Τα αιθέρια έλαια, η ιστορία τους και ποιες αλλαγές έχουμε στον τρόπο παρασκευής και χρήσης τους στο χώρο της υγείας Ερευνητική Εργασία 6 ο ΓΕΛ Αμαρουσίου Τμήμα Β3 Μαρούσι, 2012-2013 (Α τετράμηνο) Συντελεστές: Νόνα Μαρία Ντούνης Δημήτρης Ξηρού Μάιρα Παπαδόπουλος Φώτης Παυλίδου Κωνσταντίνα Περιάλης Κώστας Πολυζώη Αγγελική Πουκαμισάς Πέτρος Ρέντζος Δημήτρης Σιμόνι Κωνσταντίνος Σπάχο Άγγελος Στεφοπούλου Λυδία Στρακαντούνας Γιάννης Τζίβα Λυδία Φραγκούλης Δημήτρης Χαμηλάκη Μαρία Χανιώτης Μάρκος Χρήστου Λίνα Χριστοφίδης Μανώλης Υπεύθυνες καθηγήτριες Ζώη Αλίκη, Φυσικός Πανταζή Αγγελική Βιολόγος
ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Εισαγωγή - Σκοπός. 5 1 ο κεφάλαιο: Ποια είναι η χημική σύσταση και ο βιολογικός ρόλος των αιθερίων ελαίων; Ποιοι και με ποια μέσα παρασκεύαζαν αιθέρια έλαια σε κάθε εποχή και σε ποιους τομείς της ζωής τους τα χρησιμοποιούσαν. Εισαγωγή Σκοπός Ερευνητική ομάδα.... 5 Α. Τι είναι τα Αιθέρια έλαια... 5 Β. Τα αιθέρια έλαια στην αρχαιότητα.... 10 Γ. Κύριες θεραπευτικές ιδιότητες και χρήσεις των αιθερίων ελαίων... 13 Δ. Συμπεράσματα... 17 Βιβλιογραφία..... 19 2 ο κεφάλαιο: Ποια αιθέρια έλαια, με ποιες θεραπευτικές ιδιότητες, χρησιμοποιούσαν οι άνθρωποι στο παρελθόν, σε σύγκριση με τη σημερινή εποχή. Εισαγωγή Σκοπός Ερευνητική ομάδα.. 20 Α. Αιθέρια έλαια στην ιατρική παλαιότερα και σήμερα... 20 Β. Αιθέρια έλαια στην αρωματοθεραπεία...... 24 Γ. Η ρίγανη ως θεραπευτικό μέσο παλαιότερα και σήμερα.. 26 Δ. Συμπεράσματα.... 28 Βιβλιογραφία... 29 3 ο κεφάλαιο: Σε ποιο βαθμό είναι διαδεδομένη η παρασκευή και χρήση των αιθερίων ελαίων σήμερα; Ποια προτιμώνται περισσότερο για τις θεραπευτικές τους ιδιότητες και με πόσους διαφορετικούς τρόπους χρησιμοποιούνται. Εισαγωγή Σκοπός Ερευνητική ομάδα... 30 Α. Τρόποι εφαρμογής...... 30 Β. Υλικά μέθοδοι......... 32 Γ. Αποτελέσματα... 33 Δ. Συμπεράσματα... 36 1
Ε. Δραστηριότητα... 37 Βιβλιογραφία....... 38 Παράρτημα-Ερωτηματολόγιο..... 39 4 ο κεφάλαιο: Με πόσες και ποιες μεθόδους παραλαμβάνονται τα αιθέρια έλαια από τα αρωματικά φυτά στη σύγχρονη εποχή; Ειδικότερα, πως μπορούμε να εφαρμόσουμε την απόσταξη και την εκχύλιση για την παρασκευή αιθέριου ελαίου σε μικρή κλίμακα; Εισαγωγή - Σκοπός - Ερευνητική ομάδα..... 41 Α.. 5 Β...... 5 Γ. Αποτελέσματα... 5 Δ. Συμπεράσματα... 5 Βιβλιογραφία... 5 2
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στα πλαίσια της ερευνητικής εργασίας του νέου Λυκείου που εκπονήσαμε στο α τετράμηνο της σχολικής χρονιάς, επιλέξαμε ως τμήμα να ασχοληθούμε με τα αιθέρια έλαια, την ιστορία τους και τη χρήση τους στον τομέα της υγείας. Τα αιθέρια έλαια είναι σύνθετες οργανικές ενώσεις, οι οποίες σχηματίζονται σε διάφορα φυτικά μέρη (άνθη, φυτά, καρπούς, ρίζες, σπέρματα κ.α.). Αποτελούν έναν εναλλακτικό τρόπο θεραπείας και βελτίωσης της καθημερινής μας ζωής. Η φύση, άλλωστε, έχει δημιουργηθεί ώστε να καλύπτει όλες τις ανάγκες του ανθρώπου. Αυτός, λοιπόν, είναι ένας τρόπος αποκατάστασης της υγείας, αλλά και της ενεργειακής ισορροπίας για τον άνθρωπο σε όλα τα επίπεδα, το συνειδητό, το ασυνείδητο, το υποσυνείδητο, το σωματικό, το ψυχικό, το νοητικό και το πνευματικό. Προκειμένου να ερευνήσουμε αποτελεσματικότερα το θέμα μας, μετά τη διαμόρφωση των ερευνητικών ερωτημάτων που τέθηκαν στις πρώτες συναντήσεις μας, ορίσαμε τέσσερις υποομάδες. Η πρώτη υποομάδα ασχολήθηκε με το ερώτημα: «Ποια είναι η χημική σύσταση και ο βιολογικός ρόλος των αιθερίων ελαίων. Ποιοι και με ποια μέσα παρασκεύαζαν αιθέρια έλαια σε κάθε εποχή και σε ποιους τομείς της ζωής τους τα χρησιμοποιούσαν». Εργάστηκαν οι μαθητές Ντούνης Δημήτρης, Περιάλης Κώστας, Σιμόνι Κωνσταντίνος και Σπάχο Άγγελος. Αφού συλλέχθηκαν οι πληροφορίες, αυτές επεξεργάστηκαν και έγινε η συγγραφή του κειμένου. Τη δεύτερη υποομάδα, με θέμα: «Η παρασκευή και η χρήση των αιθερίων ελαίων στο παρελθόν σε σύγκριση με σήμερα», αποτέλεσαν οι μαθητές Νόνα Μαρία, Παπαδόπουλος Φώτης, Τζίβα Λυδία, Φραγκούλης Δημήτρης και Χαμηλάκη Μαρία. Ο ερευνητικός τρόπος προσέγγισης ήταν παρόμοιος. Η δεύτερη ομάδα ασχολήθηκε επιπρόσθετα με την επιμέλεια της εισαγωγής και της μορφής της εργασίας καθώς και με τη δημιουργία ηλεκτρονικού ημερολογίου. 3
Πάνω στο θέμα «Σε ποιο βαθμό είναι διαδεδομένη η παρασκευή και χρήση των αιθερίων ελαίων σήμερα. Ποια προτιμώνται περισσότερο για τις θεραπευτικές τους ιδιότητες και με πόσους διαφορετικούς τρόπους χρησιμοποιούνται» εργάστηκε η τρίτη υποομάδα, αποτελούμενη από τις μαθήτριες Ξηρού Μάιρα, Παυλίδου Κωνσταντίνα, Πολυζώη Αγγελική, Στεφοπούλου Λυδία και Χρήστου Λίνα. Η έρευνα βασίστηκε στη στατιστική επεξεργασία στοιχείων ερωτηματολογίου που κατασκευάστηκε και απαντήθηκε από άτομα κάθε ηλικίας, της περιοχής μας. Τέλος, οι μαθητές Πουκαμισάς Πέτρος, Ρέντζος Δημήτρης, Στρακαντούνας Γιάννης, Χανιώτης Μάρκος και Χριστοφίδης Μανώλης αποτέλεσαν την τέταρτη υποομάδα. Αφού ερεύνησαν τις μεθόδους παραλαβής των αιθερίων ελαίων στη σημερινή εποχή, κατασκεύασαν αποστακτήρα για την απομόνωση αιθερίων ελαίων σε μικρή κλίμακα, στο χώρο του σχολείου. 4