ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ ΕΠΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ συλλογικοί μύθοι απαγγελία ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ ΛΥΡΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ καθημερινή ζωή μουσική, χορός διαλογικά μέρη (τα απαγγέλλουν υποκριτές = ηθοποιοί) έξοδος επεισόδια πρόλογος λυρικά ή χορικά μέρη (τα τραγουδά ενώ χορεύει ο χορός) κομμοί, μονωδίες, διωδίες πάροδος στάσιμα
ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ - ΔΡΑΜΑ τραγωδία Αισχύλος Σοφοκλής Ευριπίδης σατυρικό δράμα (σάτυροι= τραγόμορφοι ακόλουθοι του Διονύσου) και τραγοπόδαροι κωμωδία Αριστοφάνης
ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ (Δράμα) < δράω δρω = πράττω (= αναπαράσταση ενός γεγονότος μπροστά στους θεατές, μίμηση μιας πράξεως) (Τραγωδία) < ωδή τράγων (= τραγόμορφοι ακόλουθοι του Διονύσου) (λατρεία Διονύσου) (=θεός κρασιού και βλάστησης) (έκσταση) < εξίστημι = βγαίνω εκτός εαυτού και κατέχομαι από το πνεύμα του θεού (θεοληψία) (Μεταμφίεση): στεφανώνονταν με κισσό, άλειφαν με τρυγία (κατακάθι του κρασιού) το πρόσωπο, φορούσαν δέρματα ζώων και έπαιρναν τη μορφή σατύρων. (Διθύραμβος): χορικός ύμνος (αναπαράσταση της ζωής του θεού Διονύσου). Ο Χορός τραγουδούσε συμβατικές επωδούς ενώ ο Κορυφαίος αυτοσχεδίαζε. Αρίων: ποιητής και μουσικός, δίνει τεχνική μορφή στον Διθύραμβο, o ευρετής του τραγικού τρόπου, χρησιμοποιεί χορό μεταμφιεσμένων (τραγόμορφων) σατύρων. Θέσπις: ο πρώτος υποκριτής (που αποκρίνεται = μιλά στο Χορό) στάθηκε απέναντι στο χορό και άρχισε να διαλέγεται μαζί τους, υποδυόμενος έναν ρόλο, σταμάτησε να τραγουδά κι άρχισε να αφηγείται και να παριστάνει την ιστορία.
ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ Τραγωδία < ωδή τράγων (= τραγόμορφοι ακόλουθοι του Διονύσου) λατρεία Διονύσου (=θεός κρασιού και βλάστησης) έκσταση < εξίστημι = βγαίνω εκτός εαυτού και κατέχομαι από το πνεύμα του θεού (θεοληψία) Μεταμφίεση: στεφανώνονταν με κισσό, άλειφαν με τρυγία (κατακάθι του κρασιού) το πρόσωπο, φορούσαν δέρματα ζώων και έπαιρναν τη μορφή σατύρων.
ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΤΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ: αποτελούσε τμήμα της λατρείας του Διονύσου παριστανόταν κατά τη διάρκεια των γιορτών του Διονύσου. στην Αθήνα οι παραστάσεις γίνονταν στον ιερό χώρο του Ελευθερέως Διονύσου οι νικητές στεφανώνονταν με κισσό, το ιερό φυτό του Διονύσου με την εξέλιξη της τραγωδίας η θρησκευτικότητα γίνεται στοιχείο του μύθου (της πλοκής), του ήθους (των χαρακτήρων) και της διάνοιας (των ιδεών): εκφράζεται με το σχήμα: ύβρις νέμεσις τίσις
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ: αρχικά οι μύθοι που αποτελούσαν θέματα του Διθυράμβου αντλούνταν από τη Διονυσιακή παράδοση στη συνέχεια χρησιμοποιήθηκαν μύθοι των επικών ποιητών και κυρίως οι τρεις μυθικοί κύκλοι: Θηβαϊκός κύκλος Λάβδακος Λάιος Ιοκάστη Πολυνείκης Αντιγόνη Ισμήνη Ετεοκλή Οιδίποδας Ιοκάστη Τάνταλος Πέλοπας Τρωικός κύκλος Ατρέας - Θυέστης Αγαμέμνονας - Κλυταιμνήστρα - Αίγισθος Ιφιγένεια - Ηλέκτρα -Ορέστης Μενέλαος Ελένη - Ερμιόνη Φιλοκτήτης - Αίαντας (ήρωες του Τρωικού πολέμου). Εκάβη, Ανδρομάχη (Τρωαδίτισσες) Αργοναυτικός κύκλος Ιάσονας Μήδεια
Η ακμή της τραγωδίας: η εποχή και το κλίμα της Συνθήκες ανάπτυξης H απαρχή της τραγωδίας είναι στενά συνδεδεμένη με την οργάνωση της πολιτικής ζωής και την ανάπτυξη της δράσης του πολίτη. ΑΚΜΗ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ Μεταρρυθμίσεις του Κλεισθένη (508 π.χ.) Απαρχή δημοκρατικών μεταρρυθμίσων ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ Περσικοί πόλεμοι (490-479 π.χ.) προβολή του ανθρώπου-πολίτη που αγωνίζεται για την πατρίδα του) Εδραίωση της δημοκρατίας (461-429 π.χ.) (χρυσός αιώνας του Περικλή) άμεση συμμετοχή των πολιτών στα κοινά ζητήματα Eκκλησία του Δήμου, όπου γίνεται αντιπαράθεση απόψεων διάλογος, σε κλίμα ελευθερίας, ισοτιμίας και ισηγορίας διάλογος (θέατρο = διάλογος) Στην τραγωδία κυριαρχεί ο διάλογος μεταξύ των ηθοποιών
Η ακμή της τραγωδίας: η εποχή και το κλίμα της Θεματική H Αθήνα της κλασικής εποχής χαρακτηρίζεται από έξαρση ηρωικού πνεύματος. Οι τραγωδίες είναι σκηνικές παραστάσεις όπου εξυμνείται ο ηρωικός άνθρωπος, που συγκρούεται με τη Μοίρα, την Ανάγκη, τη θεία δικαιοσύνη. Το ηθικό υπόβαθρο της τραγωδίας είναι το σχήμα «ἄτη- ὕβρις- νέμεσιςτίσις». Θέματα των τραγωδιών Οι ανεξάντλητοι ελληνικοί μύθοι Όμως οι μύθοι συνδέονται με την επικαιρότητα της εποχής που γράφονται οι τραγωδίες: περίλαμπρες νίκες κατά των Περσών η αμφισβήτηση και οι νέες ιδέες των σοφιστών η οδύνη ενός μακροχρόνιου εμφύλιου πολέμου Παγκοσμιότητα και διαχρονικότητα της τραγωδίας Αναπαριστά πανανθρώπινα προβλήματα και καταστάσεις (σχέση του ανθρώπου με το θείο, έννοια χρέους, κύρος θεσμών) Έχει υψηλή αισθητική μορφή προσφέρει υψηλή αισθητική απόλαυση
ΔΡΑΜΑΤΙΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ Διονυσιακές γιορτές: το δράμα ήταν στενά συνδεδεμένο με τις δυο σημαντικότερες διονυσιακές γιορτές, τα Μεγάλα Διονύσια και τα Λήναια επώνυμος άρχων:(ή ο άρχων βασιλεύς) επέλεγε 3 ποιητές από τους υποψήφιους Χορηγός: ο ιδιώτης που αναλάμβανε τη δαπάνη για τη διδασκαλία του Χορού. Αξίωμα δαπανηρό αλλά πολύ τιμητικό. Θεωρούνταν λειτουργία = εξυπηρέτηση του κοινού συμφέροντος κριτές: η επιλογή των κριτών ήταν αρκετά περίπλοκη διαδικασία για να αποφεύγονται οι δωροδοκίες αρχικά επιλέγονταν πιθανότατα 50 υποψήφιοι (από τις 10 φυλές) την ημέρα της γιορτής κληρώνονταν 10 μετά το τέλος των παραστάσεων (και αφού οι 10 κριτές έγραφαν τα ονόματα των ποιητών κατά σειρά προτίμησης σε πινακίδα) κληρώνονταν από τις 10 πινακίδες οι 5 έπαθλο: στεφάνι από κισσό κι έναν τρίποδα (που είχαν δικαίωμα να στήσουν στην οδό των τριπόδων, κοντά στην Ακρόπολη) θεωρικά εισιτήρια: αποζημίωση δύο οβολών ως αντίτιμο εισιτηρίου, που καθιέρωσε ο Περικλής
Το θέατρο α) κυρίως θέατρο ή κοίλο: χώρος αμφιθεατρικά διαμορφωμένο στην πλαγιά ενός λόφου Εδώλια: καθίσματα για το κοινό σε επάλληλες σειρές Διαζώματα: ένας ή δύο οριζόντιοι διάδρομοι, που χωρίζουν το κοίλο σε δύο ή τρία μέρη δίνοντας τη δυνατότητα στο κοινό να κυκλοφορούν ευκολότερα. Κλίμακες: σκάλες κατασκευασμένες κάθετα προς την ορχήστρα. Κερκίδες: τα μέρη ανάμεσα στις σκάλες. β) ορχήστρα: επίπεδος κυκλικός χώρος = ο χώρος του Χορού. Στο κέντρο της ορχήστρας υπήρχε η θυμέλη = ο βωμός του Διονύσου. γ) σκηνή: ξύλινο ορθογώνιο οικοδόμημα εκεί μεταμφιέζονταν οι ηθοποιοί, αποθήκη θεατρικού υλικού. Λογείο: υπερυψωμένος χώρος μεταξύ σκηνής και ορχήστρας. Θεολογείο: υπερυψωμένη εξέδρα, στη στέγη της σκηνής όπου εμφανίζονται οι θεοί.
Τα μέρη του θεάτρου
Τα μηχανήματα του θεάτρου εκκύκλημα: τροχοφόρο επίπεδο, όπου μεταφέρονταν τα ομοιώματα των νεκρών (στην αρχαία τραγωδία δεν λαμβάνει χώρα ποτέ θάνατος επί σκηνής)
Τα μηχανήματα του θεάτρου περίακτοι: δύο ξύλινοι περιστρεφόμενοι στύλοι, πάνω στους οποίους στερεώνονταν πίνακες ζωγραφικής και χρησίμευαν για την αλλαγή του σκηνικού)
Τα μηχανήματα του θεάτρου μηχανή: είδος γερανού, με τη βοήθεια του οποίου εμφανίζονταν οι θεοί (από μηχανής θεός)
Τα μηχανήματα του θεάτρου
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ Ποιητής: ήταν ο δημιουργός του δράματος και ο σκηνοθέτης των έργων του. Ασκούσε τον Χορό στο τραγούδι και την όρχηση. Μοίραζε τους ρόλους στους υποκριτές και τους ασκούσε στην απαγγελία και την υποκριτική. Αρχικά ήταν και υποκριτής (πχ ο Αισχύλος). ΑΙΣΧΥΛΟΣ ΣΟΦΟΚΛΗΣ ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ Υποκριτές: Η τραγωδία ξεκίνησε με έναν υποκριτή-ηθοποιό. Ο Αισχύλος εισήγαγε τον δεύτερο. Ο Σοφοκλής εισήγαγε τον τρίτο (πρωταγωνιστής, δευτεραγωνιστής, τριταγωνιστής)
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ Σκευή: ενδυμασία του ηθοποιού. Προσωπεία: μάσκες που φορούσαν οι υποκριτές και ο χορός.
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ Χορός: Ο Αισχύλος μειώνει τα μέλη του χορού από 50 σε 12. Ο Σοφοκλής τα κάνει 15. Ο Χορός έμπαινε στην ορχήστρα από τη δεξιά ως προς το θεατή πάροδο, τραγουδώντας ένα λυρικό άσμα την πάροδο. Μόνο ο Κορυφαίος του Χορού διαλεγόταν με τους υποκριτές. Σήμερα πιστεύεται ότι ο Χορός είναι ένας κατώτερος υποκριτής που έχει το δικό του ήθος και τα δικά του κίνητρα και αντιπροσωπεύει την κοινή γνώμη.
ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ «Ἔστιν οὖν τραγῳδία μίμησις πράξεως σπουδαίας καὶ τελείας, μέγεθος ἐχούσης, ἡδυσμένῳ λόγῳ, χωρὶς ἑκάστῳ τῶν εἰδῶν ἐν τοῖς μορίοις, δρώντων καὶ οὐ δι' ἀπαγγελίας, δι' ἐλέου καὶ φόβου περαίνουσα τὴν τῶν τοιούτων παθημάτων κάθαρσιν». (Αριστοτέλης, Ποιητική, 1449 β 23-28) Ἀριστοτέλης Στάγειρα 384 - Χαλκίδα 322 π.χ.
Ἔστιν οὖν τραγῳδία μίμησις πράξεως σπουδαίας καὶ τελείας, μέγεθος ἐχούσης, ἡδυσμένῳ λόγῳ, χωρὶς ἑκάστῳ τῶν εἰδῶν ἐν τοῖς μορίοις, δρώντων καὶ οὐ δι' ἀπαγγελίας, δι' ἐλέου καὶ φόβου περαίνουσα τὴν τῶν τοιούτων παθημάτων κάθαρσιν. ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ H τραγωδία, δηλαδή, είναι μίμηση πράξης εξαιρετικής και τέλειας (με αρχή, μέση και τέλος), η οποία είναι ευσύνοπτη, με λόγο που τέρπει, διαφορετική για τα δύο μέρη της (διαλογικό και χορικό), με πρόσωπα που δρουν και δεν απαγγέλλουν απλώς, και η οποία με τη συμπάθεια του θεατή (προς τον πάσχοντα ήρωα) και το φόβο (μήπως βρεθεί σε παρόμοια θέση) επιφέρει στο τέλος τη λύτρωση από παρόμοια πάθη (κάθαρση, < καθαίρω).
Η ερμηνεία του ορισμού της τραγωδίας H τραγωδία, επομένως, είναι η θεατρική παρουσίαση ενός μύθου (δράση) με εκφραστικό όργανο τον ποιητικό λόγο. H λειτουργία της είναι ανθρωπογνωστική και ο ρόλος της παιδευτικός (διδασκαλία): η αναπαράσταση ανθρώπινων καταστάσεων και αντιδράσεων (αγάπη, πόνος, μίσος, εκδίκηση κ.ά.) διευρύνει τις γνώσεις του θεατή για την ανθρώπινη φύση και συμπληρώνει την εμπειρία του. H συναισθηματική συμμετοχή των θεατών στα διαδραματιζόμενα γεγονότα, με τη δικαίωση του τραγικού ήρωα ή την αποκατάσταση της κοινωνικής ισορροπίας και της ηθικής τάξης, οδηγεί στη λύτρωση, στον εξαγνισμό τους οι θεατές «καθαίρονται», γίνονται πνευματικά και ηθικά καλύτεροι, έχοντας κατανοήσει βαθύτερα τα ανθρώπινα. Διαπιστώνουν, μέσω του οίκτου και του φόβου που νιώθουν για τον πάσχοντα ήρωα, ότι ο αγώνας και ο ηρωισμός (αν και η έκβαση είναι συχνά τραγική) συνδέονται αναπόσπαστα με την ανθρώπινη κατάσταση.
Η ΔΟΜΗ ΤΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ Κατά ποσόν μέρη της τραγωδίας: Πρόλογος: προηγείται της εισόδου του Χορού στην ορχήστρα. Πάροδος: α) είσοδος του Χορού στην ορχήστρα. β) τραγούδι που τραγουδά ο Χορός μπαίνοντας στη σκηνή. γ) το πέρασμα από όπου μπαίνει ο Χορός στην ορχήστρα (στο αρχαίο θέατρο υπάρχουν δύο πάροδοι, δεξιά και αριστερά της σκηνής: δεξιά πάροδος: από εκεί μπαίνουν οι ηθοποιοί που έρχονται από την πόλη αριστερή πάροδος: από εκεί μπαίνουν οι ηθοποιοί που έρχονται από τους αγρούς) Επεισόδια: παρεμβάλλονται ανάμεσα στα άσματα που ψάλλει ο Χορός (αντιστοιχούν στις Πράξεις του σύγχρονου θεάτρου) Στάσιμα: (= στάση) άσματα που ψάλλει μετά τα επεισόδια ο Χορός Έξοδος: ακολουθεί μετά το τελευταίο άσμα του Χορού
Η ΔΟΜΗ ΤΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ Κατά ποιόν μέρη της τραγωδίας: Μύθος: η ιστορία - υπόθεση, το σενάριο. Περιπέτεια (μεταστροφή της τύχης), αναγνώριση (μετάβαση από την άγνοια στη γνώση), τραγική ειρωνεία. Ήθος: οι χαρακτήρες, η συμπεριφορά των ηρώων Διάνοια: οι ιδέες Λέξη: η γλώσσα (τα εκφραστικά μέσα και το ύφος) Μέλος: η μουσική Όψη: τα σκηνικά, η ενδυμασία, τα προσωπεία, τα υποδήματα (κόθορνοι)
Δίνει στην τραγωδία καθαρή μορφή Τραγικοί ποιητές - Αισχύλος Καθιερώνει τη διδασκαλία συνεχόμενης τριλογίας (= 3 τραγωδίες με κοινό μύθο) Αύξησε τον αριθμό των υποκριτών από ένα σε δύο Μείωσε τα μέλη του Χορού από 50 σε 12 Βελτίωσε τη χορογραφία και τη σκευή Γλώσσα: μεγαλόπρεπη, επίσημη, σεμνή, ανάλογη με τις σοβαρές ιδέες που εκφράζει οι ήρωες: είναι υπερφυσικοί ΙΔΕΕΣ άτις (= νοητική ή ηθική τύφλωση) ύβρις (ξεπέρασμα του μέτρου, αλαζονεία, ανόητη πράξη) τίσις θεοί: διαμορφώνουν τη μοίρα των ανθρώπων, δίνουν συγχώρεση και λύτρωση ρόλος Μοίρας:οι άνθρωποι υποτάσσονται στη θεία βούληση, χωρίς να γίνονται παίγνια στα χέρια των θεών Χορός: κήρυκας θρησκευτικών και ηθικών διδαγμάτων, συμμετέχει σε θρησκευτικές τελετουργίες (ποτέ δεν αποξενώνεται εντελώς από τον θρησκευτικό του χαρακτήρα) ρόλος προφητικός (θρησκευτικός δάσκαλος)
Εγκαταλείπει τη συνεχόμενη τριλογία Τραγικοί ποιητές - Σοφοκλής Επιφέρει σημαντικές αλλαγές στη δομή της τραγωδίας Αυξάνει τα μέλη του χορού από 12 σε 15 Εισάγει τον τρίτο υποκριτή Καθιερώνει έγχρωμα σκηνικά ΓΛΩΣΣΑ: λεπτότητα, ευγένεια, αρμονία (το στόμα του «μέλιτι κεχρισμένον ἦν») Βάρος στον άνθρωπο ως υπεύθυνο άτομο, όχι μόνο ως εκπρόσωπο του συνόλου Ρόλος ελεύθερης επιλογής (προαίρεσης) και της προσωπικής αντίδρασης στα προβλήματα της ζωής ΗΡΩΕΣ: ιδανικοί (όπως πρέπει να είναι), απόλυτα προσηλωμένοι σε έναν προορισμό αναλαμβάνουν τη ευθύνη των πράξεών τους υπέρβαση ανθρώπινων ορίων, δίλημμα, πλήρης απομόνωση, καταστροφή ΧΟΡΟΣ: αντιδρά στα γεγονότα όπως θα αντιδρούσε το ακροατήριο (Ο ιδανικός θεατής) εκφράζει τις απόψεις του ποιητή ανθρώπινο δραματικό πρόσωπο, (με δικό του χαρακτήρα και κίνητρα)
Καθιερώνει τον αφηγηματικό πρόλογο Χρησιμοποιεί αφηγηματικό επίλογο Τραγικοί ποιητές - Ευριπίδης Εισάγει τον «από μηχανής θεό» για τη λύση του δράματος Καινοτομεί στη χρήση των μύθων Μειώνει την έκταση των χορικών και υποβαθμίζει το ρόλο του Χορού ΧΟΡΟΣ: οι απόψεις του Χορού είναι σύμφωνες με τον χαρακτήρα του και το πνευματικό του επίπεδο ΙΔΕΕΣ (ΔΙΑΝΟΙΑ) θεοί: έχει υψηλή ιδέα για το θείο αμφισβητεί τους μύθους και τις λαϊκές αντιλήψεις που τους παρουσιάζουν με ανθρώπινες αδυναμίες ο ίδιος ο άνθρωπος καθορίζει τη δράση του χωρίς να είναι απόλυτα κύριος του εαυτού του και της μοίρας του Μύθοι: χειρίζεται τους μύθους με μεγάλη ελευθερία Ασκεί κριτική σε καθιερωμένες αξίες Καταδικάζει τον πόλεμο, διεκτραγωδεί τις συμφορές που προκαλεί Χρησιμοποιεί (και ανυψώνει) πρόσωπα από τα κατώτατα κοινωνικά στρώματα, όπως οι δούλοι και οι βάρβαροι Υιοθετεί ιδέες των σοφιστών, ενώ καταδικάζει άλλες τους ιδέες (από σκηνής φιλόσοφος)
ΗΡΩΕΣ Τραγικοί ποιητές - Ευριπίδης είναι ρεαλιστικοί (όπως είναι στην πραγματικότητα, σύμφωνα με τα ανθρώπινα μέτρα) Οι χαρακτήρες του παλεύουν με τα πάθη τους (ιδιαίτερα τον έρωτα) αναλύει την εσωτερική πάλη του ανθρώπου. Ενδιαφέρθηκε για τη γυναίκα περισσότερο από τους άλλους δύο τραγικούς Χρησιμοποιεί ηρωίδες που τυφλώνονται από το πάθος τους και καταφεύγουν σε εκδικητικές ενέργειες- αναζητά τα αίτια της συμπεριφοράς τους (Μήδεια) Παρουσιάζει εξαθλιωμένες υπάρξεις εστιάζοντας στην αδικία που διαπράττεται εις βάρος τους (Ανδρομάχη, Εκάβη) Απεικονίζει και απόλυτα θετικές γυναίκες, που αγωνίζονται για την τιμή και την αξιοπρέπειά τους (Ιφιγένεια, Άλκηστη)
Τραγικοί ποιητές - Σύγκριση ΑΙΣΧΥΛΟΣ ΣΟΦΟΚΛΗΣ ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ ΗΡΩΕΣ υπερφυσικοί ιδανικοί (όπως πρέπει να είναι) ρεαλιστικοί (όπως είναι στην πραγματικότητα, σύμφωνα με τα ανθρώπινα μέτρα) ΧΟΡΟΣ κήρυκας θρησκευτικών και ηθικών διδαγμάτων, συμμετέχει σε θρησκευτικές τελετουργίες (ποτέ δεν αποξενώνεται εντελώς από τον θρησκευτικό του χαρατήρα) ρόλος προφητικός (θρησκευτικός δάσκαλος) αντιδρά στα γεγονότα όπως θα αντιδρούσε το ακροατήριο (ιδανικός θεατής) ή εκφράζει τις απόψεις του ποιητή ή ανθρώπινο δραματικό πρόσωπο, (με δικό του χαρακτήρα και κίνητρα) οι απόψεις του Χορού είναι σύμφωνες με τον χαρακτήρα του και το πνευματικό του επίπεδο
Τα έργα των τραγικών ποιητών ΑΙΣΧΥΛΟΣ (7) ΣΟΦΟΚΛΗΣ (7) ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ 17+(1) +1 σατ. δρ. Πέρσαι ΘΗΒΑΪΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ Επτά επί Θήβας Αντιγόνη Οιδίπους Τύραννος Οιδίπους επί Κολωνώ Ιππόλυτος Ηρακλείδαι Ικέτιδες Ίων Φοίνισσαι Βάκχαι Κύκλωψ ΤΡΩΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΟΡΕΣΤΕΙΑ (τριλογία): Αγαμέμνων Ευμενίδες Χοηφόροι Αίας Φιλοκτήτης Ηλέκτρα Εκάβη Τρωάδες Ανδρομάχη Ηλέκτρα (Ρήσος) Ελένη Ιφιγένεια η εν Ταύροις Ορέστης Ιφιγένεια εν Αυλίδι ΑΡΓΟΝΑΥΤΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ Ικέτιδες Προμηθεύς Δεσμώτης Τραχίνιαι Ηρακλής Μήδεια Άλκηστις
Το ιστορικό πλαίσιο ΕΛΕΝΗ - Το ιστορικό πλαίσιο Γράφεται το 412 πχ. εν μέσω του Πελοποννησιακού πολέμου Σοφιστικό κίνημα κρίση ηθικών αξιών λόγω του Πελοποννησιακού πολέμου κακή έκβαση της Σικελικής εκστρατείας = οι Αθηναίοι στρέφονται εναντίον των μάντεων που τους παρακίνησαν να την κάνουν Ο Ευριπίδης εκφράζει τις αντιπολεμικές τους ιδέες. Αλκιβιάδης
ΕΛΕΝΗ - Το πνευματικό κλίμα Ο μακροχρόνιος πελοποννησιακός πόλεμος Το πνευματικό κίνημα των σοφιστών Κλονίζονται οι παλιές παραδοσιακές αξίες Οι σοφιστές έθεταν ερωτήματα όπως: Yπάρχει μία και μόνη αλήθεια, μία πραγματικότητα; Μπορούμε να τη γνωρίσουμε; Μπορεί να υπάρξει ένας ηθικός κώδικας αποδεκτός από όλους; Τέτοιες όμως σκέψεις έκαναν πολλούς να θεωρήσουν τους σοφιστές υπεύθυνους για την παρακμή της πόλης. Κοντά στις ιδέες των σοφιστών βρίσκεται και ο Ευριπίδης: στις τραγωδίες του διατυπώνονται συχνά σκέψεις που απηχούν σοφιστικές αντιλήψεις. Πρωταγόρας ο Αβδηρίτης
ΕΛΕΝΗ Η Ελένη της παράδοσης (Όμηρος): σύμβολο της ιδανικής ομορφιάς του ερωτικού πάθους της απιστίας και προδοσίας θεϊκή κατάρα αιτία του πολέμου και του θανάτου πολλών ανδρών Η Ελένη του Ευριπίδη πιστή σύζυγος αφοσιωμένη στην πατρίδα της ευαίσθητη σε θέματα τιμής και αξιοπρέπειας θλίβεται για το κακό όνομα που έχει μεταξύ ανάμεσα στους Έλληνες θύμα του δόλου των θεών, ιδιαίτερα της Ήρας (κρίση του Πάρη)