MEDLAB: Mediterranean Living Lab for Territorial Innovation

Transcript

1 MEDLAB: Mediterranean Living Lab for Territorial Innovation Παραδοτέο ΣΥΝΟΨΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ: ΖΩΝΤΑΝΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ Ή ΠΑΡΟΜΟΙΕΣ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΕΣ Θεσσαλονίκη, Αύγουστος 2010

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σύνθεση Πολιτικής...3 Στοιχεία Καλής Πρακτικής...4 Συμπεράσματα και Προτάσεις...5 2

3 Σύνθεση Πολιτικής Η μόνη πρωτοβουλία της Κεντρικής Μακεδονίας, η οποία είναι άμεσα συνδεδεμένη με την έννοια του «Ζωντανού Εργαστηρίου» (Living Lab), είναι το «Ζωντανό Εργαστήριο Θεσσαλονίκης» (TLL), μια νέα πρόταση «Ζωντανού Εργαστηρίου» που εδρεύει στην ευρύτερη μητροπολιτική περιοχή της Θεσσαλονίκης, στην καρδιά της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας. Το «Ζωντανό Εργαστήριο Θεσσαλονίκης» (TLL) αποσκοπεί στο να δημιουργήσει ένα σύμπλεγμα φορέων και προσώπων που θα παρέχουν υπηρεσίες με επίκεντρο τη συμμετοχή του χρήστη στα διάφορα στάδια του κύκλου καινοτομίας στις Τεχνολογίες Πληροφοριών και Επικοινωνίας (ΤΠΕ). Έχει ως στόχο να υποκινήσει τις δημιουργικές δυνατότητες ατόμων και οργανισμών, στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης, προς την κατεύθυνση της ανάπτυξης καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών ΤΠΕ, παρέχοντας ένα πεδίο δοκιμής για ζύμωση και διασταύρωση νέων ιδεών, εννοιών και πρωτοτύπων προϊόντων. Το «Ζωντανό Εργαστήριο Θεσσαλονίκης» δημιουργήθηκε με τη συνεργασία τριών οργανισμών που εκπροσωπούν τον περιφερειακό τριπλό έλικα καινοτομίας: Τοπική αυτοδιοίκηση: Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας Βιομηχανία: Τεχνόπολη Θεσσαλονίκης Α.Ε. Ακαδημαϊκό Ίδρυμα: Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης / Ερευνητική Μονάδα Αστικής και Περιφερειακής Καινοτομίας (URENIO) Το «Ζωντανό Εργαστήριο Θεσσαλονίκης» είναι μέλος του Ευρωπαϊκού Δικτύου Ζωντανών Εργαστηρίων (ENoLL) από τον Οκτώβριο του Εκτός από την συμμετοχή των παραπάνω τριών εταίρων, το «Ζωντανό Εργαστήριο Θεσσαλονίκης» θα αναπτυχθεί με βάση τη συμμετοχή μελών. Τα μέλη θα είναι είτε οργανισμοί, δηλαδή Πανεπιστήμια και άλλα εκπαιδευτικά ιδρύματα Ερευνητικά κέντρα Δήμοι Εταιρείες Άλλοι ενδιαφερόμενοι ή άτομα που ενδιαφέρονται για την ανάπτυξη καινοτόμων τεχνολογικών λύσεων ΤΠΕ και χρησιμοποιούν την τελευταία λέξη της τεχνολογίας (πρωτοπόροι χρήστες). Τα μέλη θα επωφεληθούν από: Μια σειρά δωρεάν υπηρεσιών, όπως σεμινάρια, ευκαιρίες ανάπτυξης δεξιοτήτων, μια online κοινότητα κλπ Λήψη υπηρεσιών με αντάλλαγμα διάθεση χρόνου Πρόσβαση στις υπηρεσίες δημιουργίας καινοτομίας και δοκιμών του Ζωντανού Εργαστηρίου με μειωμένες τιμές Πρόσβαση στην τελευταία λέξη της τεχνολογίας Ευκαιρίες δικτύωσης Το «Ζωντανό Εργαστήριο Θεσσαλονίκης» βρίσκεται στο πρώτο στάδιο της φάσης ανάπτυξής του, έχοντας θέσει τις βάσεις για την ίδρυσή του. Το τρέχοντα στάδια ανάπτυξης 3

4 του περιλαμβάνουν: Ανάπτυξη Στρατηγικού Σχεδίου Ανάπτυξη δικτυακού τόπου Καθιέρωση του καθεστώτος συμμετοχής Καθορισμό των υπηρεσιών και διαδικασιών Όσον αφορά τους κύριους τομείς εφαρμογής, το «Ζωντανό Εργαστήριο Θεσσαλονίκης» αρχικά αναμένεται να αξιοποιήσει τους τομείς στους οποίους έχει τεχνολογικά πλεονεκτήματα, δηλαδή τη διαλειτουργικότητα σε επιχειρηματικό περiβάλλον, τη βιομηχανική πληροφορική, την ηλεκτρονική υγεία / οικιακή φροντίδα, καθώς και τον σημασιολογικό ιστό (semantic web). Αυτός ο κατάλογος μπορεί να τροποποιηθεί με ευελιξία υπό το φως των ερεθισμάτων που θα αποκτηθούν μέσα από τη συνεργασία και την ανταλλαγή γνώσεων όπως την οραματίζεται το «Ζωντανό Εργαστήριο». Αναμένεται επίσης η δημιουργία συνεργιών μεταξύ των ενδιαφερομένων επιχειρήσεων που εστιάζονται σε ΤΠΕ και των επιχειρήσεων της «παραδοσιακής» βιομηχανίας και υπηρεσιών της Θεσσαλονίκης, η οποία είναι ένα από τα μεγαλύτερα βιομηχανικά και εμπορικά κέντρα στην Ελλάδα και την ευρύτερη περιοχή της Νοτιο-ανατολικής Ευρώπης. Στοιχεία Καλής Πρακτικής Οι περιφερειακοί παράγοντες συμμετείχαν ενεργά για περισσότερο από μια δεκαετία στη δημιουργία υποδομών και θεσμών που προάγουν την τεχνολογία και την καινοτομία. Το κίνητρο πίσω από τη δημιουργία του «Ζωντανού Εργαστηρίου Θεσσαλονίκη» (TLL) απορρέει από την αποφασιστικότητα όλων των ενδιαφερομένων φορέων στο να αξιοποιηθεί η εμπειρία που αποκτήθηκε και να ενδυναμωθεί περαιτέρω η δικτύωση τους. Το «Ζωντανό Εργαστήριο Θεσσαλονίκης» προέκυψε λαμβάνοντας υπόψη τις πραγματικές επιχειρηματικές ανάγκες μιας ομάδας άνω των 70 επιχειρήσεων του τομέα ΤΠΕ, οι οποίες αποτελούν την εταιρική σχέση του δικτύου «Τεχνόπολη Θεσσαλονίκης», για την έναρξη μιας στοχοθετημένης πρωτοβουλίας, η οποία θα δημιουργήσει αξία αξιοποιώντας κοινή υποδομή καινοτομίας και δημιουργώντας διασυνδέσεις ποιότητας με τη ζήτηση με την εφαρμογή των αρχών της ανοικτής καινοτομίας. Το «Ζωντανό Εργαστήριο Θεσσαλονίκης» βρίσκεται στο ανατολικό άκρο της μητροπολιτικής περιοχής της Θεσσαλονίκης, στην καρδιά της «Ζώνης Καινοτομίας Θεσσαλονίκης», η οποία αποτελεί μια πρόσφατη πρωτοβουλία της κυβέρνησης για την ενίσχυση του πλαισίου της τοπικής ικανότητας για καινοτομία. Επωφελείται από την παρουσία τεσσάρων πανεπιστήμιων (Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, Διεθνές Πανεπιστήμιο της Ελλάδος και Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Θεσσαλονίκης), δύο ερευνητικών κέντρων (Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης / ΕΚΕΤΑ και Κέντρου Ερευνών Νοτιοανατολικής Ευρώπης/ SEERC), τριών θερμοκοιτίδων καινοτόμων επιχειρήσεων, του Τεχνολογικού Πάρκου Θεσσαλονίκης και άνω των 250 εταιρειών υψηλής τεχνολογίας, εγκαταστημένων όλων σε απόσταση 15 χλμ. ή και μικρότερη, και έχει ήδη εξασφαλίσει τη δέσμευσή τους να συμμετάσχουν. Το «Ζωντανό Εργαστήριο Θεσσαλονίκης» αξιοποιεί επίσης τον Περιφερειακό Πόλο Καινοτομίας της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, μιας πρωτοβουλίας που στοχεύει στην αναβάθμιση του καινοτόμου δυναμικού του 4

5 περιφερειακού τομέα ΤΠΕ, αναπτύσσοντας μια σειρά εστιασμένων δράσεων, μεταξύ των οποίων τρεις περιφερειακές τεχνολογικές πλατφόρμες. Συμπεράσματα και Προτάσεις Η ιδέα του «Ζωντανού Εργαστηρίου Θεσσαλονίκης» (TLL) περιλαμβάνει όλα τα στοιχεία της έννοιας του «Ζωντανού Εργαστηρίου» (Living Lab), και για το λόγο αυτό έχει γίνει μέλος του Ευρωπαϊκού Δικτύου Ζωντανών Εργαστηρίων (ENoLL), προκειμένου να επωφεληθεί από την εμπειρία και τις ιδέες ενός πανευρωπαϊκού δικτύου που εστιάζει στο να κάνει την κοινωνία συμμέτοχο στην διαδικασία καινοτομίας. Αναμένεται ότι η ίδρυση και λειτουργία του «Ζωντανού Εργαστηρίου Θεσσαλονίκης» θα προσδώσει αξία για την τοπική κοινωνία της καινοτομίας. Η συγκρότηση των μελών του «Ζωντανού Εργαστηρίου Θεσσαλονίκης» μπορεί να διαμορφωθεί με ευελιξία, κατά προτίμηση εντός της ακτίνας επιρροής του «Ζωντανού Εργαστηρίου» αλλά όχι απαραίτητα. Αυτό σημαίνει ότι η λογική της ένταξης στο «Ζωντανό Εργαστήριο» θα πρέπει να ακολουθήσει την λειτουργική και όχι την χωροταξική διάσταση. Το ίδιο ισχύει και για τον τομέα επιρροής όσον αφορά την πλευρά της ζήτησης: η ένταξη των μελών θα πρέπει να γίνεται σύμφωνα με κοινά ενδιαφέροντα και θέματα ελκυστικά σε διάφορους τομείς εφαρμογής, συμπεριλαμβανομένων των μεμονωμένων τελικών χρηστών των προϊόντων και υπηρεσιών. Προκειμένου να είναι σε θέση να παρέχει αποτελεσματικά τις υπηρεσίες του, το «Ζωντανό Εργαστήριο Θεσσαλονίκης» θα πρέπει να τηρήσει σε χαμηλό επίπεδο τα έξοδα λειτουργίας του, αξιοποιώντας υποδομές και μεθόδους που είναι ήδη σε ισχύ καθώς και τα κονδύλια στήριξης της ΕΚ, τα οποία διατίθενται σε περιφερειακό και εθνικό επίπεδο για την Προγραμματική Περίοδο Ο γενικός στόχος του «Ζωντανού Εργαστηρίου Θεσσαλονίκης» είναι να είναι από μόνο του ένα βιώσιμο εγχείρημα. Θα πρέπει να λειτουργεί κυρίως με ιδιωτικά κεφάλαια ανάλογα με την αύξηση της συμμετοχής των μελών. Δεδομένου ότι η κατάρτιση προϋπολογισμού είναι ουσιαστικά ευμετάβλητη διαδικασία, η αποτελεσματική λειτουργία του «Ζωντανού Εργαστηρίου» είναι το κλειδί της επιτυχίας. Δημόσια κεφάλαια σποράς (seed funding) μπορούν να βοηθήσουν την χρηματοδότηση της αρχικής περιόδου προώθησης και έναρξης του έργου: καταβάλλονται ήδη ανάλογες προσπάθειες για την εξασφάλιση κεφαλαίων από τις περιφερειακές αρχές και την εθνική κυβέρνηση. Επιπλέον, η ιδέα του «Ζωντανού Εργαστηρίου» είναι σε κοινή γραμμή με την Ζώνη Καινοτομίας Θεσσαλονίκης, την κύρια κυβερνητική και περιφερειακή πρωτοβουλία για την υποστήριξη της καινοτομίας και της τεχνολογίας στην ευρύτερη περιοχή της Βόρειας Ελλάδας, και θα πρέπει να έχει την υποστήριξη των εθνικών και περιφερειακών αρχών. Μια συμφωνία Διαχείρισης Διανοητικής Ιδιοκτησίας με οποιονδήποτε χρησιμοποιεί τις εγκαταστάσεις δοκιμών και τις υπηρεσίες που παρέχονται από το «Ζωντανό Εργαστήριο» μπορεί να εξασφαλίσει βιωσιμότητα σε μεσοπρόθεσμη έως μακροπρόθεσμη βάση. Άλλες πιο «παραδοσιακές» μορφές υπηρεσιών (όπως για παράδειγμα ενδοεπιχειρησιακή κατάρτιση, συμβουλευτικές υπηρεσίες από εμπειρογνώμονες) μπορούν να παρέχουν βραχυπρόθεσμη βιωσιμότητα. Το παράδειγμα του «Ζωντανού Εργαστηρίου Θεσσαλονίκης» (TLL) μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως «μοντέλο» για την ανάπτυξη και την εφαρμογή μελλοντικών 5

6 πρωτοβουλιών «Ζωντανού Εργαστηρίου» σε άλλους τομείς δραστηριότητας στην Κεντρική Μακεδονία. Οι περιφερειακοί παράγοντες θα πρέπει να συμμετάσχουν ενεργά στη δημιουργία και ενδυνάμωση κατάλληλων υποδομών και δικτύων σε επιλεγμένους τομείς δραστηριότητας, βασιζόμενοι στην εμπειρία που έχει αποκτηθεί. Οι πρωτοβουλίες «Ζωντανού Εργαστηρίου» θα πρέπει να στοχεύουν στο να αντιλαμβάνονται τις πραγματικές ανάγκες της βιομηχανίας, τη δημιουργία αξίας μέσω της αξιοποίησης κοινών υποδομών καινοτομίας και τη δημιουργία δεσμών ποιότητας με την πλευρά της ζήτησης μέσω της εφαρμογής των αρχών της ανοικτής καινοτομίας. Τρέχουσες και μελλοντικές πρωτοβουλίες «Ζωντανού Εργαστηρίου» θα πρέπει να έχουν την υποστήριξη των εθνικών και περιφερειακών αρχών, στο ευρύτερο πλαίσιο της πολιτικής για την καινοτομία που έχει αναπτυχθεί στην Κεντρική Μακεδονία. Τα περιφερειακά κονδύλια για την καινοτομία θα πρέπει να κατευθύνονται προς την προσέγγιση του «Ζωντανού Εργαστηρίου», προκειμένου να υποστηρίξουν αποτελεσματικά τις πρωτοβουλίες «Ζωντανού Εργαστηρίου» στα αρχικά στάδια της ανάπτυξής τους. 6