Η συμβολή του ΑΠΘ στην κατάθεση και αξιοποίηση Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΕΦΕΥΡΕΣΕΩΝ «Από την ιδέα στην εμπορευματοποίηση» Γραφείο Μεταφοράς Τεχνολογίας Θεσσαλονίκη, 01.11.2016
Περιεχόμενα Συστήματα καινοτομίας και ανάγκη για κατοχύρωση και αξιοποίηση Το Γραφείο Μεταφοράς Τεχνολογίας και η διαδικασία κατοχύρωσης στο ΑΠΘ Ενδεικτικά αποτελέσματα αξιοποίησης ερευνητικών αποτελεσμάτων 2
Συστήματα καινοτομίας και ανάγκη για κατοχύρωση και αξιοποίηση
Ανοικτή - Κλειστή Καινοτομία α) Το μοντέλο της Κλειστής Καινοτομίας Τα σύνορα της επιχείρησης/φορέα είναι αδιαπέραστα Η καινοτομία είναι μια ατομική, ενδογενής & ενοποιημένη διαδικασία Πηγή: Pro Inno Europe: www.ip4inno.eu 4
Ανοικτή - Κλειστή Καινοτομία β) Το μοντέλο της Ανοικτής Καινοτομίας Η Καινοτομία κατανέμεται σε ένα ευρύ φάσμα φορέων οι οποίοι πρέπει να συνεργάζονται, να ανταλλάσουν τεχνολογίες, κ.λπ. Πηγή: Pro Inno Europe: www.ip4inno.eu
Ανοικτή Καινοτομία Ανοικτή Καινοτομία vs Ανοικτός Κώδικας Παρανοήσεις: Ανοικτή Καινοτομία = Ανοικτός Κώδικας (Open source) Ανοικτή Καινοτομία = Κοινό κτήμα (public domain) Ανοικτή Καινοτομία = απουσία IP Πραγματικότητα: Ο Ανοικτός Κώδικας είναι μια ακραία περίπτωση Ανοικτής Καινοτομίας Τα αποτελέσματα της Ανοικτής Καινοτομίας μπορούν να προστατευτούν ή να διατεθούν για ελεύθερη χρήση Η Ανοικτή Καινοτομία χρειάζεται ένα λειτουργικό σύστημα IP και μια αποτελεσματική αγορά για IPR 6
Ανοιχτή Καινοτομία Πώς γίνεται η Ανοιχτή Καινοτομία στην πράξη Δικτύωση (εντός και εκτός του οργανισμού/ επιχείρησης) Σύστημα καταγραφής της «γνώμης» των εργαζομένων (εντός της επιχείρησης) Συνεργασίες και συμμαχίες (επίσημα και ανεπίσημα) Κοινοπραξίες Ε&Α Χρήση και εκχώρηση αδειών (licensing) Δημιουργία Spin-off επιχειρήσεων 7
Ανοιχτή Καινοτομία: Εργαλεία Ανοικτής Καινοτομίας Διαγωνισμοί Καινοτομίας Αγορές Καινοτομίας Κοινότητες Καινοτομίας Τεχνολογίες Καινοτομίας 8
Γιατί «Ανοικτή Καινοτομία»; Περισσότερες και καλύτερες ιδέες Λόγω της τεχνολογικής πολυπλοκότητας των καινοτομιών Λόγω του κόστους R&D: ακόμα και μεγάλες εταιρίες δεν μπορούν να αναλάβουν εσωτερικά το 100% του κόστους Κατάθεση ΔΕ (πατέντα) όλο και πιο δύσκολο, δίχως τη συνεργασία με υφιστάμενες εταιρίες πατέντες Δημιουργία εσόδων ανάγκη για σύναψη συνεργασιών με άλλους εταίρους δημιουργίας R&D και καινοτομίας με σκοπό την αξιοποίηση 9
Ο ρόλος της «αγοράς» ΔΙ Η ύπαρξη «αγοράς τεχνολογιών» είναι καθοριστική για την Ανοικτή Καινοτομία Μέσω αυτής συμμετέχουν νέοι «παίκτες» παραγωγής γνώσης (συνεργάτες, προμηθευτές, πελάτες, χρήστες τεχνολογιών κλπ) Χωρίς την κατοχύρωση της ΔΙ είναι δύσκολη η εμπορική εκμετάλλευση της τεχνολογίας (π.χ. φόβος αποκάλυψης της τεχνολογίας) Η κατοχύρωση της ΔΙ βοηθάει: στην αποτροπή της αντιγραφής, στην έναρξη διαπραγματεύσεων, για licensing, franchising ή άλλων συμφωνιών Βοηθάει την είσοδο σε νέες αγορές Δίνει τη δυνατότητα πληροφόρησης, αξιολόγησης και συμβασιοποίησης 10
Τριπλή Έλικα
ΤΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ & Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΚΑΤΟΧΥΡΩΣΗΣ ΔΕ ΣΤΟ ΑΠΘ 12
Έρευνα Αποκάλυψη της εφεύρεσης Αξιολόγηση Η Διαδικασία της Μεταφοράς Τεχνολογίας Κατοχύρωση Υφιστάμενες Επιχειρήσεις Marketing για Αξιοποίηση Licensing Αξιοποίηση Ελεύθερη Διάθεση Από νέες Start-up & Spin-off Έσοδα Επανεπένδυση στην Έρευνα
Το ΑΠΘ στηρίζει τους ερευνητές για την κατοχύρωση της έρευνάς τους Μέσω του Γραφείου Μεταφοράς Τεχνολογίας το οποίο πληροφορεί και κατευθύνει τους ενδιαφερόμενους Μέσω παροχής εξειδικευμένης νομικής υποστήριξης σε συνεργασία α) με το Γραφείο Νομικής Υποστήριξης της Επιτροπής Ερευνών ΑΠΘ και β) σε συνεργασία με εξειδικευμένο εξωτερικό νομικό γραφείο Μέσω χρηματοδότησης των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας 14
Το Γραφείο Μεταφοράς Τεχνολογίας (ΓΜΤ) ΑΠΘ Σημείο επαφής μεταξύ της ακαδημαϊκής κοινότητας και της αγοράς Υπεύθυνο για: Aξιοποίηση των αποτελεσμάτων της έρευνας Διαδικασίες διαχείρισης των IPR Υποβοήθηση στη δημιουργία spinoff εταιριών Επιχειρηματική καθοδήγηση ομάδων Προετοιμασία για την πρόσβαση σε χρηματοδότηση (διαγωνισμοί, επιχειρηματικοί άγγελοι, VCs), Δικτύωση με δημόσια, ιδιωτικά ιδρύματα και επιχειρήσεις Λειτουργεί από το 2012 Υπηρεσίες: 1. Συμβουλευτικές Υπηρεσίες 2. Υπηρεσίες προς Ερευνητές 3. Προς Επιχειρήσεις και Ιδρύματα ΓΜΤ Στοιχεία Επικοινωνίας: tto@rc.auth.gr www.rc.auth.gr (++30)2310994021 15
1. Οι συμβουλευτικές υπηρεσίες του ΓΜΤ 1. Ωρίμανση ερευνητικού αποτελέσματος 2. Κατοχύρωση των δικαιωμάτων Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας 3. Ίδρυση επιχειρήσεων τεχνοβλαστών 16
2. Οι υπηρεσίες του ΓΜΤ προς τους ερευνητές 1. Πληροφόρηση για τους τρόπους αξιοποίησης των ερευνητικών αποτελεσμάτων 2. Καταγραφή και προβολή ερευνητικών αποτελεσμάτων 3. Δράσεις ευαισθητοποίησης για την αξιοποίηση της έρευνας του ΑΠΘ (ενημερωτικές εκδηλώσεις, εκπαιδευτικά σεμινάρια) 17
3. Οι υπηρεσίες του ΓΜΤ προς τους φορείς και τις επιχειρήσεις 1. Δικτύωση των εργαστηρίων του ΑΠΘ με την αγορά 2. Προβολή, προώθηση των τεχνολογικών προϊόντων και υπηρεσιών του ΑΠΘ 3. Υποστήριξη συνεργασιών μεταξύ του ΑΠΘ και της αγοράς 18
Η διαδικασία κατοχύρωσης των ΔΕ στο ΑΠΘ Έρευνα που οδηγεί σε αξιοποιήσιμα αποτελέσματα Επαφή των ερευνητών με το Γραφείο Μεταφοράς Τεχνολογίας κατευθύνσεις Αίτηση προς την Επιτροπή Ερευνών ΑΠΘ Αξιολόγηση Απόρριψη (όταν δεν πληροί τις προϋποθέσεις) Αποδοχή (έκδοση απόφασης προστασίας) Έναρξη διαδικασίας προστασίας-σχεδιασμός (βήματα ανάλογα με το επίπεδο στο οποίο αποφασίζεται η παροχή προστασίας εθνικό, ευρωπαϊκό ή/και διεθνές) Περιγραφή των αξιώσεων από τον ερευνητή, σε συνεργασία με το γραφείο νομικής υποστήριξης της ΕΕ ή/και το εξωτερικό συνεργαζόμενο γραφείο Κατάθεση της αίτησης προστασίας 19
Τα σημεία που πρέπει να προσέξει ο ερευνητής πριν την κατοχύρωση Να μην αποκαλύψει την εφεύρεση Να λάβει υπόψη τις ανταγωνιστικές τεχνολογίες Να λάβει υπόψη το κόστος κατοχύρωσης Να αποφασίσει ποιες αγορές τον ενδιαφέρουν και γιατί Να έχει υπόψη ότι η κατοχύρωση της εφεύρεσης δεν αποτελεί πάντα προαπαιτούμενο για την αξιοποίησή της Να επιλέξει τη στρατηγική του και να στοχεύσει στην αξιοποίηση εκπονώντας συγκεκριμένο πλάνο Να έχει υπόψη του ότι απαιτείται να δραστηριοποιηθεί για να πουλήσει την κατοχυρωμένη εφεύρεση, διαφορετικά δεν έχει νόημα Να ορίσει έναν ορίζοντα αξιοποίησης και να εγκαταλείψει μια ιδέα που δεν αποδίδει 20
Σε ποιες χώρες να κατοχυρώσω την εφεύρεσή μου; Λαμβάνοντας υπόψη το κόστος: Στις χώρες που αποτελούν αγορά του προϊόντος της εφεύρεσης Ίσως στις αναπτυσσόμενες χώρες Ίσως και σε χώρες με φθηνή παραγωγή 21
Το Έντυπο Εκδήλωσης Προστασίας Εφεύρεσης Εκδήλωση ενδιαφέροντος προστασίας εφεύρεσης Α. Στοιχεία Μέλους ΔΕΠ Ονοματεπώνυμο: Ιδιότητα: Τμήμα: Εργαστήριο: Τηλ. & Φαξ: E-mail: Τίτλος: Συνοπτική περιγραφή της εφεύρεσης με αναφορά στον τρόπο πραγμάτωσής της και με έμφαση στην καινοτομία. Επισυνάψτε πλήρη περιγραφή, σχέδια, φωτογραφίες, διαγράμματα κλπ, τα οποία θα βοηθήσουν στην τεκμηρίωση /κατανόηση των ανωτέρω. Β. Στοιχεία Εφεύρεσης Ερευνητική Περιοχή: Υγεία Τρόφιμα Τεχνολογίες Πληροφορικής & Επικοινωνιών Σε περίπτωση που το υπό κατοχύρωση ερευνητικό αποτέλεσμα προήλθε από Ερευνητικό Πρόγραμμα αναφέρατε τα Στοιχεία του: Σε περίπτωση που η εφεύρεση είναι αποτέλεσμα συνεργασίας, αναφέρατε τα στοιχεία του συν-δημιουργού (ονοματεπώνυμο, ιδιότητα, τηλέφωνο, e-mail): Ποσοστό επί των δικαιωμάτων της εφεύρεσης (μέλος ΔΕΠ και τυχόν λοιποί εφευρέτες): Χωρική Ανάπτυξη και Μεταφορές Περιβάλλον Ενέργεια Υλικά Διαδικασίες Κοινωνικοοικονομική Έρευνα Πολιτισμός Τίτλος προγράμματος: Φορέας Χρηματοδότησης:
Γ. Στάθμη Τεχνικής της Εφεύρεσης Αναφέρετε τυχόν υπάρχουσες ανταγωνιστικές τεχνολογίες, μεθόδους, διαδικασίες κλπ. Συμπεριλάβετε σχετικές αναφορές τους μέσα από δημοσιεύσεις ή διπλώματα ευρεσιτεχνίας και παραπέμποντας στις σχετικές βάσεις δεδομένων (ΟΒΙ, ΕΡΟ, USPO, δημοσιεύσεις κλπ) Δ. Προστασία της Εφεύρεσης Το Έντυπο Εκδήλωσης Προστασίας Εφεύρεσης Σημειώστε (με Χ) μία ή περισσότερες από τις παρακάτω επιλογές που αφορούν την εκδήλωση του ενδιαφέροντος σας. Σε περίπτωση που επί της προταθείσας εφεύρεσης έχουν δικαιώματα ο χρηματοδότης φορέας του προγράμματος ή ο συν-δημιουργός είναι απαραίτητη η συγκατάθεση τους για την διαδικασία προστασίας της. Κατάθεση αίτησης για Εθνικό Δίπλωμα Ευρεσιτεχνίας Κατάθεση αίτησης για Ευρωπαϊκό Δίπλωμα Ευρεσιτεχνίας Κατάθεση αίτησης για Διεθνές Δίπλωμα Ευρεσιτεχνίας Κατάθεση αίτησης για Δίπλωμα Τροποποίησης Κατάθεση αίτησης για Πιστοποιητικό Υποδείγματος Χρησιμότητας ΣΤ. Αξιοποίηση της Εφεύρεσης Αναφέρατε και τεκμηριώστε τις δυνατότητες / τομείς εμπορικής αξιοποίησης της εφεύρεσης. Αναφέρατε φορέα/εις που ενδεχομένως ενδιαφέρονται να χρησιμοποιήσουν την εφεύρεση. Περιλάβατε πλήρη στοιχεία επικοινωνίας. Σε ποιες ενέργειες θα προβείτε για την εμπορική προώθηση/εκμετάλλευση της εφεύρεσης.
Τι αξιολογεί κυρίως το ΑΠΘ για τη χρηματοδότηση ενός ΔΕ 1. Την έρευνα που έχει προηγηθεί για την υπάρχουσα στάθμη της τεχνικής (σχετικά διπλώματα ευρεσιτεχνίας, ανταγωνιστικές τεχνολογίες, δημοσιεύσεις κλπ) 2. Η γνώση-έρευνα της αγοράς για τις δυνατότητες βιομηχανικής εφαρμογής της εφεύρεσης, ώστε να προσδιοριστεί η δυναμική της ευρεσιτεχνίας για εμπορική αξιοποίηση 3. Το πλάνο εμπορικής εκμετάλλευση της εφεύρεσης και η δυνατότητα υλοποίησής του
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ 25
Τρόποι αξιοποίησης των ερευνητικών αποτελεσμάτων 1. Ανάπτυξη της βιομηχανικής έρευνας (της έρευνας σε συνεργασία με τη βιομηχανία/επιχειρήσεις) 2. Εφάπαξ εκχώρηση του ερευνητικού αποτελέσματος (πώληση) : α) αφού έχει προηγηθεί πατέντα β) χωρίς προηγούμενη κατοχύρωση 3. Εκχώρηση άδειας χρήσης δικαιωμάτων (licensing) έναντι royalties, μπορεί να είναι αποκλειστική ή μη 4. Έναρξη ιδιωτικού ερευνητικού έργου για την αξιοποίηση του αποτελέσματος μέσω της Επιτροπής Ερευνών του ΑΠΘ, α) έργο «ομπρέλα» β) έναρξη ξεχωριστών έργων 5. Ίδρυση επιχείρησης Τεχνοβλαστού 26
Βιομηχανική Έρευνα Η έρευνα από τη συνεργασία του Πανεπιστημίου με τη βιομηχανία (2011-2015) 2.611 έργα βιομηχανικής συνεργασίας 33,4 εκ. (που αντιπροσωπεύει το 14,1% του συνολικού κύκλου εργασιών Το 2015 το ποσοστό των έργων βιομηχανικής συνεργασίας έφτασε στο 18,8% Επίσης, εκχωρήθηκαν άδειες licensing σε 22 εταιρίες 27
Εργαστήρια ΑΠΘ Στο ΑΠΘ λειτουργούν 311 ερευνητικά εργαστήρια που καλύπτουν μεγάλο φάσμα επιστημονικών περιοχών 61 εργαστήρια έχουν διαπιστευθεί ή πιστοποιηθεί Χαρακτηρισμός Γνωστικό Αντικείμενο Εργαστήρια Παροχής Υπηρεσιών του ΑΠΘ Διαπιστευμένα Πιστοποιημένα Παραγωγή Λογισμικού Παροχή Υπηρεσιών Σύνολο Ιατρική 2 5 2 20 29 Αρχιτεκτονική & Υλικά 1 3-1 5 Περιβάλλον 3 3-4 10 Χημεία 1 - - - 1 Θαλάσσιο Περιβάλλον 1 - - - 1 Μηχανήματα - 3 - - 3 Πληροφορική 1-3 - 4 Κτηνιατρική - - - 3 3 Ασφάλεια Τροφίμων - - - 5 5 Σύνολο 9 14 5 33 61 28
Πατέντες ΑΠΘ Το πρώτο ελληνικό πανεπιστήμιο που υποστήριξη οικονομικά την προστασία ΔΙ μέσω Διπλώματος Ευρεσιτεχνίας (πατέντα) 66 Διπλώματα Ευρεσιτεχνίας (25 εθνικά, 17 ευρωπαϊκά, 8 ΗΠΑ, 8 Ιαπωνία, 3 Καναδά, 3 Κίνα, 2 Ν.Κορέα) Πατέντα Σχολές Διπλώματα ΑΠΘ ανά Ευρεσιτεχνία Πολυτεχνείο Φυσικής Χημείας Κτηνιατρική Γεωπονική Βιολογίας Σύνολο Ευρωπαϊκή /Διεθνής 31 7 2 - - 1 41 Εθνική 14 2 4 3 2-25 Σύνολο 45 9 6 3 2 1 66 29
Spin-off ΑΠΘ Η EXOTERMIA ΑΕ αναπτύσσει εφαρμογές μηχανολογικού λογισμικού για το κλάδο της αυτοκινητοβιομηχανίας. Παράλληλα, η εταιρεία προσφέρει ολοκληρωμένες λύσεις και υπηρεσίες στην περιοχή της βελτιστοποίησης συστημάτων εξαγωγής με χρήση μεθόδων CAE. Η EMISIA ΑΕ εξειδικεύεται στην καταγραφή και μοντελοποίηση οδικών ατμοσφαιρικών εκπομπών αερίων καθώς και στην εκτίμηση των επιπτώσεων περιβαλλοντικών πολιτικών. Η PLiN Nanotechnologies ΑΕ εξειδικεύεται στην κατασκευή και τον χαρακτηρισμό εξελιγμένων νανοσωματιδίων για τους κλάδους της κλωστοϋφαντουργίας, χρωμάτων-βαφών, υγείας κ.α. 30
Μεταφορά Τεχνολογίας στην πράξη 31
Ευχαριστούμε για την προσοχή σας http://www.rc.auth.gr E-mail: tto@rc.auth.gr Τηλ.: +30 2310 994034, + 30 2310 994021 Διεύθυνση: Κτήριο ΚΕ.Δ.Ε.Α., 3ης Σεπτεμβρίου Πανεπιστημιούπολη 546 36 - Θεσσαλονίκη 32