ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΗΠΑΤΙΤΙΔΑ Α ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ, 2004-2010 (ΣΥΣΤΗΜΑ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗΣ ΔΗΛΩΣΗΣ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ) Κύρια Σημεία Η δηλούμενη επίπτωση της ηπατίτιδας Α είναι σχετικά σταθερή και τείνει μειούμενη, τα τελευταία χρόνια. Για τα έτη 2004-2010: - Η μέση ετήσια δηλούμενη επίπτωση του νοσήματος ήταν υψηλότερη στα παιδιά ηλικίας μικρότερης ή ίσης των 14 ετών. - Το ένα τρίτο των δηλωθέντων κρουσμάτων αφορούσε τον πληθυσμό των αθίγγανων. - Η κατανομή του φύλου, καθώς και η ηλικιακή κατανομή των κρουσμάτων στον πληθυσμό των αθίγγανων διέφερε σε σχέση με τον υπόλοιπο πληθυσμό. Η ηπατίτιδα Α είναι μία οξεία, αυτοπεριοριζόμενη νόσος του ήπατος που προκαλείται από τον ιό της ηπατίτιδας Α (Hepatitis A Virus, HAV). Ο ιός έχει ταξινομηθεί ως μέλος της οικογένειας Picornaviridae [1,2]. Στην Ελλάδα, το νόσημα επιτηρείται μέσω του συστήματος υποχρεωτικής δήλωσης νοσημάτων. Διαχρονική τάση Συνολικά, το διάστημα 2000-2010 δηλώθηκαν 1549 κρούσματα ηπατίτιδας Α (διάμεσος αριθμός δηλωθέντων κρουσμάτων κατ έτος: 120, εύρος: 52-283). Η διαχρονική εξέλιξη της δηλούμενης επίπτωσης του νοσήματος για το διάστημα αυτό παρουσιάζεται στο Γράφημα 1. Η μέση ετήσια δηλούμενη επίπτωση στη χώρα ήταν 1,3 κρούσματα ανά 100.000 πληθυσμού. Αν και η πορεία της επίπτωσης του νοσήματος τείνει μειούμενη τα τελευταία τρία χρόνια, το 2002 και 2007 σημειώθηκε αύξηση των δηλωθέντων κρουσμάτων (ετήσια επίπτωση: 2,2 και 2,5 κρούσματα ανά 100.000 πληθυσμού αντίστοιχα). Κατανομή κατά ηλικία και φύλο * Κατά το διάστημα 2004-2010, το νόσημα παρουσίασε υψηλότερη συχνότητα εμφάνισης στα παιδιά ηλικίας <14 ετών (Γράφημα 2), με μέση ετήσια δηλούμενη επίπτωση 3,7 και 3,5 * Σημειώνεται ότι το 2004 το Σύστημα Υποχρεωτικής Δήλωσης Νοσημάτων αναδιοργανώθηκε, για το λόγο αυτό τα δεδομένα που παρουσιάζονται αφορούν το διάστημα 2004-2010. 1
κρούσματα ανά 100.000 πληθυσμού στις ηλικιακές ομάδες 0-4 και 5-14 έτη, αντίστοιχα. Η συχνότητα εμφάνισης του νοσήματος δεν παρουσίασε σημαντική διαφορά μεταξύ των δύο φύλων (57,6% των δηλωθέντων κρουσμάτων ήταν άρρενες). Γεωγραφική κατανομή Η μέση ετήσια δηλούμενη επίπτωση για τα έτη 2004-2010 ανά γεωγραφική περιφέρεια της χώρας απεικονίζεται στην Εικόνα 1. Υψηλότερη επίπτωση του νοσήματος παρατηρήθηκε στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης (4,8 κρούσματα ανά 100.000 πληθυσμού) και η χαμηλότερη στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας (0,2 κρούσματα ανά 100.000 πληθυσμού). Εποχικότητα Η μέση μηνιαία δηλούμενη επίπτωση του νοσήματος το διάστημα 2004-2010 παρουσιάζεται στο Γράφημα 3. Το νόσημα φαίνεται να έχει εποχική διακύμανση με αυξημένο αριθμό δηλωθέντων κρουσμάτων κατά τους χειμερινούς μήνες. Παράγοντες κινδύνου Κατά το διάστημα 2004-2010, 248 (28,6%) από τα δηλωθέντα κρούσματα ηπατίτιδας Α είχαν σύνδεση με άλλο κρούσμα (παρουσία άλλου ατόμου στο περιβάλλον τους με παρόμοια συμπτωματολογία). Ταξίδι στο εξωτερικό (εντός του χρόνου επώασης) ανέφεραν 81 (9,3%) από τα δηλωθέντα κρούσματα. Είκοσι εννέα κρούσματα είχαν εμβολιαστεί κατά της ηπατίτιδας Α. Διακόσια εξήντα (30,0%) κρούσματα ήταν αθίγγανοι. Σε αυτή την ομάδα πληθυσμού παρατηρήθηκε μικρότερη διαφορά στην κατανομή του φύλου (άρρενες/θήλεις: 1,1) σε σχέση με τον υπόλοιπο πληθυσμό (άρρενες/θήλεις: 1,5). Η ηλικιακή κατανομή στον πληθυσμό των αθίγγανων, επίσης, διέφερε σε σχέση με τον υπόλοιπο πληθυσμό: 93,8% των κρουσμάτων ήταν παιδιά ηλικίας < 14 ετών, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στον υπόλοιπο πληθυσμό ήταν 23,6%. Συμπέρασμα Η μέση ετήσια δηλούμενη επίπτωση της ηπατίτιδας Α στην Ελλάδα για το χρονικό διάστημα 2004-2010 ήταν χαμηλότερη από την επίπτωση που δηλώνεται από τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των χωρών της EEA/EFTA (σύμφωνα με τα τελευταία δημοσιευμένα δεδομένα 3,3 κρούσματα ανά 100.000 πληθυσμού για το έτος 2008) [3]. Στην ερμηνεία της διαφοράς αυτής πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η ενδεχόμενη υποδήλωση στα συστήματα επιτήρησης. Τα έτη 2002 και 2007 σημειώθηκαν επιδημίες του νοσήματος στη χώρα, με τον μεγαλύτερο αριθμό κρουσμάτων να εμφανίζεται στον πληθυσμό των αθίγγανων. Η ηπατίτιδα Α στους αθίγγανους εξακολουθεί να είναι νόσημα της παιδικής ηλικίας, στο γενικό πληθυσμό, όμως, εμφανίζονται συχνά πλέον κρούσματα σε επίνοσους ενήλικες. Το γεγονός ότι εξακολουθούν να εμφανίζονται κρούσματα ηπατίτιδας Α στο γενικό πληθυσμό και κυρίως στον πληθυσμό των αθιγγάνων υποδηλώνει την ανάγκη παρακολούθησης της εμβολιαστικής κάλυψης του πληθυσμού και της λήψης μέτρων για την ενίσχυσή της. 2
Βιβλιογραφικές αναφορές 1. Hepatitis A, WHO/CDS/CSR/EDC/2000.7. Available from: http://www.who.int/csr/disease/hepatitis/hepatitisa_whocdscsredc2000_7.pdf 2. Heymann DL. Control of Communicable Diseases Manual. Washington DC: American Public Health Association; 2008. 278-284. 3. European Centre for Disease Prevention and Control: Annual Epidemiological Report on Communicable Diseases in Europe 2009. Stockholm, European Centre for Disease Prevention and Control, 2009. Available from: http://www.ecdc.europa.eu/en/publications/publications/0910_sur_annual_epidemiologic al_report_on_communicable_diseases_in_europe.pdf 3
Γράφημα 1. Διαχρονική εξέλιξη της δηλούμενης επίπτωσης (αριθμός κρουσμάτων/100.000 πληθυσμού) της ηπατίτιδας Α στην Ελλάδα, Σύστημα Υποχρεωτικής Δήλωσης Νοσημάτων, 2000-2010. 4
Γράφημα 2. Διαχρονική εξέλιξη της δηλούμενης επίπτωσης (αριθμός κρουσμάτων/100.000 πληθυσμού) της ηπατίτιδας Α στην Ελλάδα ανά ηλικιακή ομάδα, Σύστημα Υποχρεωτικής Δήλωσης Νοσημάτων, 2004-2010. 5
Εικόνα 1. Μέση ετήσια επίπτωση της ηπατίτιδας Α ανά περιφέρεια της χώρας (αριθμός κρουσμάτων/100.000 πληθυσμού), Σύστημα Υποχρεωτικής Δήλωσης Νοσημάτων, 2004-2010. 6
Γράφημα 3. Μέση μηνιαία δηλούμενη επίπτωση (αριθμός κρουσμάτων/100.000 πληθυσμού) της ηπατίτιδας Α στην Ελλάδα, Σύστημα Υποχρεωτικής Δήλωσης Νοσημάτων, 2004-2010. Συγγραφή: Θεολογία Σιδερόγλου, Κασσιανή Μέλλου Γραφείο Τροφιμογενών Νοσημάτων Σεπτέμβριος 2011 7