Μονή Μολυβδοσκέπαστης Πριν από μερικά χρόνια, σε ένα ορεινό χωριό της Ηπείρου που λέγεται Πωγωνιανή, ζούσε ο μικρός Νικόλας με την οικογένειά του. Το χωριό ήταν ήσυχο, με μόλις 100 κατοίκους. Δίπλα στο χωριό υπήρχε μία Μονή, γνωστή ως Μονή Μολυβδοσκέπαστης. Μονή Μολυβδοσκέπαστης 1
Ο μικρός Νικόλας είχε ακούσει για τη Μονή τόσο από τους κατοίκους του χωριού όσο και από τους πιστούς, που καθημερινά περνούσαν από το χωριό για να πάνε στη Μονή. Ποτέ όμως δεν την είχε δει από κοντά. Ένα πρωινό, λοιπόν, ζήτησε από τον πατέρα του να την επισκεφτούν. Μπαμπά, θέλω να πάμε στη Μονή Μολυβδοσκέπαστης. Α! Πολύ ωραία ιδέα. Έχω καιρό να πάω. Είναι μακριά από το χωριό μας; Αλβανία Όχι, είναι εδώ κοντά. Δες τον χάρτη. Η μονή βρίσκεται στην Βόρειο-δυτική Ήπειρο και απέχει μόλις 250 μέτρα από την Αλβανία. Δες και τις παρακάτω φωτογραφίες. Ν. Ιωαννίνων 2
Δραστηριότητα Περιγράψτε τις φωτογραφίες που έδειξε ο πατέρας στον μικρό Νικόλα για το μέρος στο οποίο είναι χτισμένη η Μονή. 3
Ο Νικόλας περίμενε καρτερικά την ημέρα που θα επισκέπτονταν τη Μονή. Ωστόσο στο μυαλό του στριφογύριζε μία απορία. Γιατί, άραγε, λέγεται Μονή και όχι εκκλησία; Τότε θυμήθηκε ότι η δασκάλα τούς είχε μιλήσει στο σχολείο για μία ηλεκτρονική εγκυκλοπαίδεια που λεγόταν wikipedia. Εκεί ίσως θα μπορούσε να λύσει την απορία του. Ξεκίνησε, λοιπόν, την αναζήτησή του και πράγματι κατάφερε να βρει όλες τις πληροφορίες που ήθελε. Δραστηριότητα Μπείτε και εσείς στην παρακάτω ιστοσελίδα και βρείτε τις πληροφορίες που βρήκε ο μικρός Νικόλας για τη λέξη μονή και μοναχός. https://el.wikipedia.org/wiki/%ce%9c%ce%bf%ce%bd%ce%b1%cf%83%cf%84%ce%ae%c F%81%CE%B9_(%CE%B8%CF%81%CE%B7%CF%83%CE%BA%CE%B5%CE%AF%CE%B1) Σημειώστε εδώ Μονή............... Μοναχός.................. 4
Ένα ηλιόλουστο πρωινό, λοιπόν, ξεκίνησαν με τον πατέρα του να πάνε να επισκεφτούν τη Μονή. Ο μικρός Νικόλας αγωνιούσε να φτάσουν, για να δει επιτέλους από κοντά τη Μονή. Αφού διήνυσαν μία απόσταση 17 χιλιομέτρων, έφτασαν. Η πρώτη εικόνα που αντίκρισε ο Νικόλας τον εντυπωσίασε. Πω πω! Η Μονή από έξω μοιάζει με φρούριο! Γύρω-γύρω έχει ψηλά τείχη, χτισμένα από πέτρα. Τι εντυπωσιακό! 5
Μπαίνοντας στη Μονή, είδαν από μακριά έναν μοναχό να περιφέρεται και να καλωσορίζει τους πιστούς. Τον πλησίασαν. Καλωσορίσατε στη Μονή μας. Είμαι στη διάθεσή σας για ό,τι χρειαστείτε. Γεια σου, Γέροντα. Είμαι ο Αλέξανδρος και ήρθα με τον γιο μου τον Νικόλα να δούμε και να γνωρίσουμε τη Μονή από κοντά. Ναι! Αλήθεια, γιατί λέγεται Μονή Μολυβδοσκέπαστης; Γιε μου, η Μονή ονομάζεται έτσι γιατί η στέγη του ναού ήταν φτιαγμένη από πλάκες μολύβδου. Τα μολυβδόφυλλα αυτά τα πήραν οι Τούρκοι κατά τη διάρκεια των πολέμων και τα έκαναν όπλα. Γι αυτό σήμερα, όπως βλέπετε, υπάρχουν γκρίζες πλάκες, ενώ τα ελάχιστα μολυβδόφυλλα που σώθηκαν φυλάσσονται στη Μονή. 6
Τώρα κατάλαβες από πού πήρε το όνομά της ; Ναι, κατάλαβα. Και ποιος έχτισε τη Μονή; Άκουσα ότι υπάρχει μία ιστορία. Αλήθεια είναι. Τα πολύ παλιά χρόνια ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Κωνσταντίνος Πωγωνάτος Δ (668-685) επιστρέφοντας από μία εκστρατεία, σταμάτησε για λίγο σε αυτό το μέρος που βρισκόμαστε τώρα. Μια μέρα, πήγε να πλυθεί στο λουτρό, δίπλα σε ένα παρεκκλήσι που ήταν χτισμένο εδώ. Ενώ οι σύντροφοί του τον περίμεναν, στη θέση του παρουσιάστηκε ένας άγγελος με τη μορφή του, ο οποίος προσποιήθηκε ότι ήταν ο Κωνσταντίνος. Και τι έγινε μετά; 7
Ο Κωνσταντίνος, όταν βγήκε από το λουτρό, απελπίστηκε, γιατί κανείς δεν τον αναγνώριζε. Φοβήθηκε ότι έχασε την εξουσία του, ώσπου ο άγγελος, αφού του εξήγησε ότι κάθε εξουσία στη γη δίνεται από τον Θεό, του την ξαναέδωσε πίσω. Για να μην ξεχαστεί το περιστατικό αυτό, στη θέση που ήταν το παρεκκλήσι, ο Κωνσταντίνος έχτισε αυτή τη Μονή. Ωραία ιστορία! Πολύ μου αρέσουν αυτές οι ιστορίες! Και τι είναι όλα αυτά που βλέπουμε; Αυτός είναι ο ναός, τον οποίο εμείς ονομάζουμε καθολικό. Εδώ προσευχόμαστε και κάνουμε λειτουργίες καθημερινά. Ο τρούλος είναι πολύ ψηλός! Φτάνει τα 15 μέτρα. 8
Αυτά είναι τα κελιά. Εδώ μένουν τα αδέρφια μου οι μοναχοί και εγώ. Το 1943 κάηκαν στον πόλεμο από τους Γερμανούς, όπως και πολλά κειμήλια. Ευτυχώς τα ξαναφτιάξαμε. Τώρα μένουμε τέσσερις μοναχοί. Από το 1988 η Μονή μας είναι ένα ανδρικό μοναστήρι. Μπορεί να φιλοξενήσει και κάποιους επισκέπτες που έρχονται από μακριά. Αυτός είναι ο προαύλιος χώρος. Όπως βλέπετε, έχουμε έναν κήπο που τον περιποιούμαστε με πολύ μεγάλη φροντίδα. 9
Αυτά είναι τα δύο καμπαναριά. Το μεγάλο καμπαναριό βρίσκεται στην είσοδο της Μονής και έχει δύο πατώματα. Το μικρό καμπαναριό βρίσκεται δίπλα στον ναό. 10
Πω πω! Πολύ ωραία η Μονή σας. Χαίρομαι που σου αρέσει, γιε μου. Έχω ακούσει και για μία εικόνα της Παναγίας και του Χριστού που υπάρχει στη Μονή. Θα μπορούσατε να μας τη δείξετε; Βεβαίως! Αυτή είναι η εικόνα της Παναγίας και του Χριστού. Είναι ο μεγαλύτερος θησαυρός της Μονής. Τη λέμε Πωγωνιανίτισσα. Είναι από χρυσό και ασήμι. Χρονολογείται τον 7 ο αι. Το 1943 ένας ιερόσυλος έκλεψε τη χρυσή επένδυση της εικόνας και όλα τα αφιερώματα και την πέταξε πίσω από το μοναστήρι σε ένα αυλάκι. Βρέθηκε μετά από αρκετές μέρες, ύστερα από υπόδειξη της Παναγίας, αφού είχε υποστεί σημαντική φθορά. Το 1948 συντηρήθηκε με τη βοήθεια των κατοίκων της Κόνιτσας και του Πωγωνίου. Ο ιερόσυλος έγινε γνωστό ότι σκοτώθηκε στα χρόνια του εμφυλίου, εκεί όπου πέταξε την εικόνα. 11
Αδέρφια μου, ήρθε η ώρα να σας αποχαιρετίσω, γιατί πρέπει να πάω να λειτουργήσω. Πάρτε και αυτό το φυλλάδιο, για να διαβάσετε τι έχει προσφέρει η Μονή μας στους συνανθρώπους μας. Θα χαρώ πολύ να σας ξαναδώ. Ευχαριστούμε πολύ, Γέροντα! Θα σας επισκεφτούμε ξανά στις 15 Αυγούστου, την ημέρα που γιορτάζει η Μονή. Ευχαριστώ πολύ! Ανυπομονώ για την επόμενη φορά που θα έρθω. Ο μικρός Νικόλας επέστρεψε στο χωριό ενθουσιασμένος. Ανυπομονούσε να δει τους φίλους του και να τους αφηγηθεί τα όσα είδε και έμαθε για τη Μονή. Τώρα πλέον κατάλαβε γιατί η Μονή συγκεντρώνει το ενδιαφέρον και αποτελεί αγαπημένο προορισμό πολλών ανθρώπων από όλη την Ελλάδα. 12
Φύλλο εργασίας 1 Συμπληρώστε το σταυρόλεξο 1 2 3 4 5 6 7 8 9 EclipseCrossword.com Οριζόντια 3. Τόσοι μοναχοί μένουν σήμερα στη Μονή 6. Σε αυτόν τον νομό βρίσκεται η Μονή 8. Ο μήνας που γιορτάζει η Μονή 9. Έχει δύο Κάθετα 1. Έχει γύρω-γύρω η Μονή 2. Πήρε το όνομά της από αυτά 4. Εκεί μένουν οι μοναχοί 5. Είναι ψηλός και φτάνει τα 15 μέτρα 7. Είναι ο μεγαλύτερος θησαυρός της Μονή 13
Επισκεφτείτε την ιστοσελίδα http://www.jigsawplanet.com/?rc=play&pid=243c57f231c2 και φτιάξτε το παζλ Φύλλο εργασίας 2 1) Δείτε και άλλες εικόνες της Παναγίας και του Χριστού, σαν και αυτή που υπάρχει στη Μονή. Συζητήστε στην τάξη για : Το υλικό από το οποίο είναι φτιαγμένες Τα χρώματα Την έκφραση(τα χαρακτηριστικά/τη φυσιογνωμία) των προσώπων. Ομοιότητες και διαφορές Παναγία Πωγωνιανίτισσα Παναγία 14 Παναγία Γλυκασμός των Παναγία Αρεθιώτισσσα-
2) Παρατηρήστε τα ονόματα της Παναγίας 3) Χωριστείτε σε ομάδες. Μπείτε στην παρακάτω ιστοσελίδα http://www.protothema.gr/greece/article/216158/ta-triakosia-onomata-ths-panagias/ και δείτε από πού παίρνει η Παναγία το όνομά της. Γράψτε εδώ τα αποτελέσματα της αναζήτησης...................... 4) Το παρακάτω βίντεο δείχνει πώς γίνεται μία αγιογραφία. Αν θέλεις, μπορείς να προσπαθήσεις και εσύ. https://www.youtube.com/watch?v=1m_nozjqunw 15
Φύλλο εργασίας 3 Χωριστείτε σε ομάδες. 1η Ομάδα: Ναός 2η Ομάδα: Κελιά 3η Ομάδα: Ζωή στη Μονή Ετοιμάστε μία συνέντευξη που θα πάρετε από έναν μοναχό της Μονής. Η κάθε ομάδα αναλαμβάνει να ετοιμάσει ένα ερωτηματολόγιο με ερωτήσεις σχετικές με το όνομά της. Όνομα Ομάδας: Όνομα Μοναχού: Ημερομηνία: Ερωτήσεις 16
Φύλλο εργασίας 4 Ο μοναχός έδωσε στον Νικόλα το φυλλάδιο με πληροφορίες για την προσφορά της Μονής στους ανθρώπους. Διάβασε το κείμενο και συμπλήρωσε το σχεδιάγραμμα που ακολουθεί. Προσφορά της Μονής Μολυβδοσκέπαστης Η προσφορά της Μονής υπήρξε τεράστια. Εκτός από θρησκευτικό ήταν και πολιτιστικό κέντρο. Υπήρξε σημαντικό κέντρο φιλανθρωπίας για τους φτωχούς και τους ασθενείς και βοηθούσε πολλές οικογένειες που είχαν ανάγκη. Από τον 14ο αιώνα λειτούργησε ως σχολή χειρογράφων στην οποία ιεροδιδάσκαλοι δίδασκαν χειρογραφία σε μοναχούς. Κατά την τουρκοκρατία λειτούργησε κρυφό σχολείο και συντηρούσε σχολεία στο χωριό Μολυβδοσκέπαστο. Με αυτόν τον τρόπο βοήθησε να διατηρηθούν η ελληνική παιδεία και ο χριστιανισμός. Επειδή βρίσκεται σε κοντινή από τη Βόρεια Ήπειρο, βοήθησε να διατηρηθεί το ελληνορθόδοξο στοιχείο και σε αυτές τις περιοχές. Επίσης ήταν σπουδαίο πνευματικό ΚΑΤΑ κέντρο, ΤΗΝ ΕΠΙΣΚΕΨΗ με σημαντική βιβλιοθήκη, ενώ η φήμη της είχε φτάσει μέχρι τη Βλαχία και τη Ρωσία. 17
Κατατάξτε τις πληροφορίες που διαβάσατε στο παρακάτω σχεδιάγραμμα, όπως στο παράδειγμα. πολιτιστικό κέντρο Προσφορά Μονής 18
1) Οι μαθητές χωρίζονται σε ομάδες και κινούνται ελεύθερα στον εξωτερικό χώρο της Μονής. Καλούνται να ανακαλύψουν τι θυμούνται από όσα είδαν στο σχολείο. Στη συνέχεια σχηματίζουν έναν κύκλο και εκφράζουν τι τους έκανε περισσότερο εντύπωση και γιατί. αν ανακάλυψαν κάτι καινούριο που δεν γνώριζαν. 2) Συλλέγοντας πληροφορίες για τον ναό. Αφού περιηγηθούν στο εσωτερικό του ναού με τη βοήθεια κάποιου μοναχού, ο εκπαιδευτικός χωρίζει τους μαθητές σε ομάδες. Αναθέτει σε κάθε ομάδα να φωτογραφίσει ένα μέρος του ναού και να κρατήσει σύντομες σημειώσεις με τη βοήθεια του μοναχού. Το υλικό που θα προκύψει θα αναρτηθεί στην ιστοσελίδα του σχολείου. Ναός Μονής Μολυβδοσκέπαστης Τίτλος: Συλλέγοντας πληροφορίες Όνομα Ομάδας: Μαθητές που πήραν μέρος: Φωτογραφία Σύντομες πληροφορίες Φωτογραφία Σύντομες πληροφορίες Υπογραφές 19
3) Οι μαθητές παρατηρούν τις εικόνες, εστιάζοντας στα σημεία που επεξεργάστηκαν στην τάξη (χρώμα, υλικό, πρόσωπα). Βρίσκουν ομοιότητες και διαφορές σε σχέση με όσα έμαθαν. Παρατηρούν κάτι καινούριο; 4) Οι μαθητές γίνονται δημοσιογράφοι και παίρνουν τη συνέντευξη που ετοίμασαν από έναν μοναχό. 1) Παιχνίδι ρόλων : Μοναχός-επισκέπτης Υποδυθείτε ο ένας τον μοναχό και ο άλλος τον επισκέπτη. Παίξτε τον διάλογο. 2) Η κάθε ομάδα αναλαμβάνει, μέσω εκπροσώπου, να παρουσιάσει τη συνέντευξη που πήραν από τον μοναχό. 3) Παρουσιάστε το φωτογραφικό υλικό από το εσωτερικό του ναού. Βάλτε λεζάντες στις φωτογραφίες και ανεβάστε τις φωτογραφίες στην ιστοσελίδα του σχολείου σας. 4) Χωριστείτε σε ομάδες. Σε χαρτί του μέτρου, ζωγραφίστε πώς φαντάζεστε ότι περνάει μία μέρα του ένας μοναχός. 20
5) Μαζί με τον μικρό Νικόλα και τον πατέρα του μάθατε και εσείς πολλά για τη Μονή. Γράψτε ένα κείμενο με τις παρακάτω πληροφορίες, το οποίο θα δημοσιεύσετε στην ιστοσελίδα του σχολείου σας. Μονή Μολυβδοσκέπαστης........................ 21...
Ζωγραφίστε την παρακάτω εικόνα 22
7) Ξέρετε άλλες Μονές ; Χωριστείτε σε ομάδες. Στην παρακάτω ιστοσελίδα υπάρχουν και άλλες Μονές της Ηπείρου. https://apeirosgaia.wordpress.com/category/%ce%bc%ce%bf%ce%bd%ce%b1%cf %83%CF%84%CE%AE%CF%81%CE%B9%CE%B1- %CE%B5%CE%BA%CE%BA%CE%BB%CE%B7%CF%83%CE%AF%CE%B5%CF%82- %CE%BA%CE%B1%CE%B9- %CE%B8%CF%81%CE%B7%CF%83%CE%BA%CE%B5%CF%85%CF%84%CE%B9%CE%B A/ Επιλέξετε μία από αυτές και αφού συγκεντρώσετε τα απαραίτητα στοιχεία, παρουσιάστε την στους συμμαθητές σας. 23