Shellfish-borne Viral Outbreaks: A Systematic Review

Transcript

1 Shellfish-borne Viral Outbreaks: A Systematic Review Μπέλλου Μαρία, Βανταράκης Γεώργιος, Κόκκινος Πέτρος, Βανταράκης Απόστολος 1 Μονάδα Περιβαλλοντικής Μικροβιολογίας, Εργαστήριο Υγιεινής, Τμήμα Ιατρικής, Πανεπιστήμιο Πατρών

2

3 ΤΡΟΦΙΜΑ ΚΑΙ ΙΟΙ Μαλακά Φρούτα Παραγωγή Προϊόντα Χοίρου Λαχανικά Σαλάτας Επεξεργασία Οστρακοειδή Σημείο Πώλησης

4 ΟΣΤΡΑΚΟΕΙΔΗ ΚΑΙ ΙΟΙ Τα οστρακοειδή καλλιεργούνται σε παράκτια ύδατα σε διάφορες χώρες και τρέφονται φιλτράροντας μεγάλες ποσότητες νερού μέσα από τα βράγχια τους Είναι φορείς βακτηριακών και ιϊκών παθογόνων του νερού, όπως Salmonella typhi, Vibrio parahaemolyticus, Vibrio vulnificus, Ιό Ηπατίτιδας Α, Νοροϊοί Αν παθογόνοι μικροοργανισμοί είναι παρόντες στα νερά συγκομιδής, τα οστρακοειδή τότε μπορεί να συγκεντρώσουν αυτά τα παθογόνα σε επίπεδα σημαντικά υψηλότερα από ότι εκείνα των υπερκείμενων υδάτων In situ μελέτες, με βιοσυσσώρευση ιών δεικτών στα στρείδια έχουν δείξει ότι μπορούν να συγκεντρώσουν ιούς έως 99 φορές σε σύγκριση με το περιβάλλον νερό

5 Ιογενείς επιδημίες που οφείλονται στη κατανάλωση οστρακοειδών έχουν καταγραφεί σε πολλές χώρες όπως Ιταλία, Γαλλία, Κίνα κ.α. Η πλειονότητα των κρουσμάτων αφορούν τη κατανάλωση ωμών οστρακοειδών, αν και έχουν ενοχοποιηθεί και μαγειρεμένα Επιδημιολογικές μελέτες υποδεικνύουν ότι οι εντερικοί ιοί ανθρώπινης προέλευσης είναι τα πιο συνηθισμένα παθογόνα που μεταδίδονται από τα οστρακοειδή Ειδικότερα, οι ιοί που συνδέονται με την κατανάλωση οστρακοειδών και έχουν τεκμηριωθεί σε όλο τον κόσμο είναι κυρίως οι Νοροϊοί (Baker et al., 2010) και o Ιός της Ηπατίτιδας Α (Blasi et al., 2008) Η πρώτη τεκμηριωμένη επιδημία συνέβη στη Σουηδία το 1955, όπου 629 υποθέσεις Ηπατίτιδας Α σχετίστηκαν με την κατανάλωση στρειδιών (Pinto et al., 2009)

6 ΣΚΟΠΟΣ ΠΑΡΟΥΣΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Η μελέτη αυτή είναι η πρώτη παγκόσμια συστηματική ανασκόπηση των ιογενών επιδημιών που οφείλονται στη κατανάλωση των οστρακοειδών Στόχος ήταν να διερευνηθούν οι ιογενείς επιδημίες που συνδέονται με τη κατανάλωση των οστρακοειδών ανά: γεωγραφική περιοχή, παθογόνο ιό, συμπτώματα επιδημίας, εποχικότητα επιδημίας, συχνότητα επιδημίας και είδος των οστρακοειδών Επιχειρεί να σκιαγραφήσει στην κοινότητα τη παγκόσμια διασπορά των εστιών μόλυνσης των ιών που σχετίζεται με την κατανάλωση οστρακοειδών, αλλά και να τονίσει την ανάγκη λήψης προληπτικών μέτρων για τη μείωση των επιδημιών

7 ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Η διαδικασία αναζήτησης και ανάλυσης πραγματοποιήθηκε τη βοήθεια του PRISMA και ORION Βάσεις δεδομένων: MEDLINE, EMBASE, Scopus, PubMed, Eurosurveillance Journal και το ηλεκτρονικό περιοδικό Spingerlink Πρόγραμμα Παρακολούθησης Αναδυόμενων Ασθενειών (Promed-mail) Αναζητήσεις πραγματοποιήθηκαν μεταξύ Μαρτίου και Ιουλίου 2012 Η μελέτη αυτή περιελάμβανε τόσο πειραματικές όσο και μη πειραματικές μελέτες από το 1980 και μετά

8 Τα κριτήρια επιλογής που αναπτύχθηκαν ήταν τα εξής: Αριθμός των ατόμων κάθε επιδημίας Διάρκεια (σε μήνες) καθώς και η εποχή που ξέσπασε η επιδημία Ηλικιακή ομάδα Συμπτώματα (εμετός, πυρετός, διάρροια, κοιλιακό άλγος, κλπ) Χώρα επιδημίας Χώρα προέλευσης οστρακοειδών Είδη οστρακοειδών (στρείδια, κοχύλια, μύδια, κυδώνια, κ.α.) Κατάσταση Οστρακοειδή (κατεψυγμένα ή νωπά) Οι ιοί που εμπλέκονται στην επιδημία (Νοροϊοί, Ιός Ηπατίτιδας Α, Ιός Ηπατίτιδας Ε,Αστεροϊοί, Ροταϊοί, Σαποϊοί κλπ.) Μέθοδος ανάλυσης (Μοριακή, ανοσολογική, μικροβιολογική μέθοδος)

9 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Μόνο 61 ερευνητικά άρθρα (16%) πληρούσαν τα κριτήρια ένταξης και αναφέρονται σε ένα σύνολο 359 επιδημιών. Επίσης, Promed αναφέρει 84 επιδημίες που σχετίζονται με την κατανάλωση οστρακοειδών, αλλά μόνο εννέα (9/84, 10,7%) είναι ιογενούς προέλευσης Η μεγαλύτερη επιδημία συνέβη στη Σαγκάη, το 1988: άτομα προσβλήθηκαν από τον Ιό Ηπατίτιδας Α μετά τη κατανάλωση κοχυλιών ενώ 47 άτομα έχασαν τη ζωή τους. Σε 7,9% των επιδημιών, ο αριθμός των ατόμων που προσβλήθηκαν ήταν μέχρι 50 άτομα, ενώ 5,7% μεταξύ άτομα >1001

10 11,7% των επιδημιών είχε διάρκεια ένα μήνα, ενώ το 6,5% περισσότερο από δύο μήνες. Επίσης, το 9,5% εμφανίστηκαν κυρίως κατά τους χειμερινούς μήνες ενώ ένα υψηλό ποσοστό (81,5%) δεν αναφέρουν την εποχή που ξέσπασε η επιδημία Παρομοίως, ένας μεγάλος αριθμός μελετών (93,5%) δεν ανέφεραν τις ηλικιακές ομάδες των ατόμων. Σε 100 επιδημίες (27,2%) πραγματοποιήθηκε μόνο επιδημιολογική μελέτη, ενώ σε 160 (43,5%) διεξήχθησαν τόσο επιδημιολογικές όσο και εργαστηριακές έρευνες για την ανάλυση των οστρακοειδών Όσο αφορά τις μεθόδους ανάλυσης των οστρακοειδών, 39,7% χρησιμοποίησαν μοριακές μεθόδους, 2,7% ανοσολογικές μεθόδους ενώ μικροβιολογικές χρησιμοποιήθηκαν σε μία μόνο μελέτη

11 Οι επιδημίες σημειώθηκαν σε δεκαεπτά διαφορετικές χώρες μεταξύ των ετών 1980 και 2012 Η γεωγραφική κατανομή των επιδημιών ήταν άνιση και ορισμένες περιοχές ήταν υπερφορτωμένες Η πλειοψηφία των αναφερόμενων κρουσμάτων ήταν στην Ανατολική Ασία, ακολουθούμενη από την Ευρώπη, την Αμερική, την Ωκεανία, την Αυστραλία και τη Βόρεια Αφρική Πάνω από το ήμισυ των επιδημιών, 63,6% αναφέρθηκαν στην Ιαπωνία. Οι υπόλοιπες αναφέρθηκαν σε Ιταλία (7,7%), Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής (4,6%), τη Γαλλία (4,1%), Νέα Ζηλανδία (2,7%), Σουηδία (1,6%), Ισπανία (1,6%), Ηνωμένο Βασίλειο (1,4% ), Σιγκαπούρη (1,1%) και Αυστραλία (1,1%)

12 ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΩΝ ΕΠΙΔΗΜΙΩΝ ΠΟΥ ΟΦΕΙΛΟΝΤΑΙ ΣΤΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΟΣΤΡΑΚΟΕΙΔΩΝ

13 Τα πιο κοινά οχήματα των λοιμώξεων ήταν Νοροϊοί (83,7%) και Ιός Ηπατίτιδας Α (12,8%) Οι περισσότερες επιδημίες Νοροϊών που οφείλονταν στη κατανάλωση οστρακοειδών εμφανίστηκαν στην Ανατολική Ασία (72,7%), ακολουθούμενη από την Ευρώπη, την Ωκεανία, την Αμερική και την Αυστραλία Τα περισσότερα κρούσματα που αναφέρθηκαν λόγω του Ιού Ηπατίτιδας Α σημειώθηκαν κυρίως στην Ευρώπη (83%) Ο Ιός Ηπατίτιδας Ε (HEV), συνδέθηκε με την κατανάλωση οστρακοειδών σε μία μόνο μελέτη και σημειώθηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο (Μάρτιος 2008) Τα πιο συχνά συμπτώματα ήταν έμετος (35,3%), διάρροια (34,5%), ναυτία (31,5%), πυρετός (31%) και κοιλιακός πόνος (30,7%).

14 ΙΟΙ ΠΟΥ ΕΜΠΛΕΚΟΝΤΑΙ ΣΕ ΕΠΙΔΗΜΙΕΣ ΠΟΥ ΟΦΕΙΛΟΝΤΑΙ ΣΤΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΟΣΤΡΑΚΟΕΙΔΩΝ, ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΑΠΟ PROMED ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

15 Norovirus Hepatitis A virus Europe East Asia America Australia Ocean Africa

16 ΤΥΠΟΙ ΟΤΡΑΚΟΕΙΔΩΝ ΚΑΙ ΣΥΧΕΤΙΣΗ ΜΕ ΤΗ ΧΩΡΑ ΕΠΙΔΗΜΙΩΝ Οι πιο κοινοί τύποι οστρακοειδών ήταν στρείδια και κυδώνια Οι περιοχές συλλογής οστρακοειδών βρίσκονταν σε πέντε ηπείρους: Αμερική, Ευρώπη, Ασία, Ωκεανία και Αυστραλία Outbreaks America Europe Asia Oceania 315 Australia Not reported the continent

17 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Μελέτες που συνδέονται με την κατανάλωση οστρακοειδών έχουν αναφερθεί στην επιστημονική βιβλιογραφία σε πολλές χώρες, ωστόσο, λίγες χώρες συγκεντρώνουν συστηματικά και αναφέρουν τα δεδομένα αυτά μέσω ενός συστήματος επιτήρησης της νόσου Για παράδειγμα, μέχρι τη δεκαετία του 1980 καταγράφηκαν μέχρι περίπου 50 κρούσματα ανά δεκαετία στις ΗΠΑ. Αυτό αυξήθηκε δραματικά σε 217 κρούσματα στη δεκαετία Αυτό μπορεί να οφείλεται στη σχετικά ήπια φύση της ασθένειας η οποία, είναι μικρής διάρκειας Οι ασθενείς συχνά δεν παρουσιάζονται στο γιατρό τους, ακόμη και όταν το κάνουν, η ασθένεια δεν έχει ακόμη διερευνηθεί ή αναφερθεί

18 Η επιστημονική βιβλιογραφία υποδεικνύει ότι, οι Νοροϊοί και ο Ιός Ηπατίτιδας Α αποτελούν τα υψηλότερα ποσοστά ιών που συνδέονται με τη κατανάλωση οστρακοειδών Για παράδειγμα, μεταξύ των ετών 1965 και 1983, από τα 60 κρούσματα που αναφέρθηκαν και σχετίζονται με οστρακοειδή, 22 (37%) προκλήθηκαν από Νοροϊούς, 10 (17%) από Ιό Ηπατίτιδας Α και 26 (43%) από άγνωστους παράγοντες (Sockett et αl. 1985) Επιδημιολογική σύνδεση της επιδημίας με μια συγκεκριμένη πηγή είναι πιο δύσκολο για ορισμένες μολύνσεις από ιούς, λόγω των διαφορών στους χρόνους επώασης Ο Ιός Ηπατίτιδας Α έχει μια εκτεταμένη περίοδο επώασης που πλησιάζει τον ένα μήνα ενώ ασθένειες που οφείλονται σε Νοροϊούς και Σαποϊούς είναι πιο εύκολο να παρακολουθηθούν λόγω της μικρής περιόδου επώασης, 1 έως 2 ημέρες

19 Ασθένειες που οφείλονται στη κατανάλωση οστρακοειδών είναι συντελεστές της παγκόσμιας επιβάρυνσης της νόσου και της θνησιμότητας. Η βελτίωση και η κατανόηση των επιπτώσεων που έχει η κατανάλωση οστρακοειδών για τις τροφιμογενείς επιδημίες, είναι ένα σημαντικό βήμα προς την εξεύρεση τρόπων για τον περιορισμό των κινδύνων Σε μια εποχή, όπου η παραγωγή οστρακοειδών προβλέπεται να αυξηθεί τόσο η συχνότητα και η ένταση των επιδημιών σε πολλές περιοχές, όσο και η κατανόηση και η μείωση των επιπτώσεων από τα γεγονότα αυτά είναι ζωτικής σημασίας για την υγεία των ανθρώπων, καθώς και για την ανάπτυξη της παραγωγής των οστρακοειδών

20 Ευχαριστώ για τη προσοχή σας Μπίρμπα Αγγελική, MSc Γεωπόνος-Επιστήμης & Τεχνολογίας Τροφίμων Μονάδα Περιβαλλοντικής Μικροβιολογίας Εργαστήριο Υγιεινής Τμήμα Ιατρικής Πανεπιστήμιο Πατρών,