Βιολογία Κατεύθυνσης Γ Λυκείου Επιμέλεια: Δημήτρης Κοτρόπουλος ΘΕΜΑ A Να γράψετε τον αριθμό καθεμιάς από τις παρακάτω ημιτελείς προτάσεις A1 έως A5 και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη φράση, η οποία συμπληρώνει σωστά την ημιτελή πρόταση. A1. Τα αμιγή άτομα α. δεν αναπαράγονται. β. προκύπτουν με τεχνητή γονιμοποίηση. γ. προκύπτουν με αυτογονιμοποίηση. δ. είναι τα ετερόζυγα άτομα της F 1 γενιάς. A2. Ο Mendel στα πειράματά του μελέτησε α. το γονότυπο του μοσχομπίζελου. β. τις μεταλλάξεις του μοσχομπίζελου. γ. ένα ή δύο χαρακτήρες του μοσχομπίζελου κάθε φορά. δ. το γονιδίωμα του μοσχομπίζελου. A3. Από δύο γονείς ετερόζυγους, το ποσοστό να αποκτήσουν παιδί ετερόζυγο είναι: α. 100%. β. 50%. γ. 25%. δ. 0%. Α4. Ένα άτομο ετερόζυγο για μια συγκεκριμένη ιδιότητα έχει... α. δύο ίδια αλληλόμορφα, για ένα γονίδιο σ ένα ζεύγος ομολόγων χρωμοσωμάτων. β. δύο διαφορετικά αλληλόμορφα, για ένα γονίδιο σε διαφορετικά ζεύγη γ. δύο διαφορετικά αλληλόμορφα, για ένα γονίδιο σ ένα ζεύγος δ. δύο διαφορετικά αλληλόμορφα, σε διαφορετικά γονίδια σ ένα ζεύγος Α5. H παρουσία πολλαπλών αλληλόμορφων για μια γενετική θέση φαίνεται α. στο γονότυπο ενός ατόμου. β. στο φαινότυπο ενός ατόμου. - Σελίδα 1 -
γ. στο γονιδίωμα ενός ατόμου. δ. στο γονότυπο και φαινότυπο των ατόμων ενός πληθυσμού. ΘΕΜΑ B B1. Να αντιστοιχίσετε σωστά κάθε αριθμό της Στήλης Ι μ ένα γράμμα της Στήλης ΙΙ. Στήλη Ι Στήλη ΙΙ 1. γονίδιο α. Καθορίζει το φαινότυπο στα ετερόζυγα άτομα. 2. υπολειπόμενο αλληλόμορφο β. Η γενετική σύσταση ενός ατόμου. 3. μονοϋβριδισμός γ. Προσδιορισμός ομόζυγου ή ετερόζυγου ατόμου ως προς ένα χαρακτηριστικό. 4. επικρατές αλληλόμορφο δ. Έχει δύο διαφορετικά αλληλόμορφα ενός γονιδίου. 5. ετερόζυγο ε. Διασταύρωση μεταξύ ατόμων ετερόζυγων ως προς ένα χαρακτηριστικό. Κληρονομήσιμη μονάδα που 6. γονότυπος στ. καθορίζει ένα χαρακτήρα, μπορεί να έχει ποικίλες μορφές. Δεν έχει καμία επίδραση στο 7. διασταύρωση ελέγχου ζ. φαινότυπο ενός ετερόζυγου ατόμου. Μονάδες 7 B2. Σε ποιους τύπους κληρονομικότητας τα άτομα μπορεί να χαρακτηρίζονται ως φορείς; (μονάδες 2) Να γράψετε το γονότυπο των ατόμων-φορέων και να αναφέρετε τον φαινότυπό τους. (μονάδες 2) Πώς συμβολίζονται τα άτομα-φορείς σ ένα γενεαλογικό δένδρο; (μονάδες 2) Να αναφέρετε μια ασθένεια για κάθε τύπο κληρονομικότητας που μπορεί να έχουμε άτομαφορείς. (μονάδες 2) Μονάδες 8 B3. Να δείξετε με κατάλληλες διασταυρώσεις τα χαρακτηριστικά της κληρονομικότητας των ομάδων αίματος, σύμφωνα με το σύστημα ΑΒΟ, στον άνθρωπο, (μονάδες 6) και να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. (μονάδες 4) Μονάδες 10 - Σελίδα 2 -
ΘΕΜΑ Γ Γ1. Δίνεται το παρακάτω γενεαλογικό δένδρο: Οι φαινότυποι των γονέων Ι-1 και Ι-2 είναι άγνωστοι. Το άτομο ΙΙ-2 πάσχει. Να γραφούν οι πιθανοί γονότυποι και φαινότυποι των γονέων, όταν το αλληλόμορφο που ελέγχει το γνώρισμα αυτό είναι: α) αυτοσωμικό επικρατές, β) αυτοσωμικό υπολειπόμενο, γ) φυλοσύνδετο υπολειπόμενο. Μονάδες 9 Γ2. Στο παρακάτω γενεαλογικό δένδρο παριστάνεται ο τρόπος κληρονόμησης της αιμορροφιλίας. α) Να γράψετε τους γονότυπους όλων των ατόμων του γενεαλογικού δένδρου. β) Αν η γυναίκα ΙΙ2 παντρευτεί έναν κανονικό άνδρα ποια είναι η πιθανότητα το πρώτο τους παιδί να είναι αιμορροφιλικό; γ) Αν η γυναίκα ΙΙ2 παντρευτεί έναν κανονικό άνδρα και το πρώτο τους παιδί είναι αιμορροφιλικό, ποια είναι η πιθανότητα το δεύτερό τους παιδί να είναι ένα αιμορροφιλικό αγόρι; - Σελίδα 3 -
δ) Αν η γυναίκα ΙΙ2 παντρευτεί έναν αιμορροφιλικό άνδρα ποια είναι η πιθανότητα το πρώτο τους παιδί να είναι κανονικό; ε) Αν η μητέρα του ατόμου Ι1 ήταν αιμορροφιλική, τι φαινότυπο θα είχε ο πατέρας του ατόμου Ι1; Να δικαιολογήσετε τις απαντήσεις σας. Μονάδες 16 ΘΕΜΑ Δ Δ1. Σ ένα είδος δροσόφιλας οι πτέρυγες μπορεί να έχουν στρογγυλό ή δρεπανοειδές ή ωοειδές σχήμα. Διασταυρώσεις μεταξύ αμιγών στελεχών για τα χαρακτηριστικά αυτά έδωσαν τα παρακάτω αποτελέσματα. Ρ γενιά F 1 γενιά θηλυκά αρσενικά θηλυκά αρσενικά 1. δρεπανοειδές στρογγυλό δρεπανοειδές δρεπανοειδές 2. στρογγυλό δρεπανοειδές δρεπανοειδές στρογγυλό 3. δρεπανοειδές ωοειδές ωοειδές δρεπανοειδές Να βρεθούν οι γονότυποι των ατόμων της P και F1 γενιάς και να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. Μονάδες 8 Στην τομάτα, το χρώμα του καρπού μπορεί να είναι ή ενώ τα φύλλα στις άκρες τους μπορεί να φέρουν ή να είναι. Τα γονίδια που ελέγχουν τα δύο χαρακτηριστικά βρίσκονται σε διαφορετικά ζεύγη Στον παρακάτω πίνακα φαίνονται τα φαινοτυπικά αποτελέσματα πέντε διασταυρώσεων. 1. 2. 3. 4. 5. Διασταυρώσεις Χ Φαινότυποι απογόνων 321 101 310 110 219 207 64 76 722 240 0 0 404 0 397 0 72 91 89 71 - Σελίδα 4 -
Δ2. Να προσδιορίστε ποια χαρακτηριστικά είναι επικρατή και ποια είναι υπολειπόμενα (μονάδες 2) και να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. (μονάδες 2) Μονάδες 4 Δ3. Να βρεθούν οι γονότυποι των ατόμων που διασταυρώθηκαν (μονάδες 10) και να δικαιολογήσετε την απάντησή σας. (μονάδες 3) Μονάδες 13 SCIENCE PRESS - Σελίδα 5 -