ΗΜΕΡΙΔΑ ΤΕΕ ΠΕΤΡΕΛΑΙΚΟΣ ΑΓΩΓΟΣ ΜΠΟΥΡΓΚΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ & ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΕΤΑΡΤΗ 8 ΙΟΥΝΙΟΥ 2011, ΕΒΕΑ ΑΘΗΝΑ ΕΙΔΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ (ΕΕΕ) ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΤΕΕ, Αλέξης Αθανασόπουλος, Χημικός Μηχανικός Η πρωτοβουλία του ΤΕΕ να διοργανώσει την σημερινή ημερίδα για τον Αγωγό Πετρελαίου Μπουργκάς Αλεξανδρούπολη είναι συνέχεια της προσυνεδριακής εκδήλωσης που πραγματοποιήθηκε στις 29 και 30 Μαΐου 2009 στην Αλεξανδρούπολη με θέμα: Ο ΠΕΤΡΕΛΑΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ. Αφορούσε μια σειρά από προσυνεδριακές εκδηλώσεις προς το Συνέδριο του ΤΕΕ που πραγματοποιήθηκε στις 8 Μαρτίου 2010 στην Αθήνα με θέμα: ΕΝΕΡΓΕΙΑ: ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΕΙΚΟΝΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ με ευθύνη του τότε Αντιπροέδρου Β και σημερινού Προέδρου ΤΕΕ κ. Χ. Σπέρτζη. 1. Σύντομο Ιστορικό Δεκατέσσερα ολόκληρα χρόνια διήρκησαν οι διαπραγματεύσεις μεταξύ Αθήνας Σόφιας και Μόσχας προκειμένου να φτάσουμε στις 15 Μαρτίου 2007 σε συμφωνία των τριών κρατών για την κατασκευή του πετρελαιαγωγού Μπουργκάς Αλεξανδρούπολη. 1993 : Ο οραματιστής του έργου, Νίκος Γρηγοριάδης παρουσιάζει στον Έλληνα Πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Μητσοτάκη την ιδέα και την σκοπιμότητα του έργου της κατασκευής του πετρελαιαγωγού Μπουργκάς Αλεξανδρούπολη. Θεσσαλονίκη, 29 Ιουνίου 1994 : Διμερής συνάντηση μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας. Υπογραφή δήλωσης συνεργασίας από τον Υπουργό Εξωτερικών της Ελλάδος, Κάρολο Παπούλια και τον Υπουργό Περιφερειακής Ανάπτυξης της Δημοκρατίας της Βουλγαρίας, Christo Totev. Μόσχα, 22-23 Νοεμβρίου 1994 : Συνάντηση ελληνικών και ρωσικών εταιρειών (Gazprom & Ρωσικό Ινστιτούτο Μελετών). Υπογραφή Μνημονίου επί των εξετασθεισών προτάσεων. Αθήνα 18-20 Δεκεμβρίου 1994 : Συνάντηση του Πρωθυπουργού Ανδρέα Παπανδρέου με τον αναπληρωτή Πρωθυπουργό της Ρωσικής Ομοσπονδίας, Oleg Davidoff. Υπογράφεται μνημόνιο Συνεργασίας. Αθήνα 19 Ιανουαρίου 1997 : Συνάντηση του υπουργού Καυσίμων και Ενέργειας της Ρωσικής Ομοσπονδίας, Piolr Rodionov και του προέδρου της Gazprom, R. Vyakhirev με τον Έλληνα Πρωθυπουργό, Κώστα Σημίτη και την Υπουργό Ανάπτυξης, Βάσω Παπανδρέου. Αθήνα, 24 Φεβρουαρίου 1998: Σύσταση της Κοινοπραξίας ΔΕΠ ΘΡΑΚΗ από τη Δημόσια Επιχείρηση Πετρελαίου (ΔΕΠ) (25%) και τους Ομίλους Λάτση και Κοπελούζου(75%) με σκοπό την εκπόνηση της μελέτης σκοπιμότητας και του βασικού σχεδιασμού του έργου. 1
Αθήνα, 7 Μαΐου 1998 : Τριμερής συνάντηση εμπειρογνωμόνων. Υπογραφή μνημονίου για την ίδρυση της εταιρείας Transbalkan Oil Pipeline Company. Αθήνα, Ιανουάριος 2001 : Ολοκλήρωση της εκπόνησης του 2 ου Σταδίου Μελέτης του έργου. Μόσχα, 30 Ιανουαρίου 2002 : Συνάντηση της Τριμερούς Επιτροπής Εργασίας με επικεφαλής της Ρωσικής αντιπροσωπείας τον Υφυπουργό Βιομηχανίας και Ενέργειας, Vladimir Stanev, της Βουλγαρικής τον Υφυπουργό Περιφερειακής Ανάπτυξης & Δημοσίων Έργων, Hasan Hasan και της Ελληνικής τον Γενικό Γραμματέα του Υπουργείου Ανάπτυξης, Γιώργο Αγραφιώτη. Ολοκλήρωση, αξιολόγηση και έγκριση των αποτελεσμάτων των μελετών. Αθήνα, 29 Ιανουαρίου 2003 : Συνάντηση του Έλληνα Υπουργού Ανάπτυξης Άκη Τσοχατζόπουλου με τον Υπουργό Περιφερειακής Ανάπτυξης και Δημοσίων Έργων της Δημοκρατίας της Βουλγαρίας, Valentin Tserovski. Αθήνα, 21 Αυγούστου 2004 : Συνάντηση των Υπουργών Εξωτερικών και Ανάπτυξης της Ελλάδας κ.κ. Πέτρου Μολυβιάτη και Δημήτρη Σιούφα με τον Υπουργό Περιφερειακής Ανάπτυξης και Δημοσίων Έργων της Δημοκρατίας της Βουλγαρίας, Valentin Tserovski. Παρευρίσκονται ο Υφυπουργός Ανάπτυξης, Γιώργος Σαλαγκούδης και ο Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Ανάπτυξης, Νίκος Στεφάνου. Αθήνα, 14 Οκτωβρίου 2004 : Κατ ιδίαν συνάντηση του Υπουργού Εξωτερικών, Πέτρου Μολυβιάτη, του Υπουργού Ανάπτυξης, Δημήτρη Σιούφα και του Υφυπουργού Εξωτερικών, Ευρυπίδη Στυλιανίδη με το Ρώσο ειδικό εντεταλμένο του Προέδρου της Ρωσικής Ομοσπονδίας, Βλαντιμίρ Πούτιν για θέματα διεθνούς ενεργειακής συνεργασίας, Yuri Yusufov. Αθήνα, 4-5 Νοεμβρίου 2004 : Συνάντηση έπειτα από 33 μήνες, των αντιπροσωπειών της Ρωσίας, της Βουλγαρίας και της Ελλάδας. Επαναδραστηριοποίηση της Τριμερούς Επιτροπής Εργασίας για το έργο. Ο Έλληνας Υπουργός Ανάπτυξης, Δημήτρης Σιούφας, κήρυξε την έναρξη των εργασιών. Μόσχα, 26-27 Ιανουαρίου 2005 : Συνάντηση της Τριμερούς Επιτροπής Εργασίας και σύσταση της Ομάδας Πρωτοβουλίας των Εταιρειών. Επικεφαλής της Ελληνικής αντιπροσωπείας ήταν ο Υφυπουργός Ανάπτυξης, Γιώργος Σαλαγκούδης, με τη συμμετοχή του Γενικού Γραμματέα του Υπουργείου Ανάπτυξης, Νίκου Στεφάνου και του διευθυντή του διπλωματικού γραφείου του Υφυπουργού Εξωτερικών, Ευρυπίδη Στυλιανίδη, Δημήτρη Πλατή. Επικεφαλής της Ρωσικής αντιπροσωπείας ήταν ο διευθυντής Καυσίμων του Υπουργείου Βιομηχανίας και Ενέργειας, Anatoly Yanovski και της Βουλγαρικής ο διευθυντής του Γραφείου του Υπουργού Περιφερειακής Ανάπτυξης και Δημοσίων Έργων, Kalin Rogachev. Σόφια, 12 Απριλίου 2005 : Υπογραφή του Μνημονίου Συνεργασίας για την προώθηση της κατασκευής του αγωγού πετρελαίου Μπουργκάς Αλεξανδρούπολη, από τον Υπουργό Βιομηχανίας και Ενέργειας της Ρωσικής Ομοσπονδίας, Victor Khristenko, τον Υπουργό Περιφερειακής Ανάπτυξης και Δημοσίων Έργων της Δημοκρατίας της Βουλγαρίας, Valentin Tserovski και τον Υπουργό Ανάπτυξης της Ελληνικής Δημοκρατίας, Δημήτρη Σιούφα. Αθήνα, 23 Φεβρουαρίου 2006 : Διμερής συνάντηση του Υπουργού Ανάπτυξης, Δημήτρη Σιούφα και του Υπουργού Οικονομίας και Ενέργειας της Δημοκρατίας της Βουλγαρίας, Rumen Ovcharov, όπου συζητήθηκαν τα επόμενα βήματα για την προώθηση του έργου. 2
Αθήνα, 17 Μαρτίου 2006 : Συνάντηση του Υπουργού Ανάπτυξης Δημήτρη Σιούφα, με τον Γενικό διευθυντή του Υπουργείου Βιομηχανίας και Ενέργειας της Ρωσικής Ομοσπονδίας, Anatoly Yanovski, κατά την οποία έγινε εκτενής αναφορά στην πορεία υλοποίησης του έργου και συμφωνήθηκε τα δύο μέρη να δραστηριοποιηθούν ακόμη εντονότερα, στο επόμενο διάστημα, για την επιτάχυνση της υλοποίησής του. Αθήνα, 4 Σεπτεμβρίου 2006 : Συνάντηση Κορυφής μεταξύ του Προέδρου της Ρωσικής Ομοσπονδίας, Vladimir Putin, του Προέδρου της Δημοκρατίας της Βουλγαρίας, Georgi Purvanov και του Έλληνα Πρωθυπουργού, Κώστα Καραμανλή, που οδήγησε σε συμφωνία μεταξύ των τριών ηγετών, για την προώθηση της υπογραφής της Διακρατικής Συμφωνίας για τον αγωγό πετρελαίου. Αθήνα, 22 Σεπτεμβρίου 2006 : Συγκρότηση Ελληνικής Αντιπροσωπείας για τις διαπραγματεύσεις με τις κυβερνήσεις της Ρωσίας και της Βουλγαρίας και Διαγραμματειακής Επιτροπής για την προετοιμασία της υπογραφής της Διακρατικής Συμφωνίας. Επικεφαλής της Ελληνικής αντιπροσωπείας ορίστηκε ο Υπουργός Ανάπτυξης, Δημήτρης Σιούφας, με αναπληρωτή τον Υφυπουργό Ανάπτυξης, Αναστάσιο Νεράτζη. Σότσι, 26 Σεπτεμβρίου 2006 : Συναντήσεις του Υπουργού Ανάπτυξης, Δημήτρη Σιούφα, με τον Υπουργό Βιομηχανίας και Ενέργειας της Ρωσίας, Victor Krhistenko και τον Υπουργό Οικονομίας και Ενέργειας της Βουλγαρίας, Rumen Ovcharov, στο περιθώριο της Συνόδου των Υπουργών Ενέργειας των χωρών μελών του ΟΣΕΠ. Συζητήθηκαν τα επόμενα βήματα για την υπογραφή της Διακρατικής Συμφωνίας. Μόσχα, 2 Νοεμβρίου 2006 : Συναντήσεις του Έλληνα Υπουργού Ανάπτυξης, Δημήτρη Σιούφα, με τον Υπουργό Βιομηχανίας & Ενέργειας της Ρωσικής Ομοσπονδίας, Victor Khristenko. Παρευρίσκονται ο Υφυπουργός Βιομηχανίας και Ενέργειας της Ρωσικής Ομοσπονδίας, Andrei Dementiev και ο Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Ανάπτυξης, Νίκος Στεφάνου. Σόφια, 3 Νοεμβρίου 2006 : Κατ ιδίαν συναντήσεις του Υπουργού Ανάπτυξης, Δημήτρη Σιούφα, με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας της Βουλγαρίας, Georgi Purvanov, με τον Υπουργό Οικονομίας και Ενέργειας της Βουλγαρίας, Rumen Oncharov και τον Υπουργό Περιφερειακής Ανάπτυξης, Asen Gagauzov. Μόσχα, 13 Δεκεμβρίου 2006 : Συνάντηση των τριών αντιπροσωπειών με επικεφαλής της Ρωσικής, τον Υφυπουργό Βιομηχανίας και Ενέργειας, Andrei Dementiev, της Βουλγαρικής τον Υφυπουργό Περιφερειακής Ανάπτυξης και Δημοσίων Έργων, Kalin Rogachev και της Ελληνικής, τον Γενικό Γραμματέα του Υπουργείου Ανάπτυξης, Νίκο Στεφάνου. Διεξοδική συζήτηση για το περιεχόμενο της Διακρατικής Συμφωνίας. Σόφια, 19 Δεκεμβρίου 2006 : Συνέχιση των διαβουλεύσεων επί του κειμένου του σχεδίου της Διακρατικής Συμφωνίας μεταξύ των αντιπροσωπειών των τριών πλευρών, με την ίδια ως άνω σύνθεση της Μόσχας, στις 13 Δεκεμβρίου. Οι τρεις αντιπροσωπείες συζητούν λεπτομερώς το σχέδιο Διακρατικής Συμφωνίας. Μπουργκάς, 7 Φεβρουαρίου 2007 : Μονογραφή του κειμένου της Διακρατικής Συμφωνίας για την συνεργασία της Ρωσίας, της Βουλγαρίας και της Ελλάδος κατά την κατασκευή και τη λειτουργία του πετρελαιαγωγού Μπουργκάς- Αλεξανδρούπολη από τους επικεφαλής των τριών αντιπροσωπειών, τον Υφυπουργό Βιομηχανίας και Ενέργειας της Ρωσικής Ομοσπονδίας, Andrei Dementiev, τον Υφυπουργό Περιφερειακής Ανάπτυξης 3
και Δημοσίων Έργων της Δημοκρατίας της Βουλγαρίας, Kalin Rogachev και τον Γενικό Γραμματέα του Υπουργείου Ανάπτυξης, Νίκο Στεφάνου. Αθήνα Μάρτιος 2007 : Υπογραφή Διακρατικής Συμφωνίας μεταξύ Ρωσίας, Βουλγαρίας, Ελλάδας. Αμστερντάμ, 6 Φεβρουαρίου 2008 : Ίδρυση της Διεθνούς Εταιρείας του έργου Trans Balkan Pipeline B.V. στην Ολλανδία. 2. Σκοπός κύρια σημεία Κάθε επένδυση στον τομέα της ενέργειας, όταν μάλιστα υποστηρίζεται από δύο ή τρία κράτη ή και περισσότερες πλευρές, είναι στην πραγματικότητα μια επένδυση για την ειρήνη, για την ασφάλεια και τη συνεργασία των λαών. Απ αυτή την άποψη το έργο του Αγωγού Μπουργκάς Αλεξανδρούπολη έχει πολύ μεγάλη σημασία. Η Συμφωνία της κατασκευής του Αγωγού, είναι το αποτέλεσμα μιας δεκατετραετούς προσπάθειας συνεχών συζητήσεων και διαβουλεύσεων που όμως δεν σταματά με την υπογραφή της Συμφωνίας τον Μάρτιο 2007. Το έργο δεν τελείωσε στην πραγματικότητα. Αυτή είναι η αλήθεια. Έκλεισε ο πρώτος κύκλος των διαπραγματεύσεων. Η Γεωστρατηγική σημασία του έργου είναι δεδομένη και υπηρετεί τους πολιτικούς και ενεργειακούς στόχους της Ευρώπης. Πρώτον, την ασφάλεια του εφοδιασμού και τη διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας, με έμφαση στη διεθνή ενεργειακή συνεργασία και την πολιτική ανάπτυξης και διευρωπαϊκών δικτύων ενέργειας. Δεύτερον, την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής οικονομίας και ειδικότερα της ευρωπαϊκής ενεργειακής βιομηχανίας. Τρίτον, την προστασία του περιβάλλοντος και τη σύγκλιση των στόχων της ενεργειακής και περιβαλλοντικής πολιτικής. Για την Ευρώπη, η εταιρική σχέση Ευρωπαϊκής Ένωσης Ρωσίας, είναι μια σχέση ζωτικής σημασίας για το μέλλον της Ευρώπης, αλλά και για το μέλλον της Ρωσίας. Ο στόχος μας πρέπει να είναι πάντα σταθερός, να αναδειχθεί η Ελλάδα ως ένας βασικός εταίρος στην Διεθνή ενεργειακή κοινότητα. Ένας υπολογίσιμος εταίρος στους σχεδιασμούς για τη διέλευση των υδρογονανθράκων προς την Ευρώπη και τον υπόλοιπο κόσμο. Η Διακρατική Συμφωνία την οποία επικύρωσε η Ελληνική Βουλή τον Μάρτιο του 2007 πιστοποιεί ότι ο πρώτος κύκλος των διαπραγματεύσεων έκλεισε. Αυτή η Διακρατική Συμφωνία προϋποθέτει ισχυρή πολιτική βούληση στο εξής, εξαιρετικά αυστηρή και ενισχυμένη διπλωματική και διαπραγματευτική ικανότητα στις επόμενες συμφωνίες διέλευσης και τις εμπορικές συμφωνίες, που πρόκειται να ακολουθήσουν. Η επόμενη φάση των διαπραγματεύσεων αφορά τη ρύθμιση των λεπτομερειών σχετικά με τα δικαιώματα της εν λόγω διεθνούς εταιρείας 4
αναφορικά με τη χρήση γης στη Βουλγαρία και στην Ελλάδα. Υπάρχει μεταβίβαση του δικαιώματος της κυριότητας; Υπάρχει. Αναφέρεται σαφώς στη συμφωνία. Επιτρέπεται η εγκάρσια διέλευση από την περιοχή της κυριότητας; Πρέπει να αποσαφηνιστεί. Στην περιοχή αυτή επιτρέπεται η εγκάρσια διέλευση, υπάρχει η δυνατότητα παράλληλης χρήσης για άλλες ενέργειες; Π.χ. τηλεπικοινωνιακά δίκτυα, οπτικές ίνες, διέλευση αγωγού φυσικού αερίου με την επιλογή της Ελληνικής κυβέρνησης; Επιπλέον, που καταλήγει ο αγωγός, σε αποθήκη ή στη θάλασσα; Σε ποιο βάθος, σε ποιο σημείο; Υπάρχουν θέματα λοιπόν, τα οποία χρειάζονται απαντήσεις. Γιατί αυτές οι απαντήσεις δίνουν τη δυνατότητα σε όλους μας να αξιολογήσουμε το μέγεθος και την αξία της συμφωνίας αυτής. Οι εμπορικές συμφωνίες είναι εξίσου σημαντικό θέμα. Οι εμπορικές συμφωνίες μεταξύ της εταιρείας η οποία θα κατασκευάσει το έργο και θα το διαχειριστεί στη συνέχεια με τα κράτη της περιοχής, δηλαδή με τη Βουλγαρία και την Ελλάδα όσον αφορά τα φορολογικά ζητήματα και τα τέλη διέλευσης του πετρελαίου. Και εξ αυτών ποιο ποσοστό των τελών διέλευσης θα αποδοθεί στην τοπική κοινωνία του Έβρου; Μην ξεχνάμε ότι το συγκεκριμένο έργο δεν είναι διακρατικό, είναι έργο το οποίο πραγματοποιείται από κοινοπραξία εταιρειών. Οι ρωσικές εταιρείες συμμετέχουν με 51% με 24,5% οι δύο βουλγαρικές εταιρείες, με 23,5% οι ελληνικές εταιρείες, δηλαδή, Ελληνικά Πετρέλαια, Όμιλος Λάτσης, Όμιλος Κοπελούζου, και με 1% το Ελληνικό Δημόσιο. Ο επόμενος κύκλος συμπεριλαμβάνει και κάτι σημαντικότερο όλων : την αποσαφήνιση των όρων της προστασίας του περιβάλλοντος, τόσο κατά την διαδικασία της κατασκευής, όσο και μετέπειτα, κατά τη λειτουργία και την κατάρτιση μελέτης κατασκευής του αγωγού, με ιδιαίτερη πρόνοια στο ιδιάζον περιβαλλοντικά θαλάσσιο και χερσαίο περιβάλλον, με ένα ολοκληρωμένο χωροταξικό σχέδιο χρήσης γης και αυστηρά καθορισμένο και εποπτευόμενο σύστημα θαλάσσιων διαδρομών διέλευσης. Σωστά τον περασμένο μήνα, στις 19/05/2011, σε μια προσπάθεια να ξεπεραστούν οι αντιρρήσεις της Βουλγαρικής πλευράς για την κατασκευή του αγωγού, η κοινοπραξία του πετρελαιαγωγού Μπουργκάς Αλεξανδρούπολη, Trans Balkan Pipeline B.V. (TBP), υπέβαλλε στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Υδάτων της Βουλγαρίας νέα, αναθεωρημένη μελέτη κοινωνικών και περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Η νέα πρόταση προκρίνει τη λύση του προβλήματος για εκφόρτωση στον κόλπο του Μπουργκάς, με σχεδιασμό που βελτιώθηκε στην πορεία μετά από συνεννοήσεις με τις αρμόδιες αρχές της Βουλγαρίας. Ύστερα από αυτό, θεωρείται ότι το ρίσκο για τις περιοχές Natura 2000 είναι εντός αποδεκτού επιπέδου, εφόσον κατάλληλα μέτρα ελέγχου θα τεθούν σε εφαρμογή. 5
3.Προϋποθέσεις απαιτήσεις υλοποίησης του έργου. Η προστασία του περιβάλλοντος Ο σεβασμός των τοπικών κοινωνιών και της πολιτιστικής κληρονομιάς Η προφύλαξη της δημόσιας υγείας και της υγιεινής και ασφάλειας των εργαζομένων Η εφαρμογή των βέλτιστων υφιστάμενων τεχνολογιών Η εφαρμογή των υψηλότερων προδιαγραφών ασφαλείας για την ελαχιστοποίηση των οιωνδήποτε κινδύνων Η εφαρμογή των βέλτιστων διεθνών πρακτικών για την αντιμετώπιση κοινωνικών και περιβαλλοντικών επιπτώσεων κατά την ανάπτυξη του έργου Η συνεργασία μέσω συνεχούς και εποικοδομητικού διαλόγου με τον πληθυσμό της περιοχής του έργου και της εφαρμογής πλάνου δημόσιας διαβούλευσης με τις τοπικές αρχές, μη κυβερνητικές οργανώσεις και λοιπούς εμπλεκόμενους φορείς του έργου. Ελπίζουμε ότι οι επόμενες διαπραγματεύσεις θα οδηγήσουν στο καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα για τη χώρα μας και φυσικά για την Ευρώπη και την ευρύτερη περιοχή. Επισημαίνεται από την ΕΕΕ Ενέργειας ΤΕΕ ότι δυστυχώς σήμερα παρατηρείται έντονα το φαινόμενο, ακόμα και σε απλά έργα, στην μελέτη και επίβλεψη να μη χρησιμοποιούνται Ελληνικές Εταιρείες και Έλληνες Μηχανικοί, παρά την αποδεδειγμένη γνώση και το ανταγωνιστικό κόστος. Το ΤΕΕ πιστεύει ότι οι φορείς του Πετρελαϊκού Τομέα θα πρέπει να επιδείξουν ιδιαίτερη μέριμνα σ αυτό και να εμπιστευθούν τους Έλληνες Μηχανικούς. ΕΕΕ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΤΕΕ ΙΟΥΝΙΟΣ 2011 6