Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 10: Συνεργασία σχολείου-οικογένειας Διδάσκουσα: Μαρία Καμπεζά Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία
Σκοποί ενότητας Να προβληματιστούν οι φοιτητές σχετικά με το ζήτημα της συνεργασίας ανάμεσα στους εκπαιδευτικούς και τους γονείς Να γνωρίσουν βασικές διαστάσεις της συνεργασίας σχολείου-οικογένειας Να συζητήσουν προτάσεις για την εφαρμογή της συνεργασίας σχολείου-οικογένειας
Περιεχόμενα ενότητας Αναγκαιότητα συνεργασίας σχολείουοικογένειας Οφέλη από τη συνεργασία σχολείουοικογένειας Τυπολογία της Epstein Προτάσεις για τη συνεργασία σχολείουοικογένειας
Λέξεις κλειδιά Συνεργασία, αμφίδρομη επικοινωνία εκπαιδευτικών-γονέων
Αναγκαιότητα συνεργασίας (1) Οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί συμβάλλουν στην ανάπτυξη και τη μάθηση των μικρών παιδιών. Οι γονείς γνωρίζουν καλά το παιδί τους - σημαντικές πληροφορίες για την οργάνωση μαθησιακών εμπειριών που έχουν νόημα γι αυτά Οι εκπαιδευτικοί γνωρίζουν καλά πώς θα διευκολύνουν το παιδί να εκφράσει και να αναπτύξει τη σκέψη του, περιεχόμενα και μεθόδους που συμβάλλουν στην ολόπλευρη ανάπτυξή του.
Αναγκαιότητα συνεργασίας (2) Μπορεί να επιτευχθεί μια συνέχεια στη μαθησιακή διαδικασία από το σχολείο στο σπίτι, αλλά και να αξιοποιηθούν στο σχολείο μαθησιακές εμπειρίες που προέρχονται από το οικογενειακό περιβάλλον
Τα οφέλη είναι πολλά για όλους Για τα παιδιά: ενίσχυση ακαδημαϊκών επιδόσεων, διευκόλυνση ομαλής μετάβασης στα εκπαιδευτικά πλαίσια, ενίσχυση θετικής στάσης για τη μάθηση. Για τους γονείς: καλύτερη κατανόηση των εκπαιδευτικών πρακτικών, αίσθημα σιγουριάς για προσφορά βοήθειας στα παιδιά τους, βελτίωση της επικοινωνίας γονέων-παιδιών, καλύτερη αξιοποίηση καθημερινών καταστάσεων.
Για τους εκπαιδευτικούς: γνωριμία με το κοινωνικοπολιτισμικό περιβάλλον και τις οικογενειακές πρακτικές των μαθητών, αξιοποίηση αυτών στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα, αύξηση της εμπιστοσύνης των γονέων και αναγνώριση της επαγγελματικής τους κατάρτισης. Hornby, 2011, Prior & Gerard, 2007
Εμπόδια που δυσχεραίνουν τη συνεργασία (1) Από την πλευρά των γονέων ως βασικές αιτίες που δυσχεραίνουν τη συνεργασία αναφέρονται η έλλειψη χρόνου, οι αντιλήψεις για τον ρόλο τους στην εκπαίδευση των παιδιών τους, και η ανασφάλεια που νιώθουν σχετικά με τις γνώσεις τους και τους τρόπους με τους οποίους θα μπορούσαν να εμπλακούν στη μάθηση των παιδιών τους
Εμπόδια που δυσχεραίνουν τη συνεργασία (2) Από την πλευρά των εκπαιδευτικών: Έλλειψη χρόνου, Αντιλήψεις οι γονείς δεν ενδιαφέρονται να συνεργαστούν και να συμμετάσχουν ενεργά στη μαθησιακή διαδικασία η συμμετοχή των γονέων στη λήψη αποφάσεων για την εκπαιδευτική διαδικασία μπορεί να αποδυναμώσει το ρόλο των εκπαιδευτικών ή να δημιουργήσει συγκρούσεις.
Εμπόδια που δυσχεραίνουν τη συνεργασία (3) Ανασφάλεια για την εφαρμογή αποτελεσματικών στρατηγικών ανάπτυξης της συνεργασίας οικογένειας και σχολείου [ενίσχυση επικοινωνιακών ικανοτήτων]
Συνεργασία = σεβασμός και αποδοχή Διάθεση να «ακούσεις» και να «ακουστείς» [πρωτοβουλία από τον εκπαιδευτικό αλλά δεν κυριαρχεί]. Συνεργασία & ανάπτυξη ενός «διαλόγου» ανάμεσα στο σχολείο και την οικογένεια Οι σύγχρονες τάσεις στο ζήτημα της συνεργασίας σχολείου και οικογένειας υποστηρίζουν μια μορφή αμφίδρομης επικοινωνίας όπου οι δύο πλευρές έχουν ρόλο συνεργάτη.
Συνεργασία = συστηματική επικοινωνία Συνεργασία δε σημαίνει μόνο «καλές σχέσεις» και ενημέρωση για την πρόοδο και τη συμπεριφορά του παιδιού. Δε σημαίνει μόνο φυσική παρουσία στην τάξη [π.χ. βοήθεια για τη γιορτή, επίσκεψη για να μιλήσει για το επάγγελμα] Ο βαθμός συμμετοχής των γονέων μπορεί να διαφέρει ανάλογα με τον στόχο και τις ανάγκες/ιδιαιτερότητες των γονέων.
Τυπολογία της Epstein Έξι τύποι δράσης οι οποίοι συνδέονται μεταξύ τους και αποτυπώνουν διαφορετικές διαστάσεις αυτής της συνεργασίας: 1) ενδυνάμωση του ρόλου του γονέα (ενίσχυση του ενδιαφέροντος και της σημασίας που αποδίδουν οι γονείς στην εκπαίδευση των παιδιών τους), 2) επικοινωνία γονέων με εκπαιδευτικούς και σχολείο (ενημέρωση για το εκπαιδευτικό πρόγραμμα),
Τυπολογία της Epstein 3) υποστήριξη της μάθησης των παιδιών στο σπίτι από τους γονείς με την καθοδήγηση των εκπαιδευτικών, 4) εθελοντική συμμετοχή των γονέων στις δραστηριότητες του σχολείου, 5) συμμετοχή σε λήψη αποφάσεων και 6) συνεργασία με φορείς της τοπικής κοινότητας με στόχο την στήριξη των σχολικών προγραμμάτων (Keyes, 2002, Prior & Gerard, 2007).
Εμπλοκή των γονέων στη μάθηση των παιδιών Δε σημαίνει ότι οι γονείς αναλαμβάνουν τον ρόλο των εκπαιδευτικών, αλλά ότι ο εκπαιδευτικός προτείνει στους γονείς δράσεις με τις οποίες μπορούν να ενισχύσουν τη μάθηση και να αξιοποιήσουν τις ευκαιρίες στο πλαίσιο οικογενειακών πρακτικών.
Σχεδιάζοντας τρόπους συνεργασίας σχολείου-οικογένειας Έμφαση στην επικοινωνία με τους γονείς, συλλογή πληροφοριών Ξεκάθαροι στόχοι για κάθε δράση οδηγίες, ιδέες για τους γονείς Βοηθητικό υλικό Ανατροφοδότηση
Μερικές προτάσεις (1) Ανταλλαγή πληροφοριών-γνωριμία. Ερωτηματολόγιο: συλλογή πληροφοριών, ενδιαφέροντα, ανίχνευση προσδοκιών γονιών από το νηπιαγωγείο. Οργανωμένες συναντήσεις (ομαδικές ή ατομικές): Σημαντικές οι πρώτες επαφές με τους γονείς (να νιώσουν άνετα, να διατυπώσουν ερωτήσεις και να μιλήσουν γι αυτά που σκέφτονται).
Μερικές προτάσεις (2) Χρήση πίνακα ανακοινώσεων έξω από την τάξη πληροφορεί τους γονείς για τις δραστηριότητες που πραγματοποιούνται και μπορεί να δίνει και μερικές προτάσεις για το σπίτι.
Μερικές προτάσεις (3) Διαφορετικοί τρόποι γραπτής επικοινωνίας Ενημερωτικά φυλλάδια Γράμματα και σημειώματα με προτεινόμενες δράσεις Τετράδιο -ημερολόγιο Εβδομαδιαίος φάκελος Portfolios (όχι μόνο στο τέλος της χρονιάςμπορεί να αποστέλλεται 3-4 φορές μέσα στη χρονιά στο σπίτι).
Μερικές προτάσεις (4) Το «σακίδιο» της τάξης -ένα σακίδιο με συγκεκριμένα υλικά και οδηγίες χρήσεις, καθώς και φύλλα ανατροφοδότησης. Παιδιά και γονείς συνεργάζονται για να φτιάξουν ένα βιβλίο για τα ίδια και την οικογένειά τους και για θέματα που τα ενδιαφέρουν.
Οι γονείς στην τάξη Οργανώστε καλά την επίσκεψη (αν θέλουν, πότε μπορούν, πόσοι κάθε φορά.) Σκεφτείτε τρόπους με τους οποίους μπορείτε να τους εμπλέξετε στην τάξη τι ρόλο θα έχουν π.χ. να παρατηρήσουν ρουτίνες, να διαβάσουν ένα παραμύθι στα παιδιά, να παίξουν ένα παιχνίδι, να φτιάξουν μια συνταγή, να κάνουν μια κατασκευή. Σημαντική η ανατροφοδότηση (παρατηρήσεις, συναισθήματα) από όλες τις πλευρές: εκπαιδευτικός, γονείς, παιδιά
Βιβλιογραφικές αναφορές Hornby, G. (2011). Parental Involvement in Childhood Education. Building effective School-Family Partnerships. New York: Springer. Keyes, C. R. (2002). A way of thinking about parent-teacher partnerships for teachers. International Journal of Early Years Education, 10, 177-191. Prior, J. & Gerard, M. (2007). Family Involvement in Early Childhood Education. Research into Practice. Clifton Park, NY: Thomson Delmar Learning. Vellopoulou, A., Golfinopoulou, G. & Kampeza M. 2013, 'Facilitating teacher-parents partnership in the learning process: an implementation in kindergarten'. Paper presented in 15th Biannual AIFREF Network International Conference «Family, School and Local Societies: Policies and Practices for Children», University of Patras, 22-26 May 2013.
Τέλος Ενότητας
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Πατρών» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.
Σημείωμα Αναφοράς Copyright Πανεπιστήμιο Πατρών, Σχολή Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών Επιστημών, Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία, Μαρία Καμπεζά, «Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο». Ενότητα 10: Συνεργασία σχολείουοικογένειας. Έκδοση: 1.0. Πάτρα 2015. Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: https://eclass.upatras.gr/courses/pn1572/index.php?vis=5767
Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/ Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.