ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ Κοινωνία & Υγεία Οργάνωση Υπηρεσιών: Δείκτες Υγείας της Ελλάδας Τάσος Φιλαλήθης Καθηγητής Κοινωνικής Ιατρικής Τμήμα Ιατρικής
Ορισμοί 1 Life Expectancy Προσδόκιμο επιβίωσης Ο αριθμός των ετών που υπολογίζεται ότι θα ζήσει κάποιος που έχει μια συγκεκριμένη ηλικία (από 0 έτη ως χ έτη) CDR Crude Death Rate Αδρός Δείκτης Θνησιμότητας Αριθμός θανάτων / πληθυσμό (συνήθως ανά 1000 ή 100.000 άτομα) SDR Standardized Death Rate Προτυποποιημένος (ή προτυπομένος) Δείκτης Θνησιμότητας Αριθμός θανάτων / πληθυσμό (συνήθως ανά 1000 ή 100.000 άτομα) Στις διεθνείς συγκρίσεις χρησιμοποιείται ο SDR καθότι υπολογίζεται με βάση ένα μαθηματικό τύπο, έτσι που να απαλείφεται η επίδραση της δημογραφικής πυραμίδας, δηλαδή να είναι ανεξάρτητος από το ποσοστό γήρανσης (ή μη) του πληθυσμού.
Ορισμοί 2 Fatality rate Δείκτης θνητότητας Αριθμός θανάτων / άτομα που έχουν προσβληθεί από τη νόσο (συνήθως ανά 1000 ή 100.000 άτομα) π.χ. ψηλή θνητότητα έχουν ο ιός της βουβωνικής πανώλης και ο ιός EBOLA χαμηλή θνητότητα έχουν ο ιός του κοινού κρυολογήματος και οι αρθροπάθειες. Morbidity rate Δείκτης Νοσηρότητας Αριθμός κρουσμάτων μιας νόσου / πληθυσμό Prevalence Επιπολασμός Αριθμός κρουσμάτων μιας νόσου που υπάρχουν (επιπολάζουν) σε ένα πληθυσμό σε συγκεκριμένη χρονική στιγμή / πληθυσμό Incidence Επίπτωση Αριθμός κρουσμάτων μιας νόσου που εμφανίζονται (εμπίπτουν) σε ένα πληθυσμό σε συγκεκριμένη χρονική διάρκεια, συνήθως ενός έτους / πληθυσμό
Ορισμοί 3 Infant Mortality Rate Δείκτης Βρεφικής Θνησιμότητας Αριθμός παιδιών που πεθαίνουν μέχρι το 1 ο έτος της ηλικίας / 1000 γεννήσεις ζώντων Perinatal Mortality Rate Δείκτης Περιγεννητικής Θνησιμότητας Αριθμός παιδιών που πεθαίνουν μέχρι την 1 η εβδομάδα + θάνατοι εμβρύων (νεκρογέννητα) / 1000 γεννήσεις Maternal Mortality Ratio Δείκτης Μητρικής Θνησιμότητας Αριθμός θανάτων μητέρων / 100.000 γεννήσεις ζώντων (σε συγκεκριμένη χρονική περίοδο) Disability Adjusted Life Years Έτη ζωής χωρίς αναπηρία Ο αριθμός των ετών που υπολογίζεται ότι θα ζήσει κάποιος χωρίς αναπηρία, από τη γέννηση
Προσδόκιμο επιβίωσης Πηγή δεδομένων: WHO, HFA DB, 2014 World Health Organization, Regional Office for Europe, Health for All Database, 2014 Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), Περιφερειακό Γραφείο Ευρώπης www.euro.who.int/hfadb
Προσδόκιμο επιβίωσης κατά τη γέννηση (σε έτη) Life expectancy at birth (years) <= 85 <= 81 <= 77 <= 73 Last available European Region 76.76 Min = 65 <= 69 No data
Προσδόκιμο επιβίωσης των Ανδρών κατά τη γέννηση (σε έτη), ~2011 90 80 70 78,6 77,4 73,1 60 50 40 30 20 10 0
Προσδόκιμο επιβίωσης των Γυναικών κατά τη γέννηση (σε έτη), ~2011 90,0 80,0 83,2 83,2 80,3 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0
Διαφορά Γυναικών Ανδρών στο Προσδόκιμο Επιβίωσης 9 Female-male difference in life expectancy 8 7 Greece European Region EU EU members before May 2004 6 5 4 1970 1980 1990 2000 2010 2020
Προσδόκιμο Επιβίωσης κατά τη γέννηση (σε έτη) 85 Life expectancy at birth (years) 80 Greece European Region EU EU members before May 2004 75 70 1970 1980 1990 2000 2010 2020
Disability Adjusted Life Years (DALY) Έτη ζωής χωρίς αναπηρία, Π.Ο.Υ., 2007 90 80 72 72 67 70 60 50 40 30 20 10 0 DALY Life expectancy
Προσδόκιμο επιβίωσης των Ανδρών κατά τη γέννηση (σε έτη) 80 Life expectancy at birth (years), males 75 Bulgaria France Greece Spain Sweden United Kingdom EU 70 65 1970 1980 1990 2000 2010 2020
Προσδόκιμο επιβίωσης των Γυναικών κατά τη γέννηση (σε έτη) 90 Life expectancy at birth (years), females 85 80 Bulgaria France Greece Spain Sweden United Kingdom EU 75 70 1970 1980 1990 2000 2010 2020
Βασικοί δείκτες υγείας Πηγή δεδομένων: WHO, HFA DB, 2014 World Health Organization, Regional Office for Europe, Health for All Database, 2014 www.euro.who.int/hfadb
Γεννήσεις ζώντων ανά 1000 άτομα 20 Live births per 1000 population 15 Bulgaria France Greece Spain Sweden United Kingdom EU 10 5 1970 1980 1990 2000 2010 2020
Δείκτης Βρεφικής Θνησιμότητας ανά 1000 γεννήσεις ζώντων 30 Infant deaths per 1000 live births 25 20 15 Bulgaria France Greece Spain Sweden United Kingdom EU 10 5 0 1970 1980 1990 2000 2010 2020
40 Infant deaths per 1000 live births 30 20 Bulgaria Cyprus Greece Hungary Poland Russian Federation 10 0 1970 1980 1990 2000 2010 2020
Δείκτης Περιγεννητικής Θνησιμότητας ανά 1000 γεννήσεις 25 Perinatal deaths per 1000 births 20 15 10 Bulgaria France Greece Spain Sweden United Kingdom EU 5 0 1970 1980 1990 2000 2010 2020
50 Δείκτης Μητρικής Θνησιμότητας ανά 100.000 γεννήσεις ζώντων Maternal deaths per 100 000, max of cod and clinical data 40 30 20 Bulgaria France Greece Spain Sweden United Kingdom EU 10 0 1970 1980 1990 2000 2010 2020
Αδρός (CDR) και Προτυποποιημένος Δείκτης Θνησιμότητας (SDR) Πηγή δεδομένων: WHO, HFA DB, 2014 World Health Organization, Regional Office for Europe, Health for All Database, 2014 www.euro.who.int/hfadb
12 Αδρός Δείκτης Θνησιμότητας (ΑΔΘ) ανά 1000 άτομα Crude death rate per 1000 population 11 10 9 8 Albania Azerbaijan Greece Sweden Turkey 7 6 5 4 1970 1980 1990 2000 2010 2020
Δείκτης Πρωτυποποημένης Θνησιμότητας (ΠΔΘ), όλες οι ηλικίες ανά 100.000 1200 SDR all causes, all ages, per 100 000 1100 1000 900 800 Albania Azerbaijan Greece Sweden Turkey 700 600 500 1970 1980 1990 2000 2010 2020
Αδρός ΔΘ ανά 100.000 1600 1400 1200 1000 1049 983 966 800 600 400 200 0
Συνολικός ΠΔΘ, όλες οι ηλικίες ανά 100.000 1400 1200 1000 800 788 600 586 548 400 200 0
Σύγκριση δημογραφικής πυραμίδας Ελλάδα & Αλβανία, 2010 http://www.worldlifeexpectancy.com/
Σύγκριση δημογραφικής πυραμίδας Σουηδία & Τουρκία, 2010 http://www.worldlifeexpectancy.com/
Δημογραφική πυραμίδα της Ελλάδας, 1950 & 2050 (;)
Προτυποποιημένος Δείκτης Θνησιμότητας Standardised Death Rate (SDR) Η προτυποποίηση γίνεται με αναγωγή των επιμέρους δεικτών ανά ομάδα ηλικίας σε κάθε φύλο προς ένα «Πρότυπο» Ευρωπαϊκό πληθυσμό Ο σκοπός είναι να είναι συγκρίσιμοι οι δείκτες, ανεξάρτητα από τη Δημογραφική Πυραμίδα του κάθε πληθυσμού (περισσότεροι νέοι / ηλικιωμένοι)
Συνολικός ΠΔΘ, όλες οι ηλικίες, ανά 100.000 άνδρες 1600 SDR, all causes, all ages, per 100 000, males 1500 1400 1300 1200 1100 1000 Bulgaria France Greece Spain Sweden United Kingdom EU 900 800 700 600 1970 1980 1990 2000 2010 2020
Συνολικός ΠΔΘ, όλες οι ηλικίες, ανά 100.000 γυναίκες 1100 SDR, all causes, all ages, per 100 000, females 1000 900 800 700 600 Bulgaria France Greece Spain Sweden United Kingdom EU 500 400 300 1970 1980 1990 2000 2010 2020
Θνησιμότητα από συγκεκριμένες ομάδες νοσημάτων Πηγή δεδομένων: WHO, HFA DB, 2014 World Health Organization, Regional Office for Europe, Health for All Database, 2014 www.euro.who.int/hfadb ΠΔΘ: Προτυποποιημένος Δείκτης Θνησιμότητας SDR: Standardized Death Rate
500 ΠΔΘ από ισχαιμική καρδιοπάθεια, όλες οι ηλικίες, ανά 100.000 άνδρες SDR, ischaemic heart disease, all ages, per 100 000, males 400 300 200 Bulgaria France Greece Spain Sweden United Kingdom EU 100 0 1970 1980 1990 2000 2010 2020
ΠΔΘ από ισχαιμική καρδιοπάθεια, όλες οι ηλικίες, ανά 100.000 γυναίκες 250 SDR, ischaemic heart disease, all ages, per 100 000, females 200 150 100 Bulgaria France Greece Spain Sweden United Kingdom EU 50 0 1970 1980 1990 2000 2010 2020
ΠΔΘ από νοσήματα των αγγείων του εγκεφάλου όλες οι ηλικίες, ανά 100.000 άνδρες 400 SDR, cerebrovascular diseases, all ages, per 100 000, males 300 200 Bulgaria France Greece Spain Sweden United Kingdom EU 100 0 1970 1980 1990 2000 2010 2020
ΠΔΘ από νοσήματα των αγγείων του εγκεφάλου όλες οι ηλικίες, ανά 100.000 γυναίκες 300 SDR, cerebrovascular diseases, all ages, per 100 000, females 250 200 150 Bulgaria France Greece Spain Sweden United Kingdom EU 100 50 0 1970 1980 1990 2000 2010 2020
ΠΔΘ από κακοήθη νεοπλάσματα, όλες οι ηλικίες, ανά 100.000 άνδρες 350 SDR, malignant neoplasms, all ages, per 100 000, males 300 250 Bulgaria France Greece Spain Sweden United Kingdom EU 200 150 1970 1980 1990 2000 2010 2020
ΠΔΘ από κακοήθη νεοπλάσματα, όλες οι ηλικίες, ανά 100.000 γυναίκες 190 SDR, malignant neoplasms, all ages, per 100 000, females 180 170 160 150 140 Bulgaria France Greece Spain Sweden United Kingdom EU 130 120 110 100 1970 1980 1990 2000 2010 2020
ΠΔΘ από καρκίνο του πνεύμονα, όλες οι ηλικίες, ανά 100.000 άνδρες 120 SDR, trachea/bronchus/lung cancer, all ages, per 100 000, males 110 100 90 80 70 60 Bulgaria France Greece Spain Sweden United Kingdom EU 50 40 30 20 1970 1980 1990 2000 2010 2020
ΠΔΘ από καρκίνο του πνεύμονα, όλες οι ηλικίες, ανά 100.000 γυναίκες 40 SDR, trachea/bronchus/lung cancer, all ages, per 100 000, females 30 20 Bulgaria France Greece Spain Sweden United Kingdom EU 10 0 1970 1980 1990 2000 2010 2020
% πληθυσμού >15 ετών που καπνίζει καθημερινά, άνδρες, ~2011 60 50 40 38 30 20 10 0
% πληθυσμού >15 ετών που καπνίζει καθημερινά, γυναίκες, ~2011 35 30 26 25 20 15 10 5 0
Ετήσια κατανάλωση τσιγάρων κατά άτομο, ~2011 3500 3200 3000 2500 2000 1682 1675 1500 1000 500 0
ΠΔΘ από καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, όλες οι ηλικίες, ανά 100.000 γυναίκες 9 SDR, cancer of the cervix uteri, all ages, per 100 000 8 7 6 5 4 Bulgaria France Greece Spain Sweden United Kingdom EU 3 2 1 0 1970 1980 1990 2000 2010 2020
ΠΔΘ από καρκίνο του μαστού, όλες οι ηλικίες, ανά 100.000 γυναίκες 50 SDR, malignant neoplasm female breast, all ages, per 100 000 40 30 Bulgaria France Greece Spain Sweden United Kingdom EU 20 10 1970 1980 1990 2000 2010 2020
ΠΔΘ από νοσήματα του αναπνευστικού, όλες οι ηλικίες, ανά 100.000 200 SDR, diseases of respiratory system, all ages, per 100 000 150 100 Bulgaria France Greece Spain Sweden United Kingdom EU 50 0 1970 1980 1990 2000 2010 2020
25 ΠΔΘ από λοιμώδη νοσήματα, όλες οι ηλικίες, ανά 100.000 SDR, infectious and parasitic diseases, all ages, per 100 000 20 15 10 Bulgaria France Greece Spain Sweden United Kingdom EU 5 0 1970 1980 1990 2000 2010 2020
ΠΔΘ από φυματίωση, όλες οι ηλικίες, ανά 100.000 5 SDR, tuberculosis, all ages, per 100 000 4 3 2 Bulgaria France Greece Spain Sweden United Kingdom EU 1 0 1970 1980 1990 2000 2010 2020
ΠΔΘ από χρόνια ηπατοπάθεια και κίρρωση, όλες οι ηλικίες, ανά 100.000 40 SDR, chronic liver disease and cirrhosis, all ages, per 100 000 30 20 Bulgaria France Greece Spain Sweden United Kingdom EU 10 0 1970 1980 1990 2000 2010 2020
Ετήσια κατανάλωση αλκοόλ, λίτρα κατά άτομο >15 ετών, ~2011 16 14 12 10 10 10 8 8 6 4 2 0
ΠΔΘ από σακχαρώδη διαβήτη, όλες οι ηλικίες, ανά 100.000 40 SDR, diabetes, all ages, per 100 000 30 20 Bulgaria France Greece Spain Sweden United Kingdom EU 10 0 1970 1980 1990 2000 2010 2020
Μέσος αριθμός θερμίδων διαθέσιμων κατά άτομο κάθε μέρα (kcal), ~2011 4000 3500 3661 3488 3464 3000 2500 2000 1500 1000 500 0
4000 Μέσος αριθμός θερμίδων διαθέσιμων κατά άτομο κάθε μέρα, ~2011 Average number of calories available per person per day (kcal) 3500 Bulgaria France Greece Spain Sweden United Kingdom EU 3000 2500 1970 1980 1990 2000 2010 2020
ΠΔΘ από τροχαία, όλες οι ηλικίες, ανά 100.000, ~2011 25 20 15 11 10 9 6 5 0
30 ΠΔΘ από τροχαία, όλες οι ηλικίες, ανά 100.000 SDR, motor vehicle traffic accidents, all ages, per 100 000 25 20 15 Bulgaria France Greece Spain Sweden United Kingdom EU 10 5 0 1970 1980 1990 2000 2010 2020
ΠΔΘ από φόνους και σκόπιμους τραυματισμούς, όλες οι ηλικίες, ανά 100.000 2.5 SDR, homicide and intentional injury, all ages, per 100 000 2 Denmark, NOT Bulgaria 1.5 1 Denmark France Greece Spain Sweden United Kingdom EU 0.5 0 1970 1980 1990 2000 2010 2020
ΠΔΘ από αυτοκτονίες, όλες οι ηλικίες, ανά 100.000 30,0 25,0 20,0 15,0 12,6 10,0 10,2 5,0 3,7 0,0
ΠΔΘ από αυτοκτονίες, όλες οι ηλικίες, ανά 100.000 SDR, suicide and self-inflicted injury, all ages, per 100 000 <= 30 <= 25 <= 20 <= 15 <= 10 Last available European Region 12.56 Min = 0 <= 5 No data
25 ΠΔΘ από αυτοκτονίες, όλες οι ηλικίες, ανά 100.000 SDR, suicide and self-inflicted injury, all ages, per 100 000 20 15 10 Bulgaria France Greece Spain Sweden United Kingdom EU 5 0 1970 1980 1990 2000 2010 2020
Αυτοκτονίες στην Ελλάδα ΕΛ.ΣΤΑΤ. 1990-2012 & ΕΛ.ΑΣ. 2009-2012. 1000 927 900 830 800 700 600 500 400 349 381 351 412 356 370 356 374 376 380 382 334 323 375 353 400 402 328 373 677 507 391 622 377 598 477 690 508 (μέχρι 27/8) Ανδρες Γυναίκες ΕΛ.ΣΤΑΤ ΕΛ.ΑΣ. Και απόπειρες 300 200 100 0
Οι Προσδιοριστές της Υγείας: Μοντέλο Αλληλεπιδράσεων 60
Τέλος Ενότητας
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Κρήτης» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.
Σημειώματα
Σημείωμα αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση, Όχι Παράγωγο Έργο 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/ Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί..
Σημείωμα Αναφοράς Copyright Πανεπιστήμιο Κρήτης, Τάσος Φιλαλήθης 2015. «Κοινωνία και Υγεία. Οργάνωση Υπηρεσιών: Δείκτες Υγείας της Ελλάδας». Έκδοση: 1.0. Ηράκλειο 2015. Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: https://opencourses.uoc.gr/courses/course/view.php?id=360
Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς το Σημείωμα Αδειοδότησης τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει) μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους.