1. Αντιστοίχισε τα χαρακτηριστικά, που καταγράφονται στη αριστερή στήλη με τα αντικείμενα ή φαινόμενα, που παρατηρούνται στο ηλιακό σύστημα και περιέχονται στην δεξιά στήλη Α. Κινείται σε ελλειπτική τροχιά. α. Κομήτης Β. Η πυκνότητα της ελαττώνεται όσο απομακρυνόμαστε από τον Ήλιο. Γ. Ακολουθεί τον πλανήτη στην κίνηση του γύρω από τον Ήλιο.. Μέρος του εξαχνώνεται όσο πλησιάζει στον Ήλιο. Ε. Εμφανίζονται στον ουρανό περιοδικά. ΣΤ. Είναι γνωστά ως «αστέρια που πέφτουν». Ζ. Κινούνται σε τροχιά που είναι ανάμεσα στον Άρη και στον ία. Η. Σύμφωνα με μια από τις επικρατούσες θεωρίες δημιουργήθηκαν ταυτόχρονα με τα υπόλοιπα μέλη του ηλιακού συστήματος και βρίσκονται σε τεράστιες αποστάσεις από τον Ήλιο. Θ. ημιουργούν τη λεγόμενη βροχή η οποία εμφανίζεται περιοδικά. Ι. Εμφανίζεται την άνοιξη λίγο μετά τη δύση του Ηλίου και το φθινόπωρο πριν από την ανατολή του Ηλίου. ΙΑ. Όταν είναι αρκετά μεγάλα κατά την πτώση τους στη Γη προκαλούν κρατήρες β. ίιος πλανήτης γ. Ζωδιακό φως δ. ορυφόρος ε. Μετεωρίτης στ. Μεσοπλανητική ύλη ζ. Αστεροειδής η. Μετέωρο
2. Αντιστοίχισε τις χαρακτηριστικές ημέρες του έτους που περιέχει η αριστερή στήλη με τα φαινόμενα που καταγράφονται στη δεξιά στήλη. Αντιστοιχούν περισσότερα από ένα φαινόμενα για κάποιες μέρες Α. Το μεσημεριανό ύψος του Ήλιου είναι μέγιστο. α. Χειμερινό ηλιοστάσιο. Β. Το μεσημεριανό ύψος του Ήλιου είναι ελάχιστο. Γ. Η ήμερα έχει ίση διάρκεια με τη νύχτα., β. Θερινό ηλιοστάσιο. γ. Εαρινή ισημερία. δ. Φθινοπωρινή ισημερία.. Η ημέρα έχει μέγιστη διάρκεια. Ε. Συμβαίνει στις 22 εκεμβρίου (στο βόρειο ημισφαίριο). ΣΤ. Η φαινόμενη ημερήσια τροχιά του Ήλιου είναι ένας κύκλος που βρίσκεται στο επίπεδο του ισημερινού της Γης. Ζ. Σε έναν τόπο του νοτίου ημισφαιρίου η ημέρα έχει μέγιστη διάρκεια. 3. Αντιστοιχίστε καθένα από τα στοιχεία της Α στήλης με ένα από τα στοιχεία της Β στήλης: Α. Εσωτερικός πλανήτης Β. Φθινοπωρινή ισημερία Γ. ίιος πλανήτης 1. 22 εκεμβρίου 2. Αφροδίτη 3. 23 Σεπτεμβρίου 4. Κρόνος 4. Να γράψετε στη κόλλα σας την επιλογή που συμπληρώνει την παρακάτω πρόταση: Ο Ήλιος μας θα καταλήξει σε Α. μαύρη τρύπα Β. λευκό νάνο Γ. αστέρα νετρονίων 5. Να επιλέξετε τη σωστή από τις προτεινόμενες απαντήσεις Α. Από εξώθερμες χημικές αντιδράσεις, που συμβαίνουν στο εσωτερικό του. Β. Λόγω της συνεχούς συστολής του, η δυναμική του ενέργεια μειώνεται και Σελίδα 2 από 10
μετατρέπεται σε θερμότητα. Γ. Από την πυρηνική σχάση πλουτωνίου και άλλων ραδιενεργών υλικών, που υπάρχουν στον πυρήνα του.. Από τις συντήξεις πυρήνων υδρογόνου, που συμβαίνουν στον πυρήνα του. 6. Η κατάταξη των ζωνών της ατμόσφαιρας της Γης, από την επιφάνεια της προς το διάστημα είναι: α)τροπόσφαιρα, μεσόσφαιρα, ιονόσφαιρα, στρατόσφαιρα. β) μεσόσφαιρα Α. μαύρη τρύπα Β. λευκό νάνο Γ. αστέρα νετρονίων, τροπόσφαιρα, ιονόσφαιρα, στρατόσφαιρα. γ) ιονόσφαιρα, τροπόσφαιρα, μεσόσφαιρα, στρατόσφαιρα. δ) στρατόσφαιρα, τροπόσφαιρα, ιονόσφαιρα, μεσόσφαιρα. ε) τροπόσφαιρα, στρατόσφαιρα, μεσόσφαιρα, ιονόσφαιρα. 7. Γράψτε στο γραπτό σας το αριθμό της πρότασης και δίπλα τις σωστές λέξεις που απαιτούνται για την συμπλήρωσή τους. i. Στο σχήμα φαίνεται η ουράνια σφαίρα με ΠΠ τον άξονα περιστροφής της Γης. Αναγράψτε α. Ο αστέρας που ευρίσκεται στο σημείο Π, ονομάζεται Μονάδες 5 β. Πως ονομάζονται οι αστέρες στις θέσεις β1, β2. και β3 ii. Η προς ανατολάς φαινόμενη κίνηση των πλανητών ονομάζεται, ενώ η προς δυσμάς ονομάζεται. Ο Ήλιος και η Σελήνη, ως προς έναν επίγειο παρατηρητή, κινούνται πάντοτε προς. iii. Στις 22 Ιουνίου: Το μεσημεριανό ύψος του Ήλιου έχει τη τιμή από όλες τις άλλες ημέρες του έτους. Η ημέρα έχει τη διάρκειά της και η απόσταση των σημείων της ανατολής και της δύσης από το σημείο του βορρά στον ορίζοντα έχει τη τιμή της. Την ημέρα αυτή λέμε ότι ο Ήλιος βρίσκεται στο θερινό iv. Στις 22 εκεμβρίου: Σελίδα 3 από 10
Το μεσημεριανό ύψος του Ήλιου έχει την ετήσια τιμή του, η ημέρα την διάρκειά της και η γωνιακή απόσταση της ανατολής και της δύσης από το σημείο του βορρά στον ορίζοντα είναι η δυνατή. Ο Ήλιος την ημέρα αυτή βρίσκεται στο. v. Οι πλανήτες διαιρούνται σε δύο κατηγορίες: Στους σε σχέση με τη Γη πλανήτες, που είναι ο Ερμής και η Αφροδίτη, και στους, που είναι οι πέραν της Γης πλανήτες. Ακόμη μπορούν να χωριστούν ανάλογα με τη σύστασή και την πυκνότητά τους στους πλανήτες, που είναι οι Ερμής, Αφροδίτη, Γη και Άρης, και στους που είναι οι υπόλοιποι πλανήτες εκτός του Πλούτωνα. vi. Όταν η Σελήνη, καθώς περιφέρεται γύρω από τη Γη μπει στον, ένα μέρος ή και ολόκληρος ο φωτεινός της δίσκος καλύπτεται από αυτή έχουμε, Σε περίπτωση που η Σελήνη μπει ολόκληρη στη σκιά της Γης έχουμε. vii. Οι βασικές κινήσεις της Σελήνης, είναι δύο. Κινείται γύρω από τη Γη σε τροχιά και συμπληρώνει μια περιφορά γύρω από αυτήν σε 29,53 ημέρες. Ο χρόνος αυτός ονομάζεται μήνας. Επίσης περιστρέφεται γύρω από τον άξονα της και συμπληρώνει μια περιστροφή σε.27,3 ημέρες. Ο χρόνος αυτός ονομάζεται μήνας. Αποτέλεσμα των δύο αυτών κινήσεων είναι η Σελήνη να Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται σύγχρονη περιστροφή της Σελήνης. viii. Οι ηλιακές κηλίδες είναι ένα φαινόμενο περιοδικό. Το πλήθος τους μεταβάλλεται περιοδικά, με περίοδο, από έναν μέγιστο αριθμό μέχρι σχεδόν πλήρους εξαφάνισης τους από τον ηλιακό δίσκο. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται.... ix. Οι τροχιές των πλανητών είναι, στη μια των οποίων βρίσκεται ο ( πρώτος νόμος του Κέπλερ) x. Η ακτίνα που συνδέει τον Ήλιο με τον πλανήτη κατά την κίνηση του Σελίδα 4 από 10
xi. xii. xiii. xiv. γύρω απ αυτόν διαγράφει σε επιφάνειες με. (δεύτερος νόμος του Κέπλερ). Οι περισσότεροι αστέρες του διαγράμματος H-R βρίσκονται κατά μήκος μιας ζώνης που διασχίζει διαγώνια το διάγραμμα και ονομάζεται... Οι αστέρες της ζώνης αυτής, ανάμεσα στους οποίους είναι και ο Ήλιος, ονομάζονται. Στο κάτω δεξιό άκρο της ζώνης αυτής αντιστοιχούν αστέρες θερμοκρασίας (χρώματος κόκκινου), ενώ στο επάνω αριστερό άκρο αστέρες. θερμοκρασίας (χρώματος μπλε). Αστέρες με έχουν έναν κύκλο ζωής που διαρκεί λίγες χιλιάδες χρόνια, με πολύ βίαιο τέλος, ενώ οι αστέρες παραμένουν σχεδόν αμετάβλητοι για εκατοντάδες εκατομμύρια ή δισεκατομμύρια χρόνια. Οι σπειροειδείς γαλαξίες χωρίζονται σε δύο κατηγορίες. Σε αυτούς που η κεντρική περιοχή είναι. μορφής. και σε αυτούς που η κεντρική περιοχή έχει μορφή. Οι δύο κατηγορίες αυτές χωρίζονται σε υποκατηγορίες ανάλογα με το μέγεθος και τη μορφή τους. Ο Γαλαξίας μας ανήκει στην... κατηγορία. Το 90% των αστέρων που βλέπουμε στον ουρανό ανήκουν στην... Είναι λοιπόν εύλογο να συμπεράνουμε ότι οι αστέρες περνούν τον περισσότερο χρόνο της ζωής τους ως. 8. Να γράψετε στην κόλλα σας τον αριθμό και δίπλα να χαρακτηρίσετε την πρόταση σαν «Σωστή» ή «Λάθος» 1. Η αστρονομική παρατήρηση στηρίζεται κυρίως στις πληροφορίες που προέρχονται από τη συγκέντρωση, την ανάλυση και την επεξεργασία της ακτινοβολίας των ουράνιων σωμάτων. 2. Ένας επίγειος παρατηρητής βλέπει όλα τα ουράνια σώματα να διαγράφουν, σε 24 ώρες, κυκλικές τροχιές γύρω από τη Γη, λόγω της περιστροφής της Γης γύρω από τον άξονά της 3. Η εκλειπτική είναι η προβολή της τροχιάς της Γης πάνω στην ουράνια σφαίρα. 4. Η Γη κάνει και άλλες κινήσεις, πέραν της περιφοράς γύρω από τον Ήλιο Σελίδα 5 από 10
και της περιστροφής γύρω από τον άξονά της. 5. Ο άξονας περιστροφής της Γης γύρω από τον εαυτό της, είναι κάθετος στο επίπεδο της τροχιάς της γύρω από τον Ήλιο. 6. Οι σχετικές αποστάσεις μεταξύ των αστέρων φαίνονται αμετάβλητες, από έναν επίγειο παρατηρητή, επειδή οι αποστάσεις τους από τη Γη είναι τεράστιες. 7. Η ταχύτητα ενός πλανήτη που περιφέρεται σε τροχιά γύρω από τον Ήλιο, είναι ανεξάρτητη από τη θέση του. 8. Η εκτροπή της ουράς των κομητών, που πλησιάζουν τον Ήλιο, οφείλεται στην κίνηση του ηλιακού ανέμου από τον Ήλιο προς το διάστημα. 9. Οι ηλιακές κηλίδες είναι μόνιμοι και αμετάβλητοι σχηματισμοί της φωτόσφαιρας. 10. Με τη βοήθεια των διαγραμμάτων Hertzsprung Russel (H R) έχουμε τη δυνατότητα να εξάγουμε συμπεράσματα σχετικά με την εξέλιξη των αστέρων 11. Τα φορτισμένα σωματίδια του ηλιακού ανέμου είναι δυνατό να παγιδευτούν από το γήινο μαγνητικό πεδίο. Από την αλληλεπίδραση τους με τα άτομα και τα μόρια της ατμόσφαιρας δημιουργείται το πολικό σέλας. 12. Η μετατόπιση του Ήλιου σε σχέση με τους απλανείς αστέρες, που παρατηρεί ένας επίγειος παρατηρητής κατά τη διάρκεια ενός έτους, οφείλεται στην περιοδική κίνηση της Γης γύρω απ' αυτόν. 13. Η χρωμόσφαιρα είναι το αδιαφανές, ορατό μέρος της ηλιακής ατμόσφαιρας. Το φάσμα της ακτινοβολίας της είναι συνεχές. 14. Μια έκλειψη Σελήνης μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο κατά τη διάρκεια της Πανσέληνου. 15. Η εκτροπή της ουράς των κομητών, που πλησιάζουν τον Ήλιο, οφείλεται στην κίνηση του ηλιακού ανέμου από τον Ήλιο προς το διάστημα. 16. Από την ανάλυση και τη μελέτη του φάσματος της ηλιακής ακτινοβολίας ανακαλύφθηκε ότι στον Ήλιο υπάρχουν χημικά στοιχεία, εντελώς διαφορετικά από αυτά, από τα οποία αποτελείται η Γη. 17. Με τη βοήθεια των διαγραμμάτων Hertzsprung Russel (H R) έχουμε τη δυνατότητα να εξάγουμε συμπεράσματα σχετικά με την εξέλιξη των Σελίδα 6 από 10
αστέρων. 18. Εάν γνωρίζουμε το φαινόμενο και το απόλυτο μέγεθος ενός αστέρα, μπορούμε να υπολογίσουμε την απόστασή του από τη Γη. 19. Οι πρωτοαστέρες σχηματίζονται από τη βαρυτική συστολή και περιστροφή μεσοαστρικών νεφών, που αποτελούνται κυρίως από υδρογόνο. 20. Οι εποχές προκαλούνται από την μετάπτωση του άξονα της Γης. 9. Σε πόσες μέρες από σήμερα θα έχουμε το θερινό ηλιοστάσιο; Τι συμβαίνει τότε; 10. Τι ονομάζουμε α. 1 Αστρονομική μονάδα (1AU), β. 1 έτος φωτός (1ly) γ. 1 parsec (παρσέκ) pc 11. Ποια πρέπει να είναι η θέση των τριών σωμάτων Γης, Ηλίου και Σελήνης ώστε να έχουμε α) έκλειψη Σελήνης β) έκλειψη Ηλίου. Σε ποια φάση πρέπει να βρίσκεται η Σελήνη κατά τις εκλείψεις αυτές; 12. Ι. Ποια από τα παρακάτω φαινόμενα οφείλονται στην περιφορά της Σελήνης γύρω από την Γη; Α. Οι εκλείψεις Ηλίου και Σελήνης Β. Παλιρροϊκές δυνάμεις Γ. Φάσεις της Σελήνης. Οι εποχές του έτους Ε. Η μετάπτωση του άξονα της Γης ΙΙ. Περιγράψτε περιληπτικά ένα από αυτά 13. Να γράψετε την σχέση που συνδέει το απόλυτο μέγεθος Μ, το φαινόμενο μέγεθος m και την απόσταση r σε parsec, ενός αστέρα. Να βρείτε το απόλυτο μέγεθος αστέρα με φαινόμενο μέγεθος 7,5, που βρίσκεται σε απόσταση 32,6 έτη φωτός. 14. Να διατυπώσετε τους νόμους του Κέπλερ. 15. Να γράψετε την σχέση που συνδέει το απόλυτο μέγεθος Μ, το φαινόμενο Σελίδα 7 από 10
μέγεθος m και την απόσταση r σε parsec, ενός αστέρα. Να βρείτε το απόλυτο μέγεθος αστέρα με φαινόμενο μέγεθος 7,5, που βρίσκεται σε απόσταση 32,6 έτη φωτός. 16. Μελανές οπές.(μαύρες τρύπες) Ποιοι αστέρες καταλήγουν σε μελανές οπές; Τι γνωρίζετε για τα στάδια εξέλιξης τους και τι για το βαρυτικό πεδίο τους ; 17. Ποια θα είναι η τύχη του Ήλιου όταν, μετά το υδρογόνο, εξαντληθεί και το ήλιο στον πυρήνα του; 18. α) Με βάση τα δεδομένα του πίνακα, και το διάγραμμα H-R βρείτε σε ποια κατηγορία ανήκουν οι αστέρες Αστέρας Φωτεινότητα σχετική ως προς τον Ήλιο Επιφανειακή θερμοκρασία (Κ) Ήλιος 1,0 5.800 Αντάρης 65.000 3.500 Αρκτούρος 200 4.300 Σείριος Β 0,002 20.000 β) Σε ποια θέση θα τοποθετούσατε τον Ήλιο και τον Σείριο Β στο διάγραμμα H-R; γ) Πως λέγονται οι αστέρες της κύριας ακολουθίας; 19. Να συμπληρώσετε στο φύλλο απαντήσεων την τελευταία στήλη του πίνακα με τον αριθμό που αντιστοιχεί στον αστέρα στο επισυναπτόμενο Σελίδα 8 από 10
διάγραμμα ΗR. Αστέρας Θερμοκρασία Απόλυτη Λαμπρότητα Σείριος 12000 ο C 25 Αίγα 6000 ο C 150 Ρίγκελ 12000 ο C 40000 Προκύων 6500 ο C 8 Μπέτελγκεζ 3500 ο C 17000 Αλδεβαράν 4500 ο C 90 Αριθμός στο διάγραμμα 20. α. Να περιγράψετε και να εξηγήσετε το φαινόμενο της έκλειψης του Ήλιου. β. Πότε συμβαίνει ολική και πότε δακτυλιοειδής έκλειψη του Ήλιου. γ. Ποια φαινόμενα παρατηρούνται στη Γη κατά την ολική έκλειψη του Ήλιου;. Γιατί οι αστρονόμοι θεωρούν την ολική έκλειψη του Ήλιου ως μια μοναδική Σελίδα 9 από 10
ευκαιρία για να μελετήσουν τον Ήλιο; Ποιο μέρος της δομής του μελετούν; 21. Α. Τι είναι οι κομήτες, ποιοι ονομάζονται περιοδικοί και ποια είναι τα μέρη ενός κομήτη; Β. Γιατί η ουρά του κομήτη κατευθύνεται πάντοτε αντίθετα από τον Ήλιο; 22. α) Ποια είναι η δομή του γαλαξία μας; (ονομαστικά) β) Πως ταξινομούνται οι γαλαξίες σε σχέση με το σχήμα τους; (ονομαστικά και συμβολισμοί) Σελίδα 10 από 10