ΜΑΘΗΜΑ: «ΓΕΝΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ»

ΜΑΘΗΜΑ: «ΓΕΝΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ» Α ΕΞΑΜΗΝΟ (ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ) Διδάσκουσα: ΣΟΥΠΙΩΝΗ ΜΑΓΔΑΛΗΝΗ ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΧΗΜΕΙΑΣ

Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. Αναφορά-Μη-Εμπορική Χρήση-Παρόμοια Διανομή

Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Πατρών» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.

Η Ύλη της «ΓΕΝΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ» 1. Υπολογισμοί με Χημικούς Τύπους και Εξισώσεις 2. Χημικές Αντιδράσεις: Εισαγωγή 3. Θερμοχημεία 4. Κβαντική θεωρία του ατόμου 5. Ηλεκτρονικές δομές και Περιοδικότητα 6. Ιοντικός και Ομοιοπολικός Δεσμός 7. Μοριακή Γεωμετρία και Θεωρία του Χημικού Δεσμού 8. Διαλύματα 9. Ταχύτητες Αντίδρασης 10. Χημική Ισορροπία 11. Οξέα και Βάσεις 12. Ισορροπίες Οξέων-Βάσεων 13. Διαλυτότητα και Ισορροπίες Συμπλόκων 14. Θερμοδυναμική και Ισορροπία

1. Υπολογισμοί με Χημικούς Τύπους και Εξισώσεις Μοριακό βάρος και τυπικό βάρος μιας ουσίας Η έννοια του mole Εκατοστιαία περιεκτικότητα από το χημικό τύπο Στοιχειακή ανάλυση: Εκατοστιαία περιεκτικότητα σε άνθρακα, υδρογόνο και οξυγόνο Γραμμομοριακή ερμηνεία μιας χημικής εξίσωσης Ποσότητες ουσιών σε μια χημική αντίδραση Περιοριστικό αντιδρών: Θεωρητικές και εκατοστιαίες αποδόσεις

Περίοδος Η σύγχρονη μορφή του περιοδικού πίνακα Στοιχεία κύριων ομάδων Στοιχεία κύριων ομάδων Μέταλλα μεταπτώσεως Μέταλλο Εσωτερικά μέταλλα μεταπτώσεως Μεταλλοειδές Αμέταλλο Λανθανίδια Ακτινίδια

Ορισμένα κοινά στοιχεία Όνομα Ατομικό Φυσική εμφάνιση στοιχείου σύμβολο του στοιχείου Άζωτο Ν (από το Nitrogen) Άχρωμο αέριο Άνθρακας C (από το Carbo) Γραφίτης Μαύρο, μαλακό στερεό Διαμάντι Σκληρός, άχρωμος κρύσταλλος Αντιμόνιο Sb (από το Stibium) Μαλακό, αργυρόλευκο μέταλλο Άργυρος Ag (από το argentum) Αργυρόλευκο μέταλλο Θείο S (από το Sulfur) Κίτρινο στερεό Κασσίτερος Sn (από το Stannum) Μαλακό, αργυρόλευκο μέταλλο Μόλυβδος Pb (από το Plumbum) Κυανίζον-λευκό μέταλλο Πυρίτιο Si (από το Silica) Γκρίζο, στιλπνό στερεό Σίδηρος Fe (από το Ferrum) Αργυρόλευκο μέταλλο Φωσφόρος Ρ (από το Phosphorus) Κιτρινόλευκο, κηρώδες στερεό (λευκός) Χαλκός Cu (από το Cuprum) Ερυθρωπό μέταλλο Χρυσός Au (από το Aurum) Μαλακό, κίτρινο μέταλλο

Χημικές ενώσεις και χημικοί τύποι Χημική ένωση: ουσία που αποτελείται από δύο ή περισσότερα στοιχεία χημικά ενωμένα μεταξύ τους σε σταθερή αναλογία. Χημικός τύπος: συμβολισμός που χρησιμοποιείται για να εκφράσει τις σχετικές αναλογίες ατόμων των διαφορετικών στοιχείων μιας ένωσης. Μόριο: ομάδα ατόμων, χημικά ενωμένων μεταξύ τους, σε μια καθορισμένη και σταθερή αναλογία. Μοριακή ένωση: ένωση που αποτελείται από μόρια και συμβολίζεται με το μοριακό τύπο. Μοριακός τύπος: ο χημικός τύπος που δίνει τον ακριβή αριθμό ατόμων κάθε στοιχείου που περιέχεται σε ένα μόριο.

Παραδείγματα μοριακών ενώσεων Μοριακός τύπος Συντακτικός τύπος Νερό Αμμωνία Αιθανόλη Η 2 Ο ΝΗ 3 C 2 Η 6 Ο H O H H N H H H H C H H C H O H Μοριακό μοντέλο (τύπος σφαίραςράβδου)

Μοριακά μοντέλα Νερό Αμμωνία Αιθανόλη Η 2 Ο ΝΗ 3 C 2 Η 6 Ο Μοριακό μοντέλο (τύπος σφαίραςράβδου) Μοριακά μοντέλα φτιαγμένα από υπολογιστές

Μοριακές στοιχειακές ενώσεις Χλώριο Λευκός φωσφόρος Θείο Cl 2 P 4 S 8 Ο άνθρακας ως γραφίτης ή διαμάντι αποτελείται από απροσδιόριστο αριθμό ατόμων! Φουλλερένιο, C 60

Συνθετικά και φυσικά πολυμερή Μια σημαντική τάξη μοριακών ενώσεων (Α) (Β) Μονομερές F 2 C=CF 2 και Teflon. (Γ) (Α) Μοντέλο του μονομερούς που χρησιμοποιείται για τη σύνθεση του Teflon. (Β) Μοντέλο που δείχνει τη συνένωση των μονομερών προς δημιουργία Teflon. (Γ) Τηγάνι με επένδυση Teflon.

Την τελευταία δεκαετία, αναπτύσσονται σειρές νέων υλικών όπου όλα τα άτομα βρίσκονται διατεταγμένα στο ίδιο επίπεδο - φύλλα πάχους ενός μόλις ατόμου- θεωρούμενα «δισδιάστατα» και δεν απαντώνται στη φύση π.χ. Γραφένιο, χημικός ξάδελφος του γραφίτη, του οποίου η ανακάλυψη το 2004 βραβεύτηκε με το Νόμπελ Φυσικής του 2010. Επίσης το Γερμανένιο, καθώς και ενώσεις του πυριτίου και άλλων στοιχείων, ακόμα και δισδιάστατα πολυμερή.

Ιοντικές ενώσεις Ιόν: ένα ηλεκτρικά φορτισμένο σωματίδιο που λαμβάνεται από ένα άτομο ή από μια ομάδα χημικά ενωμένων ατόμων με προσθήκη ή αφαίρεση ηλεκτρονίων. Ανιόν: ένα αρνητικά φορτισμένο ιόν. Κατιόν: ένα θετικά φορτισμένο ιόν. Ιοντική ένωση: η ένωση που δημιουργείται από την αμοιβαία έλξη ανάμεσα σε κατιόντα και ανιόντα.

Παράδειγμα ιοντικής ένωσης Ιόντα Ιοντική ένωση Li + κατιόν F ανιόν LiF μία τυπική μονάδα LiF Άλλες ιοντικές ενώσεις NaCl, CaBr 2, Fe(NO 3 ) 3, (NH 4 ) 3 PO 4, NaOH, BaO, K 2 SO 4

Ο κρύσταλλος του χλωριδίου του νατρίου Cl Na + Μοντέλο τμήματος ενός κρυστάλλου, στο οποίο διακρίνεται σαφώς η κανονική διάταξη των ιόντων νατρίου και χλωριδίου. Κάθε ιόν Na + περιβάλλεται από έξι ιόντα Cl και κάθε ιόν Cl περιβάλλεται από έξι ιόντα Na +.

Ονοματολογία ιοντικών ενώσεων Κανόνες για την πρόβλεψη των φορτίων μονατομικών ιόντων π.χ. Ca(NO 3 ) 2 = νιτρικό ασβέστιο!!! Στον τύπο: κατιόν ανιόν Στο όνομα: ανιόν κατιόν ΙΑ ΙΙΑ ΙΙΙΑ IVA VA VIA VIIA Περίοδος 1 Η Περίοδος 2 Li + Be 2+ B C N 3 Ο 2 F Περίοδος 3 Na + Mg 2+ Al 3+ Si P S 2 Cl Περίοδος 4 K + Ca 2+ Ga 3+ Ge As Se 2 Br Περίοδος 5 Rb + Sr 2+ In 3+ Sn 2+ Sb Te 2 I Περίοδος 6 Cs + Ba 2+ Tl +, Tl 3+ Pb 2+ Bi 3+ Συνηθισμένα μονατομικά ιόντα των στοιχείων των κυρίων ομάδων (Τα κόκκινα στοιχεία δεν σχηματίζουν κανονικά ενώσεις που να περιέχουν μονατομικά ιόντα)

Κανόνες απόδοσης ονομάτων σε μονατομικά ιόντα Συνηθισμένα κατιόντα μεταβατικών μετάλλων Ιόν Cr 3+ Mn 2+ Fe 2+ Fe 3+ Co 2+ Ni 2+ Cu 2+ Zn 2+ Ag + Cd 2+ Hg 2+ Όνομα ιόντος χρώμιο(ιιι) Μαγγάνιο(ΙΙ) Σίδηρος(ΙΙ) Σίδηρος(ΙΙΙ) Κοβάλτιο(ΙΙ) Νικέλιο(ΙΙ) Χαλκός(ΙΙ) Ψευδάργυρος(ΙΙ) Άργυρος(Ι) Κάδμιο(ΙΙ) Υδράργυρος(ΙΙ) 1. Μονατομικά κατιόντα με ένα μόνο ιόν (π.χ. ιόν αργιλίου, Al 3+ ) 2. Μονατομικά κατιόντα με περισσότερα από ένα ιόντα (Σύστημα ονοματολογίας Stock) 3. Μονατομικά ανιόντα (ρίζα ονόματος στοιχείου-ίδιο) Εξαιρέσεις: Το Ν 3 (=ιόν νιτριδίου) και το S 2 (=ιόν σουλφιδίου)

Συνηθισμένα πολυατομικά ιόντα Καταλήξεις ονομάτων ανιόντων: 1. Μονατομικά ρίζα ονόματος στοιχείου ιδιο (Br = ιόν βρωμιδίου) 2. οξοανιόντα ικo, ωδες. Προθέματα: υπο, υπερ Όνομα Τύπος Όνομα Τύπος Υδράργυρος(Ι) Hg 2+ 2 Νιτρώδες NO 2 Αμμώνιο NH + 4 Νιτρικό NO 3 Κυανίδιο CN Υδροξείδιο OH Ανθρακικό CO 2 3 Υπεροξείδιο O 2 2 Υδρογονανθρακικό HCO 3 Φωσφορικό PO 3 4 Οξικό C 2 H 3 O 2 Υδρογονοφωσφορικό HPO 2 4 Οξαλικό C 2 O 2 4 Διυδρογονοφωσφορικό H 2 PO 4 Υποχλωριώδες ClO Θειώδες SO 2 3 Χλωριώδες ClO 2 Θειικό SO 2 4 Χλωρικό ClO 3 Υδρογονοθειώδες HSO 3 Υπερχλωρικό ClO 4 Υδρογονοθειικό HSO 4 Χρωμικό CrO 2 4 Θειοθειικό S 2 O 2 3 Διχρωμικό Cr 2 O 2 7 Υπερμαγγανικό MnO 4

Άσκηση Απόδοση ονόματος με βάση τον τύπο και αναγραφή του τύπου με βάση το όνομα Γράψτε τα ονόματα των εξής ενώσεων: (α) CaO και (β) PbCrO 4. Μια ένωση έχει το όνομα νιτρικό θάλλιο(ιιι). Ποιος είναι ο τύπος της; (α) CaO : Ca (μέταλλο Ομάδας ΙΙΑ) σχηματίζει μόνο ένα ιόν 2+ (Ca 2+, το ιόν ασβεστίου). Οξυγόνο (Ομάδα VIA) σχηματίζει ένα ανιόν με φορτίο ίσο με τον αριθμό της ομάδας του μείον οκτώ (Ο 2, το ιόν οξειδίου). Το όνομα της ένωσης είναι οξείδιο του ασβεστίου.

Άσκηση (β) PbCrO 4 : Pb (Ομάδα IVA κυρίως το κατιόν Pb 2+ ). Το CrO 4 αναφέρεται στο ανιόν CrO 2 4 (χρωμικό ιόν). Το όνομα του Pb 2+ είναι ιόν του μολύβδου(ιι), οπότε το όνομα της ένωσης είναι χρωμικός μόλυβδος(ιι). Το νιτρικό θάλλιο(ιιι) περιέχει το κατιόν Tl 3+ και το νιτρικό ανιόν ΝΟ 3. Ο τύπος της ένωσης είναι Tl(NO 3 ) 3.

Ατομικός αριθμός, Ζ: αριθμός των πρωτονίων Μαζικός αριθμός, Α: αριθμός πρωτονίων και νετρονίων A = Z + N Νουκλίδιo: Κάθε ατομικό είδος που χαρακτηρίζεται από τη σύσταση του πυρήνα του (Ζ, A) Νουκλιδικό σύμβολο: π.χ. Co 59 27 Ισότοπα νουκλίδια: άτομα του ίδιου στοιχείου, οι πυρήνες των οποίων έχουν τον ίδιο ατομικό αριθμό, Ζ. Ισοβαρή νουκλίδια: άτομα διαφορετικών στοιχείων, οι πυρήνες των οποίων έχουν τον ίδιο μαζικό αριθμό, Α. Ισότονα νουκλίδια: άτομα διαφορετικών στοιχείων, οι πυρήνες των οποίων έχουν τον ίδιο αριθμό νετρονίων, N.

Μοριακό βάρος και τυπικό βάρος μιας ουσίας Ατομική μονάδα μάζας (amu): Μονάδα μάζας που ισούται ακριβώς με το 1/12 της μάζας ενός ατόμου άνθρακα-12 ( 12 C) Ατομικό βάρος φυσικού στοιχείου: Μέση ατομική μάζα του στοιχείου εκφρασμένη σε ατομικές μονάδες μάζας Μοριακό βάρος (ΜW) χημικής ουσίας: Άθροισμα των ατομικών βαρών όλων των ατόμων που υπάρχουν σε ένα μόριο της ουσίας Τυπικό βάρος (FW) χημικής ουσίας: Άθροισμα των ατομικών βαρών όλων των ατόμων που υπάρχουν σε μια τυπική μονάδα της ουσίας (ανεξάρτητα αν αυτή είναι μοριακή)

Φασματομετρία μάζας και ατομικές μάζες Θερμαινόμενο μεταλλικό νήμα Δέσμη ηλεκτρονίων Είσοδος αερίου Ne Αρνητικό πλέγμα ( ) ( ) (+) Προς αντλία κενού Μαζικοί αριθμοί Μαγνήτης Ανιχνευτής Εκκενωμένος γυάλινος σωλήνας Αέριο Ne εισέρχεται σε εκκενωμένο θάλαμο, όπου άτομα Ne σχηματίζουν θετικά ιόντα, μετά από σύγκρουση με ηλεκτρόνια. Τα ιόντα Ne + επιταχύνονται από ένα αρνητικό πλέγμα και αναγκάζονται να περάσουν ανάμεσα από τους πόλους ενός μαγνήτη. Η δέσμη των ιόντων Ne + διαχωρίζεται από το μαγνητικό πεδίο σε τρεις δέσμες, σύμφωνα με τις σχέσεις μάζα προς φορτίο. Ακολούθως, οι τρεις δέσμες οδεύουν προς έναν ανιχνευτή στο άκρο του σωλήνα. S N 20 2122 Διάγραμμα ενός απλού φασματομέτρου μάζας που δείχνει το διαχωρισμό των ισοτόπων του νέου (Ne).

Κλασματική αφθονία 20 Ne + 90,5% Ατομικές μάζες στοιχείων Η μονάδα ατομικής μάζας (amu) είναι εξ ορισμού ίση με το 1/12 της μάζας του ισοτόπου άνθρακας 12 ( 12 C). 21 Ne + 0,3% 22 Ne + 9,2% Μέση ατομική μάζα ή ατομικό βάρος ενός στοιχείου είναι ο σταθμικός μέσος όρος των ατομικών μαζών των φυσικών ισοτόπων του στοιχείου. Ατομική μάζα (amu) Το φάσμα μάζας του νέου (Ne) Μάζες ισοτόπων 19,992 20,994 21,991 amu Νουκλιδικά σύμβολα του νέου: 20 10 Ne, Άρα: Α.Β. (Νe) = 20,179 amu!!! Το ατομικό βάρος εκφράζεται σε μονάδες amu 21 10 Ne, 22 10 Ne

Κλασματική αφθονία Μοριακό βάρος και τυπικό βάρος μιας ουσίας Μοριακό βάρος (ΜW) χημικής ουσίας: Άθροισμα των ατομικών βαρών όλων των ατόμων που υπάρχουν σε ένα μόριο της ουσίας Μάζα (amu) Το φάσμα μάζας του CH 2 Cl 2 Τυπικό βάρος (FW) χημικής ουσίας: Άθροισμα των ατομικών βαρών όλων των ατόμων που υπάρχουν σε μια τυπική μονάδα της ουσίας (ανεξάρτητα αν αυτή είναι μοριακή)

Η έννοια του mole Μole (σύμβολο mol) ή γραμμομόριο χημικής ουσίας: Ποσότητα ουσίας που περιέχει τόσα μόρια ή τυπικές μονάδες όσα είναι ο αριθμός ατόμων που υπάρχουν σε ακριβώς 12 g 12 C. Η μάζα ενός ατόμου άνθρακα-12 είναι 12u (ή 12 amu), άρα η μάζα των Ν Α ατόμων του θα είναι 12u.Ν Α και συγχρόνως ίση με 12 g. 12 g = Ν Α.12u Ν Α = 1 g/u ή u.ν Α = 1 g Το Ν Α είναι δηλαδή ένας αριθμός που μας λέει «πόσο μεγαλύτερη είναι η μάζα ενός γραμμαρίου από τη μάζα 1 u» Στον εικοστό αιώνα η ατομική μονάδα μάζας 1u μετρήθηκε ίση με 1,6605.10-24 g, άρα: Ν Α = 1/1,6605.10-24 ή Ν Α = 6,022. 10 23 Aριθμός του Avogadro (N A ) = 6,02x10 23

Η έννοια του mole Γραμμομοριακή μάζα χημικής ουσίας: Μάζα ενός mole της ουσίας Η Γραμμομοριακή μάζα σε γραμμάρια ανά mole χημικής ουσίας είναι αριθμητικά ίση με το τυπικό βάρος σε ατομικές μονάδες μάζας

Άσκηση Σε 1L διαλύματος Η 2 Ο 2 υπάρχουν 0.909 mol Η 2 Ο 2. Πόση είναι η μάζα του Η 2 Ο 2 σε αυτόν τον όγκο διαλύματος;

Η ημέρα του mole! Η Mole Day η Ημέρα του MOLE - γιορτάζεται από τους χημικούς της Βόρειας Αμερικής κάθε χρόνο (από το 1980) στις 23 Οκτωβρίου ανάμεσα στις 6.02 το πρωί και 6.02 το απόγευμα (6:02 10/23). Πολλά σχολεία στις ΗΠΑ και τον Καναδά παίρνουν κάθε χρόνο μέρος στην Ημέρα του mole με σκοπό να προκαλέσουν το ενδιαφέρον των μαθητών για τη Χημεία και να ανακαλύψουν τη γοητεία της. ( http://www.moleday.org/ ).

Εκατοστιαία περιεκτικότητα από το χημικό τύπο Κατά την ανάλυση μιας ουσίας προσδιορίζεται η εκατοστιαία περιεκτικότητα κατά μάζα του κάθε στοιχείου Α αυτής : Μάζα % του Α = μάζα του A στο σύνολο μάζα του συνόλου Χ 100 Άσκηση Να υπολογίσετε την εκατοστιαία σύσταση του νιτρικού αμμωνίου:

Στοιχειακή ανάλυση: Εκατοστιαία περιεκτικότητα σε άνθρακα, υδρογόνο και οξυγόνο CuO Είσοδος οξυγόνου Φούρνος Εξοδος περίσσειας οξυγόνου Δισκίο δείγματος Ξηραντικό μέσο NaOH Συσκευή καύσης για προσδιορισμό εκατοστιαίας περιεκτικότητας σε άνθρακα και υδρογόνο μιας ένωσης

Άσκηση Δείγμα 3,87 mg ασκορβικού οξέος δίνει μετά την καύση 5,80 mg CO 2 και 1,58 mg Η 2 Ο. Πόση είναι η εκατοστιαία σύσταση της ένωσης αυτής; (Η βιταμίνη C περιέχει μόνο C, Η και Ο)

ΣΤΟΙΧΕΙΟΜΕΤΡΙΑ:Ποσοτικές σχέσεις σε χημικές αντιδράσεις Στοιχειομετρία: Υπολογισμός ποσοτήτων αντιδρώντων και προϊόντων που εμπλέκονται σε χημική αντίδραση, βασιζόμενες στη χημική της εξίσωση Γραμμομοριακή ερμηνεία μιας χημικής εξίσωσης Ν 2 (g) + 3Η 2 (g) 2ΝΗ 3 (g) 1 μόριο Ν 2 + 3 μόρια Η 2 2 μόρια ΝΗ 3 (μοριακή ερμηνεία) 1 mol Ν 2 + 3 mol Η 2 2 mol ΝΗ 3 (γραμμομοριακή ερμηνεία) 28,0 g Ν 2 + 3 X 2,02 g Η 2 2 X 17,0 g ΝΗ 3 (ερμηνεία με μάζες)

Άσκηση Πόσα γραμμάρια μεταλλικού νατρίου απαιτούνται να πέσουν σε νερό για να παραχθούν 7,81 g υδρογόνου;

Περιοριστικό αντιδρών Το περιοριστικό αντιδρών είναι εκείνο που καταναλώνεται πλήρως όταν η αντίδραση φθάσει στο τέρμα της Τα moles των προϊόντων καθορίζονται πάντα από τα αρχικά moles του περιοριστικού αντιδρώντος! Άσκηση Πόσα moles χλωριδίου του αργιλίου μπορούν να παρασκευασθούν από μίγμα 0,15 mol ρινισμάτων αργιλίου και 0,35 mol αερίου χλωριδίου του υδρογόνου;

Θεωρητικές και εκατοστιαίες αποδόσεις Θεωρητική απόδοση προϊόντος: μεγίστη ποσότητα προϊόντος δυνάμενη να ληφθεί σε αντίδραση από δεδομένες ποσότητες αντιδρώντων Πραγματική απόδοση προϊόντος (πειραματική τιμή): εκατοστιαία απόδοση προϊόντος εκφρασμένη ως % ποσοστό της θεωρητικής απόδοσης (υπολογισμένη τιμή) πραγματική απόδοση Εκατοστιαία απόδοση = 100% θεωρητική απόδοση

Άσκηση Εισάγουμε σε δοχείο αντίδρασης 15 g μεθανόλης και 10 g μονοξείδιο του άνθρακα. Πόση είναι η θεωρητική απόδοση σε οξικό οξύ; Αν η πραγματική απόδοση είναι 19,1 g πόση είναι η εκατοστιαία απόδοση;

Αναφορά Το υλικό της παρουσίασης προέρχεται από τις Πανεπιστημιακές παραδόσεις της καθηγήτριας Μαγδαληνής Σουπιώνη Oι εικόνες που περιέχονται στην ενότητα προέρχονται από το προσωπικό αρχείο της καθηγήτριας Μαγδαληνής Σουπιώνη

Σημείωμα Αναφοράς Copyright, Πανεπιστήμιο Πατρών, Μαγδαληνή Σουπιώνη. «Γενική Χημεία». Έκδοση: 1.0. Πάτρα 2015. Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: https://eclass.upatras.gr/courses/bio253/

Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/ Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί

Τέλος Ενότητας