ΓΕΝΙΚΑ «Αγάλια αγάλια περπατώ και σαν αναστενάζω πως δεν ραγίζουν τα βουνά, μονάχος μου θαυμάζω. Πέφτω με χίλια ονείρατα και σαν ξυπνάω, αλιά μου! Βλέπω μονάχα γύρα μου τη μαύρη ξενιτιά μου» Συρράκο και Καλαρύτες. Δυο πανέμορφα χωριά στην αγκαλιά της Πίνδου. Δυο αετοφωλιές ανάμεσα στα πανύψηλα βουνά Περιστέρι και Τζουμέρκα. Με κοινή ιστορία που καθόρισε η γειτονική γεωγραφική τους θέση, στο άκρο του νομού Ιωαννίνων. Δυστυχώς ο πληθυσμός μειώνεται. Σκόρπησαν στα Γιάννενα, στη Θεσσαλία και στην Αττική, όπου λειτουργούν σύνδεσμοι και αδελφότητες που κρατούν την παράδοση με τις πολιτιστικές τους εκδηλώσεις, ήθη και έθιμα με περίφημους χορούς.
Χάρτης της περιοχής
ΚΑΛΑΡΥΤΕΣ Κάπου στον 11 αιώνα, βλαχόφωνοι Έλληνες εγκαθίστανται στην περιοχή. Τόσο το Συρράκο όσο και οι Καλαρύτες, μέχρι το 1480 διατήρησαν την ανεξαρτησία τους. Μετά ήρθαν οι Τούρκοι. Από μόνος του ο τόπος ενέπνεε σεβασμό ακόμη και στους κατακτητές, με αποτέλεσμα να παραχωρήσουν προνόμια. Μαζί με 40-45 χωριά αποτελούν την αυτοδιοίκητη ομοσπονδία του Μαλακασίου, δίνοντας απλά φόρους στη Βαλιδέ Σουλτάνα ( Μητέρα του Σουλτάνου). Τα προνόμια καταργούνται στα 1803 από τον Αλί Πασά. Η φήμη των δυο χωριών έχει ξεπεράσει τα σύνορα της Ελλάδος. Ανέπτυξαν διάσημες βιοτεχνίες υφασμάτων, κτηνοτροφικών και προϊόντων αργυροχρυσοχοίας. Οι Συρρακιώτες περηφανεύονται ότι αυτοί έφτιαξαν τις κάπες του στρατού του Ναπολέοντα, ενώ οι Καλαρρυτινοί διηγούνται πως έκαναν τον Αλί Πάσα να σκάσει από το κακό του. Στέλνει ο περιβόητος Πασάς ένα γράμμα στους Καλαρυτινούς μαστόρους πως οι δικοί του αργυροχρυσοχόοι είναι οι καλύτεροι του κόσμου και μαζί με το γράμμα τους δίνει ένα μικροσκοπικό ψύλλο από ασήμι. «Αν μπορείτε φτιάστε και εσείς ένα τέτοιο ψύλλο» τους μηνάει. Αυτοί αντί να φτιάξουν ένα ακόμη ψύλλο πεταλώνουν τα ποδάρια του σκαλισμένου εντόμου και του το επιστρέφουν. Από τους πιο έξυπνους εμπόρους, τους βρίσκει κανείς σε όλα τα λιμάνια της Ευρώπης. Οι Σαρακατσαναίοι νομάδες κτηνοτρόφοι έχουν μεγάλη ιστορία. Αρματολοί και κλέφτες λημέριαζαν εδώ και κράτησαν
ψηλά τη σημαία της ελευθερίας. Εδώ ο Τουρτούρης ξεσήκωσε τους Καλαρυτιώτες στην επανάσταση του 1821. Τέχνες, γράμματα και εμπόριο ήταν πάντα σε ακμή. Εδώ μεγαλούργησαν οι ασημουργοί με τον περίφημο αρχιτεχνίτη Αθανάσιο Τζημούρη που για κάθε σφυριά στο σκάλισμα, έπαιρνε μια λίρα. Από δω μεταφέρθηκαν και κατέκτησαν τα Γιάννενα με την τέχνη τους. Κατά τη συνένωση δήμων και κοινοτήτων, τιμής ένεκεν διατηρήθηκε ως κοινότητα. Ξεχωρίζει η πλακόστρωτη πλατεία του χωριού.
ΣΥΡΡΑΚΟ Κωλέτη και τον Καλαρυτινό Τουρτούρη Γεώργιο. Ύστερα από 10 μέρες τα χωριά κάηκαν από τον Χουρσίτ Πασά. Το 1881 οι Καλαρύτες απελευθερώνονται με τη συνθήκη του Βερολίνου όχι όμως και το Συρράκο που θα περιμένει μέχρι το 1912. Το Συρράκο είναι χτισμένο στις πλαγιές του όρους Περιστέρι σε υψόμετρο 1200 μέτρα. Από εδώ κατάγονταν οι ποιητές Κώστας Κρυστάλλης και Γιώργος Ζαλοκώστας, ο πρώτος πρωθυπουργός της Ελλάδας Ιωάννης Κωλέττης και οι οπλαρχηγοί Κατσικογιάννης και Λεπενιώτης. Από το Συρράκο σήκωσαν τη σημαία της Ελληνικής επανάστασης στην Ήπειρο το 1821 με τον Συρρακινό Ιωάννη Ο καημένος ο Κρυστάλης ζητάει με γράμμα από τον Έλληνα Υπουργό Εξωτερικών να γίνει Έλληνας υπήκοος «Κύριε Υπουργέ κατάγομαι εκ της δούλης Ηπείρου και επιθυμώ να αποκτήσω ελληνική υπηκοότητα» Του ήταν αδύνατο να πάρει τα απαραίτητα χαρτιά από το σκλαβωμένο Συρράκο, διότι των κυνηγούσαν οι Τούρκοι για τα ποιήματα του. Απολύεται και από την Εταιρεία Σιδηρόδρομων Πελοποννήσου λόγω περικοπών και φυματικός πεθαίνει στα 1896, 30 χρόνων αλύτρωτος, αφού
στα χώματα και τα βουνά που αγάπησε δεν μπόρεσε ούτε να θαφτεί. Τα σπίτια του χωριού είναι πέτρινα, διώροφα ή τριώροφα με στέγες από πλάκες σχιστόλιθου, και πέτρινη εξωτερική σκάλα. Οι δρόμοι είναι στενοί και λιθόστρωτοι. Εδώ κυκλοφορούν μόνο άνθρωποι και μουλάρια που κουβαλούν τα αναγκαία. Τα αυτοκίνητα μένουν στην είσοδο του χωριού. Κοντά στην είσοδο του χωριού βρίσκεται το σπίτι του Κρυστάλλη που σήμερα είναι μουσείο. Εδώ φιλοξενείται και η βιβλιοθήκη του χωριού. Επισκέψιμο είναι και το σπίτι μουσείο του Αυδίκου όπου υπάρχει συλλογή υφαντών και αντικειμένων καθημερινής χρήσης. Στο κέντρο του χωριού υπάρχει η εκκλησία του Αγίου Νικολάου. Η κεντρική πλατεία είναι πλακόστρωτη με πλατάνια που χαρίζουν τον ίσκιο τους στους ντόπιους και τους επισκέπτες. Εκεί κοντά βρίσκεται και η βρύση της Γκούρας με κρήνες που βγάζουν παγωμένο νερό. Είναι σκεπαστή, με θόλο μοναδικής κατασκευής. Στην είσοδο βρίσκεται η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου. Εδώ ξεπροβόδιζαν όσους μετανάστευαν και υποδέχονταν τους ξενιτεμένους.
Ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι εκκλησίες της Μεταμόρφωσης και της Κοίμησης της Θεοτόκου, καθώς και το μοναστήρι του Προφήτη Ηλία. Το Συρράκο συνδέεται με τους Καλαρύτες με μονοπάτι που περνά από την εντυπωσιακή χαράδρα του Χρούσια. Είναι ένα ρέμα που πηγάζει από το Περιστέρι και αποτελεί παραπόταμο του Άραχθου. Το μονοπάτι είναι πετρόκτιστο στο τμήμα από το Συρράκο μέχρι το ποτάμι. Στην συνέχεια σκαρφαλώνει σκαλισμένο στο βράχο αφήνοντας πίσω τα σπίτια του Συρράκου.
Το έντυπο έγινε από τον τομέα Πληροφορικής του 1 ου Τ.Ε.Ε Τρικάλων με την επιμέλεια των καθηγητών: Ευσταθίου Χρήστου Ντόγκα Νικόλαου Το φωτογραφικό υλικό είναι πρωτότυπο και ανήκει στην Περιβαλλοντική Ομάδα του 1 ου Τ.Ε.Ε. Τρικάλων