Μεθοδολογία Εκπαιδευτικής Έρευνας στη ΜΕ

Transcript

1 Μεθοδολογία Εκπαιδευτικής Έρευνας στη ΜΕ Χ Α Ρ Α Λ Α Μ Π Ο Σ Σ Α Κ Ο Ν Ι Δ Η Σ, Δ Π Θ Μ Α Ρ Ι Α Ν Ν Α Τ Ζ Ε Κ Α Κ Η, Α Π Θ Α. Μ Α Ρ Κ Ο Υ, Δ Π Θ Α Χ Ε Ι Μ Ε Ρ Ι Ν Ο ο παραδοτέο 8/12/ Εισαγωγή: το θέμα και η σημασία του, η σημασία διερεύνησης του (περιεχόμενο ενοτήτων) 2. Θεωρητικό πλαίσιο: τι έχει μελετηθεί πάνω στο θέμα, αποτίμηση, στήριξη νέας έρευνας 3. Στόχοι και Ερευνητικά ερωτήματα (ή και υποθέσεις), αποσαφήνιση λειτουργικών ορισμών 4. Αποσαφήνιση λειτουργικών ορισμών 5. Μεθοδολογία Ερευνητικό σχέδιο : ποιά μέθοδος ποιό δείγμα ποιά διαδικασία ποιό εργαλείο με άξονες. 6.Συμπεράσματα Βιβλιογραφία 1

2 3 ο Παραδοτέο 12/1/ Βελτίωση της διατύπωσης στόχου και ερευνητικών ερωτημάτων, όπως και των ορισμών 2. Ανάπτυξη μεθοδολογικού σχεδίου μιας μικρής έρευνας: - επιλογή μεθόδου και τεκμηρίωση - περιγραφή ερευνητικής διαδικασίας - επιλογή δείγματος και τεκμηρίωση - ανάπτυξη εργαλείου συλλογής δεδομένων - διασφάλιση εγκυρότητας και αξιοπιστίας Είδη ερευνών - ποσοτικών Δειγματοληπτική Επιλογή δείγματος Σχεδιασμός Εργαλείου (ερωτηματολόγιο/συνέντευξη) πολυπαραγοντική ανάλυση Συσχετιστική Επιλογή - Εντός δείγματος/ μεταξύ δειγμάτων Σχεδιασμός εργαλείου (εντοπισμός μεταβλητών) Υπολογισμός συσχετίσεων Πειραματική Επιλογή πειραματική ομάδας προ και μετά τεστ / παρέμβαση Σχεδιασμός εργαλείου (τεστ) ποσοτικές αναλύσεις 5 2

3 Είδη ερευνών - ποιοτικών Εθνικογραφική Επιλογή Ομάδας με κοινή Κουλτούρα σχεδιασμός εργαλείου εντοπισμού κοινών σχημάτων συμπεριφοράς, πεποιθήσεων και γλώσσας ποιοτική ανάλυση Θεμελιωμένης θεωρίας Επιλογή ομάδας Συγκέντρωση δεδομένων Ανάλυση των δεδομένων Έρευνα δράσης Εστίαση στην πρακτική εφαρμογή- Συστηματικές δράσεις καταγραφή του αποτελέσματος 6 Θέμα Στόχος Ερωτήματα ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΕΠΙΔΟΣΗΣ Να μελετηθεί αν η αξιολόγηση της σχολικής επίδοσης που κάνουν οι μαθητές για τους συμμαθητές τους σχετίζεται με την αξιολόγηση του δασκάλου; Τι αξιολόγηση κάνουν; Με ποιους παράγοντες σχετίζεται η αξιολόγηση; Υπόθεση Η σχέση της αξιολόγησης των μαθητών με αυτή του δασκάλου σχετίζεται με την ηλικία και τις επιδόσεις των μαθητών. Ορισμοί Δεδομένα Σχέδιο Δείγμα Μέσα Σχολική αξιολόγηση, παράγοντες Αυτοαναφορικά στοιχεία και αρχεία Παράδειγμα σχεδιασμού Θα δοθούν σε κάθε μαθητή ερωτήσεις αξιολόγησης για κάθε συμμαθητή του. Μαθητές (πόσοι; ποιάς τάξης; με ποια κριτήρια;) Ερωτηματολόγιο με άξονες τις διαστάσεις της αξιολόγησης 3

4 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ διαστάσεις και άξονες ερωτήσεων Διαστάσεις αξιολόγησης - γνώσεις - ικανότητες - συμμετοχή στην τάξη - επιτυχία στις εξετάσεις - βαθμοί Άξονες ερωτήσεων από τις διαστάσεις 1 ος άξονας: Γνώσεις σε διάφορα μαθήματα (γλώσσα, μαθηματικά,.. 2 ος άξονας: Ικανότητες σε διαδικασίες (λύση προβλήματος, σκέψη,.. 3 ος άξονας: Συμμετοχή στην τάξη (μάθημα, εκδηλώσεις, 4 ος άξονας: Επιτυχία στις εξετάσεις (μερικές ή γενικές) 5 ος άξονες: Βαθμοί του μαθητή ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ διαστάσεις και άξονες ερωτήσεων Κάντε αντιστοίχιση Ορισμοί εννοιών Παράγοντες- χαρακτηριστικά μαθητών Αξιολόγηση: γνώσεις, ικανότητες, συμμετοχή στην τάξη, επιτυχία στις εξετάσεις, βαθμοί Άξονες ερωτηματολογίου 1 ος : Δημογραφικά (από παράγοντες) 2 ος : (από αξιολόγηση) Γνώσεις στα μαθήματα 3 ος : (από αξιολόγηση) ικανότητες 4 ος : (από αξιολόγηση) συμμετοχή 5 ος : (από αξιολόγηση) επιτυχία 6 ος : (από αξιολόγηση) βαθμοί 4

5 Οργανώστε το εργαλείο Κάντε αντιστοίχιση Ορισμοί εννοιών Ορισμός 1 - διαστάσεις Ορισμός 2 - διαστάσεις.. Άξονες ερωτηματολογίου 1 ος : Δημογραφικά 2 ος, 3 ος, : από ορισμό 1 ερωτήματα σύμφωνα με διαστάσεις 6 ος, 7 ος, : από ορισμό 2 ερωτήματα σύμφωνα με διαστάσεις 3 η ενότητα Αναλύοντας ερευνητικά δεδομένα 14 5

6 Μετά τη συλλογή δεδομένων Τα δεδομένα που έχουν συλλεχτεί καταγράφονται, συνενώνονται και μελετώνται οι μεταξύ τους σχέσεις, πάντα αναφορικά με τα ερευνητικά ερωτήματα/ ή και τις υποθέσεις. Οι βασικές μέθοδοι ανάλυσης είναι - Η ποσοτική - στατιστική ανάλυση - Η ποιοτική ανάλυση - Συνδυασμοί των παραπάνω Οι βασικές μορφές ποιοτικής ανάλυσης είναι - Κοινωνιομετρική ανάλυση - Κριτική Ανάλυση Λόγου - Ανάλυση περιεχομένου 15 Ποσοτική ανάλυση Τα δεδομένα που έχουν συλλεχτεί: - Οργανώνονται σε απλούς πίνακες και δίνονται περιγραφικά στοιχεία. - Οργανώνονται σε διπλούς πίνακες και αναλύονται οι σχέσεις. - Αναλύονται με πιο σύνθετους στατιστικούς τρόπους. Περιγραφική στατιστική Επαγωγική στατιστική και τεστ Άλλες μορφές ανάλυση 16 6

7 Μετρήσεις και μεταβλητές Μεταβλητή είναι κάθε χαρακτηριστικό του υποκειμένου. Μια μεταβλητή μπορεί να πάρει διαφορετικές τιμές για διαφορετικά υποκείμενα. Μετράμε μια ιδιότητα ενός ατόμου ή ενός πράγματος όταν αντιστοιχούμε με ένα αριθμό ή άλλο στοιχείο να αναπαριστά αυτή την ιδιότητα. Συχνά χρησιμοποιούμε ένα εργαλείο για να κάνουμε μια μέτρηση. Το αποτέλεσμα της μέτρησης είναι οι διαφορετικές τιμές μιας μεταβλητή για ανθρώπους ή πράγματα που διαφέρουν σε ότι μετράμε. Μετρήσεις και μεταβλητές Οι μεταβλητές διακρίνονται σε ποσοτικές και ποιοτικές: - Ποιοτικές είναι οι μεταβλητές που μεταβάλλονται σε είδη: φύλο, ειδικότητα, οικογενειακή κατάσταση, κλπ. - Ποσοτικές είναι οι μεταβλητές που μεταβάλλονται σε ποσότητα: χρόνια υπηρεσίας, ηλικία, αριθμός παιδιών, κλπ. Είναι συνεχείς ή διακριτές. Οι μετρήσεις διακρίνονται σε ποσοτικές και ποιοτικές: - Στις ποιοτικές έχουμε κατηγορικές ή διατακτικές κλίμακες μέτρησης - Στις Ποσοτικές έχουμε αναλογικές. 7

8 Δημιουργία πινάκων Πίνακας 1 Κατανομή του δείγματος (Ν=20) σε τάξεις Τάξεις n % A 4 20% B 2 10% Γ 3 15% Δ 4 20% Ε 4 20% Στ 3 15% Πίνακες 20 8

9 Πίνακες διπλοί 21 Δημιουργία πινάκων Πίνακας 1 Σχέση πτυχίου με χρόνο προετοιμασίας Πτυχίο Ποτέ- σπάνιμέτρια Συχνά- π. Συχνά Παιδ. Ακαδ Εξομ ΠΤΔΕ Άλλο

10 Πίνακες με στοιχεία 23 Πίνακες για τεστ 24 10

11 Πίνακες συσχέτισης 25 Πίνακες διακύμανσης (ANOVA) 26 11

12 Παράδειγμα γραφής 27 Γενικές οδηγίες γραφής στατιστικής Αν χρησιμοποιείτε τεστ, χρειάζεται να γράφονται με ειδικό τρόπο, συνήθως με δύο δεκαδικά. Όλα τα σταστιστικά σύμβολα γράφονται με πλάγια (Μ, SD, t, p, κλπ). Παραδείγματα γραφής Περιγραφική: (M = 3.45, SD = 1.11) X 2 : X 2 (3, N = 126) = 10.1, p =.017. Συσχέτιση: r(55) =.49, p <.01. t- test, σύγκριση δύο μεταβλητών: (M = 3.45, SD = 1.11) σε σχέση με(m = 3.00, SD =.80), t(15) = 4.00, p =.001. ANOVA: F(1, 24) = 44.4, p <

13 Αξιοπιστία και Εγκυρότητα Αξιοπιστία γενικά: οι τιμές σταθερές και συνεπείς. Οι τιμές ίδιες όσες φορές και να χρησιμοποιηθούν. Πώς την τεκμηριώνω; Από το δείγμα, το περιεχόμενο και τον τρόπο γραφής των ερωτήσεων, και τον τρόπο χορήγησης Εγκυρότητα γενικά: μετρά αυτό που υποστηρίζει Πώς την τεκμηριώνω; Από το περιεχόμενο σε σχέση με τους ορισμούς και τον τρόπο υποβολής Αξιοπιστία Αξιοπιστία κλίμακας (δείγματος και εργαλείου) ως προς τη σταθερότητα μέτρησης (όσες φορές το ίδιο αποτέλεσμα) Παράδειγμα: Αν θέλουμε να αξιολογήσουμε ένα ψηφιακό εργαλείο με ένα ερωτηματολόγιο, σε όσα δείγματα και όσες φορές και να το περάσω θα έχω το ίδιο αποτέλεσμα; Πως το τεκμηριώνουμε: - κατάλληλο δείγμα και διαδικασία (αλλαγές) - εσωτερική συνέπεια/ομοιογένεια των ερωτήσεων και δείκτης μέτρησης (Cronbach) - (επαναληπτικής, δύο τύποι ή σε μέρη) (Pearson) 13

14 Εγκυρότητα Εγκυρότητα μεθόδου και εργαλείου: μετρά αυτό που υποστηρίζει; Παράδειγμα: Αν θέλουμε να μετρήσουμε με ένα ερωτηματολόγιο την κατανόηση των κλασμάτων, το καταφέρνουμε; Πως το τεκμηριώνουμε: - τι μετράμε στην έρευνα; (από βιβλιογραφία και ορισμούς) - εγκυρότητα περιεχομένου (περιλαμβάνει όλες τις διαστάσεις των ορισμών άξονες) - εννοιολογικής κατασκευής (αντιστοιχούν οι διαστάσεις με τους άξονες ερωτημάτων) - κλίμακες απαντήσεων (είναι κατάλληλες) Αξιοπιστία και Εγκυρότητα Ένα εργαλείο χρειάζεται να είναι αξιόπιστο και έγκυρο. Τι θα συμβεί αν είναι έγκυρο αλλά όχι αξιόπιστο (μετράει αυτό που λέει αλλά δεν είναι σταθερό) Τι θα συμβεί αν είναι αξιόπιστο αλλά όχι έγκυρο (είναι σταθερό αλλά δεν μετράει αυτό που λέει) 14

15 Ποιοτική Ανάλυση Περιεχομένου Το Αντικείμενο Ανάλυσης είναι - η προφορική λεκτική επικοινωνία, - η γραπτή λεκτική επικοινωνία, - μη γλωσσικό υλικό επικοινωνίας (εικόνες, αναπαραστατικό υλικό, κινήσεις, κλπ). Καταγράφεται το τι λέγεται (περιεχόμενο, κατεύθυνση, προσανατολισμός, στόχος), πώς λέγεται (λόγος, συναισθήματα, τρόποι, ροή επικοινωνίας), πώς ακούγεται (πώς αντιδρά αυτός που ακούει) και ποια είναι τα αποτελέσματα 33 Ποιοτική Ανάλυση Περιεχομένου Πραγματοποιείται κυρίως κωδικοποίηση, ταξινόμηση και συστηματική ανάλυση στοιχείων επικοινωνίας (προφορικής ή γραπτής), δηλωτικών χαρακτηριστικών, ιδιοτήτων, σχέσεων, στάσεων κλπ. Προσδιορίζονται ενότητες ανάλυσης: Μέτρηση ενοτήτων (πχ. συχνότητα, αριθμός λέξεων κλπ), Οργάνωση των ενοτήτων (τυπικά χαρακτηριστικά, σημασιολογικά, νοήματος κλπ.) 34 15

16 Ποιοτική Ανάλυση Περιεχομένου - παράδειγμα Η εικόνα της γυναίκας στα βιβλία των Μαθηματικών Εξετάζονται τα βιβλία των Μαθηματικών ως προς: - Εμφάνιση και συχνότητα ανδρικού και γυναικείου φύλου - Επιλογή επώνυμων ανδρών και γυναικών - Προτιμώμενες Κοινωνικές Αναφορές: οικογενειακή κατάσταση, επαγγελματικοί ρόλοι, είδος περιβάλλοντος, γλωσσικό περιεχόμενο (αρσενικές και θηλυκές αντωνυμίες), δραστηριότητες κλπ. 35 Ποιοτική Ανάλυση Περιεχομένου - παράδειγμα Οι φοιτητές περιγράφουν τον ιδανικό πανεπιστημιακό δάσκαλο Συγκεντρώνονται κι αναλύονται κείμενα με περιγραφές για τον «ιδανικό καθηγητή». Οργανώνονται θεματικές κατηγορίες και υποκατηγορίες. - Επιστημονική συγκρότηση (κατοχή αντικειμένου, ευρεία γνώση, 11,7) - Εκπαιδευτική διαδικασία (μεταδοτικότητα, διδακτική μεθοδολογία, προαγωγή έρευνας, 42,4) - Σχέσεις με τους φοιτητές (Επικοινωνία, σεβασμός, συνεργασία, 27,1) - Προσωπικότητα 17,8 - Εξωτερικά χαρακτηριστικά (εμφάνιση, ηλικία, 1) 36 16

17 Ποιοτική Ανάλυση Περιεχομένου - παράδειγμα Πώς αντιδράσει η δασκάλα όταν τα παιδιά θα κάνουν μία ζημιά Τρόπος ανάλυσης των απαντήσεων παιδιών 5-7 ετών με τη μορφή ενός δικτύου. Αρνητική αντίδραση δράση απειλή άμεση έμμεση με όρους χωρίς όρους φυσική ποινή γονείς φυσική ποινή γονείς Θετική αντίδραση αποδοκιμασία αποκατάσταση κανόνες 37 Κριτική Ανάλυση Λόγου Η Κριτική Ανάλυση Λόγου είναι μια μέθοδος ανάλυσης που επιδιώκει να ανιχνεύσει μέσα στις γλωσσικές εκφράσεις ιδεολογικά στοιχεία. Θεμελιώνεται στην άποψη της διαλεκτικής σχέσης μεταξύ γλωσσικών και κοινωνιολογικών λειτουργιών. Η ανάλυση αυτή εξετάζει τη γλώσσα και γενικότερα την επικοινωνία ως σύστημα έκφρασης της κοινωνικής αντίληψης και πρακτικής. Αντιστοιχεί τη γλώσσα και τα κείμενα με τις κοινωνικές σχέσεις και δομές

18 Κριτική Ανάλυση Λόγου Ακολουθεί την ίδια μέθοδος ανάλυσης με την ανάλυση περιεχομένου αλλά συνδέει το λόγο, με τον τρόπο επικοινωνίας και τα κοινωνικά στοιχεία. Παράδειγμα από περιγραφή ενός παιδιού: «Τη Δευτέρα είχα πυρετό και η μαμά μου δε με άφησε να πάω σχολείο. Μου έφτιαχνε όλη τη μέρε σούπες και πορτοκαλάδες. Όταν ο μπαμπάς γύρισε από τη δουλειά, αισθανόμουν καλύτερα και με βοήθησε να λύσω τις ασκήσεις των μαθηματικών που είχε δώσει η δασκάλα..» 39 Κοινωνιομετρική Ανάλυση Η Κοινωνιομετρία αποτελεί ένα σύνολο τεχνικών για την οργάνωση πληροφοριών σχετικών με τη θέση των ατόμων σε κοινωνικά σύνολο (ομάδες, τάξη, παρέες, κλπ) και το σύστημα λετουργικών, συναισθηματικών και δομικών σχέσων που αναπτύσσουν. Βασικές τεχνικές στην εκπαιδευτική έρευνα είναι το κοινωνικομετρικό τεστ και το κοινωνιόγραμμα (σε μορφή πίνακα ή διάγραμμα)

19 Κοινωνιομετρική Ανάλυση (από παρουσίαση του Α. Δούρα) 41 Κοινωνιομετρική Ανάλυση (από παρουσίαση του Α. Δούρα) 42 19