ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΣΤΙΣ ΚΥΚΛΑΔΕΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΣΤΙΣ ΚΥΚΛΑΔΕΣ ΣΠΟΥΔΑΣΤΡΙΑ:ΓΚΟΛΕΜΙ ΜΑΡΙΣΑ Α.Μ:7989 ΕΞΑΜΗΝΟ:ΠΤ1 ΕΠΙΒΛΕΠΟΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΝΙΚΟΛΑΙΔΗΣ ΜΙΧΑΗΛ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ: 09/10/2009

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΝΤΜΗΣΕΩΝ...IV ΠΡΟΛΟΓΟΣ...1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 2 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1... 3 ΟΙ ΚΥΚΛΑΔΕΣ...3 1.1. ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΣΤΙΣ ΚΥΚΛΑΔΕΣ...3 1.2 ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΕΔΑΦΟΥΣ... 4 1.3. ΚΛΙΜΑΤΟΛΟΠΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ... 5 1.4. ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ ΤΩΝ ΚΥΚΛΑΔΩΝ... 5 1.5. ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΤΩΝ ΚΑΤΟΙΚΩΝ ΣΤΙΣ ΚΥΚΛΑΔΕΣ...7 1.6. Η ΙΑΤΡΙΚΗ ΠΕΡΙΘΑΛΨΗ ΣΤΙΣ ΚΥΚΛΑΔΕΣ... 7 1.7. ΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΤΟΝ ΝΟΜΟ ΚΥΚΛΑΔΩΝ...8 1.7.1. ΣΧΟΛΕΙΑ ΔΕΥΤΕΡΗΣ ΕΥΚΑΙΡΙΑΣ ΣΤΙΣ ΚΥΚΛΑΔΕΣ... 8 1.7.2. Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ... 9 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2... 111 ΟΙ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΚΥΚΛΑΔΕΣ... 111 2.1. ΟΙ ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΚΑΙ ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ ΤΩΝ ΚΥΚΛΑΔΩΝ... 111 2.2. ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΣΤΙΣ ΚΥΚΛΑΔΕΣ...122 2.3. Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΙΣ ΚΥΚΛΑΔΕΣ...122 2.3.1. Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΠΟΛΗ ΤΩΝ ΚΥΚΛΑΔΩΝ...13 2.4. ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ ΣΤΙΣ ΚΥΚΛΑΔΕΣ...143 2.4.1.ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ...144 2.4.2. ΙΔΙΩΤΙΚΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ... 155 2.4.3. ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣΕ ΕΞΟΧΙΚΕΣ ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ... 166 2.5. ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΑΓΡΟΤΙΚΟ ΧΩΡΟ... 177 2.6. ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣΤΟΝ TOMEA ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΛΑΣΗΣ...18 2.6.1. ΣΤΙΣ ΚΥΚΛΑΔΕΣ ΣΥΝΔΕΘΗΚΑΝ ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΑ ΠΑΡΚΑ ΣΕ ΜΗ ΔΙΑΣΥΝΔΕΔΕΜΕΝΟ ΔΙΚΤΥΟ... 18-19 2.6.2. ΕΓΚΑ ΤΑΣΤΑΣΗ ΑΙΟΛΙΚΩΝ ΠΑΡΚΩΝ ΣΤΑ ΝΗΣΙΑ ΤΩΝ ΚΥΚΛΑΔΩΝ... 20 2.7. ΔΙΑΣΥΝΔΕΣΗ ΤΩΝ ΚΥΚΛΑΔΩΝ ΜΕ ΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ... 211 2.8. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ...22-24 2.9. ΙΔΙΩΤΙΚΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ...255 2.9.1. ΜΕΤΑΦΟΡΙΚΟ, ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ «BLUE STAR FERRIES».255 2.9.2. ΤΟ ΕΦΟΠΛΙΣΤΙΚΟ ΔΙΔΥΜΟ ΤΗΣ AEGEAN SPEED LINES ΠΟΥ ΕΠΕΝΔΥΕΙ ΣΤΟ ΑΙΓΑΙΟ...255-26 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3...27 ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΜΕΣΩ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ... 27 3.1. ΤΟ ΕΣΠΑ ΣΤΙΣ ΚΥΚΛΑΔΕΣ... 27-29 3.2. ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ LEADER+...30-31 3.3. ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟΣ ΝΟΜΟΣ 3299/2004...322-33 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4... 344 ii

ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΕΝΑΡΞΕΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΚΟΠΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΣΤΙΣ ΚΥΚΛΑΔΕΣ ΑΠΟ ΤΟ 2003 ΕΩΣ ΤΟ 2007... 344-42 4.1.ΤΕΛΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΕΝΑΡΞΕΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΚΟΠΩΝ ΑΠΟ ΤΟ ΕΤΟΣ 2003 ΕΩΣ ΚΑΙ ΤΟ 2007.... 422 4.2. ΚΛΑΔΙΚΗ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΤΩΝ ΙΔΙΩΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΣΤΙΣ ΚΥΚΛΑΔΕΣ... 43-44 4.3. ΑΝΑΦΟΡΑ ΕΠΙΤΥΧΗΜΕΝΩΝ ΙΔΙΩΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΣΤΙΣ ΚΥΚΛΑΔΕΣ...45 4.4. ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΚΥΚΛΑΔΕΣ... 46 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5...47 ΜΕΤΡΑ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΤΟΝ ΝΟΜΟ ΚΥΚΛΑΔΩΝ... 47 5.1. ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΠΥΛΗ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟΥ ΚΥΚΛΑΔΩΝ - ΈΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ...47 5.2. ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΚΑΤΑΛΥΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΩΝ ΤΟΠΩΝ ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΚΡΑΤΗΣΕΩΝ (ϋι0ι-ι_οϋθε)..48-49 5.2.1. ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΠΙΚΩΝ ΥΠΟΔΟΜΩΝ... 500 5.3. ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΝΕΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΣΤΙΣ ΚΥΚΛΑΔΕΣ... 511 5.4. ΤΑΜΕΙΟ ΕΓΓΥΟΔΟΣΙΑΣ ΜΙΚΡΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΥ ΜΙΚΡΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ...52-53 5.5. Η ΠΡΑΣΙΝΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΙΣ ΚΥΚΛΑΔΕΣ... 54 5.5.1. Η ΠΡΑΣΙΝΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΜΙΚΡΕΣ ΚΑΙ ΜΕΣΑΙΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ...54 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ...55-58 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ...59-61

ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΝΤΜΗΣΕΩΝ Ο.Τ.Α = ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ Ε.Σ.Υ=ΕΘΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ Α.Ε.Π=ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΠΡΟΙΟΝ Κ.Υ=ΚΕΝΤΡΟ ΥΓΕΙΑΣ Ι.Κ.Α=ΙΔΡΥΜΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΣΦΑΛΗΣΕΩΝ Π.Π.Ι=ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΗ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ Ε.Σ.Π.Α=ΕΘΝΙΚΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ Π.Ε.Κ=ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΔΔΕ=ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Ν.Τ=ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΟ ΤΜΗΜΑ Γ'ΚΠΣ= ΤΡΙΤΟ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΤΗΡΙΞΗΣ Τ.Ε.Ε= ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΟ Π.Ε.Π= ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Δ.Ε.Η=ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ Α.Π.Ε= ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Δ.Ε.Υ.Α= ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΥΔΡΕΥΣΗΣ ΑΠΟΧΕΤΕΥΣΗΣ Ε.Ε= ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΕΝΩΣΗ Τ.Π.Ε= ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ Α.Ε= ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΙΑ Ε.Ε= ΕΤΕΡΟΡΡΥΘΜΗ ΕΤΑΙΡΙΑ Ε.Π.Ε= ΕΤΑΙΡΙΑ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ Ο.Ε= ΟΜΟΡΡΥΘΜΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ΣΥΝ= ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΙ ΜΕΠΕ= ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΜΜΕ= ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ Ε.Τ.Α.Π= ΕΝΙΑΙΟ ΤΑΜΕΙΟ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ιν

ΤΕΜΠΕ= ΤΑΜΕΙΟ ΕΓΓΥΟΔΟΣΙΑΣ ΜΙΚΡΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΥ ΜΙΚΡΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΕΟΜΜΕΧ=ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΜΙΚΡΩΝ-ΜΕΣΑΙΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΧΕΙΡΟΤΕΧΝΙΑΣ ΚΕΤΑ= ΚΕΝΤΡΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ν

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Στόχος της εργασίας αυτής είναι να καταγραφούν κάποιες δυνατότητες ευκαιριών για επενδύσεις και ανάπτυξη επιχειρηματικών δραστηριοτήτων - ευκαιριών που υπάρχουν ή μπορούν να υπάρξουν κάτω υπό ορισμένων προϋποθέσεων-ενεργειών στον νομό Κυκλάδων. Η διερευνητική αυτή μελέτη των ευκαιριών επένδυσης στην περιοχή των Κυκλάδων βασίστηκε κατά κύριο λόγο σε σχετικό υπόδειγμα που προτείνεται στην βιβλιογραφία (Θεοφανίδης, 1985). Ειδικότερα, εξετάστηκαν διεξοδικά οι υπάρχουσες - διαφαινόμενες δυνατότητες του εν λόγω νομού για ευκαιρίες επενδύσεων σε διάφορους τομείς για την ανάπτυξη της περιοχής. Επιπλέον, δόθηκε βαρύτητα στον προσδιορισμό των κρίσιμων παραγόντων που μπορούν να συμβάλλουν στην τόνωση - εξέλιξη των επενδύσεων και κατ επέκταση στην βελτίωση των επιχειρηματικών ευκαιριών στην περιοχή των Κυκλάδων. 1

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι Κυκλάδες είναι ένα νησιωτικό σύμπλεγμα του Νοτίου Αιγαίου πελάγους. Αποτελείται από 34 κύρια νησιά, εκτός από τα μικρά ερημονήσια που μπορούν να θεωρηθούν ως τμήματα των μεγάλων. Μέσα στο χώρο του Αιγαίου, αλλά και στον ευρύτερο της Μεσογείου, οι Κυκλάδες διαδραμάτισαν σημαντικό ιστορικό ρόλο. Η γεωγραφική τους θέση, ανάμεσα στην ηπειρωτική Ελλάδα, τη Βόρεια Αφρική και τη Μικρά Ασία, συντέλεσε ώστε από τη Νεολιθική Εποχή ήδη τα νησιά αυτά να αποτελέσουν έναν ενδιάμεσο σταθμό όχι μόνο για την ανάπτυξη του εμπορίου και της ναυτιλίας, αλλά και για την εξάπλωση του πολιτισμού. Τα νησιά των Κυκλάδων αποτελούν πολύτιμες συλλογές φυσικών πόρων, οπότε με τον ανάλογο σχεδιασμό είναι δυνατό να προσελκύσουν επενδύσεις υψηλού κόστους και απόδοσης (π.χ. γενικές και ειδικές τουριστικές δραστηριότητες υψηλού επιπέδου με πολλαπλασιαστικές επιδράσεις στον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα). Οι επιχειρηματικές δραστηριότητες στα νησιά των Κυκλάδων έχουν γνωρίσει ιδιαίτερη άνθηση τα τελευταία χρόνια γεγονός που οφείλετε στην ανάπτυξη του τουρισμού, στην βελτίωση των ενεργειακών πόρων καθώς και στην ενίσχυση των μέσων μεταφοράς. Η βελτίωση και η ανάπτυξη του νησιωτικού χώρου του Αιγαίου έχει σαν συνέπεια την περαιτέρω ενίσχυση της χώρας. 2

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1- ΟΙ ΚΥΚΛΑΔΕΣ 1.1. ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ Ο Νομός Κυκλάδων, με πρωτεύουσα την Ερμούπολη της Ν. Σύρου, διοικητικά διαιρείται σε επτά Επαρχεία: 'Ανδρου, Θήρας, Μήλου, Νάξου, Τήνου, Πάρου, Κέας-Κύθνου και 31 Ο.Τ.Α. εκ των οποίων 20 είναι Δήμοι και 11 Κοινότητες. Κύριο γεωγραφικό χαρακτηριστικό του νομού είναι η πολυνησία (200 και πλέον νησιά εκ των οποίων τα 24 είναι κατοικημένα). Η συνολική έκταση του Νομού είναι 2.5 7 2 ^ 2. Οι Κυκλάδες είναι ένα νησιωτικό σύμπλεγμα του Νοτίου Αιγαίου πελάγους. Αποτελείται από 34 κύρια νησιά, εκτός από τα μικρά ερημονήσια που μπορούν να θεωρηθούν ως τμήματα των μεγάλων. Όλα αυτά τα νησιά απλώνονται σε τρεις σειρές: η ανατολική αποτελεί προέκταση τις Εύβοιας και περιλαμβάνει την Άνδρο, την Τήνο, την Μύκονο, τη Ρήνεια, τη Δήλο, τη Νάξο και την Αμοργό. Η δυτική σειρά αποτελεί προέκταση της Λαυρεωτικής και περιλαμβάνει τη Μακρόνησο, την Κέα, την Κύθνο, τη Σέριφο, τη Σίφνο και τη Φολέγανδρο. Η μεσαία σειρά περιλαμβάνει τη Γυάρο, τη Σύρο, την Πάρο, την Αντίπαρο, τη Σίκινο, την Ίο και την Ανάφη. Μέσα στο χώρο του Αιγαίου, αλλά και στον ευρύτερο της Μεσογείου, οι Κυκλάδες διαδραμάτισαν σημαντικό ιστορικό ρόλο. Η γεωγραφική τους θέση, ανάμεσα στην ηπειρωτική Ελλάδα, τη Βόρεια Αφρική και τη Μικρά Ασία, συντέλεσε ώστε από τη Νεολιθική Εποχή ήδη τα νησιά αυτά να αποτελέσουν έναν ενδιάμεσο σταθμό όχι μόνο για την ανάπτυξη του εμπορίου και της ναυτιλίας, αλλά και για την εξάπλωση του πολιτισμού. Σύμφωνα με τη μυθολογική παράδοση οι Κυκλάδες πήραν το όνομά τους από τις ομώνυμες Νύμφες, τις οποίες μεταμόρφωσε σε βράχους ο Ποσειδώνας γιατί επέσυραν την οργή του. Λέγεται, όμως, πως ονομάστηκαν και από τη λέξη «Κύκλος», είτε επειδή οι άνεμοι που φυσούν ορμητικοί στην περιοχή ανάγκαζαν τα πλοία να περιστρέφονται, είτε γιατί εκτείνονται γύρω από τη Δήλο, το ιερό νησί του Απόλλωνα, σε ένα νοητό κύκλο (http://hellas.teipir.gr/prefectures/ greek/ kikladon Zgenika.htm). 3

1.2 ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΕΔΑΦΟΥΣ Το έδαφος των Κυκλαδονήσων είναι ορεινό, καθώς αποτελείται από κορυφές βουνών μιας ξηράς που καταποντίστηκε. Το ύψος των βουνών είναι μικρό. Στη Νάξο εκτείνεται η οροσειρά Ζιά (1.004 μ.), στην Άνδρο τα όρη Άγιοι Σαράντα (714 μ.), Πέταλο (1.003 μ.) και Κουβαράς (975 μ.) στην Τήνο ο Τσικνιάς (713 μ.), στην Πάρο ο Προφήτης Ηλίας (750 μ.), στην Κέα ο Προφήτης Ηλίας (568 μ.), στη Μήλο τα όρη Προφήτης Ηλίας (751 μ.) και Χοντρόβουνο (620 μ.), στην Αμοργό ο Κρίκελλος (826 μ.) στην Ίο ο Πύργος (737 μ.), στη Σύρο ο Πύργος (442 μ.), στην Κύθνο η Πέτρα (333 μ.), στη Μύκονο ο Ανωμερίτης (364 μ.), στη Σίφνο ο Άγιος Ηλίας (695 μ.), στη Θήρα ο Προφήτης Ηλίας (565 μ.), στη Σίκινο ο Τρούλλος (600 μ.) και στην Ανάφη η Βίγλα (484 μ.). Το έδαφος των Κυκλάδων είναι ορεινό. Έτσι δεν υπάρχουν πεδινές εκτάσεις, αλλά μόνο μικρές κοιλάδες και κάμποι. Ιαματικές Πηγές : Στις Κυκλάδες υπάρχουν πάρα πολλές ιαματικές πηγές. Οι σημαντικότερες είναι η Σάριζα της Άνδρου, που τα νερά της εμφιαλώνονται και τα Θερμιά Κύθνου που είναι δύο πηγές γνωστές από την αρχαιότητα. Τα νησιά των Κυκλάδων είναι πλούσια σε ορυκτό πλούτο. Από τα πιο φημισμένα είναι τα μάρμαρα της Νάξου, της Πάρου και της Τήνου και η σμύριδα της Νάξου. Οι Κυκλάδες είναι άγονα νησιά και έτσι η καλλιεργήσιμη γη είναι περιορισμένη. Το έδαφος και το κλίμα του νομού προσφέρονται για δεντροκαλλιέργειες, με κύρια την ελαιοκαλλιέργεια. Στο νομό είναι επίσης αναπτυγμένη και η κτηνοτροφία των μικρών ζώων (αιγοπρόβατα), γιατί δεν υπάρχουν λιβάδια για μεγάλα ζώα. Στις Κυκλάδες λειτουργούν αρκετά μεταλλεία, καθώς όλα σχεδόν τα νησιά είναι πλούσια σε μεταλλεύματα και ορυκτά. Η αλιεία είναι ένας ακόμη σοβαρός οικονομικός παράγοντας για τα νησιά, στη θάλασσα των οποίων αλιεύονται εκλεκτά ψάρια. Σοβαρό ρόλο στην οικονομία του νομού, τέλος, παίζει και ο τουρισμός, τόσο γιατί τα νησιά είναι όμορφα όσο και για τις αρχαιότητες που διαθέτουν (http://www.agiotatos.gr/greekhistory/greekhistory/2009-07-23-07-26-32.html). 4

1.3.ΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Οι Κυκλάδες παρουσιάζουν τα χαρακτηριστικά του εύκρατου θαλάσσιου κλίματος: ήπιοι ξηροί χειμώνες και δροσερά ευχάριστα καλοκαίρια. Χαρακτηριστικό του κλίματος είναι η μεγάλη ηλιοφάνεια που μπορεί να ξεπεράσει τις 3.000 ώρες ετησίως. Η μέση ετήσια θερμοκρασία κυμαίνεται μεταξύ 140 και 190 C περίπου και παρουσιάζει πολύ συχνά απότομες μεταβολές εξαιτίας των ασταθών συνθηκών. Η νέφωση είναι σχετικά μικρή και η υγρασία κυμαίνεται μεταξύ 65 και 72,5%. (http://www.cydades-tour.gr/default.aspx?id=59834). 1.4.ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ Από στοιχεία της Νομαρχίας Κυκλάδων κατά την τελευταία απογραφή του 2001, προκύπτει ότι ο μόνιμος πληθυσμός των Κυκλάδων ανέρχεται σε 112.615 κατοίκους. Ο αριθμός των μεταναστών αγγίζει το 10,8 του συνολικού πληθυσμού, άρα σε 12,160 κατοίκους (ΜΑΡΑΓΚΟΣ,2009). Βάσει της εκτίμησης της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας το 2007 το ποσοστό των γεννήσεων για τον νομό Κυκλάδων ανέρχεται στις 1.249 γέννες αντίθετα οι θάνατοι αγγίζουν το ποσό των 1.033. H διαφορά μεταξύ γεννήσεων και θανάτων φτάνει το ποσό των 215 (http://www.statistics.gr/portal/page). Η συμμετοχή του Α.Ε.Π του νομού Κυκλάδων στην Ελλάδα φτάνει το 1,10%,ποσοστό αρκετά μικρό. Αν σκεφτεί όμως κανείς ότι ο πληθυσμός του νομού, συμμετέχει στην υπόλοιπη Ελλάδα σε ποσοστό 1.02%, τότε διαπιστώνουμε ότι η συμμετοχή του Α.Ε.Π είναι σχετικά μεγαλύτερη σε σχέση με την συμμετοχή του πληθυσμού. Το μεγαλύτερο κομμάτι του πληθυσμού καλύπτεται από ανθρώπους νέους σχετικά σε ηλικία, γεγονός που σημαίνει ότι μπορούν να βοηθήσουν ακόμα καλυτέρα στην ανάπτυξη του τόπου τους καθώς και στην περαιτέρω ανάπτυξη όλης της ΕΛΛΑΔΑΣ. Στα διαγράμματα που ακολουθούν μπορούμε να παρατηρήσουμε το ποσοστό που καλύπτει το Α.Ε.Π των Κυκλάδων σε σχέση με την υπόλοιπη Ελλάδα, όπως επίσης και το ποσοστό συμμετοχής του πληθυσμού των Κυκλάδων σχέση με την 5

υπόλοιπη Ελλάδα. (http://diocles.civil. duth.gr/links/home/database /kykladon/ pr30 st.pdf). 6

1.5.ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΤΩΝ ΚΑΤΟΙΚΩΝ Ο τουρισμός έχει προβληθεί ως ο κύριος μοχλός ανάπτυξης των νησιών του Αιγαίου και θα μπορεί να υποστηρίξει κανείς ότι δεν υπάρχει, ιδιαίτερα για την περιοχή αυτή της χώρας μας, άλλη οικονομική δραστηριότητα που να έχει γνωρίσει τόσο θεαματική ανάπτυξη μέσα σε λίγες μόνο δεκαετίες. Από τη δεκαετία του '60 ο τουρισμός θεωρήθηκε η απάντηση στη φτώχεια και τη μετανάστευση που μάστιζε τα αιγαιοπελαγίτικα νησιά. Αρκετοί από τους μόνιμους κατοίκους του νησιού διατηρούν τουριστικές μονάδες (ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα δωμάτια),με τους πόρους των οποίων ζουν οι ίδιοι και οι οικογένειες τους. Άλλα εξίσου σημαντικά επαγγέλματα στις Κυκλάδες είναι η αλιεία που από τις μαγευτικές θάλασσες βγάζουν διάφορα είδη ψαριών, η κτηνοτροφία (ασχολείται ένα μικρό ποσοστό των κατοίκων) καθώς και η μελισσοκομία (ΚΑΤΣΙΚΑΣ, 15/9/2009 Rethimno.gr). 1.6.Η ΙΑΤΡΙΚΗ ΠΕΡΙΘΑΛΨΗ Στις Κυκλάδες όπως και σε πολλά άλλα ελληνικά νησιά ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι το ζήτημα της ιατρικής περίθαλψης, καθώς ο αριθμός των νοσοκομείων είναι μικρός. Παρόλα αυτά στις Κυκλάδες έχουν γίνει βήματα ανάπτυξης στον τομέα αυτό και μελλοντικά σκοπεύουν να προχωρήσουν και σε περαιτέρω εξέλιξη. Ένα από τα σπουδαιότερα κέντρα υγείας στις Κυκλάδες είναι αυτό της Μήλου. Το Κ.Υ. Μήλου αποτελεί μια από τις καλύτερες υγειονομικές μονάδες πρωτοβάθμιας περίθαλψης των Κυκλάδων. Ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια το επίπεδο των παρεχόμενων υπηρεσιών του προς τους κατοίκους και επισκέπτες του νησιού, είναι αρκετά υψηλό αφού σε ορισμένες περιπτώσεις προσφέρονται υπηρεσίες που εξ αντικειμένου καλύπτονται μόνο από τα μεγάλα νοσοκομεία. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι το ΚΥ Μήλου καλύπτει σχεδόν το σύνολο των ασφαλισμένων του ΙΚΑ σε ιατρική περίθαλψη και εργαστηριακό έλεγχο. Σήμερα στο ΚΥ Μήλου επί συνόλου 34 εργαζομένων υπηρετούν εκτός του διευθυντή και 4 ιατροί ΕΠΙΜ Α, 5 ιατροί υπόχρεοι υπηρεσίας υπαίθρου και άλλα 22 άτομα (νοσηλευτικό -παραϊατρικό-διοικητικό και λοιπό προσωπικό). Στο ΠΠΙ 7

Κιμώλου υπηρετούν δύο γιατροί υπόχρεοι υπηρεσίας υπαίθρου, μια νοσοκόμα και ένα πλήρωμα ασθενοφόρου. Όλοι γνωρίζουμε ότι το Εθνικό σύστημα υγείας παρουσιάζει αδυναμίες και για το λόγο αυτό σε ορισμένες περιπτώσεις είναι σημαντική η βοήθεια που προσφέρει στο ΚΥ Μήλου το ΙΣΚΥΜ καθώς και οι άλλοι φορείς στην κάλυψη των έκτακτων λειτουργικών αναγκών. Το θετικό στοιχείο είναι ότι το αρμόδιο υπουργείο έδειξε κάποιο ενδιαφέρον για την επίλυση συσσωρεμένων προβλημάτων (31/7/2007 http://www.wcn.gr/index.php). 1.7.ΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Σημαντικά κενά κατά την έναρξη της σχολικής χρονιάς παρουσιάζονται σε αρκετές σχολικές μονάδες της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης στις Κυκλάδες, ενώ οι αιφνιδιαστικές και πολυάριθμες αποσπάσεις εκπαιδευτικών χωρίς αναπλήρωση, καθιστούν το πρόβλημα οξύτερο. Σύμφωνα με στοιχεία που διαθέτει η Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Κυκλάδων, τα οργανικά κενά στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση στο νομό είναι τα ακόλουθα: 23 Δάσκαλοι (απουσιάζουν κυρίως από τα ολοήμερα σχολεία), 7 Νηπιαγωγοί, 12 Γυμναστές, 11 Ξένων γλωσσών και 14 Μουσικοί. Το πρόβλημα είναι ιδιαίτερα σοβαρό στα μικρά νησιά π.χ. Κίμωλος, εκεί όπου δεν λειτουργούν ιδιωτικά κέντρα εκμάθησης ξένων γλωσσών και επομένως η απουσία εκπαιδευτικού ξένης γλώσσας από τα δημοτικά σχολεία στερεί από τους μαθητές των νησιών αυτών κάθε δυνατότητα εκμάθησης ξένης γλώσσας(ρηγασ, 20/11/2007). 1.7.1.ΣΧΟΛΕΙΑ ΔΕΥΤΕΡΗΣ ΕΥΚΑΙΡΙΑΣ Στον νομό λειτούργει ένα σχολείο δεύτερης ευκαιρίας στη Ερμούπολη της Σύρου και παραρτήματα στους δήμους Νάξου, Τήνου και Θηράς. Ακόμα λειτουργούν κέντρα δια βίου μάθησης. Τα σχολεία δεύτερης ευκαιρίας όπως και τα κέντρα δια βίου μάθησης έχουν σαν στόχο: 8

> Την εκπαίδευση ενηλίκων για την απόκτηση βασικών δεξιοτήτων στις νέες τεχνολογίες > Την εκπαίδευση αγροτών για την ανάληψη δράσεων στο δευτερογενή και τριτογενή τομέα > Την εκμάθηση της Ελληνικής Γλώσσας ως δεύτερης σε εργαζόμενους μετανάστες. > Την εκπαίδευση στη Διαχείριση Κρίσεων, την Αντιμετώπιση Εκτάκτων Αναγκών και Φυσικών Καταστροφών» το οποίο διέπεται από την λογική του εθελοντισμού. > Την εκπαίδευση και Συμβουλευτική Υποστήριξη των Οικογενειών Μειονοτήτων και Μεταναστών Τέλος, θα πρέπει να επισημάνουμε πως δρομολογείται η δημιουργία κτιριακών υποδομών και η προμήθεια εξοπλισμού μέσα από τον άξονα της παιδείας που θα χρηματοδοτηθεί από το Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς (Ε.ΣΠ.Α) για την περίοδο 2007-2013 (ΚΟΚΚΙΝΟΣ, 21/7/2008) 1.7.2.Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Στο Νομό Κυκλάδων, τον πιο δύσκολο από άποψη συγκοινωνίας στη χώρα μας, γρήγορα κατάλαβαν ότι η χρήση των Νέων Τεχνολογιών, θα μπορούσε να λύσει τα μεγάλα προβλήματα επικοινωνίας που έχουν με τα σχολεία και να σπάσει την «απομόνωσή» τους. Από τις αρχές της δεκαετίας του 90 άρχισαν να ασχολούνται με την εισαγωγή των Νέων Τεχνολογιών στην εκπαιδευτική πράξη. Στην αρχή με τη διδασκαλία των μαθημάτων Πληροφορικής στα Γυμνάσια, στα Τεχνικά Λύκεια και κατόπιν στα Τεχνικά Επαγγελματικά Εκπαιδευτήρια και τα Ενιαία Λύκεια. Με την υλοποίηση όμως έργων από την «ΟΔΥΣΣΕΙΑ» ενεπλάκησαν 20 περίπου σχολεία, μέσα από τα οποία προσπάθησαν να αξιοποιήσουμε τις Τεχνολογίες της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στη διδακτική πράξη, προσπαθώντας να τις εντάξουν σε όσο το δυνατόν περισσότερα μαθήματα, αλλά και σε όλες τις δραστηριότητες των σχολείων. 9

Ιδιαίτερα στους μαθητές και εκπαιδευτικούς των μικρών και απομακρυσμένων νησιών, η χρήση της Τεχνολογίας της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας δίνει δυνατότητα άμεσης και έγκυρης ενημέρωσης. Οι δυσκολίες είναι πολλές, ιδιαίτερα στην επικοινωνία μεταξύ των νησιών και τις μετακινήσεις (ειδικά τον χειμώνα) Οι μετακινήσεις Εκπαιδευτικών (πχ για την επιμόρφωση των ΠΕΚ πηγαίνουν στον Πειραιά) και στελεχών της εκπαίδευσης είναι προβληματικές και κοστίζουν σε χρήμα και χαμένες ημέρες διδασκαλίας. Η παιδαγωγική υποστήριξη εκπαιδευτικών από συμβούλους και ειδικούς ελάχιστη. Λίγες ή ανύπαρκτες είναι οι επιχειρήσεις συντήρησης των υλικών των σχολείων.ακόμη και οι μετακινήσεις των μαθητών για εκδηλώσεις και εκδρομές είναι προβληματικές. Οι Νέες Τεχνολογίες έχουν λύσεις, όχι βέβαια για όλα, αλλά σίγουρα στα θέματα επικοινωνίας και πληροφόρησης έχουν λύση. Στα νησιά σήμερα, για τη διδασκαλία των μαθημάτων Πληροφορικής, υπάρχουν Εκπαιδευτικοί Πληροφορικής και σύγχρονα εργαστήρια υπολογιστών σε όλα τα σχολεία, ακόμη και στα μικρότερα νησιά. Τα εργαστήρια χρησιμοποιούνται όχι μόνο στη διδασκαλία των μαθημάτων της Πληροφορικής αλλά αξιοποιούνται και άλλες δραστηριότητες όπως περιοδικά, εργασίες περιβαλλοντικής και αγωγής υγείας, αλλά, και σε λίγα βέβαια, στη διδασκαλία των άλλων μαθημάτων με τη χρήση του διαδικτύου και εκπαιδευτικών λογισμικών. Όλα τα σχολεία έχουν σύνδεση στο διαδίκτυο, και αρκετά προσπαθούν να δημιουργήσουν ιστοσελίδα ή έχουν δημιουργήσει ήδη. Όλες οι διοικητικές μονάδες (ΔΔΕ, Γραφεία, Τμήματα) έχουν επίσης υπολογιστές και οι περισσότερες εργασίες γίνονται πλέον ηλεκτρονικά. Ηλεκτρονική επικοινωνία είναι πλέον καθημερινή πράγμα το οποίο έγινε με πολύ κόπο και επιμονή για να το συνηθίσουν οι εκπαιδευτικοί σ αυτόν τον τρόπο επικοινωνίας. Ο δικτυακός τόπος της ΔΔΕ έχει αρκετές πληροφορίες και γίνεται προσπάθεια επικαιροποίησής του. Υπάρχουν όμως και ελλείψεις, πολύ λίγες στον εξοπλισμό, και οι οποίες σύντομα θα καλυφθούν. 10

Επίσης, με προγράμματα κατάρτισης θα επιμορφωθούν οι εκπαιδευτικοί στη χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών. Ήδη στο Νομό έγιναν 100 περίπου επιμορφωτικά προγράμματα τα οποία παρακολούθησαν 1000 εκπαιδευτικοί. Στο Νότιο Αιγαίο πρόκειται να υλοποιηθεί έργο στο πλαίσιο των κοινοτικών προγραμμάτων-πεπ για τηλεδιάσκεψη - τηλεκπαίδευση το οποίο θα αφορά τα σχολεία των νομών αλλά και την Περιφέρεια, τις Νομαρχίες, τους Δήμους και τις Κοινότητες. Τέλος, η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Κυκλάδων ένταξε στο Γ ΚΠΣ πρόγραμμα εξοπλισμού και ανανέωσης του παλιού εξοπλισμού σε όλα τα Γυμνάσια, Ενιαία Λύκεια, ΤΕΕ, Δημοτικά και 40 Νηπιαγωγεία του Νομού.(ΤΖΙΜΟΠΟΥΛΟΣ www.etpe.gr). ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2- ΟΙ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΚΥΚΛΑΔΕΣ 2.1.ΟΙ ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΚΑΙ ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ Η σπουδαιότητα του εμπορίου κάθε νησιού δεν είναι συνάρτηση του μεγέθους του αλλά των ιδιομορφιών της νησιωτικής οικονομίας και, ειδικότερα, της σημασίας που αποκτά στις εξωτερικές αγορές το κυριότερο εξαγωγικό προϊόν, στη Σαντορίνη είναι το κρασί (85%). Σε αρκετά υψηλό ποσοστό βρίσκεται η εξαγωγή του κρασιού και στην Πάρο, στην οποία επίσης αποτελεί το κύριο προϊόν εξαγωγής (60%). Από τις πιο φημισμένες εξαγωγές των Κυκλάδων είναι τα οπωροκηπευτικά, τα φρούτα, οι πατάτες και το λάδι. Ειδικότερα στην Νάξο καλλιεργούνται πάνω από 400.000 ελαιόδεντρα,από τα οποία τα 200.000 βρίσκονται στο λεκανοπέδιο της Τραγαίας. Τα παραδοσιακά νησιώτικα τυριά: γραβιέρα, κεφαλοτύρι, ξυνότυρο και ξυνομυζήθρα,αποτελούν βασικά προϊόντα εξαγωγής των Κυκλάδων. Τα πιο σημαντικά προϊόντα εισαγωγής στις Κυκλάδες είναι η ζάχαρη, ο καφές υφάσματα δέρματα και η ξυλεία (http://www.holiday.gr). 11

2.2.ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ Οι εμπορικές δραστηριότητες των Κυκλάδων αναπτύσσονται κυρίως τον 19 αιώνα. Μετά το ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1768-1774, διευρύνεται το πεδίο δράσης των ελληνικών λοίων. Το άνοιγμα της Μαύρης Θάλασσας επιτρέπει στους νησιώτες να επεκτείνουν το εμπόριό τους στη μεταφορά των ρωσικών δημητριακών. Ο νησιωτικός πληθυσμός των Κυκλάδων το 19ο αιώνα, στο μεγαλύτερο βαθμό, βρίσκεται ακινητοποιημένος και περιχαρακωμένος σε μικρές νησίδες γης με σημαντική ανεπάρκεια εγχώριων πόρων. Οι επαφές με το «εξωτερικό» όμως, η εμπορική δραστηριότητα που αναπτύσσουν εξασφαλίζουν ζωτικές προμήθειες και σε κάποιες περιπτώσεις αποτελούν πηγή πλουτισμού για τους τόπους αυτούς. Η ναυτική περιφέρεια της Σαντορίνης περιλαμβάνει τα νησιά Αμοργός, Ίος, Ανάφη. Εμπορεύεται απ' ευθείας με τη Ρωσία όπου διοχετεύεται το σύνολο του παραγόμενου κρασιού. Από εκεί τα μεγάλα Σαντορινιά πλοία μεταφέρουν δημητριακά και αφού ξεφορτώσουν μέρος αυτών στο νησί, συνεχίζουν για τη Γαλλία, την Ιταλία και την Αγγλία. Επίσης, η Σαντορίνη εξάγει θηραϊκή γη (5%) στην Αυστρία και σε ελληνικά λιμάνια. Τα προϊόντα που φέρνουν προς τη Σαντορίνη τα πλοία είναι κυρίως υφάσματα (βαμβακερά και μεταξωτά), είδη κιγκαλερίας, αρώματα, αποικιακά είδη. Για τη διεξαγωγή εμπορίου με δικά τους καράβια, οι έμποροι και πλοιοκτήτες της Σαντορίνης διαθέτουν πλοία μεγάλης χωρητικότητας. Ο στόλος της ναυτικής αποτελείται από 200 πλοία συνολικής χωρητικότητας 14.755 τόνων, ενώ τα 31 υπερβαίνουν τους 200 τόνους (http:// www. mykonostour. com/greek/intex. html). 2.3.Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Είναι αναμφισβήτητο ότι η αφθονία ορυκτών και πετρωμάτων της Κυκλαδικής γης συντέλεσε στη διαμόρφωση και εξέλιξη των τοπικών κοινωνιών από τους προϊστορικούς κιόλας χρόνους (Γεωργούσης, 1997). Η αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου συνέβαλε διαχρονικά στην οικονομική αλλά και στην πολιτισμική ανάπτυξη και εξέλιξη αυτών των νησιών (Σπαρτινού & Ζερλέντης 2002), και κατάλοιπα αυτών των δραστηριοτήτων υπάρχουν σε διάφορα Κυκλαδονήσια. 12

Εγκαταλελειμμένες εξορυκτικές, μεταλλευτικές και βιομηχανικές εγκαταστάσεις των νεότερων χρόνων, πολύτιμα δείγματα της βιομηχανικής δραστηριότητας των Κυκλαδιτών, υπάρχουν διάσπαρτα στα νησιά των Κυκλάδων. Στο πολιτισμικό αυτό απόθεμα της Κυκλαδίτικης βιομηχανικής κληρονομιάς συμπεριλαμβάνονται μεταξύ άλλων: 1. Ένα από τα παλαιότερα μεταξουργεία της Ελλάδος στην Άνδρο, που ιδρύθηκε αρχικά το 1836 και αργότερα το 1857 μετατρέπεται σε ατμοκίνητο. 2. Πρωτοποριακό εργοστάσιο εμαγιέ στην Κέα, που ιδρύθηκε το 1927, παρήγαγε σμαλτωμένα σκεύη από λαμαρίνα και ανέπτυξε διεθνή εξαγωγική δραστηριότητα. 3. Εργοστάσια τοματοπολτού και κονσερβοποιίας στη Σαντορίνη. 4. Η βιομηχανική ζώνη της Ερμούπολης. 5. Ορυχεία - μεταλλεία και σκάλες εκφόρτωσης σε πολλά νησιά, όπως: Το Θειωρυχείο Μήλου, Τα Μεταλλεία Σερίφου, ΏΤα Σμυριδωρυχεία Νάξου, Τα Ορυχεία θηραϊκής γης στη Σαντορίνη κ.ά. 2.3.1.Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΠΟΛΗ Η πρωτεύουσα του νησιωτικού συμπλέγματος των Κυκλάδων, η Ερμούπολη είναι το νεότερο αστικό κέντρο που δημιουργείται στο βραχώδες νησί της Σύρου κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 και γρήγορα εξελίσσεται σε σημαντική βιομηχανική πόλη. Με τη δημιουργία της Ερμούπολης κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1820, εγκαινιάστηκε το σημαντικότερο ναυπηγικό κέντρο της Ελλάδος του 19ου αι. Στην περίοδο της άνθισής του, το ναυπηγείο της Ερμούπολης έβγαζε πάνω από 70 πλοία το χρόνο (Αγριαντώνη 1998). Ενδεικτικό εξάλλου του μεγέθους της βιομηχανικής ακμής της Ερμούπολης είναι το γεγονός ότι περισσότερες από 40 καμινάδες εργοστασίων λειτουργούσαν στη 13

δυτική πλευρά του λιμανιού της κατά την αυγή του 20ου αι. Στη δυτικά αυτή πλευρά του λιμανιού αναπτύσσεται η βιομηχανική ζώνη της Ερμούπολης με (Σπαρτινού, 2005): > Ναυπηγείο > Δεκάδες βυρσοδεψία > Κλωστοϋφαντουργεία > Σκαγιοποιείο > Χρωματουργείο κ. ά 2.4.ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ 2.4.1.ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ Ο τουρισμός αποτελεί μια από τις κύριες οικονομικές δραστηριότητες του νομού, ωστόσο η έντονη εποχικότητα αποτελεί ένα από τα κυριότερα προβλήματα. Βασικός στόχος της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου είναι η διαφοροποίηση του τουριστικού προϊόντος, προκειμένου να αμβλυνθεί η εποχικότητα και να αυξηθεί η κίνηση εκτός του θερινού τριμήνου. Η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου έχει αναλάβει πρωτοβουλίες και δράσεις στην προσπάθεια προώθησης του τουριστικού προϊόντος της περιοχής. Έχει έντονη παρουσία σε μεγάλες τουριστικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, πραγματοποιεί διαφημιστική καμπάνια στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, αξιοποιεί τις νέες τεχνολογίες μέσω του διαδικτύου με ειδική σελίδα για τον τουρισμό, στηρίζει το επενδυτικό κλίμα και ενισχύει τις τουριστικές επιχειρήσεις μέσω του Αναπτυξιακού Νόμου και του Περιφερειακού Επιχειρησιακού Προγράμματος (ΠΕΠ) Νοτίου Αιγαίου, ενώ μέσω προγραμμάτων κατάρτισης προωθεί την δια βίου εκπαίδευση ατόμων που ασχολούνται με τον τουρισμό. Τέλος προωθεί τις εναλλακτικές μορφές τουρισμού (θρησκευτικός, αθλητικός, συνεδριακός κλπ.) (http://www.t-p.gr/magazine.php?id=9). Επτά επενδυτικά σχέδια (πιο χρονικό διάστημα; ) στις ^κλάδες σε ^ ν ο, Πάρο, Σαντορίνη, Mήλο και Άνδρο έχουν υπαχθεί στον Aναπτυξιακό Nόμο (Ν.2601/98 ή 14

3299/04) από τη Περιφέρεια Nοτίου A ^ fo u συνολικού προϋπολογισμού 5,7 εκατ. ευρώ και επιχορήγησης 2,2 εκατ. ευρώ. Παράλληλα, βρίσκονται στο στάδιο αξιολόγησης ή πρόκειται να εξετασθούν σε συνεδρίαση της αρμόδιας Γνωμοδοτικής Επιτροπής άλλα 3 επενδυτικά σχέδια τουριστικού ενδιαφέροντος στη Σίφνο και στη Mύκονο συνολικού προϋπολογισμού 1,7 εκατ. ευρώ και αιτηθείσης επιχορήγησης 664.918 ευρώ. Συνολικά, ο προϋπολογισμός των επενδύσεων που έχουν εγκριθεί ή πρόκειται να αξιολογηθούν φθάνει σε 7,4 εκατ. ευρώ και η επιχορήγηση ξεπερνάει τα 2,8 εκατ. ευρώ. Σύμφωνα με στοιχεία της E^.Y., στις ^κλάδες λειτουργούν 909 ξενοδοχειακά καταλύματα δυναμικότητας 40.635 κλινών και 31 κάμπινγκ με δυνατότητα διανυκτέρευσης 9.052 ατόμων. ^ 2005 στα νησιά των ^κλάδω ν υπήρξε μικρή αύξηση, τόσο σε επίπεδο διανυκτερεύσεων όσο και σε επίπεδο αφίξεων σε ξενοδοχειακά καταλύματα των νησιών, σύμφωνα με τα στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας σε σχέση με τα αντίστοιχα μεγέθη του 2004. Σημαντική ήταν η αύξηση όσον αφορά τις διανυκτερεύσεις ξένων επισκεπτών στα νησιά των Κυκλάδων σε αντίθεση τις διανυκτερεύσεις των Ελλήνων που σημείωσαν μικρή κάμψη. Auto οφείλεται σε σημαντικό βαθμό στα προβλήματα που σημειώθηκαν κατά τη διάρκεια της περυσινής σεζόν με τα ακτοπλοϊκά δρομολόγια (ΚΟΥΣΟΥΝΗΣ 25/8/2009 kathimerini.gr). 2.4.2.ΙΔΙΩΤΙΚΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ Ο όμιλος Κοπελούζου στράφηκε στο Πυργάκι της Νάξου, όπου σε έκταση 37 στρεμμάτων δημιούργησε το Naxos Resort, ένα πολυτελές συγκρότημα παραθεριστικών κατοικιών. Η ίδια εταιρεία διαθέτει έκταση για ανάλογη επένδυση στην περιοχή Καστράκι της Νάξου. Στην Πάρο, στην περιοχή της Νάουσας, η εταιρεία Sarbro Development, συμφερόντων της οικογένειας Κωνσταντίνου Σαραντόπουλου, αναπτύσσει συγκρότημα από 110 εξοχικές κατοικίες σε έκταση 125 στρεμμάτων. 15

Στην ίδια περιοχή, σε έκταση 26 στρεμμάτων, προχώρησε στην κατασκευή του παραθεριστικού συγκροτήματος Paros Village Resort (24 κατοικίες) η εταιρεία Paros Village. Η ΑΕΓΕΚ έχει στη διάθεσή της (και μέσω θυγατρικών εταιρειών) μεγάλες εκτάσεις στην Κρήτη, την Πάρο, τη Μύκονο και την Κέρκυρα, τις οποίες σκοπεύει να αξιοποιήσει για παραθεριστικές κατοικίες. Πλην, όμως, η καθυστέρηση της αλλαγής της νομοθεσίας για την οικοδόμηση των τουριστικών κατοικιών, σε συνδυασμό με την οικονομική ανασύνταξη που επιχειρεί το τελευταίο διάστημα, έχει αναστείλει την υλοποίηση των επενδύσεων (http://eyploia.aigaionet.gr/intex.php). 2.4.3.ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣΕ ΕΞΟΧΙΚΕΣ ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ Στη Μύκονο είναι μεγάλος ο αριθμός των μεγάλων κατασκευαστικών εταιρειών που διαθέτουν μεγάλες εκτάσεις, άνω των 100 στρεμμάτων, προς μελλοντική εκμετάλλευση για την κατασκευή παραθεριστικών κατοικιών. Η προσφορά για οικόπεδα είναι περιορισμένη σε σχέση με τα έτοιμα σπίτια που μπορεί να πωλούνται κατά μέσο όρο από 2.000 έως 3.500 ευρώ, και μπορεί και ακριβότερα για περιοχές όπως ο Πλατύς Γιαλός, Άγιος Στέφανος και Ορνός. Στη Σαντορίνη, η μεγάλη ζήτηση παρατηρείται, όπως είναι φυσικό, για την ευρύτερη περιοχή της Καλντέρας με τις τιμές ωστόσο να κυμαίνονται σε δυσθεώρητα επίπεδα λόγω της έλλειψης προσφοράς. Ελάχιστα στο νησί είναι και τα ελεύθερα οικόπεδα ειδικά στις \ καλές\ περιοχές όπως Ημεροβίγλι ή η Οία και τα Φηρά. Αντίθετα, μεγαλύτερη είναι η προσφορά στη νοτιότερη πλευρά του νησιού, όπου κατασκευάζονται εσχάτως και αρκετά συγκροτήματα κατοικιών. Ως προς τις τιμές υπάρχει μεγάλη διακύμανση, με χαρακτηριστικότερες περιπτώσεις στην περιοχή, π.χ. της Οίας όπου έχει ζητηθεί για αγορά οικοπέδου τιμή κοντά στα 1.000 ευρώ ανά τ.μ.! Αντίθετα, στις φθηνές περιπτώσεις, υπάρχουν αγροτεμάχια που ξεκινούν από 15 ευρώ ανά τ.μ. Με ραγδαίους ρυθμούς μεγαλώνει και η αγορά σε νησιά λιγότερο γνωστά όπως η Πάρος, η \ Ανδρος, η Τήνος, η Νάξος, η Σύρος. Μεγάλη ζήτηση για οικόπεδα και εξοχικά παρατηρείται στην \ Ανδρο λόγω της εγγύτητάς της με την Αττική. Στα 16

συγκροτήματα εξοχικών κατοικιών που κυμαίνονται από 70 τ.μ. έως 150 τ.μ. πωλούνται από 1.700 έως 2.700 ευρώ. Εισβολή Γερμανών παρατηρείται στη Νάξο, τη Σίφνο και τη Μήλο, ενώ ιδιάζουσα περίπτωση είναι η Σύρος που το καζίνο έφερε τουρισμό και επενδυτές. Στην Ερμούπολη τα παραδοσιακά σπίτια της Άνω Σύρας είναι ανάρπαστα. Οι τιμές για τα οικόπεδα εντός σχεδίου στη Σύρο κυμαίνονται από 70 ευρώ έως 130 ευρώ ευρώ ανά τ.μ., ενώ στη Σίφνο από 60 έως 220 ευρώ ανά τ.μ.. Στη Νάξο παρατηρείται εσχάτως μεγάλη κινητικότητα για την κατασκευή οργανωμένων παραθεριστικών συγκροτημάτων, όχι μόνο από τους τοπικούς κατασκευαστές, αλλά και από μεγάλες εταιρείες (http://www.kykladesnews.gr/ άθϊ8υιΐ.85ρ?= Ρΐό=1&ΐ8=1 3/7/2009). 2.5. ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΑΓΡΟΤΙΚΟ ΧΩΡΟ Σε κρίσιμους για την οικονομία τομείς, όπως είναι ο αγροτικός τομέας, το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης προχωρά σε νέες ενισχύσεις, καλύπτοντας ένα ευρύ φάσμα της γεωργίας και κτηνοτροφίας,. ύψους 600 και πλέον εκ. στην περιφέρεια ΝΟΤΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα ενδυναμώνει την ανταγωνιστικότητα και την ποιότητα των αγροτικών προϊόντων μας στοχεύοντας στην περαιτέρω στήριξη των μικρομεσαίων επενδύσεων για σύγχρονες και δυναμικές καλλιέργειες στον αγροτικό χώρο. Η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, θα συνεχίσει να στηρίζει την ανάπτυξη της Περιφέρειας, με εθνικά και συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα και μέτρα, τα οποία δημιουργούν τις συνθήκες και παρέχουν την δυνατότητα της ανταγωνιστικής και βιώσιμης ανάπτυξης της υπαίθρου. Με την ένταξη νέων έργων και δράσεων συνεχίζετε η προσπάθεια για την συγκράτηση του αγροτικού πληθυσμού στην περιφέρεια, την προσέλκυση νέων αγροτών και την παραγωγή αγροτικών προϊόντων υψηλής ποιότητας με συγκριτικό πλεονέκτημα. Υπενθυμίζεται ότι το εν λόγω πολύ σημαντικό πρόγραμμα συγχρηματοδοτείται από το Ελληνικό Δημόσιο και το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης στα πλαίσια του προγράμματος αγροτικής ανάπτυξης «Αλέξανδρος 17

Μπαλτατζής 2007-2013». Οι επενδύσεις αυτές ενισχύονται μέχρι του 50% του συνολικού επιλέξιμου κόστους της επένδυσης. Στα πλαίσια του παραπάνω μέτρου θα ενισχυθούν οι τομείς: κρέας, γάλα, αυγά - πουλερικά, μέλι, σηροτροφία και άλλα είδη δημητριακά, ελαιούχα προϊόντα, οίνος, οπωροκηπευτικά, άνθη, ζωοτροφές, σπόροι και πολλαπλασιαστικό υλικό, φαρμακευτικά και αρωματικά φυτά (ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ.ςΓ 4/8/2009). 2.6. ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣΤΟΝ TOMEA ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΛΑΣΗΣ 2.6.1.ΣΤΙΣ ΚΥΚΛΑΔΕΣ ΣΥΝΔΕΘΗΚΑΝ ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΙΚΑ ΠΑΡΚΑ ΣΕ ΜΗ ΔΙΑΣΥΝΔΕΔΕΜΕΝΟ ΔΙΚΤΥΟ Όπως είναι γνωστό, ο Ήλιος είναι μια ανεξάντλητη πηγή ενέργειας η οποία εφοδιάζει, σε καθημερινή βάση, τη Γη με ποσότητες ενέργειας κατά πολύ μεγαλύτερες από όσο καταναλώνει η ανθρωπότητα σε αρκετά έτη. Στις μέρες μας το αστείρευτο αυτό ενεργειακό δυναμικό μπορεί να αξιοποιηθεί με τη βοήθεια των Φωτοβολταϊκών Συστημάτων, μιας τεχνολογίας που μετατρέπει το ηλιακό φως σε καθαρό ηλεκτρικό ρεύμα εύκολα, άμεσα και ανέξοδα. Πέρα από αυτό, η παραγωγή ενέργειας από τα Φ/Β Συστήματα συμβάλλει σημαντικά στην προστασία του περιβάλλοντος, καθώς - σε αντίθεση με άλλες εφαρμοσμένες τεχνολογίες - δεν παράγουν C02 ή οποιοδήποτε άλλο κατάλοιπο, ενώ είναι απολύτως αθόρυβα και μπορούν να τοποθετηθούν εύκολα σε στέγες κτιρίων, σκέπαστρα, χωράφια κλπ. Προκειμένου να καταστεί λειτουργικό - να παράγει, δηλαδή, ηλεκτρική ενέργεια και να τη διοχετεύει προς κατανάλωση - ένα ολοκληρωμένο Φ/B Σύστημα περιλαμβάνει συστοιχίες Φ/Β πινάκων (Panels), μέσω των οποίων η ηλιακή ακτινοβολία μετατρέπεται σε συνεχές ηλεκτρικό ρεύμα. Στη συνέχεια ειδικοί μετατροπείς μετατρέπουν το συνεχές σε εναλλασσόμενο ρεύμα κατάλληλο για το δίκτυο της ΔEH. Εκτός από τα παραπάνω, απαιτείται - σε γενικές γραμμές- ένα αξιόπιστο σύστημα στήριξης (και, σε πολλές περιπτώσεις, κίνησης) των panels, η εγκατάσταση ενός 18

μίνι-μετεωρολογικού σταθμού και ειδικού λογισμικού υποστήριξης και παρακολούθησης. Τα τελευταία χρόνια, οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (Α.Π.Ε) - στις οποίες ανήκουν και τα Φ/Β Συστήματα - μπορούν να αποτελέσουν μια πηγή σημαντικού εισοδήματος για τους επιχειρηματίες που θα θελήσουν να επενδύσουν σ' αυτές, μέσα από ένα συνδυασμένο πλαίσιο κρατικών επιδοτήσεων νια την ανάπτυξη μονάδων παραγωγής και εξασφαλισμένα συμβόλαια πώλησης του παραγόμενου ρεύματος. Όταν τέθηκε σε ισχύ, το 2006, ο νόμος για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (Α.Π.Ε.), το κράτος εξασφάλισε στους επίδοξους παραγωγούς τη δυνατότητα να συνάψουν συμβόλαια πώλησης του παραγόμενου ρεύματος στη ΔΕΗ. Τα συγκεκριμένα συμβόλαια προβλέπουν την πώληση σε προνομιακές, υψηλές τιμές και για 20 χρόνια (αρχικά 10, με δικαίωμα για άλλα 10 - χρονικό διάστημα, πάντως, μικρότερο από τη μέση διάρκεια αποδοτικής ζωής ενός Φ/Β Συστήματος). Παράλληλα, μέσω Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων ή του Αναπτυξιακού Νόμου, προβλέπονται επιδοτήσεις έως και 60%, (πάντα αναλόγως των ειδικών διατάξεων - μέγεθος επιχείρησης, περιοχή που γίνεται η επένδυση κλπ - που ισχύουν εκάστοτε) για την ανάπτυξη σχετικών επενδύσεων. Ο συνδυασμός των παραπάνω διατάξεων και ενισχύσεων εξασφαλίζει -υπό την προϋπόθεση προσεκτικού σχεδιασμού- στον υποψήφιο επενδυτή μια σοβαρή και αξιόλογη σχέση απόδοσης της επένδυσης. Πρωτιά για τις Κυκλάδες μπορεί να χαρακτηρισθεί η τελική διασύνδεση - στα τέλη του Ιουλίου 2008 - των πρώτων δύο Φ/Β σταθμών που διασυνδέθηκαν με τη ΔΕΗ, καθώς αποτελούν τα πρώτα που διασυνδέονται στο «Μη Διασυνδεδεμένο» ιστό, δηλαδή στο δίκτυο της ΔΕΗ εκτός ηπειρωτικής Ελλάδας. Τα δύο αυτά «πάρκα» - τα οποία ανήκουν αντίστοιχα στην ΞΥΛΟΤΕΧΝΙΚΗ Α.Ε. και στην ΗΦΑΙΣΤΟΣ - Λεονάρδος Α. Ρούσσος - έχουν την έδρα τους στη Σύρο και είχαν μια κοινή πορεία, καθώς το επενδυτικό σχέδιο για την υλοποίησή τους υποβλήθηκε στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ - Μέτρο 6.5 «Προώθηση της διείσδυσης συστημάτων ΑΠΕ στο ενεργειακό σύστημα της χώρας» τον Ιανουάριο του 2006. 19

Μετά την αξιολόγησή τους και την επιτυχή ένταξή τους προς χρηματοδότηση, οι δύο επιχειρήσεις (μαζί με τους υπόλοιπους επιτυχόντες της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου) υπέγραψαν με την Ελληνική Αναπτυξιακή Εταιρεία - ΕΛΑΝΕΤ (Ενδιάμεσος Φορέας του Προγράμματος) τη σχετική σύμβαση τον Απρίλιο του 2007. Χρειάστηκε να περάσουν αρκετοί μήνες (Φεβρουάριος 2008), έως ότου η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας - ΡΑΕ να κοινοποιήσει την απόφαση εξαίρεσης των μονάδων με παραγωγική ισχύ κάτω από 20 KW από την υποχρέωση λήψης ίδειας Παραγωγής. Αμέσως, ξεκίνησαν οι εργασίες εγκατάστασης του εξοπλισμού και, στη συνέχεια, έγιναν οι σχετικές δοκιμές σε κανονική λειτουργία, οι οποίες και συνεχίστηκαν μέχρι τον Ιούλιο, οπότε και υπεγράφησαν οι συμβάσεις πώλησης μεταξύ της ΔΕΗ και των παραγωγών. Μετά από περίπου 2,5 χρόνια από την υποβολή των επενδυτικών προτάσεων, οι δύο αυτές κυκλαδικές επιχειρήσεις έγιναν οι πρώτες που διασυνδέθηκαν στο Μη Διασυνδεδεμένο Δίκτυο της χώρας, ανοίγοντας το δρόμο για πολλές ακόμα παρόμοιες υλοποιήσεις (http://www.eyploia.aigaio-net.gr/index.php ΚΕΡΔΩΟΣ ΕΡΜΗΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2008). 2.6.2.ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΑΙΟΛΙΚΩΝ ΠΑΡΚΩΝ ΣΤΑ ΝΗΣΙΑ Οι νήσοι των Κυκλάδων έχουν προσελκύσει το ενδιαφέρον των επενδυτών λόγω του υψηλού αιολικού δυναμικού των. Αλλά, κατά το Σύνταγμα και το διεθνές ειδικό καθεστώς προστασίας των μικρών νησιών, το Κυκλαδικό φυσικό και πολιτιστικό κεφάλαιο, και ιδίως το αισθητικό τοπίο, είναι πολυτιμότερα έννομα αγαθά, απολαύοντα προστασίας έναντι και αυτών τούτων των αιολικών πάρκων. Οι εκ του εξωτερικού εισαγόμενες ανεμογεννήτριες, σχεδιασθείσες στις ξένες χώρες της παραγωγής των, είναι εντελώς ασυμβίβαστες προς την μικρή κλίμακα του ελληνικού νησιωτικού τοπίου. Τυχόν εγκαθιστάμενες στους τόπους προτιμήσεως των επενδυτών, συνεπάγονται καταστροφή του αντιστοίχου πολιτιστικού, αισθητικού και φυσικού κεφαλαίου των νησιών μας, η οποία, βεβαίως, αποκλείεται από το Σύνταγμα του 1975 με το άρθ. 24 και την παγία 20

νομολογία του ΣτΕ για την προστασία των μικρών νησιών ως ευαίσθητων οικοσυστημάτων. Το ΣτΕ στο πρόσφατο παρελθόν απαγόρευσε τους πυλώνες της ΔΕΗ στα μικρά νησιά (Σύρος και Μύκονος) και ασφαλώς θα πράξει το ίδιο προκειμένου περί των τερατωδών ανεμογεννητριών. Το ζήτημα των αιολικών πάρκων είναι λεπτό και κρίσιμο. Απαιτεί ειδική χωροταξία, ένθα προέχει το τιθέμενο ως άνω θέμα καταστροφής του νησιωτικού τοπίου. Επειδή δε το τοπίο είναι μέγιστο εθνικό πολιτιστικό αγαθό, στο οποίο συνοψίζεται πολιτιστική ιστορία χιλιετιών, το Επιμελητήριο φρονεί ότι οι τερατώδεις ανεμογεννήτριες που κυκλοφορούν μέχρι σήμερα στο εμπόριο είναι απολύτως ασύμβατες με το ευαίσθητο και λεπτό νησιωτικό τοπίο, και άρα παράνομες και ανεπίτρεπτες. Τα αιολικά πάρκα στην Ελλάδα θα γίνουν όπως απαιτεί η προστασία του περιβάλλοντος και όχι όπως συμφέρει τους επενδυτές. Το Επιμελητήριο θεωρεί μέγα και εθνικό κίνδυνο την εγκατάσταση αιολικών πάρκων κατά παράβαση των ανωτέρω αρχών(δεκλερη 11/12/2008). 2.7.ΔΙΑΣΥΝΔΕΣΗ ΜΕ ΤΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Ανοίγει ο δρόμος για την υλοποίηση σημαντικών επενδύσεων ΑΠΕ στα νησιά των Κυκλάδων, μέσω της υλοποίησης της ηλεκτρικής διασύνδεσης που προωθεί η ΔΕΗ. Όπως αποκάλυψε προχθές στη βουλή ο πρόεδρος της ΔΕΗ Π. Αθανασόπουλος, το θέμα της διασύνδεσης των Κυκλάδων με το ηπειρωτικό σύστημα προωθείται και ήδη έχει ξεκινήσει η εξέταση όλων των παραμέτρων του φιλόδοξου εγχειρήματος. Σύμφωνα με τη τελευταία μελέτη για την ανάπτυξη του συστήματος μεταφοράς (ΜΑΣΜ) έχει εγκριθεί η διασύνδεση των νησιών Σύρος, Μύκονος, Νάξος και Πάρος κόστους 250 εκ. ευρώ και το έργο έχει ανατεθεί στη ΔΕΗ με χρονικό ορίζοντα υλοποίησης μέχρι το 2010. Μάλιστα, όπως ανέφερε ο κ. Αθανασόπουλος κατά τη διάρκεια της ακρόασής του στη βουλή έχουν ήδη υποβληθεί οι σχετικές περιβαλλοντικές μελέτες για όλα τα νησιά πλην της Νάξου. Η διασύνδεση των Κυκλάδων με το ηπειρωτικό σύστημα, εκτός του ότι θα «ελαφρύνει» τη ΔΕΗ από την εξαιρετικά δαπανηρή ηλεκτροπαραγωγή στα συγκεκριμένα νησιά, θα φέρει σημαντικά οφέλη για τις τοπικές οικονομίες, που 21

κατά την περίοδο του καλοκαιριού αντιμετωπίζουν πολύ υψηλά φορτία, χωρίς να έχουν τις αντίστοιχες υποδομές παραγωγής. Επιπλέον, η διασύνδεση των νησιών με το ηπειρωτικό σύστημα, αποτελεί βασική προϋπόθεση για την ανάπτυξη μεγαλύτερης εγκατεστημένης ισχύος αιολικών πάρκων, καθώς για να καταστεί βιώσιμη μια τέτοια επένδυση, θα πρέπει να υπάρχει η δυνατότητα να διοχετεύεται η πλεονάζουσα ενέργεια στο ηπειρωτικό σύστημα (ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ «ΑΠΟΨΗ» ΤΗΣ ΣΥΡΟΥ, ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ ΦΛΟΥΔΟΠΟΥΛΟΥ 14 ΜΑΡΤΙΟΥ 2008, αρ φύλλου 213) 2.8.ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ Έχει, γίνει κατανοητό σήμερα ότι για την διαμόρφωση των αναπτυξιακών πολιτικών μίας χώρας είναι απαραίτητο να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη και η διαθεσιμότητα των απαραίτητων υδατικών πόρων και μάλιστα σε λογικό κόστος για την Αστική, Τουριστική Ανάπτυξη, τη Γεωργία, τη Βιομηχανία κλπ. ώστε παράλληλα και ταυτόχρονα να εξυπηρετείται σωστά και η σοβαρή κοινή προσπάθεια για την Αειφόρο Ανάπτυξη Οικοσυστημάτων Ζωτικής σημασίας για τον Άνθρωπο. Ειδικότερα, για τις περιοχές με οξυμμένα τέτοια προβλήματα, η αντιμετώπισή τους πρέπει οπωσδήποτε να γίνεται προσεκτικότερα και πιο συστηματικά. Αποτελεί λοιπόν κρίσιμο σημείο στην εποχή μας η, χωρίς καθυστερήσεις και ανεπάρκειες, Ορθή και Ολοκληρωμένη Διαχείριση των Υδατικών Πόρων. Η πραγματοποίηση των ανωτέρω είναι φυσικό να μην είναι μια εύκολη υπόθεση αφού είναι προφανές ότι προϋποθέτει αντικειμενική γνώση των πραγματικών αναγκών και των διαθέσιμων πόρων σε κάθε περιοχή που εξετάζεται αλλά απαιτεί και πολίτες και φορείς ανοιχτούς στην προοπτική αλλαγών στις συνήθειες που αποκτήθηκαν σε περιόδους επάρκειας του φυσικού αυτού αγαθού. Κάθε προσπάθεια λοιπόν για την Ολοκληρωμένη Διαχείριση Υδατικών Πόρων θα πρέπει να βασίζεται στην ειλικρινή και στενή συνεργασία Αρχών, Φορέων, Πολιτών, Επιστημόνων και Επιχειρήσεων ώστε να αξιοποιούνται στο μέγιστο η σύγχρονη γνώση, η εμπειρία αλλά και οι πόροι που διαθέτουν αυτοί συνολικά. Με την αρωγή και τη χρήση της σύγχρονης τεχνολογίας, η συντονισμένη προσπάθειά 22

τους θα οδηγήσει στην ανάπτυξη των ικανοτήτων τους και συνεπώς στην αποτελεσματική διαχείριση των υδατικών πόρων στην περιοχή τους. Για τις Κυκλάδες, σύμφωνα με πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία: 1. Οι ετήσιες ανάγκες σε πόσιμο νερό εκτιμώνται συνολικά σε 12 εκατομμύρια η3 και από αυτές καλύπτεται το 60 έως 65% τους με ιδιαίτερα προβλήματα στην κάλυψη των εποχιακών αναγκών κατανάλωσης κατά την θερινή και κυρίως τουριστική περίοδο. 2. Οι παραδοσιακοί τρόποι συλλογής και διατήρησης νερού (όμβρια κλπ.) έχουν σχεδόν περιθωριοποιηθεί ολοκληρωτικά. 3. Οι προβλέψεις δείχνουν διπλασιασμό της κατανάλωσης μέχρι το 2030 χωρίς βελτίωση της εποχικότητας. 4. Το πρόβλημα της έλλειψης νερού παρουσιάζεται σε όλα τα νησιά κυρίως το καλοκαίρι, αλλά και σε ορισμένα νησιά το νερό λείπει όλο το χρόνο. 5. Η προέλευση του Νερού (υπόγεια, αφαλάτωση, μεταφορά νερού κλπ.) και η διακύμανση της τιμής του δεν εμφανίζεται να επηρεάζει την κατανάλωση μέχρι τώρα. 6. Οι Επιχειρήσεις Ύδρευσης και Αποχέτευσης με την τιμολογιακή πολιτική που ακολουθούν στοχεύουν κυρίως στην κάλυψη μόνο λειτουργικών δαπανών. 7. Δεν διακρίνεται η εφαρμογή μίας πολιτικής για την ρύθμιση της ζήτησης μέσω μίας νέας κουλτούρας για το Νερό. Με βάση τις παραπάνω παρατηρήσεις - διαπιστώσεις θα μπορούσαν να διατυπωθούν ορισμένες προτάσεις κατ αρχήν για τρόπους άντλησης της προσφοράς πόσιμου Νερού: 1. Σε ορισμένα νησιά φαίνεται να είναι εφικτή η άντληση της προσφερόμενης ποσότητας Νερού με επέκταση των αντλήσεων (Πάρου, Άνδρος). Σε άλλα (Σύρος) απαιτείται μείωση λόγω υφαλμύρωσης του υπόγειου υδροφορέα. 2. Η εκτέλεση έργων εμπλουτισμού των υδροφορέων εκτιμάται σε σχέση και με τα προηγούμενα, ότι αποτελεί μέτρο πρώτης προτεραιότητας. Τα έργα είναι συνήθως Χαμηλού κόστους, έντασης εργασίας και πολύ αποτελεσματικά για την ανάσχεση της επιφανειακής απορροής προς τη θάλασσα. 23

3. Η επιφανειακή απορροή μπορεί να αξιοποιηθεί με έργα συγκέντρωσης και αποθήκευσης νερών μικρής κλίμακας με φράγματα και λιμνοδεξαμενές, γεωγραφικά σωστά κατανεμημένες και έπειτα από προσεκτικές τεχνικοοικονομικές μελέτες για τον καθορισμό του σωστού μεγέθους τους. 4. Η ορθή εκτίμηση με υδρογεωλογικές μελέτες, της μεταβολής της στάθμης των νερών των υπογείων λεκανών μπορεί να οδηγήσει με ένα συνδυασμό άντλησης και αποθήκευσης του νερού αυτού στην κάλυψη, δι-εποχιακά, των αναγκών, ακόμα και σε περίπτωση ανομβρίας σε μικρά νησιά. 5. Η μεταφορά νερού στα νησιά πρέπει να εξετασθεί σε συνδυασμό με τις δυνατότητες αποθήκευσης του νερού στα νησιά και στο κόστος μεταφοράς του. 6. Η αφαλάτωση θα πρέπει να επανεξεταστεί συνολικά ως μία επικουρική λύση με στόχο την μείωση της αβεβαιότητας στο σκέλος της προσφοράς του νερού. Σε ότι αφορά τις υπηρεσίες Ύδρευσης Αποχέτευσης και Επεξεργασίας Λυμάτων είναι δυνατό να διατυπωθούν επίσης ορισμένες παρατηρήσεις - εκτιμήσεις για την σημερινή κατάσταση και στη συνέχεια να διατυπωθούν προτάσεις για την αντιμετώπιση της σημερινής κατάστασης. Τα δίκτυα είναι ανεπαρκή, δεν αναπτύσσονται ορθολογικά, ενσωματώνουν παρωχημένα υλικά και οι επεμβάσεις σ αυτόν γίνονται για να λύσουν απλά όσα προβλήματα εμφανίζονται (διαρροές κλπ.)., Η τιμολογιακή πολιτική Δήμων και ΔΕΥΑ αν και οδήγησε στην είσπραξη αυξημένων τελών δεν στοχεύει στην κάλυψη των απαιτούμενων επενδύσεων. Σήμερα, σε έναν κόσμο που η οικονομία μεταβάλλεται με ταχύτατους ρυθμούς και οδηγείται από την φιλελευθεροποίηση, την ανταγωνιστικότητα, την ιδιωτικοποίηση, στον τομέα της διαχείρισης του νερού, παρατηρούνται: Μεγάλη πίεση του κόστους και έντονος ανταγωνισμός μεταξύ των εταιριών. Αυξανόμενες απαιτήσεις για υψηλής ποιότητας νερού με βάση τις καθορισμένες προδιαγραφές αλλά και τις ανάγκες και απαιτήσεις των πελατών. 24

Οι μικρές εταιρίες δεν έχουν την δυνατότητα να παρέχουν ανταγωνιστική διαχείριση και κατάλληλο προσωπικό που να εξασφαλίζει την υψηλή ποιότητα της παρεχόμενης υπηρεσίας με χαμηλό κόστος. Η διευρυνόμενη τάση για ιδιωτικοποίηση υποβοηθείται από την όχι και τόσο καλή οικονομική κατάσταση των Δημοτικών Εταιριών Ύδρευσης και την διαπιστούμενη αδυναμία τους να διασφαλίσουν την αειφόρο ανάπτυξη των συστημάτων ύδρευσης και αποχέτευσης (ΗΜΕΡΙΔΑ ΔΕΥΑ ΠΑΡΟΥ 6-7 ΙΟΥΛΙΟΥ «ΑΙΓΑΙΟ-ΝΕΡΟ- ΑΝΑΠΤΥΞΗ» ΟΜΙΛΙΑ ΔΙΕΥΘΥΝΟΝΤΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΥ ΕΥΔΑΠ ΔΡ.Δ. ΞΕΝΟΥ). 2.9.ΙΔΙΩΤΙΚΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ 2.9.1.ΜΕΤΑΦΟΡΙΚΟ, ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ «BLUE STAR FERRIES» Τρία χρόνια χειμώνα-καλοκαίρι, εξυπηρετεί με τα πλοία της τα νησιά των μικρών Κυκλάδων (Ηρακλειά-Σχοινούσα-Κουφονήσι-Δονούσα) κι επιπλέον την Αμοργό και την Αστυπάλαια, με την κατακύρωση από τα υπουργεία Εμπορικής Ναυτιλίας, Αιγαίου και Συμβάσεων Ανάθεσης Δημόσιας Υπηρεσίας. Είναι αξιοσημείωτο ότι στα πέντε χρόνια παρουσίας του, το «Blue Star Paros» έχει σημειώσει μεγάλη επιτυχία και χαρακτηρίζεται ως το πιο δημοφιλές πλοίο της γραμμής, εκτελώντας 3.258 δρομολόγια και μεταφέροντας 3.008.889 επιβάτες, 335.936 ιδιωτικής χρήσης οχήματα και 58.780 φορτηγά (http://www.transport-magazine.gr/ 2007/09 /converstory gr.htm). 2.9.2.ΤΟ ΕΦΟΠΛΙΣΤΙΚΟ ΔΙΔΥΜΟ ΤΗΣ AEGEAN SPEED LINES ΠΟΥ ΕΠΕΝΔΥΕΙ ΣΤΟ ΑΙΓΑΙΟ Μετρά μόλις τέσσερα χρόνια ζωής. Συγκαταλέγεται στην κατηγορία των «μικρών» του κλάδου της ακτοπλοΐας και παρά τις συνθήκες κρίσης που επικρατούν στην αγορά, δεν δίστασε να επενδύσει σε σύγχρονα ταχύπλοα σκάφη. Η Aegean Speed Lines, ένα από τα νεότερα επιχειρηματικά εγχειρήματα στην ακτοπλοΐα, «γεννήθηκε» ως ιδέα το 2005 εξαιτίας της απόφασης τότε της Hellenic Seaways να αναπροσαρμόσει τα δρομολόγια προς τις γραμμές των Δυτικών 25

Κυκλάδων, μειώνοντας τις προσεγγίσεις σε κάποια από τα νησιά της γεωγραφικής περιοχής Πέρυσι η εταιρεία προχώρησε στην πώληση του δεύτερου ταχύπλοου σκάφους που είχε αποκτήσει το 2007 και παράλληλα επένδυσε στην αγορά δύο νεότερων ταχύπλοων, αξίας 26 εκ. ευρώ περίπου. Με τρία ταχύπλοα, τα δύο εκ των οποίων πρόκειται να δρομολογηθούν το επόμενο διάστημα σε γραμμές που θα συνδέουν το λιμάνι του Πειραιά με τις Κυκλάδες, η εταιρεία μπαίνει στην «μάχη» του καλοκαιριού. Με διπλά δρομολόγια σε ημερήσια βάση το Speedmnner IV καλύπτει τη γραμμή Σέριφος, Σίφνος, Μήλος, ενώ αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι προσεγγίζει τρεις φορές την εβδομάδα τα νησιά Κίμωλο και Φολέγανδρο, παρόλο που δεν επιδοτείται για αυτό. Οι όποιες άλλες προσεγγίσεις στα νησιά αυτά εντάσσονται στο πακέτο των επιδοτούμενων γραμμών. Το επόμενο βήμα της εταιρείας μετά τις Δυτικές Κυκλάδες, είναι το νησιωτικό σύμπλεγμα των ανατολικών Κυκλάδων. Μεθαύριο μάλιστα εγκαινιάζεται η γραμμή Πειραιάς, Ίος, Σαντορίνη στην οποία έχει δρομολογηθεί το Speedmnner II, έχοντας συμπεριλάβει μια προσέγγιση την εβδομάδα στη Σίκινο, ενώ στις αρχές Ιουλίου θα ξεκινήσει δρομολόγια στη γραμμή Πειραιάς, Σύρος, Τήνος Μύκονος, το τρίτο ταχύπλοο σκάφος της εταιρείας, το Speedmnner III, που στην παρούσα φάση μετασκευάζεται ο καταπέλτης του. Ενώ μάλιστα τα πλοία της εταιρείας μέχρι σήμερα είχαν ξένη σημαία, η διοίκηση της εταιρείας αποφάσισε τόσο τα νέα σκάφη που προστέθηκαν φέτος στο στόλο της εταιρείας, όσο και το άλλο ταχύπλοο, να υψώσουν την ελληνική σημαία και να επανδρωθούν με ελληνικά πληρώματα (ΝΑΝΟΣ 16/6/2009 CAPITAL.gr). 26

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3- ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΜΕΣΩ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ 3.1.ΤΟ ΕΣΠΑ ΣΤΙΣ ΚΥΚΛΑΔΕΣ ^ Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς (ΕΣΠΑ) 2007-2013 αποτελεί το έγγραφο αναφοράς για τον προγραμματισμό των Ταμείων της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε εθνικό επίπεδο για την περίοδο 2007-2013. Εκπονήθηκε στο πλαίσιο της νέας στρατηγικής προσέγγισης για την Πολιτική Συνοχής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύμφωνα με την οποία το ΕΣΠΑ «..εξασφαλίζει ότι η συνδρομή από τα Ταμεία συμβαδίζει με τις κοινοτικές στρατηγικές κατευθυντήριες γραμμές για τη συνοχή και προσδιορίζει το σύνδεσμο μεταξύ των κοινοτικών προτεραιοτήτων αφενός και του εθνικού προγράμματος μεταρρυθμίσεων αφετέρου». Για τη διαμόρφωση του ΕΣΠΑ 2007-2013 ως εγγράφου προγραμματισμού, αξιοποιήθηκαν εισροές από ένα σημαντικό αριθμό προτάσεων που υπεβλήθησαν στο Υπουργείο Οικονομίας & Οικονομικών, κατευθύνσεων - πολιτικών επιλογών σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο και ποσοτικών δεδομένων και μελετών. Οι αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Δεκεμβρίου του 2005, με τις οποίες διασφαλίσθηκαν έως το 2013 οι πόροι της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Συνοχής για τη χώρα, οι νέοι Κανονισμοί των Ταμείων της ΕΕ, καθώς και οι Στρατηγικές Κατευθυντήριες Γραμμές για την Πολιτική Συνοχής, αποτέλεσαν το πλαίσιο στο οποίο βασίστηκαν, μεταξύ των άλλων, οι εθνικές αρχές προκειμένου να προσεγγίσουν τις βασικές παραμέτρους του αναπτυξιακού προγραμματισμού και να καταρτίσουν το ΕΣΠΑ. Επιπλέον, τα κυριότερα έγγραφα της ΕΕ που αναφέρονται στην αναθεωρημένη Στρατηγική της Λισσαβώνας και το Εθνικό Πρόγραμμα Μεταρρυθμίσεων για την Ανάπτυξη και την Απασχόληση 2005-2008, ελήφθησαν υπόψη κατά τη διαμόρφωση των βασικών στρατηγικών επιλογών-προτεραιοτήτων, καθώς συνιστούν κεντρικές μακροπρόθεσμες επιλογές για την Ευρωπαϊκή Ένωση, στις οποίες κλήθηκε να συμβάλει και η αναπτυξιακή πολιτική του νέου ΕΣΠΑ. 27