακούς κατά γενεά? Κλάση μετοχών (διοικητικές με ψήφο) Καταμερισμός μέτοχων περιουσιακών (equality versus equity) Κατεύθυνση /ένταση στρατηγική ανάπτυξης και χρηματοδότηση ( μερισματική πολιτική?) Επιλογές + κριτήρια για νέα γενεά?
10 # Εντολές για Διαγενεακή Ανάπτυξη 1. Επιχειρηματικό όραμα, Ιστορία του μέλλοντος 2. Στρατηγικό επιχειρηματικό πλάνο 3. Εξελισσόμενες, οργανωτικές διοικητικές δομές, 4. Εταιρική διακυβέρνηση (business of the business) 5. Oικογενειακή διακυβέρνηση ΣΟΜΑ 6. Διαγενεακή ανάπτυξη και διαδοχή 7. Χρηματο-οικονομική στρατηγική, 3C, 8. Διαγενεακή επιχειρηματικότητα 9. Συμφωνητικό, Οικογενειακό Καταστατικό 10. Δικτύωση - συνεργασίες, ανταλλαγή εμπειριών
ppoutziouris@uclan.ac.uk Ο Δρ. Πανίκκος Πουτζιουρής είναι Καθηγητής Επιχειρηματικότητας και Οικογενειακών Επιχειρήσεων στο Πανεπιστήμιο - UCLAN Cyprus, καθώς επίσης και ο Διευθυντής της Σχολής Διοίκησης Επιχειρήσεων. Για δύο δεκαετίες, διετέλεσε μόνιμος και μετέπειτα επισκέπτης Καθηγητής Επιχειρηματικότητας και Οικογενειακών Επιχειρήσεων στο Manchester Business School του Πανεπιστήμιου του Μάντσεστερ, όπου ηγείτο του Ερευνητικού Προγράμματος για τη Χρηματο-Οικονομική Ανάπτυξη των Οικογενειακών Επιχειρήσεων. Ο καθηγητής Πουτζιουρής διδάσκει, εκπαιδεύει, ερευνά και συμβουλεύει ανά το παγκόσμιο, περί της ανάπτυξης της επιχειρηματικότητας και της οικογενειακής επιχείρησης. Έχει διευθύνει συνέδρια και πρωτοβουλίες στη Αγγλία, Κίνα, Ιταλία, Αυστρία, Τουρκία, Ισραήλ, ΗΠΑ, Βουλγαρία, Αίγυπτο, Ελλάδα και στη Κύπρο μέσω του CIIM. Τελευταία παραδίδει προγράμματα κατάρτισης στελεχών τραπεζών σε θέματα χρηματοδότησης και ανάπτυξης Οικογενειακών Επιχειρήσεων, στο Πανεπιστήμιο του Cambridge. Ο καθηγητής Πουτζιουρής διετέλεσε μέλος της Ομάδας Εμπειρογνωμόνων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για Στρατηγική Υποστήριξης Οικογενειακών Επιχειρήσεων και σήμερα είναι σύμβουλος σε θέματα Επιχειρηματικότητας για το ΟΟΣΑ OECD. Είναι τέως πρόεδρος της Διεθνούς Ακαδημίας Οικογενειακών Επιχειρήσεων (International Family Enterprise Research Academy) και μέλος-fellow του Family Firm Institute (U.S.A). Πρόσφατα, τιμήθηκε με το FFI-International Αward για το αξιόλογο έργο που επιτελεί προωθώντας διεθνώς τη σημασία των οικογενειακών επιχειρήσεων σε ακαδημαϊκό και κοινωνικό-οικονομικό επίπεδο.