ΤΟ ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ: ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΟΥ Γιάννης Σκαράκης, Πτυχιούχος της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών, Υπεύθυνος Αγωγής Υγείας στη Δ/νση Β/θμιας Εκπ/σης Κιλκίς
Σκοπός Σκοπός της έρευνας είναι η διερεύνηση της αποτελεσματικότητας της διοίκησης του διαπολιτισμικού σχολείου στα πλαίσια του νομοθετικού πλαισίου και σε σχέση με τους στόχους της εθνικής εκπαιδευτικής πολιτικής, με απώτερο στόχο τη διατύπωση προτάσεων για την αξιοποίηση ενός ευέλικτου σχήματος διοίκησης, το οποίο επιτρέπει σε κάθε σχολική μονάδα να επιλέξει το σχήμα που θα λειτουργήσει ουσιαστικά και αποδοτικά ( Γ1/708/7-9-1999).
Ερευνητικά Ερωτήματα Διερεύνηση της υπάρχουσας οργάνωση και λειτουργία των διαπολιτισμικών σχολείων στην Ελλάδα και της εκπλήρωσης των στόχων για τους οποίους ιδρύθηκαν από την Πολιτεία. των δυνατοτήτων διαμόρφωσης εσωτερικής πολιτικής της εκπαιδευτικής μονάδας σε ζητήματα της διοίκησής του (λήψης αποφάσεων, προγραμματισμού, οργάνωσης, διεύθυνσης και ελέγχου/αξιολόγησης) ώστε να διευκολυνθεί η αποτελεσματική λειτουργία του.
Δείγμα Η έρευνα πραγματοποιήθηκε σε διαπολιτισμικά σχολεία της Θεσσαλονίκης, (4) των Ιωαννίνων (1), της Αθήνας (2), της Κοζάνης (1), των Σαπών Θράκης (1). Το σύνολο των διαπολιτισμικών σχολείων ανέρχεται σε 13 με βάση τα στοιχεία που δημοσιεύονται στην ηλεκτρονική σελίδα του Υπουργείου Παιδείας. Ωστόσο δεν ανταποκρίθηκαν όλοι οι Διευθυντές στη συμπλήρωση ερωτηματολογίων και τη διεξαγωγή συνέντευξης. Έτσι το δείγμα της έρευνας περιορίστηκε σε 9 απόταδεκατρίασχολεία.
Δείγμα Πιο συγκεκριμένα το δείγμα αφορά 9 Διευθυντές από αντίστοιχα σχολεία Β/θμιας Εκπ/σης που λειτουργούν στη Ελλάδα, (3 άνδρες και 6 γυναίκες). ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ ΠΕ02 ΠΕ03 ΠΕ05 ΠΕ06 ΠΕ11 ΠΕ16 ΑΝΔΡΕΣ 1 1 1 ΓΥΝΑΙΚΕΣ 1 1 1 2 1
Μέθοδοι προσέγγισης Ηποιοτικήπροσέγγισηεπιλέχθηκεεπειδήστηρίζεταισε ευέλικτες μεθόδους παραγωγής δεδομένων, που λαμβάνουν σοβαρά υπόψη τις ιδιαιτερότητες του κοινωνικού περιβάλλοντος απότοοποίοπροέρχονται. Παράλληλα η ποιοτική μέθοδος αποτελεί ένα εργαλείο μελέτης που στηρίζεται στην ολιστική ανάλυση και επεξήγηση με σκοπό την παραγωγή ολοκληρωμένων κατανοήσεων και περιεκτικών δεδομένων που ξεπερνούν τα επιδερμικά μοτίβα, τάσεις και συσχετίσεις.
Μέθοδοι προσέγγισης Α Στάδιο Διατύπωση του προβλήματος Μελέτη της σχετικής βιβλιογραφίας Καθορισμός σκοπού μεθοδολογίας της έρευνας (συντάχθηκε το σχέδιο ερωτήσεων της συνέντευξης). Η πρώτη συνέντευξη που λειτούργησε ως πιλοτική. (πήρε τη μορφή μετά από συνεννόηση με την επόπτρια καθηγήτρια Ο λόγος που δε χρησιμοποιήθηκαν περισσότερες συνεντεύξεις ως πιλοτικές ήταν ακριβώς ο πολύ μικρός αριθμός των ατόμων, που επρόκειτο να ερωτηθούν.
Μέθοδοι προσέγγισης Β Στάδιο Στο δεύτερο στάδιο έγινε συζήτηση με τους Διευθυντές των διαπολιτσμικών σχολείων της Θεσσαλονίκης. Η μέθοδος της ομαδικής συνέντευξης που χρησιμοποιήθηκε, γνωστή στις κοινωνικές επιστήμες ως ομάδες εστίασης, (Βρυωνίδης 2004), περιελάμβανε τέσσερις συμμετέχοντες. Η συζήτηση- συνέντευξη πραγματοποιήθηκε στην περιφερειακή Δ/νση Κεντρικής Μακεδονίας και ήταν ιδιαίτερα ενδιαφέρον να σημειώσει κανείς τον τρόπο που συγκεκριμένα άτομα ως μέλη μιας ομάδας αντιδρούν και συζητούν πάνω σε θέματα οργάνωσης και διοίκησης των σχολείων τους και να παρατηρήσει τις δυναμικές που αναπτύσσονται μεταξύ των συμμετεχόντων.
Μέθοδοι προσέγγισης Στη συγκεκριμένη περίπτωση συζητήθηκαν θέματα προγραμματισμού στη διοίκηση μιας διαπολιτισμικής σχολικής μονάδας, η συνεργασία με τους σχολικούς συμβούλους, οι παράγοντες που λειτουργούν ανασταλτικά, η σχέση της εφαρμογής ενός νέου διδακτικού μοντέλου με την εσχάρα αποτύπωσης της σχολικής μονάδας[1] [1] Η εσχάρα αποτύπωσης αποτελεί μια προσπάθεια του ΥΠΕΠΘ να καταγραφεί η ετήσια λειτουργία της σχολικής μονάδας, με βάση τομείς που αφορούν, το προσωπικό, τις καινοτομίες που εφαρμόστηκαν, τις παιδαγωγικές πρακτικές κ.λ.π.
Μέθοδοι προσέγγισης Μετά την πρώτη αυτή πιλοτική συνέντευξη, όπου ελέγχθηκε η πληρότητα και η σαφήνεια των ερωτήσεων αλλά και του ερωτηματολογίου ολόκληρου αναφορικά με τους σκοπούς και τους στόχους της έρευνας και αφού τέθηκαν υπόψη της επόπτριας καθηγήτριας ξανά αυτά τα θέματα, πήρε το ερωτηματολόγιο την τελική του μορφή.
Μέθοδοι προσέγγισης Στο τρίτο στάδιο έγινε ολοκληρωμένη επισκόπηση της ερευνητικής βιβλιογραφίας. Σε ένα τέταρτο στάδιο οι υποθέσεις εργασίας γίνονται ρητές. Έτσι κατατίθεται ο προβληματισμός που συνίσταται στη σχέση της αποτελεσματικής λειτουργίας ενός διαπολιτισμικού σχολείου με την αποτελεσματική διοίκηση.
Μέθοδοι προσέγγισης Σε ένα πέμπτο στάδιο καθορίστηκε το δείγμα, τα εργαλεία συλλογής δεδομένων, ενώ στο επόμενο στάδιο ορίστηκε η μέθοδος ανάλυσης και οι δυνατότητες γενίκευσης των συμπερασμάτων. Το τελευταίο στάδιο συνδέεται με τη εξαγωγή συμπερασμάτων και την καταγραφή προτάσεων.
Εργαλεία Συλλογής Δεδομένων Εργαλεία της έρευνας είναι τα ερωτηματολόγια, η συμμετοχική παρατήρηση, η ημιδομημένη συνέντευξη, η ανάλυση διαλόγων, και η συλλογή και ποιοτική ανάλυση περιεχομένου κειμένων και εγγράφων.
Εργαλεία Συλλογής Δεδομένων Η επιλογή των ημιδομημένων συνεντεύξεων έγινε με στόχο να παραχθούν δεδομένα που πηγάζουν από την εμπειρία των Διευθυντών των διαπολιτισμικών σχολείων και την επιδίωξη να εμπλακούμε σε μια διαδραστική σχέση[1] με αυτούς τους ανθρώπους ώστε να ακούσουμε τις απόψεις τους και να αποκτήσουμε πρόσβαση σ αυτό που έχουν να αφηγηθούν και να διατυπώσουν. Οι λόγοι που επιλέχθηκε αυτή η ερευνητική μέθοδος είναι: [1] Με τον όρο διαδραστική λειτουργία εννοούμε τη διαδικασία εκείνη που επιτρέπει μια άμεση προσωπική συνεργασία.
Εργαλεία Συλλογής Δεδομένων Η άμεση επαφή του ερευνητή με τα υποκείμενα για την καλύτερη καταγραφή των απόψεων τους, ώστε να επιτευχθεί μεγαλύτερη ακρίβεια των πληροφοριών και διείσδυση της έρευνας σε βάθος. Η ανάγκη για μια ευέλικτη και ανοικτή έκφραση των απόψεων και η δυνατότητα πληρέστερης επεξήγησης των απαντήσεων. Η ανάγκη για λήψη απαντήσεων από το σύνολο των υποκειμένων, αφού ο αριθμός τους ήταν μικρός.
Κατά τη διάρκεια των συνεντεύξεων δημιουργήθηκε ένα δελτίο συνέντευξης για να διευκολύνει τον ερευνητή στη συλλογή και επεξεργασία των δεδομένων. Πιο συγκεκριμένα δημιουργήθηκε ένας κατάλογος με θεματικές ενότητες που υποδιαιρέθηκαν σε μικρότερες και οργανώθηκαν ομάδες ερωτημάτων, ώστε να καθίσταται πιο αποτελεσματικός ο έλεγχος σφαλμάτων που θα μπορούσαν να προκύψουν από τη μεταφορά των προσωπικών πεποιθήσεων ή στάσεων του ερευνητή. Η σειρά των ερωτήσεων δεν τηρείται αυστηρά και ο ερευνητής έχει τη δυνατότητα να εξερευνήσει περαιτέρω ενδιαφέροντα ζητήματα, που προκύπτουν κατά τη διάρκεια της συνέντευξης. Κατά τη διαδικασία του δελτίου συνέντευξης είχαμε κατά νου τα ακόλουθα ερωτήματα: Τι αναζητούμε να βρούμε, ποια είναι τα ερευνητικά ερωτήματα και τι χρειαζόμαστε για δώσουμε απαντήσεις αυτά.
Οι συνεντεύξεις έλαβαν χώρα στο χώρο εργασίας των ερωτώμενων μετά από τηλεφωνική επικοινωνία για τον καθορισμό του χρόνου συνάντησης. Αφού έγινε μια μικρή εισαγωγή που αφορούσε στο περιεχόμενο, στην αναγκαιότητα, στους σκοπούς και στους στόχους της έρευνας, άρχισε η συζήτηση. Οι συνεντεύξεις δε μαγνητοφωνήθηκαν. Η συνεντεύξεις είχαν τη μορφή ανεπίσημης συζήτησης πάνω σε ένα συγκεκριμένο εύρος θεμάτων που ο ερευνητής επεδίωκε να καλύψει. Κατόπιν, επειδή ο προφορικός λόγος είναι διάχυτος και οι απαντήσεις συχνά δεν είχαν σαφή σειρά σε σχέση με τις ερωτήσεις, ακριβώς λόγω της μορφής του ημιδομημένου ερωτηματολογίου, έγινε προσεκτική μετακίνηση φράσεων, ώστε να ομαδοποιηθούν οι απαντήσεις σύμφωνα με τις ερωτήσεις. Για τη σύνταξη του ερωτηματολογίου ο ερευνητής προβληματίστηκε για το ύφος, το εύρος και την εμβέλεια των ερωτήσεων.
Παρατηρήσεις καταγράφονταν μετά τη συνέντευξη και συνδέονταν με την αποτύπωση κάποιων εξωγλωσσικών στοιχείων, σημαντικών για τη διευκρίνιση των απομαγνητοφωνημένων συνεντεύξεων. Η συμμετοχική παρατήρηση [1]προϋποθέτει τη γνώση εκ μέρους του ερευνητή του θεσμού και των οργανισμών στον οποίο διεξάγεται η έρευνα, δηλαδή να γνωρίζει τα πράγματα εκ των έσω. [1] Ως συμμετοχική παρατήρηση ορίζεται αυτή στην οποία οι ερευνητές εμπλέκονται στις δραστηριότητες που καλούνται να ερευνήσουν.
Στη συγκεκριμένη έρευνα χρησιμοποιήθηκε ένα συνδυασμός μεθόδων που αφορούν στην αξιοποίηση όπως σύγχρονης τεχνολογίας και την συγγραφή σημειώσεων. Πιο συγκεκριμένα αξιοποιήθηκαν βιντεοσκοπήσεις, αλλά και σημειώσεις έρευνας πεδίου χωρίς οπτικοακουστικά μέσα. Η βιντεοσκόπηση χρησιμοποιήθηκε με σκοπό την καταγραφή και αξιολόγηση των λεκτικών, αλλά και κινησιολογικών στοιχείων κατά τη διάρκεια των παρατηρήσεων και των συνεντεύξεων. (Ρέππα 2001). Στο σημείο αυτό πρέπει να επισημάνουμε ότι η μέθοδος χρησιμοποιήθηκε εν γνώσει του ερευνητή ότι δεν μπορούν να αποτυπωθούν στοιχεία που ξεπερνούν το οπτικό πεδίο της κάμερας και της αναστάτωσης που μπορεί να προκαλέσει η παρουσία της στους συμμετέχοντες στην παιδαγωγική διαδικασία. (Κόκκος 1999)
Κατά τη συγγραφή σημειώσεων χωρίς οπτικοακουστικά μέσα, οι πρόχειρες σημειώσεις συντάχθηκαν σε μια δεύτερη φάση με πιο επιμελημένη μορφή και με περισσότερες λεπτομέρειες. Έγινε προσπάθεια να δοθεί συνεκτική μορφή στις σημειώσεις με λεπτομέρειες και την αναφορά συγκεκριμένων πραγμάτων. Η εξασφάλιση της συνεκτικότητας του υλικού αποτελεί ιδιαίτερο πρόβλημα για τον ερευνητή, εφόσον η εξέλιξη μιας μη δομημένης συνέντευξης είναι συχνά απρόβλεπτη. Συμπληρωματικά στα παραπάνω εργαλεία αξιοποιήθηκε ερωτηματολόγιο με ερωτήσεις ανοικτού και κλειστού τύπου. Για την εκπόνηση του ερωτηματολογίου ελήφθησαν υπόψη τα εξής: Η σχετική με τη σύνταξη ερωτηματολογίων βιβλιογραφία. Η σχετική με την διαπολιτισμική εκπαίδευση βιβλιογραφία και ο τρόπος εφαρμογής της στην Δευτεροβάθμια εκπαίδευση (εγκύκλιοι του ΥΠΕΠΘ). Η σχετική βιβλιογραφία με τη διοίκηση σχολικής μονάδας. Η προηγούμενη εμπειρία του ερευνητή σε θέματα διαπολιτισμικής εκπαίδευσης και διοίκησης σε σχολεία Δ/θμιας Εκπαίδευσης.
Σε μια ημιδομημένη συνέντευξη, όπως και στην περίπτωση της βιντεοσκόπησης είναι εμφανής η δυσκολία και η χρονοβόρα διαδικασία, που απαιτείται κατά τη διάρκεια κωδικοποίησης και καταγραφής των σημειώσεων. Το συγκεκριμένο πρόβλημα αίρεται με τη δημιουργία σχετικών πινάκων καταγραφής δεδομένων και στηλών όπου καταγράφονται τα στοιχεία εξωλεκτικής συμπεριφοράς. Η πρόσβαση σε ημερολόγια του Διευθυντή και σε δημόσια έγγραφα, αποτελεί εύκολη υπόθεση, εφόσον ο ερευνητής είναι μέλος της εκπαιδευτικής κοινότητας και έχει εύκολη πρόσβαση στα υπηρεσιακά έγγραφα και την εκπαιδευτική νομοθεσία.
Εγκυρότητα Η τριγωνοποίηση που αξιοποιείται αποτελεί μια πολυμεθοδική ερευνητική προσέγγιση συμβάλει σημαντικά στην αξιοπιστία της έρευνας. Στη συγκεκριμένη περίπτωση αξιοποιείται η μεθοδολογική τριγωνοποίηση, δηλαδή χρησιμοποιούνται διαφορετικές μέθοδοι στο ίδιο αντικείμενο και η τοπική τριγωνοποίηση, εφόσον ερευνούνται διαφορετικά σχολεία και συμμετέχουν στην έρευνα διευθυντές διαφόρων περιοχών
Μέθοδοι ανάλυσης δεδομένων Για την ανάλυση των δεδομένων -αξιοποιήθηκαν φύλλα excel, όσον αφορά στην επεξεργασία του ερωτηματολογίου -έγινε προσωπική επεξεργασία των συνεντεύξεων -αναλύθηκαν και καταγράφηκαν οι συζητήσεις -αξιολογήθηκαν τα εξωγλωσσικά δεδομένα, προκειμένου να καταλήξουμε με κάποια ασφάλεια σε γενικευμένες απόψεις - αποδελτιώθηκε η βιβλιογραφία - έγινε ανάλυση των εκθέσεων των Διευθυντών των σχολείων και των προτάσεων προς το σύλλογο διδασκόντων, το ΙΠΟΔΕ και το σχολικό σύμβουλο - καταγράφηκε και ερμηνεύτηκε η σχετική νομοθεσία, όσον αφορά στη δυνατότητα ευελιξίας που παρέχεται από το ΥΠ.Ε.Π.Θ. για τον προγραμματισμό και τη λήψη αποφάσεων σε μια μονάδα διαπολιτισμικής εκπαίδευσης.
Συμπεράσματα ερωτηματολογίων Όσοναφοράσταχαρακτηριστικάταοποίαθα πρέπει να έχει ο Διευθυντής, όλοι οι ερωτώμενοι συμφωνούν ότι θα πρέπει να διαθέτει το σύνολο των προτεινόμενων σε υψηλό βαθμό. Αυτό δείχνει το πόσο σύνθετη και απαιτητική είναι άσκηση διοίκησης σε ένα διαπολιτισμικό σχολείο. Εδώ ο Διευθυντής θα πρέπει να διαθέτει έντονες ηγετικές και οργανωτικές ικανότητες, να είναι έμπειρος, να έχει πολύπλευρη ενημέρωση πάνω σε διαπολιτισμικά θέματα αλλά και να παίζει το ρόλο του εμψυχωτή και στοχοθέτη. O πολυπολιτισμικός χαρακτήρας αυτών των σχολείων είναι ο σημαντικός παράγοντας ο οποίος διαφοροποιεί σε μεγάλο βαθμό τα τυπικά χαρακτηριστικά του διευθυντή σε σχέση με τα συμβατικά σχολεία.
Ποια χαρακτηριστικά πρέπει να έχει ο Διευθυντής του σχολείου κατά την κρίση σας; Καθόλου Λίγο Μέτρια Πολύ Πάρα πολύ Μ.Ο. Να εμψυχώνει και να ενεργοποιεί τους καθηγητές του σχολείου του Να κατανοεί τις ανάγκες και να υποστηρίζει τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς 1 1 1 2 4 3,8 1 1 1 2 4 3,8 Να είναι ανοικτός και ικανός στην επικοινωνία 1 1 1 2 4 3,8 Να κάνει εποικοδομητική κριτική 1 1 2 1 4 3,7 Να επιβραβεύει τις προσπάθειες 1 1 1 3 3 3,7 Να έχει ικανότητα οργάνωσης 1 1 1 2 4 3,8 Να είναι αντικειμενικός 1 1 1 2 4 3,8
Συμπεράσματα Απότηνεμπειρίατωνστελεχώνπροκύπτουνότιωςβασικότερα στοιχεία για την αποτελεσματικότερη διοίκηση του διαπολιτισμικού σχολείου θεωρούνται κατά πρώτο λόγο τα διοικητικά, έπονται τα ψυχοκοινωνικά και τα θέματα συνεργασίας, ενώ κατά τρίτο λόγο, σημαντική θέση έχουν τα θέματα προσωπικού και υλικοτεχνικής υποδομής.
Συμπεράσματα Στο διοικητικό τομέα ως βασικότερο στοιχείο θεωρείται η εμπειρία σε θέματα διοίκησης, ένα προσόν το οποίο είναι θεμελιώδες για την ομαλή και αποτελεσματική λειτουργία κάθε σχολείου, πόσο μάλλον του διαπολιτισμικού. Γιαναενισχυθεί αυτή η εμπειρία θα πρέπει να γίνονται επιμορφωτικά σεμινάρια, μια και η γνώση σε διαπολιτισμικά θέματα στη χώρα μας είναι σχετικά μικρή και χρειάζεται ενίσχυση.
Συμπεράσματα Η ευρύτητα πνεύματος του Διευθυντή ενός τέτοιου σχολείου θεωρείται ως ένα από τα χαρακτηριστικά που θα πρέπει να τον διακρίνει. Ενεργώνταςωςηγέτης, είναι σημαντικό να ενθαρρύνει τη συμμετοχή των μαθητών στις σχολικές εκδηλώσεις, αλλά και στα όργανα λήψης αποφάσεων, προϋποθέσεις απαραίτητες για την ενσωμάτωση των αλλοδαπών μαθητών στη σχολική κοινωνία.
Συμπεράσματα Όσον αφορά στα ψυχο-κοινωνικά στοιχεία, θα πρέπει να διαθέτει αγάπη και κατανόηση για τη διαφορετικότητα, αναγνώριση των κοινών στοιχείων ανάμεσα στους μαθητές και τέλος η συμπεριφορά του να διακρίνεται από αυστηρότητα και όχι επιθετικότητα. Οι εκπαιδευτικοί έχουν συμφωνήσει πάνω σε ένα γενικότερο πλαίσιο αρχών του σχολείου, τις οποίες όλοι τηρούν για να υπάρχει κοινή γραμμή στην αντιμετώπιση διαφόρων προβλημάτων (προβλήματα πειθαρχίας, ανεπαρκής προετοιμασία των μαθητών, μη έγκαιρη προσέλευση στο σχολείο κ.λ.π.)
Συμπεράσματα Στον τομέα της συνεργασίας, προτείνεται αρχικά η συνεργασία με τους αρμόδιους φορείς, όμως βασικότερο όλων θεωρείται η συνεργασία με τους γονείς τόσο σε επίπεδο διοίκησης, όσο και σε επίπεδο αντιμετώπισης προβλημάτων συμπεριφοράς και επίδοσης των μαθητών.
Συμπεράσματα Η υλικοτεχνική υποδομή και το προσωπικό των σχολικών μονάδων είναι ένα ζήτημα το οποίο είναι πολύ σημαντικό. Ένα πλήρες και έμπειρο διδακτικό προσωπικό είναι το όραμα σχεδόν όλων των διευθυντών, μια και είναι άμεσα συνδεδεμένο με την αποτελεσματικότητα της σχολικής μονάδος. Η επάρκεια του διδακτικού προσωπικού βοηθάει στην άμεση έναρξη των μαθημάτων με πλήρες πρόγραμμα, αλλά και στην πραγματοποίηση των στόχων που θέτει η διοίκηση στην αρχή του σχολικού έτους. Η απρόσκοπτη λειτουργία του σχολικού συγκροτήματος εξαρτάται άμεσα και από την καλή κτιριακή κατάσταση και την επάρκεια των υλικών.
Συμπεράσματα Ένας ακόμη σημαντικός τομέας είναι τα προγράμματα σπουδών του διαπολιτισμικού σχολείου, τα οποία θα πρέπει να είναι ευέλικτα και να στοχεύουν περισσότερο στις πολιτισμικές ιδιαιτερότητες των μαθητών και όχι τόσο στα στενά πλαίσια που ορίζονται από τα αναλυτικά προγράμματα. Ο συντονισμός κα η ανάπτυξη του σχολικού προγράμματος αποτελεί βασικό καθήκον της διοίκησης.
Συμπεράσματα Στον οργανωτικό τομέα, οι διευθύνοντες προτείνουν κατά πλειοψηφία την τροποποίηση του αναλυτικού προγράμματος, το οποίο προφανώς δεν είναι σε θέση να καλύψει τις ανάγκες στο σχολείο. Ομικρός αριθμός μαθητών σε κάθε τμήμα των τάξεων υποδοχής θεωρείται αρκετά σημαντική προϋπόθεση, επειδή είναι ο μόνος τρόπος για να τεθούν οι σωστές βάσεις για την εκπαίδευσή τους. Στη συνέχεια, ένα πάγιο αίτημα του συνόλου, είναι η ενίσχυση της υλικοτεχνικής υποδομής, ενώ το ειδικό καθεστώς στις πανελλαδικές και η αποφυγή πρόσληψης αναπληρωτών και ωρομισθίων καθηγητών προτείνονται ως μέτρα ενίσχυσης της σχολικής μονάδας.
Συμπεράσματα Οι ανάγκες του διαπολιτισμικού σχολείου είναι πολλαπλάσιες των συμβατικών σχολείων και η συμβολή του προϊσταμένου παιδαγωγικής καθοδήγησης είναι καθοριστική για την ομαλή και απρόσκοπτη λειτουργία του. Στις προτάσεις των διευθυντών προς το σύλλογο διδασκόντων, την πρώτη θέση κατέχει η προτροπή για ενεργή συμμετοχή των μαθητών στα σχολικά δρώμενα και ακολουθεί η αναγκαιότητα εφαρμογής εναλλακτικών μορφών μάθησης. Προς τον προϊστάμενο παιδαγωγικής καθοδήγησης προτεραιότητα έχουν εισηγητικές προτάσεις για τροποποιήσεις στο αναλυτικό πρόγραμμα και τη μείωση του αριθμού των μαθητών στις τάξεις υποδοχής, ώστε να εξασφαλίζεται μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα.
Συμπεράσματα Ο διευθυντής του διαπολιτισμικού σχολείου ως στοχοθέτης θέτει στα πλαίσια της πρώτης συνεδρίασης του συλλόγου, το θέμα της διδασκαλίας του μαθήματος της γλώσσας και κουλτούρας της χώρας προέλευσης, και το θέμα της αντιμετώπισης της σχολικής αποτυχίας. Αυτά τα δύο συνδέονται άμεσα, επειδή θεωρούν ότι το πρώτο θέμα δημιουργεί στους μαθητές μια οικειότητα στο χώρο του σχολείου σε σχέση με τη χώρα προέλευσης τους και αυτό τους ενεργοποιεί θετικά με τελικό αποτέλεσμα να αποδίδουν καλύτερα και να μειώνεται το φαινόμενο της σχολικής αποτυχίας.
Συμπεράσματα Οι διαδικασίες και οι δραστηριότητες που αναπτύσσει η διοίκηση για τη στήριξη των εκπαιδευτικών του σχολείου με την εφαρμογή παρεμβατικών πρακτικών ή τη θεραπεία αδυναμιών θεωρείται καθοριστικός δείκτης αποτελεσματικότητας.
Συμπεράσματα Ανεβαίνοντας υψηλότερα ιεραρχικά, εντοπίζουμε ότι η συνεργασία με το αποκεντρωμένο γραφείο του Ι.Π.Ο.Δ.Ε στις περιφερειακές διευθύνσεις, θεωρείται από τους περισσότερους Ικανοποιητική έως Μέτρια, στοιχείο το οποίο θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη, μια και η καλή συνεργασία είναι απαραίτητο εφόδιο για την αποτελεσματική διοίκηση.