ΑΝΩΤΑΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΡΗΤΗΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΑΝΩΤΑΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΡΗΤΗΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΜΙΚΡΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΜΟΝΑΔΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΗΛΙΑΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ: ΝΙΟΝΑΚΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΣΠΟΥΔΑΣΤΡΙΑ: ΣΜΥΡΝΑΚΗ ΜΑΡΙΑ ΗΡΑΚΛΕΙΟ 2007 1

Αφιερώνεται στην οικογένεια μου 2

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Επιθυμώ να εκφράσω τις ευχαριστίες μου, στον καθηγητή κ. Ελευθέριο Νιονάκη, για την συμβολή του και τη βοήθεια που μου προσέφερε ως επιβλέπων καθηγητής κατά τη διάρκεια της συγγραφής της πτυχιακής μου εργασίας. Επίσης θα ήθελα να ευχαριστήσω, τους καθηγητές κ. Ανδρέα Βλισίδη και κ. Γεώργιο Ζαμπετάκη για την βοήθεια τους στην διεξαγωγή της εργασίας αυτής. Σε προσωπικό επίπεδο, θα ήθελα να ευχαριστήσω την οικογένεια μου για την συναισθηματική υποστήριξη που μου προσφέρουν πάντα. 3

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Αφιέρωση...... 2 Ευχαριστίες.....3 Εισαγωγή... 6 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ 1.1 Έννοια της επιχειρηματικότητας... 7 1.2 Έννοια της επιχείρησης.....7 1.3 Διάκριση επιχειρήσεων... 8 1.4 Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα μικρής επιχείρησης... 9 1.5 Λόγοι επιλογής της συγκεκριμένης επιχειρηματικής δραστηριότητας.....9 1.6 Λόγοι επιλογής της ηλιακής ενέργειας....9 1.7 Πλεονεκτήματα Φ/Β συστημάτων......10 1.8 Τα Φ/Β συστήματα στην Ελλάδα......11 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΔΕΙΟΔΟΤΗΣΗΣ 2.1 Γενικά......13 2.2 Δικαιολογητικά και στοιχεία για εξαίρεση από άδεια παραγωγής Φ/Β σταθμού...13 2.3 Διαδικασία σύνδεσης με το δίκτυο της ΔΕΗ...14 2.4 Τιμή αγοράς του παραγόμενου ρεύματος από τη ΔΕΗ...14 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΗΛΙΑΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ 3.1 Επιλογή του τόπου εγκατάστασης...15 3.1.1 Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας...16 3.2 Επιλογή του εξοπλισμού...17 3.3 Ενδεικτικές τιμές εξοπλισμού...18 3.4 Κατασκευαστές Φ/Β εξοπλισμού...19 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 4.1 Κόστος εγκατάστασης Φ/Β σταθμού...20 4

4.2 Υπολογισμός κόστους εγκατάστασης......20 4.3 Κατανομή του συνολικού κόστους επένδυσης...21 4.4 Χρηματοδότηση Φ/Β συστημάτων...22 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ΑΠΟΔΟΣΗ Φ/Β ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ 5.1 Απόδοση...25 5.2 Παράγοντες από τους οποίους εξαρτάται η απόδοση ενός Φ/Β σταθμού...25 Επίλογος...27 Παράρτημα...28 Βιβλιογραφία - Πηγές...32 5

Εισαγωγή Οι σημερινοί άνθρωποι καταναλώνουν πολλούς από τους φυσικούς πόρους τόσο γρήγορα που η φύση δεν προλαβαίνει να τους ξαναδημιουργήσει. Πώς θα ζήσουν οι επόμενες γενιές, αν εξαντληθούν αυτοί οι φυσικοί πόροι; Επιπλέον, όπως χρησιμοποιούμε αυτούς τους φυσικούς πόρους, ρυπαίνουμε το περιβάλλον. Πώς θα ζήσουμε εμείς καλά και οι επόμενες γενιές καλύτερα, αν καταστρέψουμε το φυσικό μας περιβάλλον. Αυτοί οι προφανείς κίνδυνοι είναι στην πραγματικότητα πολύ μεγαλύτεροι, μια και όλοι οι άνθρωποι της Γης επιθυμούν να ζήσουν το ίδιο καλά με εμάς τους λίγους(2 στους 10 μόνο) που απολαμβάνουμε τα αγαθά της ανάπτυξης. Και αν γίνει αυτό με τον ίδιο τρόπο που το πετύχαμε εμείς, η κατάσταση θα γίνει αφόρητη. Ειδικότερα στον τομέα της ενέργειας, τα πράγματα είναι πιο δύσκολα. Με τους ορυκτούς πόρους που χρησιμοποιούμε και με τον τρόπο που τους χρησιμοποιούμε, η όξινη βροχή, το νέφος των πόλεων, η υπερθέρμανση του πλανήτη, μαζί με τον επικίνδυνο περιορισμό των ενεργειακών πόρων, απειλούν ολόκληρη την ανθρωπότητα. Πολιτισμός σήμερα σημαίνει να περιορίσουμε τις απαιτήσεις μας και να κάνουμε οικονομία στην ενέργεια που παίρνουμε από μη ανανεώσιμους φυσικούς πόρους. Σημαίνει επίσης, και αυτό είναι το σημαντικότερο, να μάθουμε να χρησιμοποιούμε όσο γίνεται περισσότερο τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, για να πάρουμε τη θερμότητα ή τον ηλεκτρισμό που έχουμε ανάγκη. Η παρούσα εργασία αναφέρεται στην έννοια της επιχειρηματικότητας και της επιχείρησης, στα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της, καθώς και στους λόγους επιλογής της συγκεκριμένης επιχειρηματικής δραστηριότητας. Επίσης, γίνεται αναφορά στα οφέλη που προσφέρει η ηλιακή ενέργεια, καθώς και στις επενδύσεις φωτοβολταϊκών συστημάτων και στο κόστος εγκατάστασης τους. 6

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ 1.1 Έννοια της επιχειρηματικότητας Επιχειρηματικότητα μπορεί να ορισθεί η συνολική πνευματική εργασία του επιχειρηματία (ιδιοκτήτης της επιχείρησης) για την αντιμετώπιση των προβλημάτων οργάνωσης και διαχείρισης της επιχείρησης, προκειμένου να επιτύχει τους στόχους της. Η εργασία αυτή, αφορά στο σύνολο των αποφάσεων, επιλογών και ενεργειών που έχουν σχέση: a) Με την οργάνωση του συστήματος παραγωγής της επιχείρησης, δηλαδή την επιλογή του κλάδου παραγωγής, του είδους και τις ποσότητες των παραγωγικών συντελεστών που θα χρησιμοποιήσει, την επιλογή του τρόπου χρησιμοποίησης τους αλλά και τρόπου, του τόπου και του χρόνου αγοράς των παραγωγικών συντελεστών και διάθεσης των προϊόντων που θα παράγει. b) Με τη διαχείριση του συστήματος παραγωγής, δηλαδή την εξασφάλιση της συνεχούς λειτουργίας της επιχείρησης, τη συνεχή παρακολούθηση και τον έλεγχο της, καθώς και τον υπολογισμό και την αξιολόγηση των τελικών αποτελεσμάτων. 1.2 Έννοια της επιχείρησης Επιχείρηση είναι μία οργανωμένη προσπάθεια ανθρώπων, που έχει σαν σκοπό, να μεγιστοποιήσει τα κέρδη της, κατά επαναλαμβανόμενο τρόπο, με την ικανοποίηση των αναγκών των πελατών της. Τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν την επιχείρηση ως οικονομικό οργανισμό είναι: i. Η οργανωμένη προσπάθεια των μελών της. Τα άτομα της επιχείρησης, με την αποδοχή του κοινού αντικειμενικού σκοπού, ενώνονται μεταξύ τους και αποδέχονται την οργάνωση της επιχείρησης. ii. Η ικανοποίηση των αναγκών των πελατών του τμήματος της αγοράς που έχει επιλέξει να ικανοποιήσει. 7

iii. Το κέρδος, που αποτελεί κριτήριο αποτελεσματικότητας της επιχείρησης και είναι το μόνο μέτρο με το οποίο μπορεί να κριθεί η επιτυχία μιας επιχείρησης, δεν είναι η αιτία, αλλά το αποτέλεσμα της επιχειρηματικής δραστηριότητας. iv. Το κέρδος πρέπει να επαναλαμβάνεται. Η επανάληψη του κέρδους συνδέεται με τη διάρκεια ζωής της επιχείρησης. 1.3 Διάκριση επιχειρήσεων Από το είδος της επιχείρησης, εξαρτάται η οργάνωση και ο τύπος διοίκησης που θα έχει. Έτσι οι επιχειρήσεις μπορούν να διακριθούν ως εξής: Ανάλογα με το μέγεθος τους: -Μικρές -Μεσαίες -Μεγάλες Τα βασικά κριτήρια κατάταξής τους είναι: i. Ο ετήσιος κύκλος εργασιών ii. Ο ετήσιος μέσος όρος του αριθμού των εργαζομένων iii. Η αξία των στοιχείων του ισολογισμού Ανάλογα με το αντικείμενο απασχόλησης τους: -Πρωτογενούς παραγωγής -Δευτερογενούς παραγωγής -Τριτογενούς παραγωγής Ανάλογα με το φορέα και τη νομική τους μορφή: -Ιδιωτικές (ατομικές, εταιρικές, συλλογικές) -Δημόσιες (Ν.Π.Δ.Δ., Ν.Π.Ι.Δ., αυτονομημένες διοικητικές υπηρεσίες) π.χ. κρατικό λαχείο 1 -Δημοτικές και Κοινοτικές (Ν.Π.Ι.Δ.) -Μικτές (με φορείς το κράτος και ιδιώτες) 1 Κ. και Α. Τζωρτζάκη Οργάνωση και Διοίκηση, 1992, σελ. 33 8

1.4 Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα μικρής επιχείρησης Πλεονεκτήματα: Τα βασικότερα πλεονεκτήματα είναι: Προσαρμόζεται εύκολα στις οικονομικές συνθήκες κάθε χώρας Υπάρχει στενή σχέση μεταξύ διοίκησης και προσωπικού Υπάρχει καλή επικοινωνία μεταξύ επιχείρησης και καταναλωτών Απλή οργάνωση και έλλειψη συγκρούσεων Μειονεκτήματα: Τα βασικότερα μειονεκτήματα είναι: Παρουσιάζει περιορισμένη πιστοληπτική ικανότητα Συνήθως, έχει στη «διάθεση» της μικρή αγορά για τη διάθεση των προϊόντων της Υπάρχει έλλειψη σταθερότητας και διάρκειας 1.5 Λόγοι επιλογής της συγκεκριμένης επιχειρηματικής δραστηριότητας Ο ήλιος είναι από τις σημαντικότερες πηγές ενέργειας. Αξίζει να στραφεί κανείς στην ηλιακή ενέργεια καθώς μπορεί να καλύψει τουλάχιστον δύο ανάγκες. Την ανάγκη σε ενέργεια και την ανάγκη να προστατευτεί το περιβάλλον. Κάθε κιλοβατώρα ηλεκτρισμού που προμηθευόμαστε από το δίκτυο της ΔΕΗ και παράγεται από ορυκτά καύσιμα, επιβαρύνει την ατμόσφαιρα με ένα τουλάχιστον kg διοξειδίου του άνθρακα. Το διοξείδιο του άνθρακα είναι το σημαντικότερο «αέριο του θερμοκηπίου» που συμβάλλει στις επικίνδυνες κλιματικές αλλαγές. Η στροφή στις καθαρές πηγές ενέργειας, όπως η ηλιακή, αποτελεί τη μόνη διέξοδο για την αποτροπή των κλιματικών αλλαγών που απειλούν σήμερα τον πλανήτη. Επιπλέον, η χρήση της ηλιακής ενέργειας συνεπάγεται λιγότερες εκπομπές άλλων επικίνδυνων ρύπων, οι οποίοι προκαλούν σοβαρές βλάβες στην υγεία και το περιβάλλον. 9

1.6 Λόγοι επιλογής της ηλιακής ενέργειας Η ηλιακή ενέργεια συμφέρει στις περιπτώσεις εκείνες όπου παρέχονται κίνητρα και υπάρχει ξεκάθαρη πολιτική στήριξης της ηλιακής τεχνολογίας. Για παράδειγμα: Όταν παρέχεται ενισχυμένη τιμή της ηλιακής κιλοβατώρας που πωλείται, τότε ο καταναλωτής όχι μόνο κάνει απόσβεση της επένδυσης αλλά έχει και ένα λογικό κέρδος από την παραγωγή και τροφοδοσία πράσινης ενέργειας στο δίκτυο. Στις περιπτώσεις των αυτόνομων Φ/Β συστημάτων που εφαρμόζονται εκτός δικτύου, η ανταγωνιστική τεχνολογία είναι οι πανάκριβες στη λειτουργία τους, θορυβώδεις και ρυπογόνες ηλεκτρογεννήτριες, οπότε τα Φ/Β είναι μία συμφέρουσα εναλλακτική λύση. Αν κάποιος που θα στραφεί στην ηλιακή ενέργεια επιθυμεί να απαλλαγεί από τη ΔΕΗ, για κάποιους λόγους, μπορεί να το κάνει επειδή υπάρχουν δύο τρόποι για να χρησιμοποιήσει τα Φ/Β. Σε συνεργασία με το δίκτυο της ΔΕΗ ή ανεξάρτητα από αυτό. 1. Ένα σύστημα παραγωγής ηλεκτρισμού με Φ/Β μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε συνδυασμό με το δίκτυο της ΔΕΗ(διασυνδεμένο σύστημα). Στην περίπτωση αυτή, πουλάει κανείς το ηλιακό ρεύμα στη ΔΕΗ έναντι μιας ορισμένης από το νόμο τιμής και συνεχίζει να αγοράζει ρεύμα από τη ΔΕΗ. Έχει δηλαδή ένα διπλό μετρητή για την καταμέτρηση της εισερχόμενης και εξερχόμενης ενέργειας. 2. Εναλλακτικά, μία Φ/Β εγκατάσταση μπορεί να αποτελεί ένα αυτόνομο σύστημα που να καλύπτει το σύνολο των ενεργειακών αναγκών ενός κτηρίου ή μιας επαγγελματικής χρήσης. Για την συνεχή εξυπηρέτηση του καταναλωτή, η εγκατάσταση θα πρέπει να περιλαμβάνει και μία μονάδα αποθήκευσης(μπαταρίες) και διαχείρισης της ενέργειας. Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα Φ/Β χρησιμοποιούνται για παροχή ηλεκτρικής ενέργειας εφεδρείας(ups). Στην περίπτωση αυτή, το σύστημα είναι μεν συνδεδεμένο με τη ΔΕΗ, αλλά διαθέτει και μπαταρίες για να αναλαμβάνει την κάλυψη των αναγκών σε περίπτωση διακοπής του ρεύματος και για όσο διαρκεί αυτή. 1.7 Πλεονεκτήματα Φ/Β συστημάτων Τα Φ/Β αποτελούν ίσως το ιδανικότερο παράδειγμα καθαρής αποκεντρωμένης παραγωγής και παρουσιάζουν μια σειρά από πλεονεκτήματα. 10

Ανανεώσιμη ανεξάντλητη πηγή ενέργειας Τα Φ/Β βοηθούν στη μερική απεξάρτηση του πλανήτη από τα στερεά καύσιμα Μηδενική ρύπανση Τα Φ/Β προσφέρουν στους επενδυτές εξαιρετικές οικονομικές αποδόσεις με χαμηλό κίνδυνο Η απόσβεση της επένδυσης είναι σύντομη και τα έσοδα εξασφαλισμένα για 20 χρόνια Είναι εύκολη τεχνολογία στην εφαρμογή της και κατανοητή από τους επενδυτές και τις τράπεζες Ελάχιστη συντήρηση Αθόρυβη λειτουργία Η εμφάνιση των Φ/Β πανέλων δεν είναι αποτρεπτική αισθητικά με αποτέλεσμα να μην τελούν «υπό διωγμό» σε τουριστικές ή κατοικήσιμες περιοχές Βοηθούν στην κάλυψη της υπερβάλλουσας ζήτησης ηλεκτρικού ρεύματος ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες αιχμής Ειδικότερα στην Ελλάδα, λόγω της υψηλής ηλιοφάνειας, η αποδοτικότητα των Φ/Β συλλεκτών όσον αφορά στην παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος είναι υψηλότερη σε σύγκριση με τις περισσότερες χώρες της Ε.Ε. 1.8 Τα Φ/Β συστήματα στην Ελλάδα Στην Ελλάδα η αγορά διασυνδεμένων Φ/Β συστημάτων ξεκίνησε από το καλοκαίρι του 2006 με την ψήφιση του νόμου 3468/2006 για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Ο νόμος αυτός ανοίγει το δρόμο για τις επενδύσεις Φ/Β και στη χώρα μας με την ενίσχυση της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές. Ήδη ορισμένες από τις πρώτες αιτήσεις έχουν περάσει το στάδιο της αδειοδότησης και αναμένεται η υλοποίηση τους. Μέχρι το 2006, όπως φαίνεται και στο διάγραμμα εξέλιξης της εγκατεστημένης ισχύος Φ/Β στη χώρα μας (σελ.12), κατασκευάζονταν μόνο μικρού μεγέθους αυτόνομα συστήματα για την κάλυψη ερευνητικών σκοπών και οικιακών αναγκών ή ειδικών περιπτώσεων(φάροι, απομακρυσμένες περιοχές κ.λ.π.) 11

ΕΓΚΑΤΕΣΤΗΜΕΝΗ ΙΣΧΥΣ Φ\Β ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΕΓΚΑΤΕΣΤΗΜΕΝΗΙΣΧΥΣ ΣΕ MWp 6 5 4 3 2 1 0 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 ΕΤΟΣ Πηγή: Renelux Το 2006 η εγκατεστημένη ισχύς Φ/Β συστημάτων συνολικά στη χώρα μας ήταν μόλις 5,8 MWp σύμφωνα με στοιχεία του ΚΑΠΕ ενώ έως το 2000 δεν ξεπερνούσε το 1 MWp. Το 2007 η εγκατεστημένη ισχύς από το σύνολο των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας υπολογίζεται ότι θα ανέλθει περίπου 960 MW σε ποσοστό 6,9% της συνολικής εγκατεστημένης ισχύος στην Ελλάδα το οποίο εκτιμάται μέχρι το τέλος του έτους στα 13,9 GW. Τα Φ/Β προς το παρόν αποτελούν ένα μικρό κομμάτι της πίτας των Α.Π.Ε. με εγκατεστημένη ισχύ που εκτιμάται ότι θα ανέλθει στα 11,9 MW μέχρι το τέλος του έτους δηλαδή μόνο 1,23% των Α.Π.Ε. Όλα τα παραπάνω δείχνουν μια νέα αγορά με μεγάλες προοπτικές και μακρινό σημείο κορεσμού λαμβάνοντας, βέβαια, υπόψη και τους στόχους που έχει θέσει η Ε.Ε. για τη συμμετοχή των Α.Π.Ε. στην παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια στη χώρα μας(700 MW από Φ/Β σταθμούς μέχρι το 2020). 12

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΔΕΙΟΔΟΤΗΣΗΣ 2.1 Γενικά Για εγκαταστάσεις από 20KW έως 150KW, δεν απαιτούνται άδειες παραγωγής, εγκατάστασης, λειτουργίας και δόμησης, αλλά Αίτηση για εξαίρεση από την άδεια παραγωγής Οι περιπτώσεις εξαίρεσης από τη λήψη άδειας παραγωγής διαπιστώνονται με απόφαση της ΡΑΕ (Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας) που εκδίδεται εντός 10 εργάσιμων ημερών από την υποβολή της σχετικής αίτησης, εφόσον η αίτηση αυτή συνοδεύεται από όλα τα αναγκαία στοιχεία ή από τη συμπλήρωση των στοιχείων αυτών Επίσης για εγκαταστάσεις από 20KW έως 150KW, για τη λειτουργία της εγκατάστασης απαιτείται σχετική Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων (ΕΠΟ), με διαδικασίες που απαιτούν σχετικές μελέτες και διαρκούν 3-5 μήνες. Η άδεια λειτουργίας ισχύει για 20 χρόνια και μπορεί να ανανεωθεί για άλλα 20 χρόνια. 2.2 Δικαιολογητικά και στοιχεία για εξαίρεση από άδεια παραγωγής Φ/Β σταθμού 1. Επωνυμία ενδιαφερόμενου φυσικού ή νομικού προσώπου 2. Κατοικία/έδρα φυσικού ή νομικού προσώπου 3. Σε περίπτωση εταιρείας, το ΑΦΜ, το καταστατικό της εταιρείας και οι τροποποιήσεις της. Για φυσικό πρόσωπο το ΑΦΜ και επικυρωμένη φωτοτυπία της αστυνομικής ταυτότητας 4. Προτεινόμενη θέση εγκατάστασης (τοπωνύμιο, Δήμος, Νομός) και σχετικό τοπογραφικό 5. Επικυρωμένο αντίγραφο τίτλων ιδιοκτησίας 6. Σε περίπτωση ενοικίου, επικυρωμένο συμφωνητικό μίσθωσης εικοσαετίας. 13

2.3 Διαδικασία σύνδεσης με το δίκτυο της ΔΕΗ Ο παραγωγός πρέπει να ενημερώσει τη ΔΕΗ για τη θέση και τα τεχνικά χαρακτηριστικά του Φ/Β σταθμού. Η ΔΕΗ συντάσσει μία προμελέτη της βέλτιστης τεχνικά και οικονομικά λύσης για τη σύνδεση του σταθμού του παραγωγού με το δίκτυο, εκτός και αν υπάρχουν τεχνικοί λόγοι που δικαιολογούν την άρνηση της σύνδεσης. Εντός ενός έτους ο παραγωγός υπογράφει σύμβαση κατασκευής έργων σύνδεσης με τη ΔΕΗ όπου προσδιορίζεται και το χρονοδιάγραμμα των έργων σύνδεσης. Εντός 3 μηνών υποβάλλει αίτηση για την κατασκευή των έργων σύνδεσης και καταβάλει το προϋπολογιστικό κόστος της. Για σταθμούς εγκατεστημένης ισχύος έως και 100KW η σύνδεση γίνεται στην χαμηλή τάση, και εφόσον ο σταθμός βρίσκεται δίπλα στο δίκτυο, το κόστος της σύνδεσης είναι περίπου 4.000. Η αίτηση σύνδεσης στην χαμηλή τάση γίνεται στο τμήμα διαχείρισης στα τοπικά γραφεία της ΔΕΗ. 2.4 Τιμή αγοράς του παραγόμενου ρεύματος από τη ΔΕΗ Η ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται μέσω σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από τα Φ/Β και απορροφάται από το σύστημα ή το δίκτυο, τιμολογείται, σε μηνιαία βάση, (η τιμολόγηση σταθμών που συνδέονται στο δίκτυο χαμηλής τάσης, γίνεται κάθε 4 μήνες) κατά τα ακόλουθα: Ισχύς Φ\Β σταθμού Ηπειρωτικό δίκτυο /KWh Μη διασυνδεμένα νησιά /KWh Μικρότερη ή ίση των 0,45 0,50 100KWp Μεγαλύτερη των 100KWp 0,40 0,45 14

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΗΛΙΑΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ 3.1 Επιλογή του τόπου εγκατάστασης Τα βασικά στοιχεία που πρέπει να γνωρίζει κάποιος για να επιλέξει το σημείο όπου θα εγκαταστήσει το Φ/Β σταθμό του είναι τα εξής: Ο προσανατολισμός του οικοπέδου πρέπει να είναι νότιος Να υπάρχει επαρκής ελεύθερος και ασκίαστος χώρος Η κλίση του οικοπέδου να μην είναι μεγάλη(στην Ελλάδα η βέλτιστη κλίση είναι γύρω στις 30 ο ) Να έχει εύκολη πρόσβαση στο δίκτυο της ΔΕΗ Θα πρέπει να επιλέγονται περιοχές με υψηλή ηλιοφάνεια(αύξηση της παραγωγικότητας του Φ/Β σταθμού και αύξηση της αποδοτικότητας του) Θα πρέπει να αποφεύγονται περιοχές του εθνικού καταλόγου που έχουν προταθεί για ένταξη στο ευρωπαϊκό οικολογικό δίκτυο NATURA 2000, Εθνικοί Δρυμοί, παραδοσιακοί οικισμοί και περιοχές αρχαιολογικού ενδιαφέροντος. Επομένως, με βάση όλα τα παραπάνω στοιχεία η συγκεκριμένη μονάδα πρόκειται να εγκατασταθεί στην περιοχή του φράγματος Παρτήρων, επειδή το οικόπεδο έχει νότιο προσανατολισμό, η κλίση του είναι γύρω στις 30 ο, βρίσκεται κοντά στο δίκτυο της ΔΕΗ και κοντά στο χωριό Πάρτηρα. Επίσης, το οδικό δίκτυο βρίσκεται σε καλή κατάσταση. Τέλος, ένα ακόμα σημαντικό στοιχείο είναι ότι η συγκεκριμένη περιοχή παρουσιάζει υψηλή ηλιοφάνεια σε όλη τη διάρκεια του έτους. 15

Μέσος όρος ηλιοφάνειας / ημέρα (σε ώρες) ΜΗΝΑΣ ΩΡΕΣ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 3.48 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 4.18 ΜΑΡΤΙΟΣ 5.42 ΑΠΡΙΛΙΟΣ 7.36 ΜΑΪΟΣ 9.42 ΙΟΥΝΙΟΣ 11.42 ΙΟΥΛΙΟΣ 12.00 ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 11.12 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 9.24 ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 6.24 ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 5.00 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 3.54 Πηγή : ΚΑΠΕ 3.1.1 Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από τον ήλιο είναι εξαιρετικά προβλέψιμη. Αυτό που ενδιαφέρει, είναι πόσες KWh θα μας δώσει το σύστημα μας σε ετήσια βάση. Σε γενικές γραμμές, ένα Φ/Β σύστημα στην Ελλάδα παράγει κατά μέσο όρο ετησίως γύρω στις 1.300 KWh/έτος/KW). Επομένως, στις νότιες και πιο ηλιόλουστες περιοχές της χώρας ένα Φ/Β παράγει περισσότερο ηλιακό ηλεκτρισμό από ότι στις βόρειες. Ενδεικτικά, ένα Φ/Β σύστημα στην Αθήνα αποδίδει 1.250-1.450 KWh/έτος/KW, στην Θεσσαλονίκη 1.150-1.275 KWh/έτος/KW και στην Κρήτη ή στη Ρόδο 1.400-1.500 KWh/έτος/KW. Πηγή: Seners energy systems 16

3.2 Επιλογή του εξοπλισμού Σε μια επένδυση η οποία έχει χρονικό ορίζοντα 20 έως 30 χρόνια, η επιλογή του κατάλληλου εξοπλισμού είναι καθοριστικός παράγοντας για να εξασφαλιστεί η μακροχρόνια λειτουργία και η αποδοτικότητα του Φ/Β σταθμού. Όταν τα Φ/Β εκτεθούν στην ηλιακή ακτινοβολία, μετατρέπουν το 5-19% της ηλιακής ενέργειας σε ηλεκτρική, ανάλογα με την τεχνολογία που επιλέγεται. Υπάρχουν μονοκρυσταλλικά, πολυκρυσταλλικά Φ/Β, τα Φ/Β «λεπτού υμενίου»(thin-film, όπως τα άμορφα, τα CIS, κ.λ.π.), καθώς και τα «υβριδικά», τα οποία συνδυάζουν τις τεχνολογίες των άμορφων και των μονοκρυσταλλικών, αξιοποιώντας τα πλεονεκτήματα και των δύο τεχνολογιών. Η επιλογή του είδους των Φ/Β είναι συνάρτηση των αναγκών, του διαθέσιμου χώρου και της οικονομικής ευχέρειας του επενδυτή. Ένα τυπικό σύστημα συνδεδεμένο στο δίκτυο αποτελείται από τον παρακάτω εξοπλισμό: Φωτοβολταϊκή γεννήτρια Κατασκευή στήριξης Συστήματα μετατροπής ισχύος Ηλεκτρονικά συστήματα ελέγχου, προστασίας & λοιπά στοιχεία Φωτοβολταϊκή γεννήτρια Τα Φ/Β πλαίσια αποτελούνται από ερμητικά κλειστά Φ/Β στοιχεία μέσα σε ειδική διαφανή πλαστική ύλη, των οποίων η μπροστινή όψη προστατεύεται από ανθεκτικό γυαλί. Η κατασκευή αυτή, που δεν ξεπερνά σε πάχος τα 4 με 5 χιλιοστά, τοποθετείται συνήθως σε πλαίσιο αλουμινίου, όπως τα τζάμια των κτιρίων. Τα στοιχεία εσωτερικά είναι διασυνδεμένα σε σειρά ή παράλληλα ανάλογα με την εφαρμογή τους. Κατασκευή στήριξης Τα Φ/Β πλαίσια για να τοποθετηθούν στο σημείο εγκατάστασης τους εφοδιάζονται με ειδικές κατασκευές. Οι κατασκευές αυτές στήριξης πρέπει να πληρούν συγκεκριμένα κριτήρια, όπως αντοχή στα φορτία που προέρχονται από το βάρος των πλαισίων και τους τοπικούς ανέμους, να μην προκαλούν σκιασμό στα πλαίσια, να επιτρέπουν την προσέγγιση στα πλαίσια, αλλά ταυτόχρονα να διασφαλίζουν την ασφάλεια τους. 17

Συστήματα μετατροπής ισχύος Για την μετατροπή της ισχύος στα Φ/Β συστήματα χρησιμοποιούνται αντιστροφείς(inverters) συνεχούς ρεύματος σε εναλλασσόμενο(dc/ac). Σκοπός τους είναι η κατάλληλη ρύθμιση των χαρακτηριστικών του παραγόμενου ρεύματος, ώστε να καταστεί δυνατή η τροφοδοσία των διάφορων καταναλώσεων. Οι αντιστροφείς τοποθετούνται σε απόσταση από τα Φ/Β πλαίσια σε στεγασμένο χώρο. Στις περιπτώσεις αυτές οι καλωδιώσεις είναι συνεχούς ρεύματος. Ωστόσο έχουν αναπτυχθεί Φ/Β πλαίσια με ενσωματωμένους αντιστροφείς με συνέπεια να αντικαθιστώνται οι καλωδιώσεις συνεχούς ρεύματος με αντίστοιχες εναλλασσόμενου, οι οποίες είναι χαμηλότερου κόστους και είναι πιο ασφαλείς. Ηλεκτρονικά συστήματα ελέγχου, προστασίας &λοιπά στοιχεία Το Φ/Β σύστημα συμπληρώνουν οι ηλεκτρονικές διατάξεις ελέγχου, η γείωση, οι καλωδιώσεις και σχετικό ηλεκτρολογικό υλικό, οι διατάξεις ασφαλείας, ο μετρητής ηλεκτρικής ενέργειας και το σύστημα παρακολούθησης της λειτουργίας του Φ/Β συστήματος. 3.3 Ενδεικτικές τιμές εξοπλισμού ΠΑΝΕΛ (85W) Mitsubishi 370 Sharp 363 Alfa solar 384 Sanyo 417 Photo watt 380 Shell 387 INVERTERS (1000W) KACO Powador 576 Solutronic Sol plus 753 SMA Sunny Boy SB 840 18

3.4 Κατασκευαστές Φ/Β εξοπλισμού Σειρά Εταιρεία Προέλευση Παραγωγή (MW) 1 SHARP ΙΑΠΩΝΙΑ 324 2 KYOCERA ΙΑΠΩΝΙΑ 105 3 BP SOLAR ΗΠΑ-ΙΣΠΑΝΙΑ- 85 ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ- ΙΝΔΙΑ 4 Q. CELLS ΓΕΡΜΑΝΙΑ 75 5 MITSUBISHI ΙΑΠΩΝΙΑ 75 6 SHELL SOLAR ΓΕΡΜΑΝΙΑ 72 7 SANYO ΙΑΠΩΝΙΑ 65 8 SCHOTT SOLAR ΓΕΡΜΑΝΙΑ 63 9 ISOFOTON ΙΣΠΑΝΙΑ 53,3 10 MOTECH ΤΑΪΒΑΝ 35 11 SUNTECH ΚΙΝΑ 28 12 DEUTSCHE CELL ΓΕΡΜΑΝΙΑ 28 13 GENERAL ΗΠΑ 25 ELECTRIC 14 PHOTOWATT ΓΑΛΛΙΑ 22 ΣΥΝΟΛΟ 1055,3 Πηγή: Ατλαντίς Συμβουλευτική Α.Ε. 19

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 4.1 Κόστος εγκατάστασης Φ/Β σταθμού Το κόστος ενός Φ/Β σταθμού εξαρτάται από: Το μέγεθος του Φ/Β σταθμού(όσο μεγαλύτερη είναι η ισχύς, τόσο μεγαλύτερο είναι το κόστος του κάθε εγκατεστημένου KW) Την τεχνολογία των πάνελ που θα χρησιμοποιηθούν(π.χ. τα πάνελ άμορφου πυριτίου κοστίζουν φθηνότερα αλλά απαιτούν περίπου διπλάσια έκταση) Την προέλευση και την ποιότητα του εξοπλισμού Την τοπογραφία του οικοπέδου και τα έργα υποδομής(οι δύσβατες περιοχές κοστίζουν περισσότερο και έχουν αυξημένη τεχνική δυσκολία) Τα έργα που απαιτούνται για την σύνδεση με το δίκτυο της ΔΕΗ. 4.2 Υπολογισμός κόστους εγκατάστασης ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΕ ΣΤΑΘΕΡΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΖΟΜΕΝΕΣ ΒΑΣΕΙΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΠΕΝΔΥΤΗ: ΣΜΥΡΝΑΚΗ ΜΑΡΙΑ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ: ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΠΑΠΑΓΟΥ 7 Τ.Κ. 70300 ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ ΦΡΑΓΜΑ ΠΑΡΤΗΡΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ: ΕΓΚΑΤΕΣΤΗΜΕΝΗ ΙΣΧΥΣ 65KWp (50KWp+30%απώλειες) ΥΨΟΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ 390.000 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΩΝ ΣΤΗΡΙΞΗ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΩΝ Crystalline silicon 1 Thin film Σταθερές βάσεις 1 Tracking system ΕΛΑΧΙΣΤΟ ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΟ ΟΙΚΟΠΕΔΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΤΑΘΜΟΥ(τ.μ.) 1.000τ.μ. 20

ΕΠΙΔΟΤΗΣΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΣ ΝΟΜΟΣ Ν. 3468 ΕΠΙΔΟΤΗΣΗ ΑΠΟ 40% ΈΩΣ 60% ΓΙΑ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ 65 KWp Ο ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΙΝΑΙ 390.000 Η ΧΟΡΗΓΟΥΜΕΝΗ ΕΠΙΔΟΤΗΣΗ 50% ΕΠΙ ΤΟΥ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΠΟΣΟΥ ΕΙΝΑΙ 195.000 ΤΡΑΠΕΖΙΚΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ 97.500 ΙΔΙΑ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΕΠΕΝΔΥΤΗ 97.500 ΠΕΡΙΟΧΗ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΔΙΑΣΥΝΔΕΜΕΝΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΜΗ ΔΙΑΣΥΝΔΕΜΕΝΟ ΣΥΣΤΗΜΑ 1 ΠΩΛΗΣΗ ( /KWp) ΕΝΕΡΓΕΙΑ (KWh) 0,50 79.170 KWh (91.000KWh-13%απώλειες) ΕΤΗΣΙΟΣ ΤΖΙΡΟΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΩΛΗΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΟ ΔΙΚΤΥΟ 39.585 (79.170*0,50) ΕΣΟΔΑ-ΕΞΟΔΑ ΕΤΗΣΙΟ ΚΟΣΤΟΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ 2.200 ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ 845 ΛΟΙΠΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ 700 ΚΕΡΔΟΣ 35.840 ΑΠΟΔΟΣΗ(τζίρος/ίδια κεφάλαια) 40,60% ΚΑΘΑΡΗ ΑΠΟΔΟΣΗ (κέρδος/ίδια κεφάλαια) 36,75% ΑΠΟΣΒΕΣΗ [έτη], (συνολικό κόστος επένδυσης/τζίρος) 9,85 4.3 Κατανομή του συνολικού κόστους της επένδυσης Φ/Β γεννήτριες (πάνελ) Θα χρειαστούν 765 πάνελ Sharp, 85W το καθένα αξίας 363 /πάνελ Άρα: 780 (765W+15W τα καλώδια) *363=283.140 Αντιστροφείς (inverters) Θα χρειαστούν 10 inverters Kaco Pawador, 12.500W ο καθένας αξίας 7.200 /inverter Άρα: 10*7.200=72.000 21

Μεταλλική βάση στήριξης των Φ/Β Θα χρειαστούν 96 βάσεις στήριξης αξίας 45 /βάση Άρα: 96*45=4.320 Μεταφορικά Η απόσταση μεταξύ της μεταφορικής εταιρείας που βρίσκεται στο Αρκαλοχώρι Ηρακλείου και του τόπου εγκατάστασης του Φ/Β σταθμού είναι 5χλμ., επομένως το κόστος των μεταφορικών θα είναι 400. Διαμόρφωση και περίφραξη του χώρου Το κόστος για τη διαμόρφωση και την περίφραξη του χώρου ανέρχεται στο ποσό των 15.000 (υλικά & εργατικά). Ηλεκτρολογικές εγκαταστάσεις και συστήματα ελέγχου Οι εγκαταστάσεις αυτές, καθώς και η τοποθέτηση συστημάτων ελέγχου κοστίζουν 5.000 Αμοιβή πολιτικού μηχανικού για την σύνταξη της μελέτης Για τη μελέτη που απαιτείται, η αμοιβή του πολιτικού μηχανικού θα είναι 6.140 Κόστος σύνδεσης με το δίκτυο της ΔΕΗ Το κόστος αυτό ανέρχεται στα 4.000, λόγω της μικρής απόστασης του οικοπέδου από το δίκτυο. 4.4 Χρηματοδότηση Φ/Β σταθμού Για τις επιχειρήσεις ο αναπτυξιακός νόμος 3299/04, έδινε επιδότηση από 30%-55% της αξίας του συστήματος. Ο νέος αναπτυξιακός νόμος 3468/06, ο οποίος τέθηκε σε ισχύ από 1/1/2007, επιδοτεί με αντίστοιχα ποσοστά (έως 60%) τις επενδύσεις παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Τα ποσοστά ενισχύσεων ανά Περιφέρεια, καθορίσθηκαν ως εξής: Έως 40% για Δυτική Ελλάδα, Ανατολική Μακεδονία-Θράκη, Ήπειρο, Πελοπόννησο, και νησιά Βορείου Αιγαίου Έως 30% για Κεντρική Μακεδονία, Δυτική Μακεδονία, Θεσσαλία, Κρήτη, Ιόνια νησιά, Στερεά Ελλάδα και νησιά Νοτίου Αιγαίου Έως 20% για νομούς Αττικής και Θεσσαλονίκης 22

Τα παραπάνω ποσοστά προσαυξάνονται έως 10% για μεσαίες επιχειρήσεις και έως 20% για μικρές επιχειρήσεις. Κίνητρα αναπτυξιακού νόμου ΠΕΡΙΟΧΗ Ά Νομός Αττικής, Νομός Θεσσαλονίκης εκτός των ΒΕΠΕ και των νησιών των περιοχώναυτών ΠΕΡΙΟΧΗ Β Οι Νομοί των ακόλουθων περιφερειών: Περιφέρεια Θεσσαλίας (Καρδίτσας, Λάρισας, Μαγνησίας, Τρικάλων) Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου (Κυκλάδων, Δωδεκανήσου) Περιφέρεια Ιονίων Νήσων (Κέρκυρας, Κεφαλληνίας, Λευκάδας, Ζακύνθου) Περιφέρεια Κρήτης (Ηρακλείου, Λασιθίου, Ρεθύμνου, Χανίων) Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας (Χαλκιδικής, Σερρών, Κιλκίς, Πέλλας, Ημαθίας, Πιερίας) Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας (Γρεβενών, Κοζάνης, Φλώρινας, Καστοριάς) Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας (Φθιώτιδας, Φωκίδας, Εύβοιας, Βοιωτίας, Ευρυτανίας) ΠΑΡΕΧΟΜΕΝΗ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΗ ΑΠΑΛΛΑΓΗ (ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΑ) 40% 60% 50% 100% Οι ΒΕΠΕ και τα νησιά των Νομών Αττικής και Θεσσαλονίκης ΠΕΡΙΟΧΗ Γ Οι Νομοί των ακόλουθων Περιφερειών: Περιφέρεια Πελοποννήσου (Λακωνίας, Μεσσηνίας, Κορινθίας, Αργολίδας, Αρκαδίας) Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης (Καβάλας, Δράμας, Ξάνθης, Ροδόπης, Έβρου) Περιφέρεια Ηπείρου 60% 100% 23

(Άρτας, Πρέβεζας, Ιωαννίνων, Θεσπρωτίας) Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου (Λέσβου, Χίου, Σάμου) Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας (Αχαΐας, Αιτωλοακαρνανίας, Ηλείας) ΠΕΡΙΟΧΗ Δ Η περιοχή Δ η οποία προέβλεπε ειδικές ενισχύσεις για ορισμένες παραμεθόριες περιοχές έχει καταργηθεί. - - Πηγή:Renelux 24

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ΑΠΟΔΟΣΗ Φ/Β ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ 5.1 Απόδοση Μια επένδυση παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από Φ/Β θεωρείται από τις πλέον σίγουρες σε απόδοση επενδύσεις. Τα Φ/Β πάνελ που αποτελούν το μεγαλύτερο κόστος ενός Φ/Β συστήματος δίνονται από τους κατασκευαστές με εγγυήσεις από 10-25 έτη. Επίσης, το κόστος λειτουργίας-συντήρησης ενός τέτοιου συστήματος, είναι πρακτικά μηδαμινό. Η προληπτική συντήρηση που απαιτούν είναι ο καθαρισμός τους από τη σκόνη, όταν υπάρχουν μεγάλα διαστήματα ανομβρίας, και η φροντίδα του χώρου για να μην δημιουργηθούν συνθήκες σκίασης. Οι περιπτώσεις έκτακτων καταστροφών, όπως φωτιά, σεισμός κ.λ.π καλύπτονται από συνηθισμένες ασφάλειες κτηρίων και εξοπλισμού. Έτσι, με σταθερό και προβλέψιμο κόστος εικοσαετίας, με προβλέψιμη ενεργειακή απόδοση (KWh/έτος/KW) αλλά και δεδομένη τιμή πώλησης για μια εικοσαετία, οι επενδύσεις στα Φ/Β συστήματα είναι από τις πλέον σίγουρες επενδύσεις της αγοράς. 5.2 Παράγοντες από τους οποίους εξαρτάται η απόδοση ενός Φ/Β σταθμού Η απόδοση ενός Φ/Β σταθμού εξαρτάται από: Από το γεωγραφικό πλάτος της περιοχής (όσο πιο νότια είναι η περιοχή, τόσο μεγαλύτερη είναι η ένταση της ηλιακής ακτινοβολίας) Από το κλίμα της περιοχής Από την κλίση των Φ/Β πάνελ ως προς το οριζόντιο επίπεδο (η βέλτιστη απόδοση είναι με νότιο προσανατολισμό και κλίση περίπου 30 ο ) Από την τεχνολογία & την ηλικία των πάνελ που θα χρησιμοποιηθούν (υπολογίζεται ότι τα πάνελ έχουν ζωή 20-30 έτη με απόδοση έως και 80% για τα πρώτα 20 έτη) Η συγκεκριμένη μονάδα θα παράγει κατά μέσο όρο περίπου 1.400KWh το έτος. 25

Σύμφωνα με στοιχεία του Συνδέσμου Εταιρειών Φωτοβολταϊκών, η σχετική απόδοση των Φ/Β σε διάφορες κλίσεις και προσανατολισμούς είναι: Προσανατολισμός Κλίση ως προς το οριζόντιο επίπεδο 0 ο 30 ο 90 ο Ανατολικός- 90% 85% 50% Δυτικός Νοτιοανατολικός- 90% 95% 60% Νοτιοδυτικός Νότιος 90% 100% 60% Βορειοανατολικός- 90% 67% 30% Βορειοδυτικός Βόρειος 90% 60% 20% Πηγή: Ατλαντίς Συμβουλευτική Α.Ε. 26

ΕΠΙΛΟΓΟΣ Όπως φαίνεται παραπάνω, με την πρόοδο της επιστήμης και της τεχνολογίας έχουμε ήδη λύσεις για τη διαχείριση της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Το πραγματικό πρόβλημα, όμως, είναι ότι δεν είμαστε ακόμα αποφασισμένοι να εγκαταλείψουμε το συγκεντρωτικό τρόπο με τον οποίο λειτουργούν η κοινωνία και η οικονομία, και δεν είμαστε επομένως έτοιμοι να εφαρμόσουμε τις λύσεις αυτές σε μεγάλη κλίμακα. Γι αυτό το λόγο, λοιπόν, μας φαίνονται σήμερα ακριβές, Η ιστορία είναι αψευδής μάρτυρας. Πάντα όταν δοκιμάζαμε νέες τεχνολογίες, στο στάδιο της δοκιμής ήταν ακριβές σε σύγκριση με αυτές που ήδη γνωρίζαμε να χρησιμοποιούμε. Όποτε όμως οι νέες τεχνολογίες αποδείχτηκαν χρήσιμες, το αρχικά υψηλό κόστος ποτέ δεν αποθάρρυνε τις κοινωνίες. Με την συστηματική προσπάθεια των κυβερνήσεων και των επιστημόνων, οι αρχικά ακριβές τεχνολογίες σε σύντομο χρονικό διάστημα γίνονται φθηνές και προσιτές σε όλους. Διαφορετικά, τα θαυμαστά πράγματα που διαθέτουμε όλοι σήμερα (αυτοκίνητα, οικιακές συσκευές, υπολογιστές, κ.λ.π.) θα ήταν ακόμα ακριβά και για λίγους, όπως όταν πρωτοεμφανίστηκαν. Δεν πρέπει, βέβαια, να ξεχνάμε ότι οι έννοιες «φθηνό» ή «ακριβό» είναι πολύ σχετικές. Η φθηνή ενέργεια που παίρνουμε σήμερα από τις μη ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, είναι στην πραγματικότητα πολύ ακριβότερη. Γιατί γνωρίζουμε ότι κάνει κακό στην υγεία των ανθρώπων και στο περιβάλλον. Και η αντιμετώπιση αυτής της κατάστασης, εκ των υστέρων, μας κοστίζει πολύ. Αυτό το κόστος θα μειωθεί πολύ, αν φροντίσουμε να χρησιμοποιούμε καθαρή ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές. Η ζωή μας μπορεί να γίνει καλύτερη. Το κακό είναι ότι οι άνθρωποι παγιδεύονται σε αυτό που έχουν δημιουργήσει και φοβούνται τις αλλαγές. Αλλά εμείς οι νέοι και οι νέες, που έχουμε τη ζωή μπροστά μας και μπορούμε να καταλάβουμε καλύτερα τους κινδύνους που μας απειλούν, οφείλουμε να δείξουμε μεγαλύτερη τόλμη και αποφασιστικότητα και να απαιτήσουμε από τους μεγαλύτερους να κάνουν το ίδιο. 27

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1 Παράδειγμα οργανογράμματος μικρής επιχείρησης ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ - ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ ΣΥΝΤΗΡΗΤΗΣ ΛΟΓΙΣΤΗΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2 Φωτοβολταϊκό φαινόμενο Φωτοβολταϊκό στοιχείο Φωτοβολταϊκό πάνελ Φωτοβολταϊκή συστοιχία Αντιστροφέας (inverter) Πηγή: Ecoenergia ΟΡΟΛΟΓΙΑ Η άμεση μετατροπή της ηλιακής ακτινοβολίας σε ηλεκτρική τάση. (PV) Η ηλεκτρονική διάταξη που παράγει ηλεκτρική ενέργεια όταν δέχεται ακτινοβολία. Λέγεται και Φ/Β κύτταρο ή Φ/Β κυψέλη. (PV cell) Ένα ή περισσότερα Φ/Β στοιχεία, που έχουν προκατασκευαστεί και συναρμολογηθεί σε ενιαία κατασκευή, έτοιμη για να εγκατασταθεί σε Φ/Β εγκατάσταση. (PV panel) Μία ομάδα από Φ/Β πάνελ με ηλεκτρονική αλληλοσύνδεση, τοποθετημένα συνήθως σε κοινή κατασκευή στήριξης. (PV array) Ηλεκτρονική συσκευή που μετατρέπει το συνεχές ρεύμα σε εναλλασσόμενο. 28

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 3 ΕΓΚΑΤΕΣΤΗΜΕΝΗ ΙΣΧΥΣ Φ/Β ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 1200 5000 4500 ΕΤΗΣΙΑ ΕΓΚΑΤΕΣΤΗΜΕΝΗ ΙΣΧΥΣ ΣΕ KW 1000 800 600 400 200 4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000 ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΕΓΚΑΤΕΣΤΗΜΕΝΗ ΙΣΧΥΣ ΣΕ KW 500 0 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 ΕΤΟΣ 0 ΕΤΗΣΙΑ ΕΓΚΑΤΕΣΤΗΜΕΝΗ ΙΣΧΥΣ ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΕΓΚΑΤΕΣΤΗΜΕΝΗ ΙΣΧΥΣ Πηγή: ΚΑΠΕ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 4 Χώρα Συνολική εγκατεστημένη ισχύς στις χώρες της Ε.Ε (σε MWp) Διασυνδεμένα Αυτόνομα Σύνολο Πηγή: ΚΑΠΕ Χώρα\Έτος 2000 2005 2000 2005 2000 2005 Γερμανία 100 1508 13,8 29 114 1537 Ιταλία 9 23 13 13 22 36 Ολλανδία 8,7 46,3 4,1 4,93 12,8 51,2 Ισπανία 2,9 42,5 9,2 15,2 12,1 57,7 Γαλλία 0,6 13,8 10,7 18,867 11,3 32,667 Αυστρία 3,2 18,223 1,7 3,207 4,9 21,43 Σουηδία 0,1 0,254 2,7 3,922 2,8 4.176 Φιλανδία 0,1 0,223 2,5 3,779 2,6 4,002 Μ.Βρετανία 1,5 9,786 0,4 0,878 1,9 10,664 Δανία 1,3 2,335 0,255 0,305 1,5 2,64 Πορτογαλία 0,3 0,6 0,7 2,7 1 3,3 Ελλάδα 0,2 1,412 0,7 4,032 0,9 5,444 Βέλγιο 0,1 1,712 0,1 0,1 0,2 1,765 Πολωνία - 0,085-0,232-0,317 Λουξεμβούργο - 23,266-0 - 23,266 Σύνολο Ε.Ε 128 1691,5 59,8 100,15 187,8 1791,6 29

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 5 ΜΕΡΙΔΙΟ ΑΓΟΡΑΣ Φ/Β ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (1998) 8% 2% 24% 45% 8% 13% ΑΥΤΟΝΟΜΕΣ ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ ΑΥΤΟΝΟΜΕΣ ΑΓΡΟΤΙΚΕΣ ΛΟΙΠΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΣΥΝΔΕΜΕΝΕΣ ΣΤΟ ΔΙΚΤΥΟ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ/ΑΝΑΜΕΤΑΔΟΤΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ Πηγή: ΚΑΠΕ ΜΕΡΙΔΙΑ ΑΓΟΡΑΣ Φ\Β ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (2004) 36% 1% 32% ΑΥΤΟΝΟΜΕΣ ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ ΑΥΤΟΝΟΜΕΣ ΑΓΡΟΤΙΚΕΣ ΛΟΙΠΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΣΥΝΔΕΔΕΜΕΝΕΣ ΣΤΟ ΔΙΚΤΥΟ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ/ΑΝΑΜΕΤΑΔΟΤΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ 21% 7% 3% Πηγή: ΚΑΠΕ 30

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 6 Πηγή: Δήμος Αρκαλοχωρίου 31

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Τζωρτζάκης Κώστας,: Οργάνωση και διοίκηση, Management, η ελληνική προσέγγιση, Αθήνα 1992 2. Χολέβας Κ. Γιάννης,: Οργάνωση και διοίκηση, Management, Αθήνα 1995 3. Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων,: Ανιχνεύοντας το Σήμερα, Προετοιμάζουμε το Αύριο, Αθήνα 2002 4. Βούτσινος Γιώργος, Σούτσας Κωνσταντίνος, Κοσμάς Κωνσταντίνος και Καλκάνης Γιώργος,: Διαχείριση Φυσικών Πόρων, Αθήνα 1998 1. www.kape.gr 2. www.allcom.gr 3. www.atlantisresearch.gr 4. www.aet-solar.com 5. www.renelux.gr 6. www.helapco.gr 7. www.rae.gr 8. www.photovoltaic.gr 9. www.ypan.gr 10. www.epia.gr ΠΗΓΕΣ 32