Σημειώσεις Κτηματολογίου-Δάση & Δασικές εκτάσεις Χρυσή Πότσιου Επίκουρη Καθηγήτρια Ε.Μ.Π. chryssyp@survey.ntua.gr
Άδεια Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άδεια χρήσηςάλλου τύπου, αυτή πρέπει να αναφέρεται ρητώς.
Η διαχείριση της γης στην Ελλάδα Σύστημα μεταγραφών και υποθηκών 1920 πρόσφυγες Διανομές γης σε αστέγους 1923 πρώτος οικιστικός νόμος 1950 μεταπολεμική φτώχεια Προστασία δασών, αιγιαλού, πολιτιστικής κληρονομιάς Στατιστικά στοιχεία: Έκταση χώρας: 131.000 τετρ. χιλ. Αστικά: 5.300 Αγροτικά: 35.000 Χορτολιβαδικά: 52.190 Δασικά: 29.400 3
Δασικός χώρος: ο χώρος ο οποίος συναποτελεί ένα οικοσύστημα άγριων φυτών με ξυλώδη κορμό που ορίζεται βιολογικά μαζί με την συνυπάρχουσα χλωρίδα και πανίδα Ο χώρος που δεν είναι αστικός ή αγροτικός Δασικός χώρος: Δάση & δασικές εκτάσεις. Δασική έκταση είναι το τμήμα του δασικού χώρου που περιλαμβάνει κάθε οργανικό σύνολο με άγρια ξυλώδη βλάστηση, η οποία μπορεί να είναι αραιή, υψηλή ή θαμνώδης. Δημόσια & ιδιωτικά Απαγορεύεται η μεταβολή του προορισμού των δασών εκτός εάν προέχει για την εθνική οικονομία άλλη χρήση (μόνο για τα δημόσια). Προστατεύεται συνταγματικά Επιβάλλεται η αποκατάσταση των εκτάσεων & προσδοκάται η κατοχύρωση του δασικού πλούτου ως κοινωνικού αγαθού. Άρθρο 24 παρ. 1 προστασία φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος. 4
Βασικοί Νόμοι για τα δάση (1) 73 νομοθετήματα που αφορούν τα δάση και τα ζητήματα που ανακύπτουν από τη διαχείριση και εκμετάλλευσή τους, Ν 1836 περί ιδιωτικών δασών 1539/38 ΝΔ 86/1969 (Δασικός Κώδικας), Ν 248/76, Ν1743/87 ΝΔ 998/1979 («Περί προστασίας δασών»), αξία δασών, όπως τροποποιήθηκε με τον Ν 3229/2004, Ν 3208/2003 N 3818/2010 «Προστασία των Δασών της Αττικής-έλεγχος καμένων περιοχών», επαναφέρει τον Ν998/79 ως προς τον καθορισμό του δάσους τα άρθρα 17, 24 και 117 του Συντάγματος 1975 5
Βασικοί Νόμοι για τα δάση (2) Επιμέρους ρυθμίσεις που διέπουν την προστασία των δασών, τα ιδιωτικά δάση, τους βοσκότοπους, τις επεμβάσεις και αυθαίρετες κατασκευές σε δάση, τις παραχωρήσεις δασών, την απαλλοτρίωση δασικών εκτάσεων, την κτηματογράφηση δασών, τις αναδασώσεις, τα δασικά προϊόντα, την αντιμετώπιση πυρκαγιών σε δάση, τους δασικούς υπαλλήλους κ.λπ. 6
Βιολογικός ορισμός του δάσους: Ως «δάσος» ή «δασικό οικοσύστημα» νοείται το οργανικό σύνολο άγριων φυτών με ξυλώδη κορμό πάνω στην αναγκαία επιφάνεια του εδάφους, τα οποία, μαζί με την εκεί συνυπάρχουσα χλωρίδα και πανίδα, αποτελούν μέσω της αμοιβαίας αλληλεξάρτησης και αλληλοεπίδρασής τους, ιδιαίτερη βιοκοινότητα (δασοβιοκοινότητα) και ιδιαίτερο φυσικό περιβάλλον (δασογενές). 7
Το εμβαδόν της εν λόγω έκτασης στην οποία φύονται εν όλωή σποραδικά τα ως άνω δασικά είδη είναι κατ` ελάχιστον 3 στρέμματα (Ν3208/2003) [καταργήθηκαν τα 3 στρέμματα με το νόμο (Ν3818/2010)], με γεωμετρική μορφή κατά το δυνατόν αποστρογγυλωμένηή σε λωρίδα πλάτους τουλάχιστον τριάντα (30) μέτρων. Η δασοβιοκοινότητα υφίσταται και το δασογενές περιβάλονδημιουργείται και σε εκτάσεις με μικρότερο εμβαδόν από 0,3 εκτάρια, όταν λόγω της θέσης τους βρίσκονται σε σχέση αλληλεξάρτησης και αλληλεπίδρασης με άλλες γειτονικές εκτάσεις που συνιστούν δάσος ή δασική έκταση. Οι κόμες των δασικών ειδών σε κατακόρυφη προβολή καλύπτουν τουλάχιστον το είκοσι πέντε τοις εκατό (συγκόμωση 0,25) [τώρα ισχύει 0,15] της έκτασης του εδάφους. 8
Προστασία της χρήσης των δασών Β.δ. 17/29.11.1836 «περί ιδιωτικών δασών» καθιέρωσε το μαχητό τεκμήριο κυριότητας υπέρ του δημοσίου σε κάθε έκταση που αποτελούσε ή αποτελεί δάσος ή δασική έκταση Αναγνώριση ιδιοκτητών (με προσκόμιση τίτλων από το 1884)- ιδιωτικό δάσος Αντικειμενικό κριτήριο θεωρούνται οι α/φ του 1937 για την Αττική και του 1945 για την λοιπή Ελλάδα. Αν αγροί μέχρι το 1940 εκαλλιεργούντοαλλά μετά δασώθηκαν, αναγνωρίζεται ότι δεν ανήκουν στην κυριότητα του δημοσίου. Μπορεί να γίνει ανταλλαγή γης. 9
Σύνταγμα του 1975 Άρθρο 24 Όποια ανάπτυξη επιφέρει ζημιά στο περιβάλλον δεν θεωρείται βιώσιμη ανάπτυξη Προστατεύει τα δάση Απαγορεύει την αλλαγή χρήσης των δασών εκτός αν αυτό επιβάλλεται από λόγους της Εθνικής Οικονομίας 10
Δασικό κτηματολόγιο- ιστορία Δεκαετία 70 Ορθοφωτοχάρτες (αναλογική μορφή) Ο/Φ 1:5000 από α/φ 1945, 1978 Καθορισμός οριογραμμών με φωτοερμηνευτική διαδικασία Δεδομένα σχετικά με την θέση, χρήση, βλάστηση, ιδιοκτησία, όρια, αξία, κλπ Διαδικασία δημοσιότητας, ενστάσεις Εκδίκαση Οριστικοποίηση κτ. Χάρτη και πίνακα Εγγραφή Εργασίες με 45 συνεργεία 1,9 εκ. στρέμματα, 109 κτ. Χάρτες, 19,000 ενστάσεις, 1,000 εκδικάστηκαν, 1,9 δισ δρχ, ήτοι: 1000δρχ/στρέμμα, 150 χρόνια 11
Εικόνα 1.Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο των περιοχών Πύλιζα, Αγ. Αικατερίνη & Άνω Ν.Ζωή 12
Εικόνα 2.Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο των περιοχών Πύλιζα, Αγ. Αικατερίνη & Άνω Ν.Ζωή 13
Εικόνα 3.Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο των περιοχών Πύλιζα, Αγ. Αικατερίνη & Άνω Ν.Ζωή 14
Περιοχή αυθαιρέτων σε δασική περιοχή που βρίσκεται σε επαφή με αστική περιοχή στην Κερατέα Εικόνα 4. Περιοχή αυθαιρέτων σε δασική περιοχή 15
Χαρακτηρισμός δασών - διαδικασία Πρωτοβάθμια & δευτεροβάθμια επιτροπή Μέσο όρο 6-7 χρόνια Στην βορειοανατολική Αττική μόνο εκκρεμούν 6,000-7,000 υποθέσεις Για να μη θεωρηθεί μια περιοχή δάσος ή δασική έκταση, όταν σήμερα έχει δασική βλάστηση, θα πρέπει: Στις α/φ του 1945 να ήταν αγροτική έκταση Να υπάρχει συμβόλαιο προ του 1945 Τότε χαρακτηρίζεται ως δασωμένος αγρός και μπορεί να αξιοποιηθεί 16
Προστασίαδασικών περιοχών μέσω κτηματολογίου A) Ορθοφωτοχάρτης με δασικές περιοχές A) Σύνταξη δασικών χαρτών Σε ορθοφωτογραφίες κλίμακας 1:5.000 για το 1945 Σε ορθοφωτογραφίες κλίμακας 1:5.000 πρόσφατες προϋπολογισμός: 8,3 million Εικόνα 5. Ορθοφωτοχάρτης σε δασική περιοχή 17
Διαδικασία κύρωσης Δασικών Χαρτών Ν3889/2010 (1/6) Το χαρτογραφικό υλικό αφού συμπληρωθεί με τα φωτοερμηνευτικά στοιχεία των αεροφωτογραφιών και τα διαθέσιμα στοιχεία της δασικής υπηρεσίας, αποτελεί το δασικό χάρτη. Ως βάση για τον προσδιορισμό των δασικών περιοχών λαμβάνεται η παλαιότερη και η πλησιέστερη προς το χρόνο κατάρτισης του δασικού χάρτη, αεροφωτογραφία. Αρμόδια για την κατάρτιση του δασικού χάρτη είναι η Διεύθυνση Δασών της Περιφέρειας στο νομό. μέσα σε προθεσμία τριάντα (30) ημερών από την κήρυξη της περιοχής υπό κτηματογράφηση οι εργασίες της παραγράφου 3 εκτελούνται από την εταιρεία «ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Α.Ε.» (σήμερα: ΕΚΧΑ) με αναθέσεις σε ιδιωτικά γραφεία εκπόνησης δασικών μελετών 18
Διαδικασία κύρωσης Δασικών Χαρτών Ν3889/2010 (2/6) θεωρείται από τη Διεύθυνση Δασών μέσα σε τρεις (3) μήνες από την υποβολή του σε αυτήν. Η θεώρηση δεν υλοποιήθηκε ποτέ, παρά μόνο σε ελάχιστο δείγμα χαρτών, γιαυτόη αρμοδιότητα αυτή έχει περιέλθει προσφάτως στην ΕΚΧΑ. Αν απαιτούνται διορθώσεις, ο χάρτης διορθώνεται και συμπληρώνεται από το γραφείο αυτό, σύμφωνα με τις υποδείξεις της Διεύθυνσης Δασών, και θεωρείται με τον ίδιο τρόπο το αργότερο μέσα σε πέντε (5) μήνες από την αρχική υποβολή του. Αναρτάταιμε μέριμνα της αρμόδιας για τη θεώρηση Διεύθυνσης Δασών, μαζί με πρόσκληση των ενδιαφερομένων για την υποβολή αντιρρήσεων κατ αυτού, σε εμφανή θέση των γραφείων της Διεύθυνσης Δασών, στο οικείο Δασαρχείο και στα δημοτικά και τοπικά δημοτικά ή διαμερισματικά καταστήματα των οικείων πρωτοβάθμιων Ο.Τ.Α.. 19
Διαδικασία κύρωσης Δασικών Χαρτών Ν3889/2010 (3/6) Δημοσιοποιείται και μέσω διαδικτύου από τις ιστοσελίδες του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, της οικείας Περιφέρειας και της εταιρείας «ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Α.Ε.». Ο χάρτης παραμένει αναρτημένος στο διαδίκτυο μέχρι την κύρωσή του Επιτρέπεται η υποβολή αντιρρήσεων ηλεκτρονικά μέσα σε αποκλειστική προθεσμία σαράντα πέντε (45) ημερών, η οποία αρχίζει από την τελευταία δημοσίευση της σχετικής πρόσκλησης στον τύπο. Στις αντιρρήσεις αναγράφονται:οιγεωγραφικές συντεταγμένες των κορυφών του πολυγώνου που περικλείει την έκταση της οποίας αμφισβητείται ο χαρακτήρας, σύμφωνα με τον αναρτηθένταδασικό χάρτη, και το εμβαδόν αυτής, τα στοιχεία στα οποία στηρίζεται το έννομο συμφέρον του ενδιαφερόμενου, και τα στοιχεία που πιστοποιούν την καταβολή του αναλογούντος ειδικού τέλους. Με τις αντιρρήσεις προβάλλονται λόγοι που αφορούν αποκλειστικά και μόνο στην αμφισβήτηση του χαρακτήρα των εμφανιζόμενων στο χάρτη εκτάσεων. 20
Διαδικασία κύρωσης Δασικών Χαρτών Ν3889/2010 (4/6) Η εταιρεία «ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Α.Ε.», επεξεργάζεται τα στοιχεία των αντιρρήσεων και αποτυπώνει στο δασικό χάρτη με πράσινο περίγραμμα και πράσινη διαγράμμιση τις εκτάσεις για τις οποίες δεν υποβλήθηκαν αντιρρήσεις. Ο δασικός χάρτης με αποτυπωμένες τις εκτάσεις, για τις οποίες δεν ασκήθηκαν αντιρρήσεις, θεωρείται από τη Διεύθυνση Δασών μέσα σε σαράντα (40) ημέρες από τη λήξη της προθεσμίας υποβολής των αντιρρήσεων Ο δασικός χάρτης κυρώνεται ως προς τα τμήματά του με πράσινο περίγραμμα και πράσινη διαγράμμιση, με απόφαση του Γενικού Γραμματέα της Περιφέρειας Ο κυρωμένος δασικός χάρτης δημοσιεύεται αμέσως στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Από την ημερομηνία δημοσίευσής του καθίσταται οριστικός και έχει πλήρη αποδεικτική ισχύ σε κάθε διοικητική ή δικαστική αρχή για όλα τα τμήματα που αποτυπώνονται με πράσινο περίγραμμα και πράσινη διαγράμμιση 21
Διαδικασία κύρωσης Δασικών Χαρτών Ν3889/2010 (5/6) Επιτροπές Εξέτασης Αντιρρήσεων (ΕΠ.Ε.Α.) Κατά τη διαδικασία των αντιρρήσεων δεν εξετάζονται θέματα ιδιοκτησίας, παρά μόνο στο μέτρο που αυτό είναι αναγκαίο για την απόδειξη του εννόμου συμφέροντος, ούτε θίγονται ιδιοκτησιακά δικαιώματα του Δημοσίου ή ιδιωτών. Κατά των πράξεων κύρωσης δασικών χαρτών επιτρέπεται η άσκηση αιτήσεως ακυρώσεως ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας. Αίτηση ακυρώσεως κατά του κυρωθέντος δασικού χάρτη δύναται να ασκήσει και ο Υπουργός Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Κλιματικής Αλλαγής, για την παράλειψη να περιληφθεί σε αυτόν ορισμένη έκταση. Μετά την, τμηματική ή ολική, κύρωση του δασικού χάρτη, δεν επιτρέπεται αναμόρφωσή του, εκτός αν τούτο επιβάλλεται από αμετάκλητη δικαστική απόφαση. Κατ εξαίρεση, επιτρέπεται η αναμόρφωση μόνο με την προσθήκη νέων περιοχών που δασώθηκαν μετά την κύρωση του δασικού χάρτη 22
Διαδικασία κύρωσης Δασικών Χαρτών Ν3889/2010 (6/6) Hαρμόδια Διεύθυνση Δασών προβαίνει σε κατάρτιση και τήρηση Δασολογίου Eιδικό τέλος άσκησης των αντιρρήσεων της παραγράφου 1 του άρθρου 15, το οποίο κατατίθεται στο Πράσινο Ταμείο, σε ειδικό Κωδικό με την ονομασία «Ταμείο Δασικών Χαρτών», και κλιμακώνεται ανάλογα με το εμβαδόν της έκτασης της οποίας αμφισβητείται ο χαρακτήρας. Οι ΟΤΑ επισημαίνουν με πορτοκαλί χρώμα το περίγραμμα των ορίων των οικισμών, όπως τα όρια αυτά έχουν εγκριθεί με πράξεις της Διοίκησης 23
Ιστορική εξέταση των χρήσεων γης Βόρειος Αττική, Αγ. Στέφανος 1945 Εικόνα 6. Χρήσεις γης στη Β. Αττική, Αγ.Στέφανος 1945 KTIMATOLOGIO S.A. FIG/UN ECE Workshop Athens 10-14/12/2012 24
Αστικοποίηση & Ανάπτυξη Βόρειος Αττική, Αγ Στέφανος 2009 Εικόνα 7.Αστικοποίηση & Ανάπτυξη στη Β. Αττική, Αγ.Στέφανος 2009 KTIMATOLOGIO S.A. FIG/UN ECE Workshop Athens 10-14/12/201225
Ιστορική εξέταση των χρήσεων γης Νότια Αττική, Ανθούσα 1945 Εικόνα 8. Χρήσεις γης στη Ν. Αττική, Ανθούσα 1945 KTIMATOLOGIO S.A. FIG/UN ECE Workshop Athens 10-14/12/2012 26
Αστικοποίηση & Ανάπτυξη Νότια Αττική, Ανθούσα 2009 Εικόνα 9. Χρήσεις γης στη Ν. Αττική, Ανθούσα 2009 KTIMATOLOGIO S.A. FIG/UN ECE Workshop Athens 10-14/12/2012 27
Statistics (Source: National Forest Inventory, 1992). Συνολική έκταση δασών: 65.054.990 στρέμματα ιδιωτικά: 1.998.700στρέμματα κοινοτικά, μοναστηριακά: 4.226.980 στρέμματα Οι υπόλοιπες δημόσιες εκτάσεις είναι στην αρμοδιότητα των Δασικών Υπηρεσιών 28
Ο Δασικός Χάρτης Υπόμνημα: Δ: Δάσος A: Άλλη χρήση Εικόνα 10. Παράδειγμα δασικού χάρτη The Forest Map defines the lands ruled by Forest Law. KTIMATOLOGIO S.A. FIG/UN ECE Workshop Athens 10-14/12/2012 29
Web-based GIS Application for Forest Map Suspension Εικόνα 11. Ανάρτηση δασικού χάρτη KTIMATOLOGIO S.A. FIG/UN ECE Workshop Athens 10-14/12/2012 30
Pilot Study Area Εικόνα 12.Πιλοτική περιοχή μελέτης Μαραθώνα και Πεντέλης KTIMATOLOGIO S.A. FIG/UN ECE Workshop Athens 10-14/12/2012 31
Preliminary Results PENTELI MARATHON Total Area (ha) 2.379,5 9.463,2 Parcels 2.116 19.716 Area of Authorized Forest Map (ha) 1.970,4 3.848,1 Area of State declaration on Forests & Forestlands (ha) 197,5 901 Total Area of Forests & Forestlands (ha) 2.167,9 4.749,1 Total Area affected (%) 91,10% 50,20% Urban Area (ha) 187,1 303,5 Parcels affected 962 4.622 Parcels affected (%) 46,80% 24,10% KTIMATOLOGIO S.A. FIG/UN ECE Workshop Athens 10-14/12/2012 32
Land Uses Affected Parcels with buildings 380 600 Parcels with Residential Use 350 517 Multi-ownership Residential Use 150 106 Commercial Use 16 12 Residential Use by Number of Floors Ground Floor 50 35 1 166 404 2 127 141 3 31 18 4 5 2 5 0 0 6 1 1 10-14/12/2012 KTIMATOLOGIO S.A. FIG/UN ECE Workshop Athens 33
Πεντέλη State Declaration to Cadastre Εικόνα 13. Οικισμός Πεντέλης -Καταχώρηση στο Κτηματολόγιο KTIMATOLOGIO S.A. FIG/UN ECE Workshop Athens 10-14/12/2012 34
Penteli Settlement Authorized Forest Map & State Declaration to Cadastre Εικόνα 14. Οικισμός Πεντέλης -Καταχώρηση δασικού χάρτη στο Κτηματολόγιο KTIMATOLOGIO S.A. FIG/UN ECE Workshop Athens 10-14/12/2012 35
Παράρτημα (1/2) Εικόνα 4. «Περιοχή αυθαιρέτων σε δασική περιοχή» : «Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος επικοινωνήστε μαζί μας.» Εικόνα 6. «Χρήσεις γης στη Β. Αττική, Αγ.Στέφανος 1945» από Κτηματολόγιο Α.Ε. (http://www.ktimatologio.gr/) - CC: BY Εικόνα 7. «Αστικοποίηση & Ανάπτυξη στη Β. Αττική, Αγ. Στέφανος 2009» από Κτηματολόγιο Α.Ε. (http://www.ktimatologio.gr/) - CC: BY Εικόνα 8. «Χρήσεις γης στη Ν. Αττική, Ανθούσα 1945» από Κτηματολόγιο Α.Ε. (http://www.ktimatologio.gr/) - CC: BY Εικόνα 9. «Χρήσεις γης στη Ν. Αττική, Ανθούσα 2009» από Κτηματολόγιο Α.Ε. (http://www.ktimatologio.gr/) - CC: BY 36
Παράρτημα (2/2) Εικόνα 10. «Παράδειγμα δασικού χάρτη» από Κτηματολόγιο Α.Ε. (http://www.ktimatologio.gr/) - CC: BY Εικόνα 11. «Ανάρτηση δασικού χάρτη» από Κτηματολόγιο Α.Ε. (http://www.ktimatologio.gr/) - CC: BY Εικόνα 12. «Πιλοτική περιοχή μελέτης Μαραθώνα και Πεντέλης» από Κτηματολόγιο Α.Ε. (http://www.ktimatologio.gr/) - CC: BY Εικόνα 13. «Οικισμός Πεντέλης -Καταχώρηση στο Κτηματολόγιο»από Κτηματολόγιο Α.Ε. (http://www.ktimatologio.gr/) - CC: BY Εικόνα 14. «Οικισμός Πεντέλης -Καταχώρηση δασικού χάρτη στο Κτηματολόγιο»από Κτηματολόγιο Α.Ε. (http://www.ktimatologio.gr/) - CC: BY 37
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα Ε.Μ.Π.» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.