Εκπαιδευτικό Σεμινάριο «ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ ΚΑΤΟΧΗΣ ΑΚΙΝΗΤΩΝ» (ΕΝ.Φ.Ι.Α. Ε9 ΕΦΑ)

Εκπαιδευτικό Σεμινάριο «ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ ΚΑΤΟΧΗΣ ΑΚΙΝΗΤΩΝ» (ΕΝ.Φ.Ι.Α. Ε9 ΕΦΑ) ΕΙΣΗΓΗΤΡΙΑ ΑΝΝΑ ΑΔΑΜ-ΚΟΛΛΙΑ Προϊσταμένη Τμήματος Μεγάλης Ακίνητης Περιουσίας

1. ΘΕΜΑΤΑ ΕΝΙΑΙΟΥ ΦΟΡΟΥ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ ΑΚΙΝΗΤΩΝ Α. ΕΚΔΟΣΗ ΝΕΑΣ ΔΗΛΩΣΗΣ ΕΝ.Φ.Ι.Α. ΠΡΑΞΗΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΦΟΡΟΥ. Από το έτος 2016 και κάθε επόμενο έτος η δήλωση ΕΝ.Φ.Ι.Α. πράξη προσδιορισμού φόρου (διοικητικού ή διορθωτικού) ορίσθηκε ως εξής Άννα Αδάμ Κόλλια Σελίδα 2

Ειδικότερα: Γ. (Στοιχεία εκκαθάρισης ΕΝ.Φ.Ι.Α.) Στήλη «ΠΙΝΑΚΑΣ»: Στη στήλη αυτή αναγράφονται οι αριθμοί 1 ή 2, οι οποίοι αναφέρονται στους Πίνακες 1 και 2, αντίστοιχα, της δήλωσης στοιχείων ακινήτων (έντυπο Ε9). Αν είναι διαγραμμισμένος ο αριθμός 1 ή 2, αυτό δηλώνει ότι δεν υπάρχουν εμπράγματα δικαιώματα στον πίνακα αυτόν. (π.χ. διαγραμμισμένος ο αριθμός 2, δηλώνει ότι ο φορολογούμενος δεν έχει αναγράψει στη δήλωση στοιχείων ακινήτων αγροτεμάχια). Δ. (Στοιχεία οικοπέδων εντός σχεδίου ή οικισμού και κτισμάτων εντός και εκτός σχεδίου Πίνακας 1 εντύπου Ε9) Στήλη «βάση υπολογισμού»: Η στήλη αυτή υποδιαιρείται σε 3 στήλες, «Τιμή Ζώνης», «Συνολική Τιμή Εκκίνησης Οικοπέδου» και «Τιμή Εκκίνησης». Η Τιμή Ζώνης χρησιμοποιείται για τον προσδιορισμό του κύριου φόρου κάθε είδους κτίσματος, ανεξάρτητα αν η αξία αυτού υπολογίζεται με Τιμή Ζώνης ή Ελάχιστο Κόστος Οικοδομής. Από την Τιμή Ζώνης προκύπτει η τιμή του Βασικού Φόρου, η οποία πολλαπλασιάζεται με τους συντελεστές του κτίσματος (όπως αυτοί ορίζονται στην παράγραφο Α2. του άρθρου 4 του ν. 4223/2013), και το γινόμενο αυτό είναι ο κύριος φόρος του κτίσματος. Χρησιμοποιείται επίσης και για τον προσδιορισμό της Συνολικής Τιμής Εκκίνησης Οικοπέδου, από την οποία προκύπτει η αξία του οικοπέδου, από τη διαίρεση της οποίας με τα τετραγωνικά μέτρα του οικοπέδου, προκύπτει η μοναδιαία αξία του οικοπέδου, και από αυτήν ο συντελεστής φόρου, που πολλαπλασιάζεται με τους συντελεστές του οικοπέδου (όπως αυτοί ορίζονται στην παράγραφο Β1. του άρθρου 4 του ν. 4223/2013), και το γινόμενο αυτό είναι ο κύριος φόρος του οικοπέδου. Άννα Αδάμ Κόλλια Σελίδα 3

ΠΡΟΣΟΧΗ: Η μόνη περίπτωση που η αξία του οικοπέδου είναι διαφορετική από αυτήν που προκύπτει από τη Συνολική Τιμή Εκκίνησης Οικοπέδου, είναι στις περιπτώσεις που το οικόπεδο βρίσκεται σε περιοχή, για την οποία δεν ισχύουν οι αποφάσεις του Υπουργού Οικονομικών, που εκδίδονται κατ εξουσιοδότηση του άρθρου 41 του ν. 1249/1982,(δηλαδή η αξία του υπολογίζεται με συγκριτικά στοιχεία) και αυτό γιατί σύμφωνα με τις διατάξεις του ΕΝ.Φ.Ι.Α. η μοναδιαία αξία του οικοπέδου ανά τετραγωνικό μέτρο, δεν μπορεί να είναι ανώτερη της τιμής ανά τετραγωνικό μέτρο, η οποία ελήφθη υπόψη για τον υπολογισμό του Φ.Α.Π. φυσικών προσώπων έτους 2013. Η Τιμή Εκκίνησης χρησιμοποιείται για τον προσδιορισμό της αξίας των ειδικών κτιρίων. Χρησιμοποιείται επίσης για τον προσδιορισμό της αξίας των μονοκατοικιών, κατοικιών, επαγγελματικών στεγών, αποθηκών και θέσεων στάθμευσης, εκτός ΑΠΑΑ. Από την αξία προκύπτει ο συμπληρωματικός φόρος, για τα φυσικά πρόσωπα σύμφωνα με την κλίμακα, η οποία προβλέπεται στην παράγραφο 2 του άρθρου 5 του ν. 4223/2013, και για τα νομικά πρόσωπα με βάση τους συντελεστές, οι οποίοι προβλέπονται στην παράγραφο 3 του άρθρου 5 του ν. 4223/2013. Ο τρόπος προσδιορισμού της αξίας των κτισμάτων και των οικοπέδων προσδιορίζεται στο άρθρο 32 του ν. 3842/2010. Δ. (Στοιχεία οικοπέδων εντός σχεδίου ή οικισμού και κτισμάτων εντός και εκτός σχεδίου Πίνακας 1 εντύπου Ε9) Στήλη 20: Όταν αναγράφεται «ΝΑΙ», το ακίνητο έχει δηλωθεί ως ηλεκτροδοτούμενο, «ΟΧΙ», το ακίνητο έχει δηλωθεί ως μη ηλεκτροδοτούμενο και όταν αναγράφεται «ΕΡΓ» το ακίνητο έχει Άννα Αδάμ Κόλλια Σελίδα 4

δηλωθεί ως ηλεκτροδοτούμενο με εργοταξιακή παροχή ηλεκτρικού ρεύματος. Ε. (Στοιχεία γηπέδων Πίνακας 2 εντύπου Ε9) Στήλη «βάση υπολογισμού»: Η στήλη αυτή υποδιαιρείται σε 2 στήλες, «Α.Β.Α. κύριου φόρου» και «Α.Β.Α. ή Ε.Β.Α. συμπληρωματικού φόρου». Στη στήλη του κύριου φόρου αναγράφεται η Αρχική Βασική Αξία (Α.Β.Α.). Από την Α.Β.Α. προκύπτει ο συντελεστής θέσης, η οποία πολλαπλασιάζεται με τους συντελεστές του γηπέδου, όπως αυτοί ορίζονται στην παράγραφο Β2. του άρθρου 4 του ν. 4223/2013, και το γινόμενο αυτό είναι ο κύριος φόρος του γηπέδου. Στη στήλη του συμπληρωματικού φόρου, αναγράφεται Α όταν η αξία του γηπέδου υπολογίζεται με Α.Β.Α. και Ε όταν η αξία του γηπέδου υπολογίζεται με Ειδική Βασική Αξία (Ε.Β.Α.). ΠΡΟΣΟΧΗ: Υπάρχει περίπτωση η Α.Β.Α. του κύριου φόρου να είναι μικρότερη από την Α.Β.Α. του συμπληρωματικού φόρου και αυτό γιατί για τον υπολογισμό του κύριου φόρου των γηπέδων, λαμβάνεται η ελάχιστη Α.Β.Α. της Δημοτικής Ενότητας στην οποία ανήκει το γήπεδο. Ο τρόπος προσδιορισμού της αξίας των γηπέδων προσδιορίζεται στο άρθρο 32 του ν. 3842/2010. Σημειώσεις: Προσωποποιημένη Πληροφόρηση Επίσης στο εκκαθαριστικό επισημαίνεται ότι η ενημέρωση για τις οφειλές παρέχεται στην «Προσωποποιημένη Πληροφόρηση» του ΟΠΣ TAXIS net. Οι γυναίκες, οι οποίες δεν έχουν προσωπικούς κωδικούς και συμπληρώνουν τις δηλώσεις με τους κωδικούς του συζύγου τους Άννα Αδάμ Κόλλια Σελίδα 5

επιβάλλεται να αποκτήσουν δικούς τους προσωπικούς κωδικούς και αυτό γιατί: Δεν γνωρίζουν τυχόν ανεξόφλητες οφειλές τους, οι οποίες υπάρχουν στην προσωποποιημένη πληροφόρηση. Έτσι, για παράδειγμα, σε περίπτωση που υποβάλουν τροποποιητική δήλωση, από την οποία προκύπτει ποσό για καταβολή, αυτή δεν θα μπορεί να το καταβάλει, γιατί δεν θα γνωρίζει την ταυτότητα οφειλής, η οποία εμφανίζεται στην προσωποποιημένη πληροφόρηση. Δεν μπορούν να λάβουν οποιοδήποτε πιστοποιητικό ΕΝ.Φ.Ι.Α. με τους προσωπικούς κωδικούς του συζύγου. Β. ΕΚΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΝ.Φ.Ι.Α.. Η διαδικασία εκπτώσεων 50% ή 100% από τον ΕΝ.Φ.Ι.Α., η οποία προβλέπεται στις παραγράφους 1 και 2 του άρθρου 7 του ν. 4223/2013, στα φυσικά πρόσωπα για το έτος 2016, προβλέπεται στην ΠΟΛ 1212/2015 απόφαση ΓΓΔΕ, όπως αυτή τροποποιήθηκε και ισχύει με την ΠΟΛ 1081/2016 απόφαση ΓΓΔΕ. Συγκεκριμένα: Η χορήγηση έκπτωσης του ΕΝ.Φ.Ι.Α. πραγματοποιείται κεντρικά από τη Διεύθυνση Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης (Δ.ΗΛΕ.Δ.) της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων. Στις περιπτώσεις στις οποίες δεν είναι δυνατή η χορήγηση της έκπτωσης ή μείωσης από τη Δ.ΗΛΕ.Δ., αυτή χορηγείται κατόπιν αιτιολογημένης απόφασης του αρμοδίου προϊσταμένου Δ.Ο.Υ., μετά από την υποβολή υποδείγματος από το φορολογούμενο. Άννα Αδάμ Κόλλια Σελίδα 6

Ως συνολικό φορολογητέο οικογενειακό εισόδημα θεωρείται το άθροισμα του συνολικού φορολογητέου εισοδήματος του συζύγου, της συζύγου και των εξαρτώμενων τέκνων, σε όσες περιπτώσεις ορίζεται από το νόμο ότι τα εισοδήματα των τέκνων συναθροίζονται με αυτά των γονέων, καθώς και του συνολικού φορολογητέου εισοδήματος των εξαρτώμενων τέκνων που έχουν υποβάλει ατομική δήλωση φορολογίας εισοδήματος. Το συνολικό φορολογητέο οικογενειακό εισόδημα και ο αριθμός των εξαρτώμενων τέκνων λαμβάνονται από τις δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος του οικείου φορολογικού έτους, οι οποίες έχουν υποβληθεί εμπρόθεσμα. Το συνολικό φορολογητέο εισόδημα προσδιορίζεται από το άθροισμα του καθαρού εισοδήματος, όπως προκύπτει από τα ποσά των κωδικών του Πίνακα 4 της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος του οικείου φορολογικού έτους, τα οποία λαμβάνονται υπόψη για τον προσδιορισμό του εισοδήματος, των ποσών των κωδικών των περιπτώσεων 2, 3, 4, 5, 8, 9, 10 και 11 του Πίνακα 6 της δήλωσης και του ποσού της προστιθέμενης διαφοράς αντικειμενικής δαπάνης, όπου αυτή εφαρμόζεται. Η συνολική επιφάνεια των κτισμάτων, αποτελούμενη από το άθροισμα των κύριων και βοηθητικών χώρων των κατηγοριών ακινήτων 1 έως και 12 (εκτός 4, 41 έως και 47), αποπερατωμένων και ημιτελών, καθώς και η συνολική αξία της ακίνητης περιουσίας, όπως αυτή προσδιορίζεται για τον υπολογισμό του συμπληρωματικού φόρου, λαμβάνεται από τις δηλώσεις ΕΝ.Φ.Ι.Α. του οικείου έτους, οι οποίες έχουν υποβληθεί εμπρόθεσμα, λαμβανομένου υπόψη του ποσοστού συνιδιοκτησίας και του είδους του δικαιώματος επί των ακινήτων. Άννα Αδάμ Κόλλια Σελίδα 7

Η αναπηρία του υπόχρεου και της συζύγου λαμβάνεται από τη δήλωση φορολογίας εισοδήματος του οικείου φορολογικού έτους ή από τα αρχεία των Κέντρων Πιστοποίησης Αναπηρίας (ΚΕ.Π.Α.). Η αναπηρία των τέκνων, λαμβάνεται από την Εφαρμογή των Δ.Ο.Υ. «Καταχώρηση Αναπηριών» ή από τα αρχεία των ΚΕ.Π.Α. ή, εφόσον το τέκνο υποβάλει δήλωση φορολογίας εισοδήματος, από τη δήλωση φορολογίας εισοδήματος του οικείου φορολογικού έτους. Στις περιπτώσεις κατά τις οποίες η μείωση χορηγείται με υπόδειγμα από τη Δ.Ο.Υ., απαιτείται, πριν τη χορήγηση της έκπτωσης, η καταχώρηση της πληροφορίας για την αναπηρία στην εφαρμογή «Καταχώρηση Αναπηριών» των Δ.Ο.Υ.. Για την πιστοποίηση της αναπηρίας εφαρμόζονται τα οριζόμενα στην ΠΟΛ. 1041/2016 απόφαση του Γενικού Γραμματέα Δημοσίων Εσόδων (ΦΕΚ 926 Β ). Γ. ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΑΝΑΣΤΟΛΗΣ ΠΛΗΡΩΜΗΣ ΤΟΥ ΕΝ.Φ.Ι.Α. ΣΕ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ. Η διαδικασία χορήγησης αναστολής πληρωμής του ΕΝ.Φ.Ι.Α. σε νομικά πρόσωπα., η οποία προβλέπεται στην παράγραφο 3 του άρθρου 7 του ν. 4223/2013, στα νομικά πρόσωπα για το έτος 2016, προβλέπεται στην ΠΟΛ 1250/20145 απόφαση ΓΓΔΕ, όπως αυτή τροποποιήθηκε και ισχύει με την ΠΟΛ 1081/2016 απόφαση ΓΓΔΕ. Συγκεκριμένα: Η χορήγηση αναστολής πληρωμής του ΕΝ.Φ.Ι.Α. σε νομικά πρόσωπα, σύμφωνα με τις διατάξεις της παραγράφου 3 του άρθρου 7 του Άννα Αδάμ Κόλλια Σελίδα 8

ν. 4223/2013, πραγματοποιείται με απόφαση του αρμόδιου προϊσταμένου της Δ.Ο.Υ., που έχει εκδώσει τη δήλωση - πράξη διοικητικού προσδιορισμού ΕΝ.Φ.Ι.Α. έτους 2016. Σε περίπτωση που έχει καταργηθεί το τμήμα ελέγχου της Δ.Ο.Υ. ή έχει παύσει η λειτουργία αυτής, πραγματοποιείται με απόφαση του προϊσταμένου της Δ.Ο.Υ. υποδοχής, στην οποία περιήλθε η αρμοδιότητα του ελέγχου, σύμφωνα με τις οικείες αποφάσεις. Ο κύκλος εργασιών περιλαμβάνει τα ποσά των εσόδων που πραγματοποιούνται από την πώληση προϊόντων ή την παροχή υπηρεσιών των προς εξέταση οικονομικών ετών. Ο νόμιμος εκπρόσωπος του νομικού προσώπου υποβάλλει αίτηση, στον αρμόδιο προϊστάμενο της Δ.Ο.Υ.. Η αίτηση δύναται να υποβληθεί μέχρι και την τελευταία εργάσιμη, για τις δημόσιες υπηρεσίες, ημέρα του Δεκεμβρίου του οικείου έτους. Ο αρμόδιος προϊστάμενος της Δ.Ο.Υ. εκδίδει εντολή μερικού επιτόπιου ελέγχου για το συγκεκριμένο νομικό πρόσωπο και εντός αποκλειστικής προθεσμίας τριών μηνών από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης, οφείλει να εκδώσει την απόφαση χορήγησης της αναστολής πληρωμής του φόρου, ή την απόφαση απόρριψης αυτής, μετά από αιτιολογημένη έκθεση ελέγχου. Αντίγραφο της απόφασης χορήγησης αναστολής ή απόρριψης αυτής κοινοποιείται στο φορολογούμενο συνοδευόμενη από την οικεία έκθεση ελέγχου. Άννα Αδάμ Κόλλια Σελίδα 9

Δ. ΜΕΙΩΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ 5 ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 3 ΤΟΥ Ν. 4223/2013. Η μείωση κατά 20% των δικαιωμάτων σε κύριους χώρους αποπερατωμένων κατοικιών, μονοκατοικιών, διαμερισμάτων και επαγγελματικών στεγών, εφόσον ανήκουν σε φυσικά πρόσωπα που είναι φορολογικοί κάτοικοι Ελλάδας και καθ όλη τη διάρκεια του προηγούμενου έτους ήταν κενοί και μη ηλεκτροδοτούμενοι, δεν ισχύει για το έτος 2016 και επόμενα έτη. Προσοχή όμως πρέπει να δίνεται στη συμπλήρωση του εργοταξιακού ρεύματος ή η ένδειξη ότι δεν είναι ηλεκτροδοτούμενο το ημιτελές κτίσμα, ώστε να τύχει της προβλεπόμενης μείωσης στον κύριο φόρο. Ε. ΠΟΤΕ ΑΠΑΙΤΟΥΝΤΑΙ ΕΜΠΡΟΘΕΣΜΕΣ ΔΗΛΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΕΚΠΤΩΣΕΩΝ Ή ΑΠΑΛΛΑΓΩΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΝ.Φ.Ι.Α. Εμπρόθεσμες δηλώσεις στοιχείων ακινήτων ή φόρου εισοδήματος απαιτούνται αποκλειστικά και μόνο για τη χορήγηση των εκπτώσεων των παραγράφων 1 και 2 του άρθρου 7 του ν. 4223/2013. Για τη χορήγηση των λοιπών απαλλαγών ή εκπτώσεων δεν προβλέπεται στη νομοθεσία, τις αποφάσεις ή τις εγκυκλίους, οι δηλώσεις αυτές να έχουν υποβληθεί εμπρόθεσμα. Συνεπώς οι προβλεπόμενες απαλλαγές ή και μειώσεις των ακινήτων των μη κερδοσκοπικών νομικών προσώπων που ανήκουν ή όχι στους φορείς της Γενικής Κυβέρνησης, των ξένων κρατών, των γνωστών θρησκειών, των ιδοχρησιμοποιούμενων ακινήτων των κερδοσκοπικών νομικών προσώπων, των πλήρως απαλλασσομένων νομικών προσώπων, Άννα Αδάμ Κόλλια Σελίδα 10

των ακινήτων για τα οποία υφίσταται ολική ή μερική απαγόρευση χρήσης, των ακινήτων που έχει διαταχθεί με αμετάκλητη δικαστική απόφαση η αποδέσμευσή τους και δεν έχει συμμορφωθεί η διοίκηση, των ακινήτων που έχει εκδοθεί αμετάκλητη δικαστική απόφαση ή οριστική διοικητική πράξη αποζημίωσης και έχει παρέλθει ένα έτος χωρίς να καταβληθεί (με εξαίρεση τους ΟΤΑ για τους οποίους δεν προβλέπεται χρονική περίοδος για την καταβολή της αποζημίωσης),των σεισμοπλήκτων ακινήτων των νήσων Λευκάδας και Ιθάκης, της μείωσης λόγω παλαιότητας του κτίσματος, της μείωσης του ημιτελούς κτίσματος που δεν ηλεκτροδοτήθηκε ποτέ ή ηλεκτροδοτείται με εργοταξιακό ρεύμα κ.λπ., δεν απαιτείται να έχουν δηλωθεί με εμπρόθεσμη δήλωση στοιχείων ακινήτων (έντυπο Ε9) για να χορηγηθούν. Άννα Αδάμ Κόλλια Σελίδα 11

ΘΕΜΑΤΑ ΔΗΛΩΣΗΣ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΑΚΙΝΗΤΩΝ (ΕΝΤΥΠΟ Ε9) Α. ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΕΣ ΥΠΟΒΟΛΗΣ. Από την 1η Ιανουαρίου 2015, όσοι έχουν μεταβολές στην ακίνητη περιουσία τους, υποχρεούνται να τις δηλώνουν ηλεκτρονικά στη δήλωση στοιχείων ακινήτων, εντός 30 ημερών, με εξαίρεση τις περιπτώσεις κληρονομικής διαδοχής. Συγκεκριμένα: Αν αποκτηθεί ακίνητο ή εμπράγματο δικαίωμα επί ακινήτου από αγοραπωλησία, δωρεά, γονική παροχή, αυτό θα πρέπει δηλωθεί ηλεκτρονικά στη δήλωση στοιχείων ακινήτων, εντός τριάντα ημερών από την ημερομηνία σύνταξης του συμβολαίου. Αν μεταβληθεί το ακίνητο ή το εμπράγματο δικαίωμα επί ακινήτου (π.χ. ημιτελές ακίνητο, το οποίο αποπερατώνεται, επικαρπία η οποία συνενώνεται με την ψιλή κυριότητα λόγω θανάτου του επικαρπωτή), η μεταβολή θα πρέπει δηλωθεί ηλεκτρονικά στη δήλωση στοιχείων ακινήτων εντός, τριάντα ημερών από την ημερομηνία κατά την οποία πραγματοποιήθηκε. Αν μεταβιβασθεί με επαχθή ή χαριστική αιτία ακίνητο ή εμπράγματο δικαίωμα επί ακινήτου, αυτό θα πρέπει δηλωθεί ηλεκτρονικά στη δήλωση στοιχείων ακινήτων, εντός τριάντα ημερών από την ημερομηνία σύνταξης του συμβολαίου. Άννα Αδάμ Κόλλια Σελίδα 12

Παράδειγμα Ο Α. έχει την ψιλή κυριότητα μιας κατοικίας. Την επικαρπία την έχουν από 50% οι Γ. και Δ. Στις 1 Δεκεμβρίου 2016 πεθαίνει ο επικαρπωτής Γ. Ο Α. μπορεί να μεταβάλει το 50% του ακινήτου του (από ψιλή σε πλήρη κυριότητα) στη δήλωση στοιχείων ακινήτων εμπρόθεσμα μέχρι και την 31 η Δεκεμβρίου 2016. Αν ακίνητο ή εμπράγματο δικαίωμα επί ακινήτου αποκτηθεί από κληρονομιά, η απόκτηση πρέπει δηλωθεί ηλεκτρονικά στη δήλωση στοιχείων ακινήτων, εντός τριάντα ημερών από την παρέλευση άπρακτης της προθεσμίας αποποίησης της κληρονομιάς. Συγκεκριμένα: Ο κληρονόμος μπορεί να αποποιηθεί την κληρονομιά εντός προθεσμίας τεσσάρων μηνών από την ημερομηνία που πληροφορήθηκε την επαγωγή και το λόγο της, δηλαδή κατά κανόνα - από την ημερομηνία θανάτου, προκειμένου για τους εξ αδιαθέτου κληρονόμους, και από την ημερομηνία δημοσίευσης της διαθήκης, προκειμένου για τους εκ διαθήκης κληρονόμους. Εφόσον δεν έγινε αποποίηση της κληρονομιάς εντός 4 μηνών από την ημερομηνία θανάτου (και εφόσον ο φορολογούμενος δεν έχει αποδεχθεί την κληρονομιαία περιουσία μέσα σε αυτό το χρονικό διάστημα), ο κληρονόμος οφείλει να δηλώσει την κληρονομιαία περιουσία, εντός τριάντα ημερών από την παρέλευση του τετραμήνου. Αν ο κληρονομούμενος είχε την τελευταία κατοικία του στο εξωτερικό ή αν ο κληρονόμος διέμενε στο εξωτερικό, η Άννα Αδάμ Κόλλια Σελίδα 13

προθεσμία αποποίησης της κληρονομίας ορίζεται σε ένα (1) έτος από την ημερομηνία θανάτου. Δηλαδή, εφόσον δεν έγινε αποποίηση της κληρονομιάς εντός 12 μηνών από την ημερομηνία θανάτου (και εφόσον ο φορολογούμενος δεν έχει αποδεχθεί την κληρονομιαία περιουσία μέσα σε αυτό το χρονικό διάστημα), ο κληρονόμος οφείλει να δηλώσει την κληρονομιαία περιουσία, εντός τριάντα ημερών από την παρέλευση του δωδεκαμήνου. Σε περίπτωση αποποίησης της κληρονομιάς, ο συνεπεία αυτής καθιστάμενος κληρονόμος, έχει ανάλογη προθεσμία για αποποίηση. Ο φορολογούμενος υποχρεούται να αναγράψει στη δήλωση στοιχείων ακινήτων, την οποία θα υποβάλει προς τούτο, την ημερομηνία θανάτου του κληρονομουμένου και, στις περιπτώσεις που πρόκειται για εκ διαθήκης κληρονόμο, την ημερομηνία δημοσίευσης της διαθήκης. Παράδειγμα Θάνατος 29 Φεβρουαρίου 2016. Οι εξ αδιαθέτου κληρονόμοι, κάτοικοι εξωτερικού, δεν αποποιούνται την κληρονομιά εντός του δωδεκαμήνου ούτε την αποδέχονται μέσα στο ίδιο χρονικό διάστημα. Στις 31 Μαΐου 2016 δημοσιεύεται διαθήκη. Η εισαγωγή των κληρονομιαίων ακινήτων στη δήλωση στοιχείων ακινήτων μπορεί να πραγματοποιηθεί εμπρόθεσμα μέχρι και 30 Ιουνίου 2017, εφόσον μέχρι τότε δεν έχει γίνει αποδοχή της κληρονομιάς. ΠΡΟΣΟΧΗ: Αν πριν την παρέλευση της ημερομηνίας αποποίησης γίνει η αποδοχή κληρονομιάς, τότε ο υπόχρεος υποχρεούται να δηλώσει εντός ενός μηνός από την αποδοχή, την κληρονομιαία περιουσία στη δήλωση στοιχείων ακινήτων. Άννα Αδάμ Κόλλια Σελίδα 14

Παράδειγμα Θάνατος 15 Δεκεμβρίου 2016. Οι κληρονόμοι αποδέχθηκαν την κληρονομιά στις 30 Ιανουαρίου 2017. Η εισαγωγή των κληρονομιαίων ακινήτων στη δήλωση στοιχείων ακινήτων μπορεί να πραγματοποιηθεί εμπρόθεσμα μέχρι και την 1η Μαρτίου 2017 και όχι τον Ιούνιο. ΠΡΟΣΟΧΗ: Σε περίπτωση κατά την οποία, εντός της προθεσμίας υποβολής δήλωσης, αποκτάται και μεταβιβάζεται το ίδιο ακίνητο ή μεταβάλλονται στοιχεία αυτού, απαιτείται η υποβολή ξεχωριστών δηλώσεων. Παράδειγμα Ε.Π.Ε. αποκτά στις 2 Νοεμβρίου 2016 μία κατοικία. Την ίδια ημερομηνία τη μεταβιβάζει. Η Ε.Π.Ε. υποβάλει εμπρόθεσμα μέχρι τις 2 Δεκεμβρίου 2016 δύο δηλώσεις Ε9. Μία για να εισαγάγει το ακίνητο και μία για να το διαγράψει. Β. ΑΝΑΓΡΑΦΗ ΑΚΙΝΗΤΟΥ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ. Η πραγματική κατάσταση του ακινήτου προκύπτει από την οριστική εγγραφή στο κτηματολογικό γραφείο. Αν δεν υπάρχει οριστική εγγραφή, λαμβάνονται υπόψη τα στοιχεία του ακινήτου, όπως προκύπτουν από τον τίτλο κτήσης. Αν δεν υπάρχει τίτλος κτήσης, λαμβάνονται υπόψη τα στοιχεία της πραγματικής κατάστασης του ακινήτου. Αν η πραγματική επιφάνεια του ακινήτου (κτίσματος ή οικοπέδου ή γηπέδου) υπερβαίνει αυτής που αναγράφεται στην οριστική Άννα Αδάμ Κόλλια Σελίδα 15

εγγραφή στο κτηματολογικό γραφείο ή στον τίτλο κτήσης ή στην άδεια οικοδομής, λαμβάνεται υπόψη η υπερβάλλουσα επιφάνεια του ακινήτου. Η αναγραφή της υπερβάλλουσας επιφάνειας για το οικόπεδο ή για το γήπεδο, ισχύει από το έτος 2014 και επόμενα έτη, ενώ για το κτίσμα ισχύει από το έτος 2005. ΠΡΟΣΟΧΗ: Αν η πραγματική επιφάνεια του ακινήτου (κτίσματος ή οικοπέδου ή γηπέδου) υπολείπεται αυτής που αναγράφεται στην οριστική εγγραφή στο κτηματολογικό γραφείο ή στον τίτλο κτήσης, τότε λαμβάνεται υπόψη η επιφάνεια του ακινήτου της οριστικής εγγραφής στο κτηματολογικό γραφείο ή του τίτλου κτήσης. Γ. ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΑΝΑΓΡΑΦΗΣ ΤΩΝ ΑΥΘΑΙΡΕΤΩΝ ΚΤΙΣΜΑΤΩΝ, ΤΑ ΟΠΟΙΑ ΝΟΜΙΜΟΠΟΙΗΘΗΚΑΝ Η ΤΑΚΤΟΠΟΙΗΘΗΚΑΝ. Κτίσματα, τα οποία ήταν πλήρως αυθαίρετα ή είχαν πολεοδομικές παραβάσεις, οι οποίες τακτοποιήθηκαν ή νομιμοποιήθηκαν, αναγράφονται στις δηλώσεις στοιχείων ακινήτων με την επιφάνεια ή τη χρήση τους, όπως αυτή τακτοποιήθηκε ή νομιμοποιήθηκε ανάλογα με το πολεοδομικό νόμο στον οποίο εντάσσονται, ως εξής: 1. Νόμος 3775/2009. Το κτίσμα αναγράφεται με την υπερβάλλουσα επιφάνεια στη δήλωση στοιχείων ακινήτων, από την ημερομηνία κατά την οποία πραγματοποιήθηκε η υπέρβαση 2. Νόμος 3843/2010 α. Τακτοποίηση ημιυπαίθριων χώρων. Άννα Αδάμ Κόλλια Σελίδα 16

Γενικά, δεν απαιτείται η αναγραφή των τακτοποιούμενων κλειστών ημιυπαιθρίων χώρων με την προσθήκη της επιφανείας τους στους κύριους χώρους του κτίσματος μέχρι και το έτος 2013. Επίσης, δεν απαιτείται η προσθήκη του τακτοποιούμενου κλειστού ημιυπαίθριου χώρου στους κύριους χώρους του κτίσματος, εφόσον αυτός έχει αναγραφεί στους βοηθητικούς χώρους, μέχρι και το έτος 2013. Όμως, στις περιπτώσεις κατά τις οποίες, μετά την τακτοποίηση του, υπάρχει υποχρέωση αναγραφής στη δήλωση στοιχείων ακινήτων ακινήτου (έντυπο Ε9), το οποίο περιλαμβάνει τακτοποιούμενο κλειστό ημιυπαίθριο χώρο για άλλη αιτία, τότε κατά την αναγραφή του ακινήτου συμπεριλαμβάνονται στους κύριους χώρους του ακινήτου και τα τετραγωνικά μέτρα του κλειστού ημιυπαίθριου χώρου. Μεταβολές, για τις οποίες απαιτείται η αναγραφή στους κύριους χώρους και των τακτοποιημένων ημιυπαίθριων χώρων είναι π.χ. αγορά ποσοστού του ακινήτου, μεταβολή του είδους εμπράγματου δικαιώματός του, μεταβολή των ποσοστών ιδιοκτησίας, διαχωρισμός επικαρπίας ψιλής κυριότητας κ.λπ.. Από το έτος 2014, ο κλειστός ημιυπαίθριος προστίθεται στους κύριους χώρους του κτίσματος. Στις περιπτώσεις όμως, κατά τις οποίες έχει αναγραφεί ο τακτοποιημένος ημιυπαίθριος χώρος, έστω και αν δεν υπήρχε τέτοια υποχρέωση, στις δηλώσεις στοιχείων ακινήτων και πριν το έτος 2014, αυτός δεν μπορεί να διαγραφεί. β. Αλλαγή χρήσης - τακτοποίηση αυθαιρέτων κτισμάτων. Εφόσον το τακτοποιούμενο κτίσμα έχει δηλωθεί έστω και ως βοηθητικός χώρος, δεν απαιτείται η αναγραφή του στους χώρους κύριας χρήσης μέχρι και το έτος 2013, εκτός από τις περιπτώσεις κατά τις οποίες, μετά την τακτοποίηση του, υπάρχει υποχρέωση αναγραφής στη Άννα Αδάμ Κόλλια Σελίδα 17

δήλωση στοιχείων ακινήτων ακινήτου (έντυπο Ε9) για άλλη αιτία, οπότε αναγράφεται σύμφωνα με την πραγματική του κατάσταση. Μεταβολές, για τις οποίες απαιτείται η αναγραφή στους κύριους χώρους είναι π.χ. αγορά ποσοστού του ακινήτου, μεταβολή του είδους εμπράγματου δικαιώματος του, μεταβολή των ποσοστών ιδιοκτησίας, διαχωρισμός επικαρπίας ψιλής κυριότητας κ.λπ.. Από το έτος 2014, το κτίσμα αναγράφεται σύμφωνα με την τακτοποίηση. Στις περιπτώσεις όμως, κατά τις οποίες έχει αναγραφεί το τακτοποιημένο κτίσμα, έστω και αν δεν υπήρχε τέτοια υποχρέωση, στις δηλώσεις στοιχείων ακινήτων και πριν το έτος 2014, αυτό δεν μπορεί να διαγραφεί. Εφόσον το τακτοποιούμενο κτίσμα δεν έχει δηλωθεί στη δήλωση στοιχείων ακινήτων (έντυπο Ε9), τότε αναγράφεται στη δήλωση στοιχείων ακινήτων του επομένου έτους από την τακτοποίησή του. Ως χρόνος τακτοποίησης θεωρείται η ημερομηνία που τίθεται η σφραγίδα για τη βεβαίωση της πληρότητας του φακέλου, στο αντίγραφο της υποβληθείσας αίτησης τακτοποίησης, από την πολεοδομία. 3. Νόμος 4014/2011 Αυθαίρετα κτίσματα και οι αυθαίρετες αλλαγές χρήσεις, οι οποίες τακτοποιήθηκαν με το ν. 4014/2011, αναγράφονται στη δήλωση στοιχείων ακινήτων (έντυπο Ε9) μέχρι και το έτος 2013 στην κατάσταση και χρήση τους, όπως αυτή προκύπτει από την αίτηση υπαγωγής τους στη ρύθμιση των διατάξεων του άρθρου 24 του ν. 4014/2011, σύμφωνα με τις οδηγίες του τρόπου αναγραφής των ακινήτων, από το επόμενο έτος της τακτοποίησής τους. Για την αναγραφή του τακτοποιημένου κτίσματος με το νόμο 4014/2011 στις δηλώσεις στοιχείων ακινήτων, ως χρόνος τακτοποίησης Άννα Αδάμ Κόλλια Σελίδα 18

θεωρείται η ημερομηνία αίτησης υπαγωγής τους στη ρύθμιση των διατάξεων αυτών. Εφόσον όμως ο φορολογούμενος αιτείται και την υπαγωγή του ακινήτου με τις πολεοδομικές παραβάσεις και στις διατάξεις του ν. 4178/2013, τότε αντιμετωπίζεται σύμφωνα με τα οριζόμενα στο νόμο αυτό. Από το έτος 2014, το κτίσμα αναγράφεται σύμφωνα με την τακτοποίηση. Στις περιπτώσεις όμως, κατά τις οποίες έχει αναγραφεί το τακτοποιημένο κτίσμα, έστω και αν δεν υπήρχε τέτοια υποχρέωση, στις δηλώσεις στοιχείων ακινήτων και πριν το έτος 2014, αυτό δεν μπορεί να διαγραφεί. 4. Νόμος 4178/2013 Ο φορολογούμενος, δεν υποχρεούται να αναγράψει στις δηλώσεις στοιχείων ακινήτων του για τα έτη 2013 και προηγούμενα έτη, τα αυθαίρετα κτίσματα και τις αυθαίρετες αλλαγές χρήσεις, οι οποίες νομιμοποιηθήκαν με το ν. 4178/2013. Τα αυθαίρετα κτίσματα και οι αυθαίρετες αλλαγές χρήσεις, αναγράφονται στη δήλωση στοιχείων ακινήτων (έντυπο Ε9) από το έτος 2014, ανεξάρτητα από την ημερομηνία αίτησης υπαγωγής τους στη ρύθμιση των διατάξεων αυτών. Για παράδειγμα, νομιμοποίηση αυθαίρετου κτίσματος με την υπαγωγή στο νόμο 4178/2013, τον Ιούνιο του 2016. Το κτίσμα θα δηλωθεί με την υπερβάλλουσα επιφάνεια από το έτος 2014, γιατί σύμφωνα με τον ανωτέρω νόμο, η υπέρβαση της δόμησης είχε πραγματοποιηθεί μέχρι το έτος 2011. Άννα Αδάμ Κόλλια Σελίδα 19

Στις περιπτώσεις όμως, κατά τις οποίες έχει αναγραφεί το νομιμοποιημένο κτίσμα, έστω και αν δεν υπήρχε τέτοια υποχρέωση, στις δηλώσεις στοιχείων ακινήτων και πριν το έτος 2014, αυτό δεν μπορεί να διαγραφεί. Άννα Αδάμ Κόλλια Σελίδα 20

ΘΕΜΑΤΑ Ε.Φ.Α. Α.ΥΠΟΒΟΛΗ ΔΗΛΩΣΗΣ Ε.Φ.Α.. Από την 1η Ιανουαρίου 2010 υποχρέωση υποβολής δήλωσης ειδικού φόρου επί των ακινήτων έχουν: Οι νομικές οντότητες και τα νομικά πρόσωπα που είναι υπόχρεα στον Ε.Φ.Α.. Ανώνυμες εταιρείες και εταιρείες περιορισμένης ευθύνης, οι οποίες έχουν ως σκοπό, σύμφωνα με το καταστατικό τους, την αγορά, διαχείριση, επένδυση και εκμετάλλευση ακινήτων. Συνεπώς, όλες οι Α.Ε. και οι Ε.Π.Ε., εφόσον στο καταστατικό τους υπάρχουν οι πιο πάνω σκοποί, υποχρεούνται σε υποβολή δήλωσης Ε.Φ.Α. από το έτος 2010, εφόσον είχαν ακίνητο την 1η Ιανουαρίου του έτους αυτού, ανεξάρτητα αν έχουν ακαθάριστα έσοδα από αυτήν την καταστατική τους δραστηριότητα. Ναυτιλιακές επιχειρήσεις που έχουν εγκαταστήσει γραφεία στην Ελλάδα σύμφωνα τον α.ν. 89/67 όπως ισχύει και πλοιοκτήτριες εταιρείες εμπορικών πλοίων. Πριν την υποβολή της δήλωσης (στην αρχή του έτους), το νομικό πρόσωπο έχει αιτηθεί τη χορήγηση της απαλλαγής, η οποία χορηγείται, κατόπιν ελέγχου, από τον αρμόδιο προϊστάμενο της Δ.Ο.Υ. Νομικά πρόσωπα τα οποία αποδεδειγμένα επιδιώκουν στην Ελλάδα σκοπούς κοινωφελείς, πολιτιστικούς, θρησκευτικούς, εκπαιδευτικούς, εφόσον δεν υπάγονται σε κάποια από τις λοιπές απαλλαγές του Ε.Φ.Α.. Για παράδειγμα τα ημεδαπά σωματεία ή Άννα Αδάμ Κόλλια Σελίδα 21

τα ημεδαπά κοινωφελή ιδρύματα, τα οποία εποπτεύονται από δημόσια αρχή καθώς και τα ημεδαπά κληροδοτήματα απαλλάσσονται τόσο από τον Ε.Φ.Α., όσο και από την υποχρέωση υποβολής δήλωσης Ε.Φ.Α.. Πριν την υποβολή της δήλωσης (στην αρχή του έτους), το νομικό πρόσωπο έχει αιτηθεί τη χορήγηση της απαλλαγής, η οποία χορηγείται, κατόπιν ελέγχου, από τον αρμόδιο προϊστάμενο της Δ.Ο.Υ. Εταιρείες με έδρα την Ευρωπαϊκή Ένωση, των οποίων το σύνολο των ονομαστικών μετοχών, μεριδίων ή μερίδων ανήκουν σε Ίδρυμα ημεδαπό ή αλλοδαπό. Πριν την υποβολή της δήλωσης (στην αρχή του έτους), το νομικό πρόσωπο έχει αιτηθεί τη χορήγηση της απαλλαγής, η οποία χορηγείται, κατόπιν ελέγχου, από τον αρμόδιο προϊστάμενο της Δ.Ο.Υ. Β. ΔΗΛΩΣΗ Ε.Φ.Α. Κύριος του ακινήτου, για τις ανάγκες της δήλωσης Ε.Φ.Α., θεωρείται το νομικό πρόσωπο από το χρόνο σύνταξης των οριστικών συμβολαίων, ανεξάρτητα από τη μεταγραφή τους. Χρόνος γένεσης της φορολογικής υποχρέωσης η 1η Ιανουαρίου κάθε έτους. Το εσωτερικό του εντύπου της δήλωσης περιλαμβάνει δύο πίνακες. Στον πρώτο πίνακα (Πίνακας Φορολογητέων Ακινήτων) αναγράφονται τα ακίνητα που υπόκεινται σε φορολογία και στον Άννα Αδάμ Κόλλια Σελίδα 22

δεύτερο πίνακα (Πίνακας Απαλλασσομένων Ακινήτων) τα απαλλασσόμενα ακίνητα. Τα περιγραφικά στοιχεία των ακινήτων αναγράφονται αναλυτικά στο εσωτερικό του εντύπου, τόσο για τα ακίνητα που υπόκεινται σε φορολογία, όσο και για εκείνα που απαλλάσσονται από αυτήν. Για τον προσδιορισμό της αξίας εφαρμόζονται οι διατάξεις του άρθρου 10 του ν. 2961/2001, δηλαδή όπου εφαρμόζεται το σύστημα του Αντικειμενικού προσδιορισμού της αξίας ακινήτων. Δηλαδή τα κτίσματα υπολογίζονται με αντικειμενικό τρόπο (Έντυπα 1 κ.λπ. ή Έντυπα Κ1κ.λπ.), τα αγροτεμάχια με Α.Α.ΓΗΣ και τα οικόπεδα με το Έντυπο του ΑΠΑΑ.. Εάν για οικόπεδο δεν εφαρμόζεται ο ΑΠΑΑ, τότε αυτό υπολογίζεται με συγκριτικά στοιχεία. Για τα ακίνητα που φορολογούνται, συνυποβάλλονται τα έντυπα υπολογισμού της αξίας τους, εφόσον η αξία υπολογίζεται με αντικειμενικό τρόπο. Σε περίπτωση, αναγραφής των ακινήτων στον Πίνακα Απαλλασσόμενων Ακινήτων, συμπληρώνεται και ο Πίνακας «δικαιολογητικά που συνυποβάλλονται» της τελευταίας σελίδας του εντύπου, στον οποίο αναγράφονται αναλυτικά όλα τα δικαιολογητικά, βάσει των οποίων απαλλάσσεται το ακίνητο. Τα δικαιολογητικά αυτά, εφόσον η δήλωση υποβάλλεται στην Δ.Ο.Υ., συνυποβάλλονται με τη δήλωση Ε.Φ.Α.. Οι νομικές οντότητες ή τα νομικά πρόσωπα, που έχουν αιτηθεί απαλλαγή από τον ειδικό φόρο επί των ακινήτων, υποχρεούνται, εφόσον η δήλωση υποβάλλεται στην Δ.Ο.Υ., να συνυποβάλουν με τη δήλωση Ε.Φ.Α. τη βεβαίωση απαλλαγής από τη Δ.Ο.Υ.. Άννα Αδάμ Κόλλια Σελίδα 23

Τα νομικά πρόσωπα τα οποία δεν υποχρεούνται σε υποβολή δήλωσης Ειδικού Φόρου επί των Ακινήτων (αντί αυτής) οφείλουν να φυλάσσουν κατ έτος στην έδρα τους, τα αποδεικτικά έγγραφα τα οποία δικαιολογούν την απαλλαγή από τον Ε.Φ.Α., και τα οποία αναφέρονται στην 1η Ιανουαρίου κάθε έτους φορολογίας. Την ίδια υποχρέωση έχουν και τα νομικά πρόσωπα τα οποία υποβάλουν τη δήλωση Ε,Φ.Α. ηλεκτρονικά μέσω διαδικτύου. Τα αποδεικτικά της απαλλαγής έγγραφα υποχρεούνται να τα δίδουν εφόσον ζητηθούν κατά από τον έλεγχο. Η δήλωση υποβάλλεται μέχρι την 20ή Μαΐου του έτους φορολογίας. Από το έτος 2014, υποβάλλεται με ηλεκτρονικό τρόπο. Άννα Αδάμ Κόλλια Σελίδα 24