ΔΗΜΟΣ ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑΣ ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑ

ΔΗΜΟΣ ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑΣ ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑ 2013

ΜΕ ΤΗΝ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΤΗΣ: ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΠΑΡΝΩΝΑ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΟΤΑ ΛΕΩΝΙΔΙΟ ΑΡΚΑΔΙΑΣ, Τ.Κ. 22300 ΤΗΛ. 27570-22807, FAX. 2757023230 Σύνταξη: Γεωργοστάθης Παναγιώτης M.Sc. Φυσικός Ενέργεια & Περιβάλλον

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ EXTENDED SUMMARY 1 1. ΣΥΝΟΨΗ.... 4 2. ΕΙΣΑΓΩΓΗ.. 6 ΜΕΡΟΣ Α : Ο ΔΗΜΟΣ ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑΣ ΣΥΜΜΕΤΕΧΕΙ ΣΤΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΤΩΝ ΔΗΜΑΡΧΩΝ.... 9 3. Ο ΔΗΜΟΣ ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑΣ.. 10 3.1. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΔΗΜΟΥ. 10 3.2 ΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ 13 3.3 ΕΝΕΡΓΕΙΑ 17 3.3.1 Ενεργειακή Κατάσταση στην Πελοπόννησο 17 3.2.2 Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας στην Πελοπόννησο.. 18 4. ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΟΙ ΣΚΟΠΟΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΤΩΝ ΔΗΜΑΡΧΩΝ. 20 ΜΕΡΟΣ Β : ΒΑΣΙΚΗ ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΕΚΠΟΜΠΩΝ... 22 5. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΒΑΣΙΚΗΣ ΑΠΟΓΡΑΦΗΣ ΕΚΠΟΜΠΩΝ... 23 6.ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ, ΦΩΤΙΣΜΟΣ & ΛΟΙΠΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ, ΟΙΚΙΑΚΟΣ, ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ... 25 6.1. ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ... 25 6.1.1. Παραγωγή Η/Ε... 25 6.1.2. Κατανάλωση Η/Ε: Δημοτικά κτίρια... 29 6.1.3. Κατανάλωση Η/Ε: Δημοτικός φωτισμός... 29 6.1.4. Κατανάλωση Η/Ε: Οικιακός Τομέας..... 30 6.1.5. Κατανάλωση Η/Ε: Τριτογενής Τομέας... 30 6.1.6. Κατανάλωση Η/Ε: Βιομηχανικός Τομέας... 30 6.2. ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ... 30 6.2.1. Δημοτικά κτίρια... 30 6.2.2. Οικιακός, Τριτογενής & Βιομηχανικός Τομέας... 31 6.3. ΞΥΛΟ... 32 6.3.1. Οικιακός & Βιομηχανικός Τομέας... 32 7. ΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ... 35 7.1. ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ... 35

7.2. ΙΔΙΩΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ... 38 8. ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΣΥΝΟΛΙΚΩΝ ΕΚΠΟΜΠΩΝ CO 2 ΣΤΟ ΕΤΟΣ ΑΝΑΦΟΡΑΣ... 39 8.1. ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ... 44 8.2. ΟΡΥΚΤΑ ΚΑΥΣΙΜΑ... 51 8.3. ΞΥΛΟ.... 54 ΜΕΡΟΣ Γ : ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΚΑΙ ΜΕΤΡΑ ΕΩΣ ΤΟ 2020.. 56 9. ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ... 57 9.1 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ... 57 9.2 ΔΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ.. 58 9.2.1 Δημοτικά Κτίρια #1 58 9.2.2 Δημοτικά Κτίρια #2 59 9.2.3 Δημοτικά Κτίρια #3 64 9.2.4 Δημοτικά Κτίρια #4... 66 10. ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΟΙΚΙΑΚΟΣ ΚΑΙ ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ.. 68 10.1 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ... 68 10.2 ΔΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΟΙΚΙΑΚΟ ΚΑΙ ΤΡΙΤΟΓΕΝΗ ΤΟΜΕΑ... 70 10.2.1 Βιομηχανία, Οικιακός και Τριτογενής Τομέας #1 70 10.2.2 Βιομηχανία, Οικιακός και Τριτογενής Τομέας #2 71 10.2.3 Βιομηχανία, Οικιακός και Τριτογενής Τομέας #3 73 10.2.4 Βιομηχανία, Οικιακός και Τριτογενής Τομέας #4 75 10.2.5 Βιομηχανία, Οικιακός και Τριτογενής Τομέας #5 77 11. ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ.. 79 11.1 Δημοτικός Φωτισμός #1.... 79 11.2 Δημοτικός Φωτισμός #2.... 86 11.3 Δημοτικός Φωτισμός #3.... 88 12. ΟΧΗΜΑΤΑ & ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ... 89 12.1 ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ. 89 12.2 ΔΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ.. 90 12.2.1 Δημοτικά Οχήματα #1. 90 12.2.2 Δημοτικά Οχήματα #2 91 12.2.3 Δημοτικά Οχήματα #3 92 12.2.4 Δημοτικά Οχήματα #4 94 12.2.5 Δημοτικά Οχήματα #5 96 12.3 ΙΔΙΩΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ... 98 12.4 ΔΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΙΔΙΩΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ.... 99 12.4.1 Μεταφορές #1. 99

12.4.2 Μεταφορές #2 101 12.4.3 Μεταφορές #3 104 13. ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ. 106 13.1 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ.. 106 13.2 ΔΡΑΣΕΙΣ ΑΠΕ.. 107 13.2.1 ΑΠΕ #1 107 13.2.2 ΑΠΕ #2 108 13.2.3 ΑΠΕ #3 110 13.2.4 ΑΠΕ #4 113 13.2.5 ΑΠΕ #5 115 14. ΔΗΜΟΤΙΚΕΣ ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ....... 116 14.1 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ 116 14.2 ΔΡΑΣΕΙΣ.... 117 14.2.1 Προμήθειες #1 117 14.2.2 Προμήθειες #2. 118 14.2.3 Προμήθειες #3 119 15. ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΜΕΙΩΣΗΣ ΕΚΠΟΜΠΩΝ CO 2 ΕΩΣ ΤΟ 2020 120 16. ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΔΟΜΗ, ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΣΤΗΡΙΞΗ ΑΠΟ 125 ΤΟΥΣ ΕΜΠΛΕΚΟΜΕΝΟΥΣ ΦΟΡΕΙΣ 16.1 ΣΥΜΦΩΝΟ ΤΩΝ ΔΗΜΑΡΧΩΝ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ. 125 16.2 ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΙ ΣΤΗΡΙΞΗ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΕΜΠΛΕΚΟΜΕΝΟΥΣ ΦΟΡΕΙΣ.. 129 17. ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΣΧΕΔΙΟΥ ΔΡΑΣΗΣ... 132 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ.. 134

EXTENDED SUMMARY The Municipality Of Monemvasia, in response: To the need to tackle climate change The introduction of energy policies for sustainable development both at the national and the local community levels Has signed the Covenant of Mayors on 11 April 2013 and began to implement the resulting commitments. Within the Municipality Of Monemvasia, the carbon emissions are estimated at 38.556,79 tons of CO 2 annually, having 2011 as a reference year. The goal set by the municipality is to reduce these emissions by 66.56% (25.663,8) tons of CO 2 per year by the year 2020. Figure: Contribution of each sector in the total CO 2 emissions The goal of reducing CO 2 emissions will be achieved by implementing energy saving measures and installation of renewable energy systems within the limits of the municipality. The Σελίδα 1

Sustainable Energy Action Plan provides up indicative measures to reduce energy consumption in the following areas: Public Buildings: Energy certification and upgrading of buildings of the Municipality, Informing and educating users of public buildings (employees and citizens) Municipal Lighting: Use low-energy bulbs to meet the needs in municipal lighting, Installation of Led lighting fixtures, centralized management and control of all road lighting Home & Tertiary Sector: Information / awareness campaigns, Distribution of energy saving lamps, Campaigns to promote national programs "EXOIKONOMO KAT' OIKON" and "BUILDING THE FUTURE" Vehicles & Transport: Promotion of Eco-driving, Sidewalks and Public Bicycles, Improvement of Performance of municipal fleet Other measures: Promotion of renewable energy, Implementation of energy criteria in public procurement For the sectors included in the Sustainable Energy Action Plan of the Municipality Of Monemvasia, the total estimated reduction in CO 2 emissions by 2020, according to the requirements of the Covenant of Mayors, has been calculated: SEAP sector Municipality Buildings & Green procurement CO 2 emissions 2011 (tco 2 ) CO 2 emissions reduction (tco2) Rate of reduction 4.820,69 372,88 7,73% Lighting 1.611,39 941,45 58,42% Vehicles 403,26 37,05 9,19% Buildings Residential, Tertiary & Industry Sector Vehicles 79.168,47 7.030,10 8,88% Private vehicles 26.581,76 956,72 3,60% RES Production from RES -74.028,78 16.325,59 Total 38.556,79 25.663,80 66,56% Table: Calculation of emissions reduction per SEAP sector Σελίδα 2

The results of the CO 2 emissions reduction targets per sector can be also seen in the next figure: Figure: CO 2 emissions reduction per sector It is important to note that the largest reductions expected from areas where the municipality cannot exercise direct influence (private transport, residential and tertiary sector). For this reason, achieving the target of 66,56% should be monitored until the next monitoring report to the Covenant of Mayors in two years when the municipality can propose new or corrected and actions. In any case, the Municipality, in conjunction with the stakeholders will keep under review the implementation of new measures and the various sectors and intensify its effort to reduce consumption in the residential and tertiary sectors. It will also gradually implement energy saving measures in the areas of direct responsibility (municipal buildings, fleet vehicles, municipal lighting) so that it acts as a "model" both for the residents and for the tertiary sector. Summarizing, the Municipality fully adopts this Sustainable Energy Action Plan and commits itself to its implementation in order to reach the emissions' reduction goals that were set. Σελίδα 3

1. ΣΥΝΟΨΗ Ανταποκρινόμενος στο κάλεσμα των Δημάρχων της Ευρώπης να υπερβούν τον στόχο μείωσης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO 2 ) κατά 20% έως το 2020, ο Δήμος Μονεμβασιάς υπέγραψε το Σύμφωνο των Δημάρχων στις 11 Απριλίου 2013 και ξεκίνησε να υλοποιεί τις δεσμεύσεις που απορρέουν από αυτό. Εντός του Δήμου Μονεμβασιάς, οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα υπολογίζονται σε 38.556,79 τόνους CO 2 ετησίως, με έτος αναφοράς το 2011. Ο στόχος που θέτει ο Δήμος είναι η μείωση αυτών των εκπομπών κατά 66,56% (25.663,80 τόνοι CO 2 ετησίως) μέχρι το έτος 2020. Γράφημα: Ποσοστό συμμετοχής ανά τομέα στις συνολικές εκπομπές CO 2 Ο στόχος μείωσης των εκπομπών CO 2 αναμένεται να επιτευχθεί από τον συνδυασμό εξοικονόμησης ενέργειας και εγκατάστασης συστημάτων ΑΠΕ εντός των ορίων του Δήμου. Το Σχέδιο Δράσης που καταρτίστηκε προβλέπει ενδεικτικά μέτρα μείωσης της κατανάλωσης Σελίδα 4

ενέργειας από τους παρακάτω τομείς: Δημόσια Κτίρια: Ενεργειακή αναβάθμιση και πιστοποίηση των κτιρίων του Δήμου, Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των χρηστών των δημοσίων κτιρίων Δημοτικός Φωτισμός: Χρήση λαμπτήρων χαμηλής κατανάλωσης για κάλυψη των αναγκών σε δημοτικό φωτισμό, Υλοποίηση πιλοτικού προγράμματος τηλεδιαχείρισης του δημοτικού φωτισμού Οικιακός & Τριτογενής Τομέας, Βιομηχανία: Ενημέρωση/ ευαισθητοποίηση του κοινού, Δράσεις διανομής λαμπτήρων εξοικονόμησης ενέργειας, Ενημέρωση για τα προγράμματα «ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ ΚΑΤ ΟΙΚΟΝ» και «ΧΤΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ» Οχήματα & Μεταφορές: Μελέτη αστικής κινητικότητας, Προώθηση Eco Driving, Βελτίωση απόδοσης δημοτικού στόλου οχημάτων Άλλα μέτρα: Προώθηση των ΑΠΕ, Εφαρμογή ενεργειακών κριτηρίων στις διαδικασίες σύναψης δημοσίων συμβάσεων Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι οι μεγαλύτερες μειώσεις αναμένονται από τομείς στους οποίους ο Δήμος δεν μπορεί να ασκήσει άμεση επίδραση (ιδιωτικές μεταφορές, οικιακός και τριτογενής τομέας). Για το λόγο αυτό, η επίτευξη του στόχου του 66,56% θα πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο στενής παρακολούθησης μέχρι την επόμενη αναφορά προς το Σύμφωνο των Δημάρχων σε δύο χρόνια οπότε και θα μπορούν να προταθούν νέα ή διορθωμένα μέτρα και δράσεις. Σε κάθε περίπτωση, ο Δήμος σε συνδυασμό με τους εμπλεκόμενους φορείς της πόλης θα εξετάζει διαρκώς την εφαρμογή και νέων μέτρων στους διάφορους τομείς και θα εντατικοποιήσει την προσπάθεια του για μείωση των καταναλώσεων στον οικιακό και τριτογενή τομέα. Παράλληλα, θα εφαρμόζει σταδιακά τα μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας στους τομείς άμεσης αρμοδιότητας του (δημοτικά κτίρια, στόλος οχημάτων, δημοτικός φωτισμός) ώστε να αποτελέσει πρότυπο τόσο για τους δημότες του όσο και για τον τριτογενή τομέα. Συνοψίζοντας, ο Δήμος υιοθετεί πλήρως το παρόν Σχέδιο Δράσης και δεσμεύεται για την υλοποίηση του με στόχο να φτάσει το στόχο μείωσης των εκπομπών. Σελίδα 5

2. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η Ε.Ε. το 2008 ενέκρινε τη δέσμη μέτρων για την ενέργεια και το κλίμα, θέτοντας ως βασικό στόχο τη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 20% έως το 2020 και την αύξηση του μεριδίου των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο 20% της συνολικής ενεργειακής κατανάλωσης της ΕΕ έως το 2020. Στο ευρύτερο αυτό πλαίσιο, η ΕΕ ανέπτυξε την πρωτοβουλία του «Συμφώνου των Δημάρχων» προκειμένου να ενθαρρύνει και υποστηρίξει τις προσπάθειες της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην υλοποίηση αειφόρων ενεργειακών πολιτικών. Οι Τοπικές Αρχές θεωρείται ότι μπορούν να διαδραματίσουν ένα κρίσιμο ρόλο στην μείωση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής δεδομένου ότι το 80% της ενεργειακής κατανάλωσης και εκπομπών CO 2 στην Ευρώπη σχετίζονται με αστικές δραστηριότητες. Επιπλέον, τον Μάρτιο του 2011, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε ένα Νέο Σχέδιο για την Ενεργειακή Απόδοση καθώς εκτιμάται ότι ο στόχος της Ε.Ε. για εξοικονόμηση ενέργειας κατά 20% έως το 2020 δεν θα επιτευχθεί. Έτσι, εκφράζεται η ανάγκη να γίνουν εντατικότερες οι προσπάθειες για εξοικονόμηση, ενώ επιβεβαιώνεται ο σημαντικός ρόλος του δημόσιου τομέα ως «παράδειγμα εξοικονόμησης» για τους πολίτες και τους επαγγελματίες. Σε αυτό το Σχέδιο αναφέρεται ρητά η σημασία που έχει αποκτήσει για την εφαρμογή των πολιτικών εξοικονόμησης ενέργειας το Σύμφωνο των Δημάρχων και προαναγγέλλεται η επέκταση των πρωτοβουλιών της Ε.Ε., σε επίπεδο Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ώστε να επιτευχθούν πρακτικά αποτελέσματα στην εξοικονόμηση ενέργειας αλλά και πέρα από αυτήν (ειδικά στην δημιουργία τοπικών και εξειδικευμένων θέσεων απασχόλησης). Στο πλαίσιο αυτό, οι Δήμαρχοι της Ευρώπης, κατά την υπογραφή του Συμφώνου εκτιμούν ότι: οι τοπικές και περιφερειακές αρχές μοιράζονται την ευθύνη για την καταπολέμηση της αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη με τις εθνικές κυβερνήσεις και ότι οφείλουν να αναλάβουν τη δέσμευση αυτή ανεξαρτήτως των δεσμεύσεων άλλων ενδιαφερομένων φορέων. τα αστικά κέντρα και οι πόλεις ευθύνονται άμεσα και έμμεσα (μέσω των προϊόντων και των υπηρεσιών που χρησιμοποιούνται από τους πολίτες) για περισσότερο από το ήμισυ των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου που προκύπτουν από τη χρήση ενέργειας σχετιζόμενης με την ανθρώπινη δραστηριότητα. Σελίδα 6

η δέσμευση της Ε.Ε. για τη μείωση των εκπομπών θα μπορέσει να υλοποιηθεί μόνον με τη συνδρομή των τοπικών φορέων, των πολιτών και των ενώσεών τους. ότι οι τοπικές και περιφερειακές αρχές οφείλουν να πρωτοστατήσουν στην ανάληψη δράσης και να δώσουν το καλό παράδειγμα, δεδομένου ότι αποτελούν το επίπεδο διακυβέρνησης που βρίσκεται πλησιέστερα στους πολίτες. Έτσι, οι Δήμαρχοι της Ευρώπης συμφώνησαν να υπερβούν τους στόχους που έθεσε η Ε.Ε. για το 2020, μειώνοντας τις εκπομπές CO 2 στις επικράτειες τους κατά τουλάχιστον 20%, μέσω της εφαρμογής ενός «Σχεδίου Δράσης για τη Αειφόρο Ενέργεια» στους τομείς δραστηριοτήτων που σχετίζονται με την εντολή τους. Ο Δήμος Μονεμβασιάς, σε συνέχεια των αποφάσεων και δράσεων που έχει υιοθετήσει για την εξοικονόμηση ενέργειας και αειφόρο ανάπτυξη υπέγραψε το Σύμφωνο των Δημάρχων στις 11 Απριλίου 2013 και ξεκίνησε να υλοποιεί τις δεσμεύσεις που απορρέουν από αυτό. Στο Σύμφωνο, μέχρι στιγμής συμμετέχουν πάνω από 3400 Δήμοι από την Ευρώπη, μεταξύ των οποίων 101 Δήμοι από όλη την Ελλάδα. Οι ουσιαστικές δεσμεύσεις ενός Δήμου που συμμετέχει στο Σύμφωνο είναι η: Προετοιμασία μια Βασικής Απογραφής Εκπομπών CO 2 με καταγραφή των ενεργειακών καταναλώσεων τόσο των δημοτικών όσο και των ιδιωτικών κτιρίων Προετοιμασία του Σχεδίου Δράσης για τη Αειφόρο Ενέργεια, το οποίο πρέπει να υποβληθεί εντός ενός έτους από την επίσημη υπογραφή του Συμφώνου των Δημάρχων. Υλοποίηση των προτεινόμενων μέτρων για την μείωση των εκπομπών CO 2, ειδικά στους τομείς ευθύνης του Δήμου (δημοτικά κτίρια, φωτισμός, οχήματα, δημοτικές προμήθειες, κτλ). Ανάληψη των απαραίτητων δράσεων για την κινητοποίηση της κοινωνίας των πολιτών στο Δήμο. Υποβολή έκθεσης αξιολόγησης τουλάχιστον ανά διετία μετά την υποβολή του Σχεδίου Δράσης για τη Αειφόρο Ενέργεια για αξιολόγηση, παρακολούθηση και εξακρίβωση των αποτελεσμάτων. Η πρωτοβουλία του Συμφώνου των Δημάρχων αποτελεί την ευκαιρία να συνδυαστούν όλες οι προσπάθειες και επιδιώξεις του Δήμου Μονεμβασιάς κάτω από ένα κοινό πρόγραμμα δράσης, Σελίδα 7

και μάλιστα σε συνεργασία με αντίστοιχους Οργανισμούς από όλη την Ευρώπη, υπό την αιγίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο στόχος που θέτει το παρόν Σχέδιο Δράσης είναι η μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO 2 ) από τις δραστηριότητες εντός των ορίων του Δήμου κατά 66,57% από τα επίπεδα του 2011 έως το 2020. Η μείωση των εκπομπών θα επιτευχθεί με δράσεις σε δύο άξονες: Εξοικονόμηση ενέργειας σε όλες τις δημοτικές δραστηριότητες, κτίρια και οχήματα, οικιακό, τριτογενή και βιομηχανικό τομέα, δημόσιες και ιδιωτικές μεταφορές. Παραγωγή ποσοστού της ηλεκτρικής ενέργειας που καταναλώνεται εντός του Δήμου από ΑΠΕ. Στο πρώτο μέρος του παρόντος Σχεδίου Δράσης για την Αειφόρο Ενέργεια περιγράφεται η υφιστάμενη κατάσταση στον Δήμο Μονεμβασιάς και στο δεύτερο τα μέτρα και πρωτοβουλίες που θα υλοποιηθούν μέχρι το 2020 ώστε ο Δήμος να επιτύχει τον στόχο μείωσης των εκπομπών CO 2 που έθεσε. Καθώς το Σχέδιο Δράσης για την Αειφόρο Ενέργεια έχει την μορφή ενός ολοκληρωμένου έργου, εκτός των στόχων και των τεχνικών μέσων για την επίτευξή τους, περιλαμβάνει και: Τις υπηρεσίες που αναμένεται να αναλάβουν τον σχεδιασμό, υλοποίηση και παρακολούθηση κάθε δράσης Την πιθανή πηγή χρηματοδότησης Το αναμενόμενο χρονοδιάγραμμα υλοποίησης Τους δείκτες παρακολούθησης της προόδου και επαλήθευσης των επιθυμητών αποτελεσμάτων Τις δράσεις ενημέρωσης, κινητοποίησης και δικτύωσης όλων των εμπλεκομένων μερών του Δήμου προς την υλοποίηση των στόχων του Σχεδίου Δράσης και του Συμφώνου των Δημάρχων Σελίδα 8

ΜΕΡΟΣ Α Ο ΔΗΜΟΣ ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑΣ ΣΥΜΜΕΤΕΧΕΙ ΣΤΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΤΩΝ ΔΗΜΑΡΧΩΝ Σελίδα 9

3. Ο ΔΗΜΟΣ ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑΣ 3.1 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ - ΙΣΤΟΡΙΑ ΔΗΜΟΥ Ο Δήμος Μονεμβασιάς, συστάθηκε σύμφωνα με το Νόμο 3852/2010 Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης - Πρόγραμμα Καλλικράτης (ΦΕΚ Α 87/7.6.2010), με τη συνένωση των πρώην Δήμων Ζάρακα, Μολάων, Ασωπού, Μονεμβασιάς και Βοιών του Νομού Λακωνίας το 2011. Έδρα του Δήμου ορίστηκε η Δημοτική Κοινότητα Μολάων. Με συνολική επιφάνεια 949,29 χιλ. στρ. (949,29 km 2 ), ο Δήμος Μονεμβασιάς βρίσκεται στο ΝΑ άκρο του νομού Λακωνίας, έχει έδρα τους Μολάους που απέχουν 70 χλμ. από τη Σπάρτη, πρωτεύουσα του Νομού Λακωνίας και 300 χλμ. από την Αθήνα. Συνορεύει βόρεια με το Δήμο Ευρώτα και το Δήμο Νότιας Κυνουρίας, ανατολικά και νότια βρέχεται από το Μυρτώο Πέλαγος, νοτιοδυτικά συνορεύει με το Δήμο Ελαφονήσου και δυτικά βρέχεται από το Λακωνικό Κόλπο. Έχει χαρακτηριστεί στο μεγαλύτερο του ποσοστό ως ορεινός (52,63% περίπου) Δήμος, βάσει των κριτηρίων που τίθενται από την Ελληνική Στατιστική Αρχή και την Οδηγία 75/268, ενώ στην περιοχή αυτή εκτείνεται εκτεταμένο παράλιο μέτωπο. Διοικητικά διακρίνεται σε πέντε (5) Δημοτικές ενότητες: Ζάρακα με τις Τ.Κ. Ρειχέας, Κυπαρρισσίου, Χάρακα, Λαμπόκαμπου και Ιέρακα. Μολάων με τη Δ.Κ. Μολάων και τις Τ.Κ. Ελαίας, Κουπιών, Μεταμόρφωσης, Πακίων και Συκέας. Ασωπού με τις Τ.Κ. Παπαδιανίκων, Ασωπού, Δαιμονιάς και Φοινικίου. Μονεμβασίας με τις Τ.Κ. Μονεμβασίας, Αγγελώνας, Αγίου Δημητρίου, Αγίου Ιωάννου, Αγίου Νικολάου, Βελίων, Ελληνικού, Λιρών, Νομίων και Ταλάντων. Βοιών με τη Δ.Κ. Νεάπολης και τις Τ.Κ. Αγίου Γεωργίου, Αγίου Νικολάου, Αγίων Αποστόλων, Άνω Καστανέας, Βελανιδίων, Ελίκας, Κάμπου, Καστανέας, Λαχίου, Μεσοχωρίου, Παντανάσσης και Φαρακλού. Σελίδα 10

Εικόνα: Γεωγραφική θέση του Δήμου Μονεμβασιάς Ο συνολικός πληθυσμός του Δήμου Μονεμβασιάς, ο οποίος στο σύνολό του χαρακτηρίζεται ως αγροτικός, ανέρχεται σε 22.238 κατοίκους σύμφωνα με την απογραφή του 2011 οι οποίοι καταγράφονται στις Δημοτικές Ενότητες ως εξής: Δ.Ε. Ζάρακα 1.689 κάτοικοι, Δ.Ε. Μολάων 4.790 κάτοικοι, Δ.Ε. Ασωπού 3.467 κάτοικοι, Δ.Ε. Μονεμβασιάς 4.912 κάτοικοι και Δ.Ε. Βοιών 7.380 κάτοικοι. Ο Δήμος πήρε το όνομά του από την ιστορική πόλη της Λακωνίας Μονεμβάσια, ή Μονεμβασία, ή Μονοβάσια, γνωστή στους Φράγκους ως Μαλβασία. Το όνομα του Δήμου Μονεμβασιά είναι σύνθετη λέξη, που προέρχεται από τις δύο ελληνικές λέξεις Μόνη και Έμβασις, καθώς η στενή λωρίδα Γης είναι η «μόνη έμβαση» που συνδέει τη χερσόνησο με τη λακωνική ακτή. Πολλές χιλιετίες μετρά η ιστορία της περιοχής της νοτιοανατολικής Λακωνίας. Οι πληροφορίες που διαθέτουμε για την ιστορία και αρχαιολογία της περιοχής προέρχονται από τον Ηρόδοτο, τον Θουκυδίδη, τον Σκύλακα, τον Παυσανία, τον Στράβωνα, τον Πολύβιο, τον Πτολεμαίο, τον Στέφανο Βυζάντιο, καθώς και το πλήθος από ξένους περιηγητές που επισκέφθηκαν την Ελλάδα κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, αλλά και μετά την Επανάσταση. Σελίδα 11

Εικόνα: Απεικονίσεις του Δήμου Μονεμβασιάς σήμερα Σελίδα 12

3.2 ΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ Ο ελλαδικός χώρος διαιρείται σε 4 κλιματικές ζώνες, οι οποίες διακρίνονται στο χάρτη της παρακάτω εικόνας. Στη συνέχεια παρουσιάζονται όλοι οι νομοί της Ελλάδος διαχωρισμένοι ανάλογα με την κλιματική ζώνη στην οποία υπάγονται. Εικόνα: Κλιματικές ζώνες ελληνικής επικράτειας Ανάπτυξη Προσχεδίου Δράσης για την Αειφόρο Ενέργεια για το Δήμο Μονεμβασιάς ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΖΩΝΗ ΖΩΝΗ Α ΖΩΝΗ Β ΖΩΝΗ Γ ΖΩΝΗ Δ ΝΟΜΟΙ Ηράκλειο, Χανιά, Ρέθυμνο, Λασίθι, Κυκλάδες, Δωδεκάνησα, Σάμος, Μεσσηνία, Λακωνία, Αργολίδα, Ζάκυνθος, Κεφαλονιά, Ιθάκη Κορινθία, Ηλεία, Αχαΐα, Αιτωλοακαρνανία, Φθιώτιδα, Φωκίδα, Βοιωτία, Αττική, Εύβοια, Μαγνησία, Σποράδες, Λέσβος, Χίος, Κέρκυρα, Λευκάδα, Θεσπρωτία, Πρέβεζα, Άρτα Αρκαδία, Ευρυτανία, Ιωάννινα, Λάρισα, Καρδίτσα, Τρίκαλα, Πιερία, Ημαθία, Πέλλα, Θεσσαλονίκη, Κιλκίς, Χαλκιδική, Σέρρες, Καβάλα, Δράμα, Θάσος, Σαμοθράκη, Ξάνθη, Ροδόπη, Έβρος Γρεβενά, Κοζάνη, Καστοριά, Φλώρινα Πίνακας: Νομοί Ελλάδος ανά κλιματική ζώνη Σελίδα 13

Ο Νομός Λακωνίας, επομένως και ο Δήμος Μονεμβασιάς, υπάγεται στη Α κλιματική ζώνη. Το κλίμα στο Δήμο έχει σε γενικές γραμμές τα χαρακτηριστικά του Μεσογειακού κλίματος, δηλαδή ήπιους και βροχερούς χειμώνες, σχετικώς θερμά και ξηρά καλοκαίρια και μεγάλη ηλιοφάνεια όλο σχεδόν το χρόνο. Από κλιματολογικής πλευράς το έτος μπορεί να χωριστεί κυρίως σε δύο εποχές: Την ψυχρή και βροχερή χειμερινή περίοδο που διαρκεί από τα μέσα του Οκτωβρίου και μέχρι το τέλος Μαρτίου και τη θερμή και άνομβρη εποχή που διαρκεί από τον Απρίλιο έως τον Οκτώβριο. Κατά την πρώτη περίοδο, οι ψυχρότεροι μήνες είναι ο Ιανουάριος και ο Φεβρουάριος, όπου η ελάχιστη μηνιαία θερμοκρασία κυμαίνεται στους 9 ο C. Σχήμα: Ελάχιστη, μέγιστη και μέση θερμοκρασία Σχήμα: Ελάχιστη, μέγιστη και μέση μηνιαία θερμοκρασία Σελίδα 14

Η θερμότερη περίοδος αφορά το τελευταίο δεκαήμερο του Ιουλίου και στο πρώτο του Αυγούστου όπου η μέγιστη μηνιαία θερμοκρασία φτάνει τους 29 ο C. Η μέση μηνιαία σχετική υγρασία είναι σταθερά πάνω από 50% καθ όλη τη διάρκεια του έτους. Υγρότεροι μήνες είναι ο Νοέμβριος, Δεκέμβριος και Φεβουάριος με τη μέση σχετική υγρασία να κυμαίνεται από 73% έως 73,5%, ενώ οι χαμηλότερες τιμές σημειώνονται κατά τους μήνες Ιούνιο, Ιούλιο και Αύγουστο και κυμαίνονται από 54,7% έως 57,2%. Σχήμα: Μέση μηνιαία υγρασία Σχήμα: Μέσο μηνιαίο ύψος υετού Ο Δήμος Μονεμβασιάς, λόγω της γεωγραφικής θέσης, διαθέτει υψηλό ηλιακό & αιολικό δυναμικό. Η αξιοποίησή του για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, πέρα από το γεγονός ότι επιβάλλεται από την ενεργειακή πολιτική της Ευρώπης αλλά και της χώρας, μπορεί να συντελέσει σημαντικά στο ενεργειακό ισοζύγιο του Δήμου και στην αναβάθμιση απομακρυσμένων περιοχών που στερούνται υποδομών. Σελίδα 15

Σχήμα: Μέση διεύθυνση ανέμων, μέση ετήσια και μηνιαία ένταση Σχήμα: Ηλιακό δυναμικό στο Δήμο Μονεμβασιάς Σελίδα 16

3.3 ΕΝΕΡΓΕΙΑ 3.3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟ Η ενεργειακή ζήτηση στην περιφέρεια της Πελοποννήσου καλύπτεται κυρίως με συμβατικά καύσιμα (diesel, βενζίνη, μαζούτ, υγραέριο) και ηλεκτρισμό, αλλά και με ηλιακή ενέργεια και βιομάζα. Σύμφωνα με το Συνοπτικό Πληροφοριακό Δελτίο του Λ.Α.Γ.Η.Ε. για το Απρίλιο του 2012 η συνολική εγκατεστημένη ισχύς στην Πελοπόννησο είναι: ΕΙΔΟΣ ΜΟΝΑΔΩΝ ΕΓΚΑΤΕΣΤΗΜΕΝΗ ΙΣΧΥΣ (MW) Θερμοηλεκτρικές Μονάδες 1.286,6 Υδροηλεκτρικές Μονάδες 70,0 ΑΠΕ Αιολικά Πάρκα 297,0 Φωτοβολταϊκοί Σταθμοί 98,2 Μικρά Υδροηλεκτρικά 4,0 Υποσύνολο Ισχύος ΑΠΕ 399,2 Σύνολο Ισχύος 1.755,8 Πίνακας: Συνολική εγκατεστημένη ισχύς παραγωγής Η/Ε στην Πελοπόννησο Ο κυριότερος σταθμός παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην Πελοπόννησο βρίσκεται στη Μεγαλόπολη Αρκαδίας. Αποτελείται από 4 λιγνιτικές μονάδες (2 μονάδες των 300 MW και 2 των 125 MW) και έχει μέση ετήσια ηλεκτροπαραγωγή 5000 GWh που αντιστοιχεί στο 13% της συνολικής παραγωγής της χώρας. Εξίσου σημαντικός είναι και ο υδροηλεκτρικός σταθμός του ποταμού Λάδωνα στην Αρκαδία με μέση ετήσια ηλεκτροπαραγωγή 260 GWh. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο σταθμός αυτός είναι εξαιρετικά ευέλικτος, δηλαδή μπορεί να παρακολουθεί πλήρως τις αυξομειώσεις των αιολικών πάρκων. Το χαρακτηριστικό αυτό αποτελεί ένα σημαντικό πλεονέκτημα σε μία εποχή που η ηλεκτροπαραγωγή από ανεμογεννήτριες αυξάνεται με μεγάλους ρυθμούς όπως θα δούμε και στη συνέχεια. Στις αρχές του 2012 ξεκίνησε κατασκευή αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου υψηλής πίεσης. Ο αγωγός μήκους 159 χιλιομέτρων θα ξεκινά από τους Αγίους Θεοδώρους Κορινθίας, θα διέρχεται από τις ευρύτερες περιοχές των πόλεων της Κορίνθου, του Άργους, του Ναυπλίου, της Τρίπολης και θα καταλήγει στη Μεγαλόπολη. Έτσι θα υπάρχει τροφοδοσία τόσο των Σελίδα 17

αστικών, βιοτεχνικών και βιομηχανικών περιοχών των ανωτέρω πόλεων, όσο και του Θερμοηλεκτρικού Σταθμού στη Μεγαλόπολη. Το έργο προβλέπεται να ολοκληρωθεί στις αρχές του 2013. Οι δύο κινήσεις αυτές συμβάλλουν στη βελτίωση της ενεργειακής συμπεριφοράς της περιφέρειας της Πελοποννήσου, αφού το φυσικό αέριο έχει φιλικότερο χαρακτήρα προς το περιβάλλον από τα υπόλοιπα παράγωγα υδρογονανθράκων. Σχήμα: Σχέδιο αγωγού φυσικού αερίου στην Πελοπόννησο 3.2.2 ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟ Ένας από τους στόχους που έθεσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με το σχέδιο που εγκρίθηκε στις 17 Δεκεμβρίου 2008 είναι η αύξηση κατά 20% της συμβολής των ΑΠΕ στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης μέχρι το 2020. Ακολουθώντας την ίδια πολιτική η Ελλάδα έθεσε τους αντίστοιχους εθνικούς στόχους. Έτσι σύμφωνα με το Άρθρο 27 Παράγρ. 9 του Ν.3468/2006, Η συμμετοχή της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από ΑΠΕ στην ακαθάριστη κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας καθορίζεται σε ποσοστό 20,1% μέχρι το 2010 και 29% 2020. Σύμφωνα με τα Συνοπτικά Πληροφοριακά Δελτία του Λ.ΑΓ.Η.Ε. / Δ.Ε.Σ.Μ.Η.Ε. η εγκατεστημένη ισχύς ΑΠΕ στην Πελοπόννησο για το μήνα Απρίλιο του 2011 είναι: Σελίδα 18

ΕΙΔΟΣ ΑΠΕ ΕΓΚΑΤΕΣΤΗΜΕΝΗ ΙΣΧΥΣ (MW) Απρίλιος 2011 Αιολικά Πάρκα 264,0 Φωτοβολταϊκοί Σταθμοί 43,5 Μικρά Υδροηλεκτρικά 4,0 ΣΥΝΟΛΟ 311,5 Πίνακας: Εγκατεστημένη Ισχύς ΑΠΕ στην Πελοπόννησο το έτος 2011 Η Περιφέρεια της Πελοποννήσου έχει πρωταγωνιστικό ρόλο τα τελευταία χρόνια στην εγκατάσταση μονάδων Ανανεώσιμων Πηγών στην Ελλάδα. Στο γεγονός αυτό συντελεί το υψηλό αιολικό δυναμικό στα ορεινά και στη νοτιοανατολική κυρίως πλευρά της περιφέρειας αλλά και το υψηλό ηλιακό δυναμικό σε όλη την έκταση της. Επιπλέον, οι τεράστιες πεδινές και γεωργικές εκτάσεις ευνοούν την κατασκευή φωτοβολταϊκών σταθμών. Σύμφωνα με στοιχεία του Λ.ΑΓ.Η.Ε., πρωτοπόρες περιφέρειες στην εγκατεστημένη ισχύ αιολικών πάρκων είναι η Πελοπόννησος με ποσοστό 21,39% επί της εθνικής αιολικής ισχύος μαζί με τη Στερεά Ελλάδα, ενώ στα φωτοβολταϊκά κατέχει το μεγαλύτερο ποσοστό με 13,80%. Έως σήμερα έχει εκδοθεί από το Λ.Α.Γ.Η.Ε. μεγάλος αριθμός Προσφορών Σύνδεσης για μονάδες ΑΠΕ στην Πελοπόννησο. Αυτό φαίνεται αναλυτικά στον παρακάτω πίνακα: Κατηγορία ΑΠΕ Ισχύς (MW) Αιολικά 1.213,1 Φωτοβολταϊκά 337,9 Μικρά Υδροηλεκτρικά 12,7 Βιομάζα 30,2 Σύνολο 1.593,9 Πίνακας: Συνολική ισχύς προσφορών σύνδεσης στην Πελοπόννησο Σελίδα 19

4. ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΟΙ ΣΚΟΠΟΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΤΩΝ ΔΗΜΑΡΧΩΝ Ο Δήμος Μονεμβασιάς έχει θέσει ως όραμα της πολιτικής του για την μείωση της κλιματικής αλλαγής «την μείωση των εκπομπών CO 2 εντός των ορίων του Δήμου κατά 66,57% από τα επίπεδα του 2011 έως το 2020». Τα τελευταία χρόνια, ο Δήμος Μονεμβασιάς έχει εντάξει πρωτοβουλίες και έργα πράσινης ανάπτυξης στο πρόγραμμά του σε πολλά επίπεδα. Με την υπογραφή του Συμφώνου των Δημάρχων και την εκπόνηση και υλοποίηση του παρόντος Σχεδίου Δράσης για την Αειφόρο Ενέργεια ο Δήμος επιδιώκει συνολικά να: Συνεισφέρει στην προσπάθεια για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής μέσω της μείωσης των εκπομπών CO 2 εντός των ορίων του. Επιδείξει την προσήλωσή του στην προστασία του περιβάλλοντος και την ορθολογική χρήση των πόρων. Ενθαρρύνει την συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών Βελτιώσει την εικόνα της πόλης Δημιουργήσει συνθήκες πολιτικής συμμετοχής και συσπείρωσης γύρω από ένα κοινό σκοπό στους πολίτες και τους επαγγελματίες της πόλης Αποκομίσει (και εξασφαλίσει για τους πολίτες) οικονομικά και περιβαλλοντικά οφέλη από την Εξοικονόμηση Ενέργειας και την χρήση ΑΠΕ Αποκτήσει πρόσβαση σε εθνικές και ευρωπαϊκές πηγές χρηματοδότησης Βελτιώσει τις συνθήκες διαβίωσης, μετακίνησης και εργασίας εντός του Δήμου Προσαρμοστεί πιο εύκολα και αποτελεσματικά με το συνεχώς ανανεωμένο εθνικό και ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο που δίνει αυξημένη βαρύτητα σε θέματα ενέργειας και περιβάλλοντος Αποκομίσει οφέλη από την συνεργασία με άλλους Δήμους που συμμετέχουν στο Σύμφωνο των Δημάρχων ή τους φορείς που το στηρίζουν Ο στόχος που θέτει το παρόν Σχέδιο Δράσης αναμένεται να επιμεριστεί σε κάθε τομέα του Σχεδίου, ώστε να οριστούν οι επιμέρους στόχοι του Σχεδίου Δράσης: 7,85% μείωση των εκπομπών CO 2 από μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας σε όλες τις δημοτικές δραστηριότητες, κτίρια και οχήματα έως το 2020 Σελίδα 20

8,88% μείωση των εκπομπών CO 2 από μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας στον οικιακό, τριτογενή και βιομηχανικό τομέα έως το 2020 3,60% μείωση των εκπομπών CO 2 από μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας στις μεταφορές έως το 2020 100% της ηλεκτρικής ενέργειας που καταναλώνεται εντός του Δήμου να προέρχεται από ΑΠΕ (εντός του Δήμου) έως το 2020 Σελίδα 21

ΜΕΡΟΣ Β ΒΑΣΙΚΗ ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΕΚΠΟΜΠΩΝ Σελίδα 22

5. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΒΑΣΙΚΗΣ ΑΠΟΓΡΑΦΗΣ ΕΚΠΟΜΠΩΝ Στην εκπόνηση του παρόντος Σχεδίου Δράσης, χρησιμοποιήθηκαν οι τυπικοί συντελεστές εκπομπών (IPCC) που αφορούν εκπομπές λόγω της κατανάλωσης ενέργειας εντός των ορίων του Δήμου, είτε άμεσης, με την καύση εντός του Δήμου, ή έμμεσης, με την κατανάλωση ηλεκτρισμού που παράγεται εκτός του Δήμου. Οι τυπικοί συντελεστές ακολουθούν την μεθοδολογία για τον υπολογισμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στα πλαίσια της UNFCCC και του Πρωτοκόλλου του Κιότο. Σημειώνεται ότι στο παρόν Σχέδιο Δράσης έχουν υπολογιστεί μόνο οι εκπομπές CO 2 εντός των ορίων του Δήμου. Οι τυπικοί συντελεστές εκπομπών του παρόντος Σχεδίου Δράσης έχουν βασιστεί στις Οδηγίες IPCC 2006. Συγκεκριμένα, για την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας, ο συντελεστής εκπομπών, ορίζεται ως εξής: EFE = [(TCE - LPE - GEP) * NEEFE + CO2LPE + CO2GEP] / ( TCE ) Όπου: EFE = τοπικός συντελεστής εκπομπών για την ηλεκτρική ενέργεια [t/mwh] TCE = συνολική κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας από τον οργανισμό τοπικής αυτοδιοίκησης [MWh] LPE = τοπική ηλεκτροπαραγωγή [MWh] GEP = αγορά πράσινης ηλεκτρικής ενέργειας από τον οργανισμό τοπικής αυτοδιοίκησης [MWh] NEEFE = εθνικός η ευρωπαϊκός συντελεστής εκπομπών για την ηλεκτρική ενέργεια [t/mwh] CO2LPE = εκπομπές CO2 από την τοπική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας [t] CO2GEP = εκπομπές CO2 από την παραγωγή πιστοποιημένης πράσινης ηλεκτρικής ενέργειας [t] Στην κατ εξαίρεση περίπτωση που ο οργανισμός τοπικής αυτοδιοίκησης εξάγει περισσότερη ηλεκτρική ενέργεια απ ότι εισάγει, ο τύπος υπολογισμού είναι ο εξής: EFE = ( CO2LPE + CO2GEP ) / ( LPE + GEP) Για τον υπολογισμό των εκπομπών από την κατανάλωση πετρελαίου κίνησης θα χρησιμοποιηθεί Σελίδα 23

ο διορθωμένος συντελεστής στον οποίο θα συνυπολογιστεί το ποσοστό βιοντίζελ κατά το έτος αναφοράς: F DIESEL-NEW = PCD * F DIESEL + PBD * 0 όπου: F DIESEL-NEW : διορθωμένος συντελεστής, PCD: ποσοστό συμβατικού πετρελαίου κίνησης, F DIESEL : τυπικός συντελεστής εκπομπών πετρελαίου κίνησης και PBD: ποσοστό βιοντίζελ. Σύμφωνα με τα επίσημα εθνικά στοιχεία, για το 2011 οι μεταβλητές παίρνουν τις τιμές: PCD = 97,04%, F diesel = 0,267, PBD = 2,96%. Τελικά, για τον υπολογισμό των εκπομπών CO 2 του Δήμου Μονεμβασιάς θα χρησιμοποιηθούν οι συντελεστές: Τυπικός συντελεστής Καύσιμη ύλη εκπομπών (tco 2 /MWh) Ηλεκτρισμός 1,149 Βενζίνη 0,249 Πετρέλαιο 0,259 Ξύλο 0,302 Πίνακας: Τυπικοί συντελεστές εκπομπών Ως έτος αναφοράς για τον υπολογισμό των εκπομπών και την σύνταξη του Σχεδίου Δράσης για την Αειφόρο Ενέργεια του Δήμου Μονεμβασιάς, ελλείψει πληρότητας στοιχείων για προηγούμενα έτη, επιλέχθηκε το 2011. Σελίδα 24

6. ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ, ΦΩΤΙΣΜΟΣ & ΛΟΙΠΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ, ΟΙΚΙΑΚΟΣ, ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Στο παρόν κεφάλαιο εξετάζεται η κατανάλωση ενέργειας του Δήμου Μονεμβασιάς στους τομείς ενδιαφέροντος. Η παραγωγή ενέργειας περιλαμβάνει τις πιθανές πηγές ηλεκτρικής και θερμικής ενέργειας εντός του Δήμου. Η κατανάλωση ενέργειας περιλαμβάνει την ηλεκτρική ενέργεια, το πετρέλαιο και την βιομάζα στους εξής τομείς: Δημοτικά κτίρια, σχολικά κτίρια, αθλητικές και λοιπές εγκαταστάσεις Κτίρια οικιακού και τριτογενή τομέα Βιομηχανικός τομέας Δημοτικός φωτισμός Ο οικιακός τομέας καθώς και ο τριτογενής τομέας αποτελούν την σημαντικότερη πηγή εκπομπών CO 2 αλλά ταυτόχρονα και τους πλέον υποσχόμενους τομείς για την μείωση των εκπομπών στο Δήμο. Για την εκτίμηση των εκπομπών από τους δύο αυτούς τομείς εντός του Δήμου χρησιμοποιήθηκαν, κατά περίπτωση, στοιχεία από τον πάροχο ενέργειας (ΔΕΗ), στοιχεία του Δήμου και στοιχεία ή στατιστικά από άλλες πηγές (Νομαρχία, Ελληνική Κυβέρνηση, Ε.Ε.). Η συνολική ενέργεια που καταναλώθηκε εντός των ορίων του Δήμου (συμπεριλαμβανομένου και των μη εξεταζόμενων τομέων) για το 2011, είναι 81.363 MWh Η/Ε, 59.738 MWh Βενζίνης, 74.709 MWh Πετρελαίου και 21.076 MWh Ξύλου. 6.1 ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ 6.1.1 ΠΑΡΑΓΩΓΗ Η/Ε Στην περιοχή του Δήμου Μονεμβασιάς λειτουργούν μονάδες ΑΠΕ δύο κατηγοριών (φωτοβολταϊκά πάρκα/ φωτοβολταϊκά στις στέγες και ανεμογεννήτριες, με ονομαστική ισχύ ~26,7 MW. Σύμφωνα με στοιχεία της ΔΕΗ και της ΡΑΕ, για το έτος αναφοράς (2011), η συνολική εγκατεστημένη ισχύς και παραγόμενη ενέργεια, είναι η παρακάτω: Σελίδα 25

Κατηγορία ΑΠΕ Συνολική εγκατεστημένη ισχύς (kw) Παραγωγή ενέργειας (ΜWh) Φωτοβολταϊκά πάρκα 6.699,54 9.848,32 Φωτοβολταϊκά στις στέγες 311,11 435,55 Α/Γ 22.100,00 54.145,00 Σύνολο 2011 29.110,65 64.428,87 Πίνακας: Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από μονάδες ΑΠΕ Ο υπολογισμός της παραγόμενης ενέργειας από τα εγκατεστημένα φ/β, έγινε βάση ενεργειακής μελέτης για το δυναμικό της περιοχής, χρησιμοποιώντας στοιχεία από τον ιστότοπο PVGIS (Photovoltaic Geographical Information System) και για την εγκατεστημένη ισχύ των Α/Γ, βάση του θεωρητικού υπόβαθρου και του χάρτη αιολικού δυναμικού του ΚΑΠΕ. Χρησιμοποιώντας (για τα εγκατεστημένα φωτοβολταϊκά) ως μέσο ύψος εγκατάστασης τα 150m, αζιμούθιο 0 ο (Νότος) και γωνία εγκατάστασης για τα φωτοβολταϊκά πάρκα τις 29 ο (βέλτιστη για την περιοχή) και για τις οικιακές εγκαταστάσεις 25 ο (μέση κλίση στέγης), υπολογίστηκε η απόδοση για την κάθε περίπτωση ίση με 1470 kwh/kwp/year και 1400 kwh/kwp/year αντίστοιχα. Παρακάτω, παρατίθενται οι πίνακες με τα αντίστοιχα δεδομένα: *Οι τιμές απόδοσης αναμένονται 3%-5% υψηλότερες. Χρησιμοποιείται η μικρότερη εκτίμηση για τον περιορισμό του αρνητικού σφάλματος Σελίδα 26

Location: 36 42'52" North, 22 56'31" East, Elevation: 150 m a.s.l. Nominal power of the PV system: 1.0 kw (crystalline silicon) Estimated losses due to temperature: 13.8% (building) and 9.5% (free standing) (using local ambient temperature) Estimated loss due to angular reflectance effects: 2.9% (building) and 2.7% (free standing) Other losses (cables, inverter etc.): 10.0% (building) and 10% (free standing) Combined PV system losses: 25.4% (building) and 21.3% (free standing) Φωτοβολταϊκά στις Στέγες Fixed system: inclination=25, orientation=0 Month E d E m H d H m Jan 2.88 89.3 3.67 114 Feb 3.48 97.5 4.45 125 Mar 4.13 128 5.29 164 Apr 4.28 128 5.58 167 May 4.08 127 5.49 170 Jun 3.99 120 5.49 165 Jul 4.10 127 5.70 177 Aug 4.52 140 6.24 193 Sep 4.54 136 6.13 184 Oct 4.04 125 5.35 166 Nov 3.24 97.1 4.20 126 Dec 2.64 81.9 3.41 106 Φωτοβολταϊκά Πάρκα Fixed system: inclination=29, orientation=0 Month E d E m H d H m Jan 2.50 77.4 3.31 103 Feb 3.16 88.5 4.25 119 Mar 4.05 126 5.52 171 Apr 4.70 141 6.52 196 May 5.04 156 7.17 222 Jun 5.33 160 7.73 232 Jul 5.33 165 7.82 242 Aug 5.25 163 7.70 239 Sep 4.62 139 6.64 199 Oct 3.74 116 5.22 162 Nov 2.82 84.6 3.82 115 Dec 2.31 71.6 3.09 95.7 Yearly average 3.83 116 5.08 155 Total for year 1400 1860 Yearly average 4.08 124 5.74 175 Total for year 1470 2090 E d : Average daily electricity production from the given system (kwh) E m : Average monthly electricity production from the given system (kwh) H d : Average daily sum of global irradiation per square meter received by the modules of the given system (kwh/m 2 ) H m : Average sum of global irradiation per square meter received by the modules of the given system (kwh/m 2 ) Η ποσότητα ρύπων που εξοικονομείται από την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ, θα αφαιρεθεί από την τελική απογραφή ρύπων βάση των οδηγιών του IPCC 2006, ως ενέργεια μηδενικών ρύπων που αντικαθιστά ηλεκτρική ενέργεια παραγόμενη από συμβατικά καύσιμα (λιγνίτη κτλ). Σελίδα 27

Χρησιμοποιώντας τον χάρτη αιολικού δυναμικού του ΚΑΠΕ, το θεωρητικό υπόβαθρο και σαν μοντέλο υπολογισμού, Α/Γ ισχύος 850kW και ακτίνας r=52m, έχουμε: Σχήμα: Χάρτης αιολικού δυναμικού του ΚΑΠΕ P wind =1/2*π*r 2 (u 3 *ρ) P max =8/27*π*r 2 (u 3 *ρ) n=p el /P wind =0.28 Με το παραπάνω τυπολόγιο, υπολογίζεται ότι για ένα σημείο εφαρμογής με αιολικό δυναμικό 4-7 m/s (ετήσια μέση τιμή), ακτίνα έλικας r=52m, πυκνότητα ανέμου ρ=1,225kg/m 3, μια ανεμογεννήτρια 850kW, μπορεί να παράγει ~2.082,5 MWh (2450 kwh/kw/year), αν δεχτούμε ότι οι απώλειες κυμαίνονται στο 10% και η κατανομή της ταχύτητας ανέμου είναι βάση της κατανομής Rayleigh: 15%4-5m/s, 45%5-6 m/s, 25%6-7m/s και 10%7-8m/s και 5%8-9m/s. Αναλυτικότερα αποτελέσματα, παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα: u (m/s) Pmax (W) Pwind (W) Pel (kw) Eyear (MWh) 4-5 197.232,6 332.830,0 93,2 816,4 5-6 385.219,9 650.058,5 182,0 1.594,5 6-7 665.659,9 1.123.301,1 314,5 2.755,2 7-8 1.057.043,3 1.783.760,5 499,5 4.375,2 8-9 1.577.860,5 2.662.639,6 745,5 6.530,9 Πίνακας: Ετήσια παραγωγή Η/Ε βάση του αιολικού δυναμικού και για r=52m Άρα, τα τρία αιολικά πάρκα, συνολικής ισχύος 22,1 MW, 26 Α/Γ, (850kW κάθε A/Γ), μπορούν να παράγουν ετησίως 54.145 ΜWh ή 54,15 GWh Σελίδα 28

6.1.2 ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ Η/Ε: ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ Ο Δήμος Μονεμβασιάς είναι υπεύθυνος για την διαχείριση πολλών ενεργών και μη κτιρίων (διοίκησης, υπηρεσιών, αθλητικών εγκαταστάσεων, τεχνικών υπηρεσιών κτλ), λοιπών εγκαταστάσεων (οικίες, αποθήκες, αθλητικές εγκαταστάσεις, κοιμητήρια κτλ) και 38 ενεργών σχολικών κτιρίων εντός των ορίων του. Στον πίνακα που ακολουθεί αναγράφεται η συνολική κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας για το έτος 2011, σύμφωνα με τα τιμολόγια ηλεκτρικής ενέργειας: Δημοτικά κτίρια Κατανάλωση (kwh) Δημοτικά Κτίρια/ Εγκαταστάσεις 2.169.256 Σχολικά Κτίρια 258.110 Αντλιοστάσια 1.615.208 Σύνολο 2011 4.042.574 Πίνακας: Κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας σε δημοτικά κτίρια και εγκαταστάσεις 6.1.3 ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ Η/Ε: ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ Για τον υπολογισμό της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας στον οδικό και δημοτικό φωτισμό χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία από τη ΔΕΗ, τα Εθνικά Ενεργειακά Ισοζύγια και το Εθνικό Πληροφοριακό Σύστημα για την Ενέργεια για το σύνολο των καταναλώσεων εντός του Δήμου Μονεμβασιάς. Έτσι, προκύπτει ότι η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας στον οδικό και δημοτικό φωτισμό το έτος 2011 ήταν 1.402.432 kwh. Σελίδα 29

6.1.4 ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ Η/Ε: ΟΙΚΙΑΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Για τον υπολογισμό της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας του οικιακού τομέα χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία από τη ΔΕΗ, τα Εθνικά Ενεργειακά Ισοζύγια, μελέτες του ΚΑΠΕ και το Εθνικό Πληροφοριακό Σύστημα για την Ενέργεια για το σύνολο των καταναλώσεων εντός του Δήμου Μονεμβασιάς. Έτσι, προκύπτει ότι η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας στον οικιακό τομέα το έτος 2011 ήταν 32.678.609 kwh. 6.1.5 ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ Η/Ε: ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ Για τον υπολογισμό της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας του τριτογενή τομέα (πλην βιομηχανίας) χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία από τη ΔΕΗ, τα Εθνικά Ενεργειακά Ισοζύγια, μελέτες του ΚΑΠΕ και το Εθνικό Πληροφοριακό Σύστημα για την Ενέργεια για το σύνολο των καταναλώσεων εντός του Δήμου Μονεμβασιάς. Έτσι, προκύπτει ότι η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας στον τριτογενή τομέα το έτος 2011 ήταν 22.532.052 kwh. 6.1.6 ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ Η/Ε: ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Για τον υπολογισμό της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας του βιομηχανικού τομέα, χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία από τη ΔΕΗ, τα Εθνικά Ενεργειακά Ισοζύγια, μελέτες του ΚΑΠΕ και το Εθνικό Πληροφοριακό Σύστημα για την Ενέργεια για το σύνολο των καταναλώσεων εντός του Δήμου Μονεμβασιάς. Έτσι, προκύπτει ότι η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας στον αγροτικό τομέα το έτος 2011 ήταν 2.849.325 kwh. 6.2 ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ 6.2.1 ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ Ο Δήμος Μονεμβασιάς είναι υπεύθυνος για την διαχείριση πολλών ενεργών και μη κτιρίων (διοίκησης, υπηρεσιών, αθλητικών εγκαταστάσεων, τεχνικών υπηρεσιών κτλ), λοιπών εγκαταστάσεων (οικίες, αποθήκες, αθλητικές εγκαταστάσεις, κοιμητήρια κτλ) και 38 ενεργών Σελίδα 30

σχολικών κτιρίων εντός των ορίων του. Το 2011 όλα τα δημοτικά κτίρια είχαν ως καύσιμο το πετρέλαιο για το σύστημα κεντρικής θέρμανσης και την ηλεκτρική ενέργεια (air condition). Στον πίνακα που ακολουθεί αναγράφονται οι συνολικές καταναλώσεις πετρελαίου για το έτος 2011 στο σύνολο των κτιρίων του Δήμου, καθώς επίσης και οι καταναλώσεις βενζίνης των χορτοκοπτικών και των αντλιοστάσιων του Δήμου. Βάσει των οδηγιών του Συμφώνου των Δημάρχων γίνεται η παραδοχή ότι στο τέλος κάθε περιόδου θέρμανσης (Μάιος) οι ετήσιες παραδόσεις πετρελαίου ισούνται με την ετήσια κατανάλωση πετρελαίου. Για την μετατροπή του όγκου καυσίμου σε ενέργεια θα χρησιμοποιηθούν οι συντελεστές μετατροπής των Οδηγιών του Συμφώνου των Δημάρχων (EMEP/EEA 2009, IPCC 2006): Καύσιμο 10,0 Συντελεστής μετατροπής (kwh/lt) Πετρέλαιο 10.0 Βενζίνη 9.2 Πίνακας: Συντελεστής μετατροπής όγκου πετρελαίου σε ενέργεια Δημοτικά κτίρια Κατανάλωση Πετρελαίου (lt) Κατανάλωση Βενζίνης (lt) Κατανάλωση (ΜWh) Διοίκηση - Υπηρεσίες 12.847-128,47 Σχολικά κτίρια 55.017-550,17 Χορτοκοπτικά - Αντλιοστάσια - 3.630 33,40 Σύνολο 2011 67.864 3.630 712,04 Πίνακας: Κατανάλωση πετρελαίου σε δημοτικά κτίρια/ εγκαταστάσεις 6.2.2 ΟΙΚΙΑΚΟΣ, ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Για τον υπολογισμό της συνολικής κατανάλωσης πετρελαίου του οικιακού, τριτογενή και βιομηχανικού (πλην αγροτικού) τομέα, χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία από προμηθευτές και τοπικούς παρόχους πετρελαίου, αφαιρώντας από το σύνολο τις καταναλώσεις των δημοτικών κτιρίων. Με πληροφορίες από τα Εθνικά Ενεργειακά Ισοζύγια, μελέτες του ΚΑΠΕ και το Εθνικό Πληροφοριακό Σύστημα για την Ενέργεια, υπολογίστηκε αναλογικά η κατανάλωση καυσίμου σε κάθε τομέα. Από τα παραπάνω προκύπτει ότι για το Δήμο Μονεμβασιάς η κατανάλωση πετρελαίου στον οικιακό τομέα το έτος 2011 ήταν 1.884.194 lt, για τον τριτογενή 207.608 lt, και Σελίδα 31

για την βιομηχανία 307.481 lt που αντιστοιχεί σε 18.841,94 ΜWh, 2.076,08 ΜWh και 3.074,81 MWh αντίστοιχα. Συγκεντρωτικά: Κατανάλωση Κατανάλωση (lt) (ΜWh) Οικιακός Τομέας 1.884.194 18.841,94 Τριτογενής Τομέας 207.608 2.076,08 Βιομηχανία 307.481 3.074,81 Σύνολο 2011 2.399.283 23.992,83 Πίνακας: Κατανάλωση πετρελαίου σε βιομηχανία, οικιακό και τριτογενή τομέα 6.3 ΞΥΛΟ 6.3.1 ΟΙΚΙΑΚΟΣ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Οι ανάγκες του Δήμου για ξυλεία (ως καύσιμη ύλη) καλύπτονται κυρίως με κλάδεμα των ελαιόδεντρων από τους ιδιώτες. Για τον υπολογισμό της κατανάλωσης ξύλου για θέρμανση στον οικιακό και βιομηχανικό τομέα (αφαιρώντας την κατανάλωση του αγροτικού τομέα), χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία από το Εθνικό Πληροφοριακό Σύστημα για την Ενέργεια, το οποίο αναπτύχθηκε και συντηρείται από το Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας. Σύμφωνα με το χάρτη Δυναμικού Βιομάζας του Συστήματος, η ποσότητα ξυλείας από το κλάδεμα των ελαιόδεντρων στα διαμερίσματα του Δήμου παρουσιάζεται στη συνέχεια: Σελίδα 32

Σχήμα: Ποσότητας βιομάζας από κλάδεμα ελαιόδεντρων στις περιοχές του Δήμου Σελίδα 33

Οι συντελεστές μετατροπής ξυλείας σε ενέργεια αντλήθηκαν από το άρθρο «Η ελιά και η παραγωγή ενέργειας από τα προϊόντα της». Πιο συγκεκριμένα: Προϊόν Θερμογόνος δύναμη (KWh/kg) Ελαιοκλαδέματα 3,7216 Συμπαγές ξύλο ελιάς Πυρηνόξυλο 4,3612 Πίνακας: Θερμογόνος δύναμη προϊόντων και παραπροϊόντων της ελιάς Στο Δήμο Μονεμβασίας, το 27,1% της παραγόμενης βιομάζας από ελαιόδενδρα χρησιμοποιείται για την θέρμανση κατοικιών, το 42,9% εξάγεται από τον Δήμο προς τα αστικά κέντρα και άλλους νομούς και το υπόλοιπο 30% καίγεται στα χωράφια, βάση στοιχείων το ΚΑΠΕ (Εθνικό Πληροφοριακό Σύστημα) για τις απαιτήσεις θερμικής ενέργειας και των στοιχείων προμήθειας πετρελαίου θέρμανσης των πρατηρίων της περιφέρειας του Δήμου. Έτσι, προκύπτει ότι για το Δήμο Μονεμβασιάς, η κατανάλωση ξύλου στον οικιακό τομέα το έτος 2011 ήταν 3.498,2 ton και για τον βιομηχανικό 1.617,2 ton, που αντιστοιχεί σε 14.137,8 MWh και 6.535,7 MWh αντίστοιχα, χρησιμοποιώντας ως θερμογόνο δύναμη την μέση τιμή των προαναφερθέντων, η οποία ισούται με: 4,0414 kwh/kg. Η ποσότητα ελαιοκλαδεμάτων που καίγεται στον αγρό, η οποία ισούται με 5.780 ton ή 25.371 ΜWh, δεν συνυπολογίστηκε στην παρούσα φάση, λόγω οδηγιών του Συμφώνου των Δημάρχων. Ισοδύναμα, έχουμε: Κατανάλωση Κατανάλωση (ton) (ΜWh) Οικιακός Τομέας 3.498,2 14.137,8 Βιομηχανικός Τομέας 1.617,2 6.535,7 Σύνολο 2011 5.115,4 20.673,5 Πίνακας: Ποσότητα βιομάζας και ενέργεια από κλάδεμα ελαιόδεντρων και παράγωγων στις περιοχές του Δήμου Σελίδα 34

7. ΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ Οι μεταφορές εντός του Δήμου Μονεμβασιάς θα χωριστούν σε δύο κατηγορίες: τα δημοτικά οχήματα και τα ιδιωτικά οχήματα κατοίκων και επισκεπτών του Δήμου. Δημόσιες μεταφορές δεν διατίθενται στην περιφέρεια του Δήμου, πλην των ιδιωτικών ΚΤΕΛ, που θα συμπεριληφθούν στις ιδιωτικές μεταφορές. Για την εκτίμηση των εκπομπών από τις μεταφορές εντός του Δήμου θα χρησιμοποιηθούν, κατά περίπτωση, στοιχεία του Δήμου και στοιχεία ή στατιστικά από πηγές του ΚΑΠΕ ΥΠΕΚΑ και της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής. 7.1 ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ Ο Δήμος Μονεμβασιάς διατηρεί στόλο οχημάτων για τις υπηρεσίες του και για τον οποίο γίνεται η παραδοχή (όπως προκύπτει και από το είδος και προφίλ χρήσης των οχημάτων) ότι διανύουν εντός των ορίων του Δήμου το σύνολο των χιλιομέτρων τους. Στον ακόλουθο πίνακα καταγράφονται οι κατηγορίες οχημάτων του Δήμου και οι υπολογιζόμενες καταναλώσεις καυσίμου για το έτος αναφοράς. Για την μετατροπή του όγκου καυσίμου σε ενέργεια θα χρησιμοποιηθούν οι συντελεστές μετατροπής των Οδηγιών του Συμφώνου των Δημάρχων (EMEP/EEA 2009, IPCC 2006): Καύσιμο Συντελεστής μετατροπής (kwh/lt) Βενζίνη 9,2 Πετρέλαιο 10,0 Πίνακας: Συντελεστής μετατροπής όγκου καυσίμων σε ενέργεια Σελίδα 35

ΔΗΜΟΣ ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑΣ ΣΤΟΛΟΣ ΟΧΗΜΑΤΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΣΩΠΟΥ α/α Περιγραφή Εργοστάσιο κατασκευής/μοντέλο Κατηγορία 1 ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΟΦΟΡΟ MERCEDES 1523 Καθαριότητα 2 ΗΜΙΦΟΡΤΗΓΟ 4Χ4 MAZDA B 2600 Ύδρευση 3 ΗΜΙΦΟΡΤΗΓΟ 4Χ4 FORD Διοικητική 4 ΕΠΙΒΑΤΙΚΟ HYUNDAI ATOS PRIME Διοικητική - ΒΟΗΘΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΖΑΡΑΚΑ α/α Περιγραφή Εργοστάσιο κατασκευής/ Μοντέλο Κατηγορία 1 ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΟΦΟΡΟ MERCEDES 1018 Καθαριότητα 2 ΗΜΙΦΟΡΤΗΓΟ 4Χ4 MAZDA B 2600 Διοικητική 3 ΗΜΙΦΟΡΤΗΓΟ 4Χ4 MITSUBISHI L 200 Διοικητική 4 ΦΟΡΤΗΓΟ IVECO Spa Οδοποιία-τεχνικά έργα 5 ΕΚΣΚΑΦΕΑΣ-ΦΟΡΤΩΤΗΣ HIDROMEK HMK 102 S Οδοποιία-τεχνικά έργα 6 ΕΠΙΒΑΤΙΚΟ HYUNDAI MATRIX Διοικητική - ΒΟΗΘΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ α/α Περιγραφή ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑΣ Εργοστάσιο κατασκευής/ Μοντέλο Κατηγορία 1 ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΟΦΟΡΟ DAIMLER CHRYSL 1823 Καθαριότητα 2 ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΟΦΟΡΟ DAIMLER CHRYSL 932 Καθαριότητα 3 ΦΟΡΤΗΓΟ IVECO MAGIRUS 0781 Οδοποιία-τεχνικά έργα 4 ΦΟΡΤΗΓΟ MAZDA B2500 RAPCAB Ύδρευση 5 ΕΠΙΒΑΤΙΚΟ HYUNDAY MATRIX Διοικητική - ΒΟΗΘΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ 6 ΕΠΙΒΑΤΙΚΟ SSANG YONG Διοικητική-ΔΗΜΟΤ. ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ 7 ΔΙΚΥΚΛΟ TAIWAN GOLDEM B Ύδρευση 8 ΜΗΧΑΝΟΚΙΝΗΤΟ ΟΧΗΜΑ 9 ΕΚΣΚΑΦΕΑΣ-ΦΟΡΤΩΤΗΣ RCM - RONDA FIAT- HITACHI FP 200/2-4PS Καθαριότητα Οδοποιία-τεχνικά έργα 10 ΕΚΣΚΑΦΕΑΣ-ΦΟΡΤΩΤΗΣ JCB 3CX4 Οδοποιία-τεχνικά έργα Σελίδα 36

α/α Περιγραφή ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΒΟΙΩΝ Εργοστάσιο κατασκευής/ Μοντέλο Κατηγορία 1 ΕΠΙΒΑΤΙΚΟ 4Χ4 SUZUKI JIMMY Ύδρευση 2 ΦΟΡΤΗΓΟ ΑΝΟΙΚΤΟ TOYOTA HILUX Ύδρευση 3 ΦΟΡΤΗΓΟ ΑΝΟΙΚΤΟ 4Χ4 MAZDA B 2600 Ύδρευση 4 ΦΟΡΤΗΓΟ IVECO Spa Ύδρευση 5 ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΟΦΟΡΟ MERCEDES -815 Καθαριότητα 6 ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΟΦΟΡΟ MERCEDES -1523 Καθαριότητα 7 ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΟΦΟΡΟ ΜΑΝ -280 Καθαριότητα 8 ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΟΦΟΡΟ MERCEDES - 1829 Καθαριότητα 9 ΦΟΡΤΗΓΟ MERCEDES -1619 Καθαριότητα 10 ΕΚΣΚΑΦΕΑΣ-ΦΟΡΤΩΤΗΣ JBC 3CX Ύδρευση 11 ΓΕΩΡΓΙΚΟΣ ΕΛΚΥΣΤΗΡΑΣ LAMBORGHINI Καθαριότητα 12 ΟΧΗΜΑ RENAULT Καθαριότητα 13 ΕΚΣΚΑΦΕΑΣ-ΦΟΡΤΩΤΗΣ FIAT-KOBELCO Οδοποιία-τεχνικά έργα 14 ΙΣΩΠΕΔΩΤΗΣ ΓΑΙΩΝ (ΓΚΡΕΪΝΤΕΡ) HBM-NOBAS Οδοποιία-τεχνικά έργα 15 ΛΕΩΦΟΡΕΙΟ FIAT-ΙVECO Διοικητική 16 ΕΠΙΒΑΤΙΚΟ 4Χ4 SUZUKI VITARA Διοικητική 17 ΥΔΡΟΦΟΡΟ ΟΧΗΜΑ DAF Προς απόσυρση 18 ΑΠΟΡΡΙΜΑΤΟΦΟΡΟ MERCEDES Εκτός λειτουργίας ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΜΟΛΑΩΝ α/α Περιγραφή Εργοστάσιο κατασκευής/ Μοντέλο Κατηγορία 1 ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΟΦΟΡΟ MERCEDES 1314 Καθαριότητα 2 ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΟΦΟΡΟ MERCEDES - 814 Καθαριότητα 3 ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΟΦΟΡΟ IVECO 190 EL25 Καθαριότητα 4 ΦΟΡΤΗΓΟ FORD WERKE Ύδρευση 5 ΦΟΡΤΗΓΟ FIAT IVECO Οδοποιία-τεχνικά έργα 6 ΗΜΙΦΟΡΤΗΓΟ FORD RANGER 4x4 Ύδρευση 7 ΕΠΙΒΑΤΙΚΟ SUBARU FORESTER Διοικητική 8 ΕΚΣΚΑΦΕΑΣ KOMATSU - WB93R-2 Οδοποιία-τεχνικά έργα 9 ΕΚΣΚΑΦΕΑΣ JCB - 4CX Ύδρευση 10 ΓΚΡΕΪΝΤΕΡ HBM-NOBAS Οδοποιία-τεχνικά έργα 11 ΣΑΡΩΘΡΟ AEBI MFH AG - 5000 Καθαριότητα 12 ΦΟΡΤΗΓΟ MITSUBISHI CANTER ΚΑΛΑΘΟΦΟΡΟ Καθαριότητα-ηλεκτροφ 13 ΔΙΚΥΚΛΟ YAMAHA Πίνακας: Κατανάλωση ανά δημοτικό όχημα (2011) Σελίδα 37

Αριθμός οχημάτων Καύσιμο Συνολική κατανάλωση (lt) Συνολική κατανάλωση (ΜWh) 12 Βενζίνη 8.743 80,44 41 Πετρέλαιο 147.965 1.479,65 Πίνακας: Κατανάλωση ανά τύπο καυσίμου από δημοτικά οχήματα (2011) 7.2 ΙΔΙΩΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ Για τον υπολογισμό των εκπομπών CO 2 από τις μεταφορές (πλην δημοτικών οχημάτων) χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία από προμηθευτές και πρατήρια καυσίμων της περιοχής, αφαιρώντας την κατανάλωση των οχημάτων του δημοτικού στόλου και του αγροτικού τομέα, με την παραδοχή ότι το σύνολο το καυσίμων από τα πρατήρια καταναλώθηκε εντός της περιφέρειας του Δήμου, αντισταθμίζοντας με αυτόν τον τρόπο, τις καταναλώσεις από τις εισαγόμενες στον Δήμο μεταφορές (εμπορικά φορτηγά, επισκέπτες κτλ). Από τα στοιχεία προκύπτει ότι, κατά το έτος αναφοράς (2011), στον Δήμο Μονεμβασιάς καταναλώθηκαν: Καύσιμο Συνολική κατανάλωση (lt) Συνολική κατανάλωση (ΜWh) Βενζίνη 6.449.076 59.331,50 Πετρέλαιο 4.559.159 45.591,59 Πίνακας: Κατανάλωση ανά τύπο καυσίμου από δημοτικά οχήματα (2011) Σελίδα 38

Πετρέλαιο Ηλεκτρική Ενέργεια 8. ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΣΥΝΟΛΙΚΩΝ ΕΚΠΟΜΠΩΝ CO 2 ΣΤΟ ΕΤΟΣ ΑΝΑΦΟΡΑΣ Μετά τον υπολογισμό των ενεργειακών καταναλώσεων ανά τομέα που έχει συμπεριληφθεί στο Σχέδιο Δράσης για την Αειφόρο Ενέργεια, οι εκπομπές CO 2 θα αθροιστούν για να υπολογιστεί η συνολική Βασική Απογραφή Εκπομπών του Δήμου Μονεμβασιάς. Για τον υπολογισμό θα χρησιμοποιηθούν οι τυπικοί μέσοι εθνικοί συντελεστές εκπομπών CO 2 όπως αυτοί υπολογίζονται από το IPCC (2006) και την Eurelectric (2005) και περιέχονται στις οδηγίες του Συμφώνου των Δημάρχων. Για τις πηγές τελικής κατανάλωσης ενέργειας που αναγνωρίστηκαν, οι συντελεστές είναι: Μορφή ενέργειας Συντελεστής εκπομπών (tco 2 /MWh) Ηλεκτρική ενέργεια 1,149 Πετρέλαιο 0,259 Βενζίνη 0,249 Ξύλο 0,302 Πίνακας: Τυπικοί συντελεστές εκπομπών CO 2 Η συνολική κατανάλωση ενέργειας ανά τύπο τελικής ενέργειας και οι εκπομπές CO 2 που αντιστοιχούν σε αυτήν, σύμφωνα με τις προηγούμενες παραγράφους είναι: Τομέας κατανάλωσης Ποσότητα ενέργειας (MWh) Εκπομπές CO 2 (tco 2 ) Δημοτικά κτίρια κτλ 4.042,57 4.644,92 Δημοτικός φωτισμός 1.402,43 1.611,39 Οικιακός τομέας 32.678,61 37.547,72 Τριτογενής τομέας 22.532,05 25.889,33 Βιομηχανία 2.849,33 3.273,88 Δημοτικά κτίρια 678,64 175,77 Οικιακός τομέας 18.841,94 4.880,06 Τριτογενής τομέας 2.076,08 537,70 Βιομηχανία 3.074,81 796,38 Δημοτικά οχήματα 1.479,65 383,23 Ιδιωτικά οχήματα 45.591,59 11.808,22 Σελίδα 39

ΑΠΕ Ξύλο Βενζίνη Δημοτικά οχήματα 80,44 20,03 Ιδιωτικά οχήματα 59.331,50 14.773,54 Οικιακός τομέας 14.137,80 4.269,62 Βιομηχανία 6.535,70 1.973,78 Σύνολο 2011 215.333,14 112.585,57,44 Πίνακας: Συνολική κατανάλωση τελικής ενέργειας και Βασική Απογραφή Εκπομπών Από την τελική απογραφή των εκπομπών, θα αφαιρεθεί η ποσότητα ρύπων που εξοικονομείται από την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από εγκαταστάσεις ΑΠΕ, η οποία αναγράφεται στον παρακάτω πίνακα: Τομέας παραγωγής Ποσότητα ενέργειας (MWh) Εκπομπές CO 2 (tco 2 ) Φωτοβολταϊκά Πάρκα 9.848,32-11.315,72 Φωτοβολταϊκά Στις Στέγες 435,55-500,45 Α/Γ 54.145,00-62.212,61 Σύνολο 2011 64.428,87-74.028,78 Πίνακας: Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από μονάδες ΑΠΕ Συνοψίζοντας τους παραπάνω πίνακες, προκύπτει η συνολική κατανάλωση ενέργειας και οι συνολικές εκπομπές CO 2 του Δήμου Μονεμβασιάς για το έτος αναφοράς 2011. Συγκεκριμένα: Δήμος Μονεμβασιάς Ποσότητα ενέργειας (ΜWh) Εκπομπές CO 2 (tco 2 ) 144.368,57 38.556,79 Πίνακας: Συνολική κατανάλωση ενέργειας (πλην Α.Π.Ε.) και Απογραφή Εκπομπών 2011 Με την συνεισφορά των Α.Π.Ε. στο ενεργειακό ισοζύγιο του Δήμου για το έτος 2011, παρατηρείται μείωση των εκπομπών ρύπων της τάξης του 65,75%, ποσοστό αρκετά υψηλό το οποίο έπεται να αυξηθεί το έτος 2012 και το τρέχον 2013. Σελίδα 40

Η σχετική συνεισφορά κάθε τομέα στις συνολικές εκπομπές της Βασικής Απογραφής Εκπομπών φαίνεται στο επόμενο διάγραμμα: Γράφημα: Εκπομπές CO 2 στον Δήμο Μονεμβασιάς ανά τομέα δραστηριότητας (2011) Σελίδα 41

Γράφημα: Εκπομπές CO 2 Δήμου Μονεμβασιάς ανά δημοτικό τομέα δραστηριότητας (2011) Πέρα από τις συνολικές δημοτικές εκπομπές, παρακάτω παρατίθεται αναλυτική παρουσίαση της συνεισφοράς κάθε τομέα και περιοχής, στις ενεργειακές καταναλώσεις. Αξίζει να παρατεθεί όμως, μια σύγκριση του οικιακού τομέα, με την μεγαλύτερη ενεργειακή κατανάλωση, μεταξύ του Δήμου και της Ελληνικής περιφέρειας. Σελίδα 42

Γράφημα: Σύγκριση της ενεργειακής κατανάλωσης του οικιακού τομέα, μεταξύ Δήμου Μονεμβασιάς και Ελλάδας Παρατηρείται πως ποσοστιαία, η κατανάλωση του οικιακού τομέα του Δήμου, κινείται σε διαφορετικά επίπεδα από τα εθνικά, με αναλογικά αυξημένη την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας και βιομάζας και μειωμένη την χρήση πετρελαίου. Αυτή η στατιστική διαφορά μπορεί να οφείλεται εν μέρει στην χρήση βιομάζας για έναντι του πετρελαίου θέρμανσης (~3%) και στην χρήση εναλλακτικών τρόπων θέρμανσης με χρήση ηλεκτρικής ενέργειας (~11%). Μια δεύτερη εκτίμηση είναι η ύπαρξη αρκετών παλιών κατοικιών, οι οποίες είναι ενεργοβόρες ως προς την ηλεκτρική και θερμική ενέργεια. Σελίδα 43

8.1 ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ Όσο αναφορά τον δημοτικό τομέα, η συνεισφορά κάθε τομέα στην κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας, παρουσιάζεται στα παρακάτω γραφήματα: Γράφημα: Κατανάλωση Η/Ε Δήμου Μονεμβασιάς ανά δημοτικό τομέα δραστηριότητας (2011) Είναι φανερό, ότι την μεγαλύτερη κατανάλωση Η/Ε στο δημοτικό τομέα και επομένως και εκπομπή ρύπων, έχουν τα αντλιοστάσια και ο οδικός φωτισμός, τομείς οι οποίοι είναι υψηλής προτεραιότητας για την μείωση των εκπομπών CO 2. Στο σύνολο του Δήμου, η κατανάλωση Η/Ε ανά τομέα, παρουσιάζεται στο παρακάτω πίνακα και γράφημα: Οικιακός Τομέας kwh Τριτογενής Τομέας kwh Βιομηχανία kwh Δημοτικά Κτίρια kwh Δημοτικός Φωτισμός kwh Αντλιοστάσια kwh ΝΠΔΔ kwh 32.678.609 22.532.052 2.849.325 2.169.256 1.402.432 1.615.208 258.110 Πίνακας: Κατανάλωση Η/Ε Δήμου Μονεμβασιάς ανά τομέα (2011) Σελίδα 44

Γράφημα: Κατανάλωση Η/Ε Δήμου Μονεμβασιάς ανά τομέα (2011) Παρατηρείται, η μεγαλύτερη κατανάλωση Η/Ε από τον οικιακό τομέα με ποσοστό 51,5%, ακολουθεί ο τριτογενής με 35,5%, η βιομηχανία με 4,5% και μετά οι δημοτικές καταναλώσεις: κτιρίων (3,42%), αντλιοστάσιων (2,54%) και φωτισμού (2,21%). Παρακάτω παρατίθεται αναλυτικά σε μορφή πίνακα και γραφήματος η συνολική κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας των δημοτικών διαμερισμάτων (πρώην κοινοτήτων) του Δήμου Μονεμβασιάς και των τομέων κατανάλωσης, βάση στοιχείων από την ΔΕΗ, για το έτος αναφοράς. Σελίδα 45

ΔΔ Ενέργεια (kwh) ΜΟΛΑΟΙ 13.123.716 ΑΓΓΕΛΩΝΑΣ 1.073.232 ΑΓ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ 2.372.752 ΑΓ. ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 1.001.356 ΑΓ. ΙΩΑΝΝΗΣ 1.478.203 ΑΓ. ΝΙΚΟΛΑΟΣ 1.945.712 ΑΓ. ΑΠΟΣΤΟΛΟΙ 2.731.531 ΑΝΩ ΚΑΣΤΑΝΕΑ 48.347 ΑΣΩΠΟΣ 10.821.074 ΒΕΛΑΝΙΔΙΕΣ 488.860 ΒΕΛΙΕΣ 1.783.220 ΔΑΙΜΟΝΙΑ 1.522.242 ΕΛΑΙΑ 2.009.542 ΕΛΙΚΑ 1.855.780 ΕΛΛΗΝΙΚΟ 430.783 ΙΕΡΑΚΑΣ 492.148 ΚΑΜΠΟΣ 1.706.249 ΚΑΤΩ ΚΑΣΤΑΝΕΑ 157.320 ΚΟΥΠΙΑ 443.313 ΚΥΠΑΡΙΣΣΙ 1.409.068 ΛΑΜΠΟΚΑΜΠΟΣ 172.140 ΛΑΧΙΟΝ 840.797 ΛΙΡΑ 407.327 ΜΕΣΟΧΩΡΙ 546.254 ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ 1.810.967 ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ 7.037.408 ΝΕΑΠΟΛΗ 9.922.927 ΝΟΜΙΑ 2.263.137 ΠΑΚΙΑ 3.267.798 ΠΑΝΤΑΝΑΣΣΑ 702.522 ΠΑΠΑΔΙΑΝΙΚΑ 1.101.355 ΡΕΙΧΙΑ 1.174.868 ΣΥΚΙΑ 3.847.322 ΤΑΛΑΝΤΑ 538.478 ΦΑΡΑΚΛΟ 74.748 ΦΟΙΝΙΚΙ 547.003 ΧΑΡΑΚΑΣ 213.198 ΣΥΝΟΛΟ 81.362.697 Πίνακας: Κατανάλωση Η/Ε του Δήμου Μονεμβασιάς aνά τοπική κοινότητα (2011) Σελίδα 46

Γράφημα: Κατανάλωση Η/Ε Δήμου Μονεμβασιάς ανά τοπική κοινότητα (2011) Σελίδα 47

Συγκρίνοντας τις καταναλώσεις ανά τομέα, παρατίθεται σύγκριση του Δήμου με την κατανάλωση ανά τομέα στην Ελληνική περιφέρεια, στην περιφέρεια Πελοποννήσου και στην περιφέρεια Λακωνίας. Γράφημα: Σύγκριση της κατανάλωσης Η/Ε του Δήμου Μονεμβασιάς ανά τομέα, με την Λακωνία, Πελοπόννησο, Ελλάδα Από τα συγκριτικά αποτελέσματα, παρατηρείται πως η κατανάλωση Η/Ε στον οικιακό τομέα και στον οδικό φωτισμό, αναλογικά, είναι ελαφρώς μεγαλύτερη στην Πελοπόννησο-Λακωνία- Δήμος Μονεμβασιάς συγκριτικά με τον μέσο όρο της Ελλάδος. Στον τριτογενή τομέα και στις δημόσιες και δημοτικές αρχές, η κατανάλωση είναι σχετικιστικά αυξημένη, αγγίζοντας 5-7% και 1,5-2% διαφορά αντίστοιχα. Αντίθετα, μικρότερη είναι η κατανάλωση Η/Ε της βιομηχανίας συγκριτικά με το σύνολο της Ελλάδας και της Λακωνίας μιας και ο τομέας αυτός δεν είναι τόσο ανεπτυγμένος στην περιοχή. Από το 2010, παρουσιάστηκε μεγάλο ενδιαφέρον προς την εγκατάσταση συστημάτων ΑΠΕ στην περιφέρεια του Δήμου. Η συνολική εγκατεστημένη ισχύς το 2011 ήταν 29.110,65 kw ή ~29,1ΜW. Η συνεισφορά της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας στο ενεργειακό ισοζύγιο του Δήμου για τους εξεταζόμενους τομείς του ΣΔΑΕ, είναι η παρακάτω: Σελίδα 48

Η/Ε ΤΟΜΕΩΝ ΕΞΕΤΑΣΗΣ ΣΔΑΕ 2011 kwh Καταναλισκόμενη Η/Ε -923.878 Παραγόμενη Η/Ε 64.428.870 ΣΥΝΟΛΟ 63.504.992 Πίνακας: Κατανάλωση Η/Ε και παραγωγή Η/Ε από Α.Π.Ε. Δήμου Μονεμβασιάς, για τους εξεταζόμενους τομείς (2011) Γράφημα: Μερίδιο κατανάλωσης Η/Ε από συμβατικά καύσιμα και Α.Π.Ε. του Δήμου Μονεμβασιάς, για τους εξεταζόμενους τομείς (2011) Η/Ε ΤΟΜΕΩΝ ΕΞΕΤΑΣΗΣ ΣΔΑΕ 2011 kwh Καταναλισκόμενη Η/Ε 16.933.827 Παραγόμενη Η/Ε 64.428.870 ΣΥΝΟΛΟ 81.362.697 Πίνακας: Συνολική κατανάλωση Η/Ε και παραγωγή Η/Ε από Α.Π.Ε. Δήμου Μονεμβασιάς (2011) Σελίδα 49

Γράφημα: Μερίδιο κατανάλωσης Η/Ε από συμβατικά καύσιμα και Α.Π.Ε. του Δήμου Μονεμβασιάς (2011), για τους εξεταζόμενους τομείς Από το σύνολο της καταναλισκόμενης Η/Ε ενέργειας στο Δήμο, το 79,19%, προέρχεται από Α.Π.Ε. Αυτό είναι πολύ σημαντικό, αφού το ποσοστό αυτό επιφέρει σημαντική μείωση στο σύνολο των ρύπων, που θα είχαν εκπεμφθεί στην περίπτωση χρήσης Η/Ε από συμβατικά καύσιμα. Γράφημα: Συγκριτικό διάγραμμα παραγόμενης και καταναλισκόμενης Η/Ε στους εξεταζόμενους και μη τομείς του Δήμου Μονεμβασιάς (2011) Σελίδα 50

8.2 ΟΡΥΚΤΑ ΚΑΥΣΙΜΑ Παρακάτω παρατίθενται κάποια συγκεντρωτικά στατιστικά αποτελέσματα της απογραφής, για την κατανάλωση ορυκτών καυσίμων εντός των ορίων του Δήμου και συγκεκριμένα βενζίνης και πετρελαίου (κίνησης & θέρμανσης). Τα στατιστικά δεδομένα αφορούν τις καταναλώσεις των δημοτικών κτιρίων, δημοτικών και ιδιωτικών οχημάτων (μεταφορών), συγκριτικά διαγράμματα μεταξύ τομέων εξέτασης καθώς επίσης και μεταξύ του Δήμου και του συνόλου της Ελλάδος. Γράφημα: Κατανάλωση καυσίμων Δήμου Μονεμβασιάς (2011) Σελίδα 51

Γράφημα: Κατανάλωση καυσίμων δημοτικού τομέα (2011) Γράφημα: Κατανάλωση ορυκτών καυσίμων ανά τομέα του Δήμου Μονεμβασιάς (2011) Σελίδα 52

Βενζίνη 5,58% Πετρέλαιο 94,42% Γράφημα: Κατανάλωση καυσίμων των δημοτικών οχημάτων [lt] (2011) Γράφημα: Κατανάλωση καυσίμων στο τομέα των μεταφορών [lt] (2011) Σελίδα 53

Γράφημα: Σύγκριση της κατανάλωσης ορυκτών καυσίμων του Δήμου Μονεμβασιάς με την Ελλάδα Συγκρίνοντας την κατανάλωση καυσίμου του Δήμου Μονεμβασιάς με την συνολική κατανάλωση στην Ελλάδα, παρατηρείται μικρή ποσοστιαία διαφορά, η οποία είναι μη αναμενόμενη, μιας και ο τομείς των μεταφορών και της βιομηχανίας, που αποτελούν μεγάλο μερίδιο στην κατανάλωση πετρελαίου, δεν είναι τόσο έντονοι στην περιφέρεια του Δήμου. Δεδομένου ότι στην κατηγορία του πετρελαίου συμπεριλαμβάνεται και ο αγροτικός τομέας, ο οποίος εμφανίζει έντονη δραστηριότητα, πιθανόν να αντισταθμίζει την όποια ποσοστιαία διαφορά βενζίνης πετρελαίου προκύπτει. 8.3 ΞΥΛΟ Παρακάτω παρατίθενται κάποια συγκεντρωτικά στατιστικά αποτελέσματα της απογραφής, για την καύση προϊόντων ξύλου, εντός των ορίων του Δήμου και συγκεκριμένα ελιάς (συμπαγές ξύλο κορμού και ελαιοκλαδέματα). Τα στατιστικά δεδομένα αφορούν τις καταναλώσεις του οικιακού και βιομηχανικού τομέα, μιας και είναι οι αποκλειστικοί τομείς κατανάλωσης (ο αγροτικός τομέας δεν συμπεριλαμβάνεται στους τομείς εξέτασης του ΣΔΑΕ). Στις μετρήσεις αυτές, δεν Σελίδα 54

συμπεριλαμβάνεται το 30% της παραγόμενης βιομάζας από τα ελαιόδεντρα, θεωρώντας ότι καίγεται στα χωράφια και δεν χρησιμοποιείται για την παραγωγή θερμικής ενέργειας. Γράφημα: Κατανάλωση ξύλου (και προϊόντων) Δήμου Μονεμβασιάς ανά εξεταζόμενο τομέα (2011) Σελίδα 55

ΜΕΡΟΣ Γ' ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΚΑΙ ΜΕΤΡΑ ΕΩΣ ΤΟ 2020 - ΜΕΤΡΑ, ΔΡΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΠΙΔΙΩΞΕΙΣ Σελίδα 56

9. ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ 9.1 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Ο τομέας των δημοτικών κτιρίων είναι από αυτούς στους οποίους ο Δήμος έχει πλήρη ευελιξία να εφαρμόσει προγράμματα εξοικονόμησης ενέργειας και ανάπτυξης συστημάτων ΑΠΕ ώστε να επιτύχει σημαντική αναλογικά μείωση των εκπομπών CO 2. Ο Δήμος Μονεμβασιάς έχει ήδη αρχίσει να ενσωματώνει βιοκλιματικά πρότυπα στα υπό μελέτη, ανακατασκευή και ανέγερση κτίριά του («Τουριστικό περίπτερο», «Μουσείο ναυτικής παράδοσης Βάτικων» κ.α.) και παρακολουθεί τις τάσεις της Ευρωπαϊκής νομοθεσίας, η οποία θα απαιτήσει, σταδιακά, από το 2018 την ανέγερση ή μετατροπή των δημόσιων κτιρίων σε κτίρια σχεδόν μηδενικής ενέργειας και εκπομπών CO 2. Επιπλέον, αναγνωρίζει την μεγάλη σημασία των δημόσιων κτιρίων ως παράδειγμα προς τους πολίτες για την υιοθέτηση των πολιτικών και πρακτικών της αειφόρου ανάπτυξης. Σελίδα 57

9.2 ΔΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ 9.2.1 ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ #1 Περιγραφή Κωδικός δράσης ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ #1 Χρόνος υλοποίησης 2013-2015 Άμεσο κόστος 12.000 Πηγή χρηματοδότησης Επιθεώρηση κτιρίων και εγκαταστάσεων του Δήμου, ενεργειακή πιστοποίησή τους και προμελέτη εξοικονόμησης ενέργειας Κόστος δράσης Ίδιοι πόροι / Εθνικά προγράμματα Όφελος εφαρμογής Ενεργειακό - Περιβαλλοντικό - Οικονομικό - Αξιολόγηση - Σχόλια Στην περίπτωση που η ενεργειακή επιθεώρηση συνοδεύεται από παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας, το ενεργειακό πιστοποιητικό θα εκδοθεί μετά τις παρεμβάσεις ώστε να πιστοποιηθεί η αναβάθμιση του κτιρίου. Εκτιμάται ένα μέσο κόστος 1.500 ανά κτίριο για 8 κτίρια. Το πρώτο βήμα για την ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων του Δήμου αποτελεί η επιθεώρησή τους, βάσει του θεσμικού πλαισίου του ΚΕΝΑΚ, ώστε τα κτίρια να πιστοποιηθούν και να πραγματοποιηθεί προμελέτη των παρεμβάσεων εξοικονόμησης ενέργειας σε αυτά. Σε αυτό το στάδιο θα υπολογιστεί και το ακριβές κόστος για τις παρεμβάσεις κάθε κτιρίου. Με κριτήρια του Δήμου, επιλέχθηκαν τα παρακάτω δημοτικά κτίρια και εγκαταστάσεις: Δημαρχείο Ασωπού Μαθητική εστία Μολάων Γυμνάσιο Μολάων Γυμνάσιο Μονεμβασιάς Γυμνάσιο Νεάπολης Δημαρχείο Μολάων Δημοτικό στάδιο Μολάων Δημοτικό στάδιο Νεάπολης Σελίδα 58

9.2.2 ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ #2 Κωδικός δράσης ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ #2 Περιγραφή Χρόνος υλοποίησης 2013-2020 Άμεσο κόστος 573.300 Πηγή χρηματοδότησης Υλοποίηση παρεμβάσεων εξοικονόμησης ενέργειας στα δημοτικά κτίρια Κόστος δράσης Ίδιοι πόροι/ Εθνικά προγράμματα Όφελος εφαρμογής Ενεργειακό Περιβαλλοντικό Οικονομικό Ηλεκτρική ενέργεια: 25.723 kwh/έτος Θερμική ενέργεια: 91.500 kwh/έτος 53,3 tc0 2 /έτος Ο Δήμος θα εξοικονομήσει το ισοδύναμο κόστος - kwh/έτος ηλεκτρικής ενέργειας και - lt/έτος πετρελαίου Αξιολόγηση - Σχόλια Για τον υπολογισμό της εξοικονόμησης σε κάθε κτίριο έχει υπολογιστεί ο συνολικός συντελεστής εξοικονόμησης σε θερμική (πετρέλαιο) και ηλεκτρική ενέργεια ώστε να υπολογιστεί η μειωμένη κατανάλωση (και κατά συνέπεια οι μειωμένες εκπομπές CO 2 ) μετά τις παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας. Έχει γίνει εκτίμηση του συνολικού κόστους της δράσης για λόγους συνέπειας με το πρότυπο του ΣΔΑΕ. Το ακριβές κόστος θα υπολογιστεί ανά κτίριο κατά την υλοποίηση της δράσης ΔΚΤΙ1. Ο Δήμος Μονεμβασιάς είναι υπεύθυνος για την λειτουργία και συντήρηση ενός αριθμού κτιρίων με ποικίλες χρήσεις, αριθμό εργαζομένων και χρηστών, ενεργειακών αναγκών, κτλ. Επιπλέον, τα κτίρια αυτά είναι κατασκευασμένα σε ένα μεγάλο χρονικό εύρος, με διαφορετικές τεχνικές και υλικά και έχουν διαφορετικά ιστορικά συντήρησης. Προκειμένου, στα πλαίσια του ΣΔΑΕ, να σχηματοποιηθεί ένα πρώτο σχέδιο ενεργειακής αναβάθμισης όλων των κτιρίων του Δήμου, πραγματοποιήθηκε συνοπτικός ενεργειακός έλεγχος και εκτιμήθηκε το κατά πόσο κάθε κτίριο πρέπει να προκριθεί για κάθε μία από τις παρεμβάσεις ενεργειακής αναβάθμισης που ο Δήμος θεωρεί σημαντικές. Σε κάθε περίπτωση, κατά την δράση ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ #1 θα εκτιμηθούν και τεκμηριωθούν οι ακριβείς παρεμβάσεις, κόστος και όφελος που χρειάζονται/ αποδίδουν για κάθε κτίριο. Οι Σελίδα 59

παρεμβάσεις που θεωρείται ότι θα οδηγήσουν σε σημαντικές εξοικονομήσεις είναι: o Αντικατάσταση καυστήρα πετρελαίου με νέο ή με αντλία θερμότητας αέρα νερού ή με καυστήρα βιομάζας (μείωση 17%, 55% και 100% αντίστοιχα στις εκπομπές CO 2 ) o Αντικαταστάσεις και παρεμβάσεις στα συστήματα θέρμανσης, ψύξης και παραγωγής ζεστού νερού χρήσης προκειμένου να αυξηθεί η απόδοσή τους και να επιτευχθεί εξοικονόμηση ενέργειας (εξοικονόμηση 15% σε θερμική/ ηλεκτρική ενέργεια) o Τοποθέτηση θερμοστατικών βαλβίδων και βαλβίδων αντιστάθμισης στα θερμαντικά σώματα (εξοικονόμηση 8% σε θερμική ενέργεια) o Αντικατάσταση κουφωμάτων (με νέα, διπλού υαλοπίνακα) σε όσα κτίρια έχουν κουφώματα μονού υαλοπίνακα (εξοικονόμηση 10-28% σε θερμική ενέργεια) o Ενεργειακή αναβάθμιση κελύφους κτιρίων (προσθήκη μόνωσης), ειδικά όσων έχουν ανεγερθεί πριν το 1980 και εγκατάσταση παθητικών στοιχείων αερισμού και σκίασης στο κέλυφος (εξοικονόμηση 28-36% σε θερμική ενέργεια) o Ολοκλήρωση αντικατάστασης λαμπτήρων του λειτουργικού φωτισμού όλων των κτιρίων με νέους, εξοικονόμησης ενέργειας και εγκατάσταση αυτοματισμών φωτισμού (π.χ. αισθητήρες κίνησης, χρονοδιακόπτες, αξιοποίηση φυσικού φωτισμού, κτλ - εξοικονόμηση 8-10% σε ηλεκτρική ενέργεια) o Αντικατάσταση λαμπτήρων του ειδικού φωτισμού όλων των κτιρίων/ εγκαταστάσεων του Δήμου με νέους, μεγαλύτερης απόδοσης (π.χ. σε ανοιχτά γήπεδα - εξοικονόμηση έως και 60% σε ηλεκτρική ενέργεια φωτισμού) o Εγκατάσταση ηλιακών συστημάτων για παραγωγή ζεστού νερού χρήσης (εξοικονόμηση 35% σε ηλεκτρική ενέργεια) o Αντικατάσταση των μαγνητικών ballast των συστημάτων φωτισμού με λάμπες φθορίου, με ηλεκτρονικών (εξοικονόμηση 25% σε ηλεκτρική ενέργεια φωτισμού) Στον πίνακα που ακολουθεί φαίνονται τα αποτελέσματα του προκαταρκτικού ελέγχου των κτιρίων του Δήμου Μονεμβασιάς και οι παρεμβάσεις που προτείνονται για κάθε ένα: Σελίδα 60

Αθλητικές Εγκαταστάσεις Δημοτικά Κτίρια ΚΤΙΡΙΟ ΔΗΜΑΡΧΕΙΟ ΑΣΩΠΟΥ ΜΑΘΗΤΙΚΗ ΕΣΤΙΑ ΜΟΛΑΩΝ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΜΟΛΑΩΝ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑΣ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΝΕΑΠΟΛΗΣ ΔΗΜΑΡΧΕΙΟ ΜΟΛΑΩΝ Αντικατάσταση ΣΘ/ΣΚ/ΖΝΧ/Αντλίας Νέος Καυστήρας, Ηλιακά με δοχείο αδράνειας για προθέρμανση BEMS/ Συντελεστής ισχύος Θερμοστάτες χώρων/ αντιστάθμισης Παράθυρα Θερμική Μόνωση Κελύφους Θερμική Μόνωση Οροφής Μόνωση Σωληνώσεων Ανεμιστήρες Οροφής Λειτουργικός φωτισμός Ειδικός φωτισμός Ηλιακά για ΖΝΧ Συντ.Ισχύος cosφ, BEMS Συντ.Ισχύος cosφ Νέος Καυστήρας Συντ.Ισχύος cosφ Νέος Καυστήρας Συντ.Ισχύος cosφ Νέος Καυστήρας Συντ.Ισχύος cosφ Συντ.Ισχύος cosφ, BEMS ΑΠΕ* ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΤΑΔΙΟ ΜΟΛΑΩΝ (LED 240W έναντι ΗQI 400+80W ) ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΤΑΔΙΟ ΝΕΑΠΟΛΗΣ (LED 240W έναντι ΗQI 400+80W ) ΓΗΠΕΔΟ BASKET ΝΕΑΠΟΛΗΣ (LED 240W έναντι ΗQI 400+80W ) Πίνακας: Εκτίμηση παρεμβάσεων ενεργειακής αναβάθμισης στα κτίρια του Δήμου Μονεμβασιάς *Οι προτεινόμενες παρεμβάσεις ΑΠΕ που αναγράφονται παραπάνω, συνυπολογίζονται ενεργειακά και οικονομικά στην Δράση ΑΠΕ#2 Σελίδα 61

Αθλητικές Εγκαταστάσεις Δημοτικά Κτίρια ΚΤΙΡΙΟ Αριθμός Παροχής Η/Ε kwh ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ lt ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ Η/Ε ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ Θ/E ΜΕΙΩΣΗ ΕΚΠΟΜΠΩΝ ΡΥΠΩΝ ΚΟΣΤΟΣ ΑΠΟΣΒΕΣΗ* % kwh % kwh kg Έτη ΔΗΜΑΡΧΕΙΟ ΑΣΩΠΟΥ 34432011-01 1.016 3.000 40 406 35 10500 3.186,45 24.500 17,4 ΜΑΘΗΤΙΚΗ ΕΣΤΙΑ ΜΟΛΑΩΝ 93901070-01 894 6.500 45 402 55 35750 9.721,49 87.000 18,6 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΜΟΛΑΩΝ 34403773-01 7.660 3.500 45 3.447 40 14000 7.586,60 72.000 33,2 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑΣ 34424202-01 10.650 3.750 25 2.663 50 18750 7.915,46 120.000 44,3 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΝΕΑΠΟΛΗΣ 34410777-01 11.478 2.500 25 2.870 50 12500 6.534,56 146.000 76,3 ΔΗΜΑΡΧΕΙΟ ΜΟΛΑΩΝ 34406541-01 12.180 -- 40 4.872 0 0 5.597,93 21.500 44,1 ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΤΑΔΙΟ ΜΟΛΑΩΝ 34406847-01 11.677 -- 50 5.839 0 0 6.708,44 20.000 34,2 ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΤΑΔΙΟ ΝΕΑΠΟΛΗΣ 34426648-01 1.690 -- 50 845 0 0 970,91 37.500 - ΓΗΠΕΔΟ BASKET ΝΕΑΠΟΛΗΣ Φ.Ο.Π 8.760 -- 50 4.380 0 0 5.032,62 10.800 24,6 Πίνακας: Οικονομική & ενεργειακή εκτίμηση παρεμβάσεων ενεργειακής αναβάθμισης στα κτίρια του Δήμου Μονεμβασιάς * Στην τελική τιμή του προϋπολογισμού θα συμπεριληφθεί ποσοστό 6,0-6,5% που αντιστοιχεί σε απρόβλεπτα *Για τον υπολογισμό της απόσβεσης θεωρήθηκε ότι το κόστος αγοράς πετρελαίου θέρμανσης ισούται με 1,3 /lt και τιμή πώλησης kwh από την ΔΕΗ τα 0,09 /kwh. Αφορά ιδία κεφάλαια χωρίς συμμετοχή εθνικής/ευρωπαϊκής χρηματοδότησης. Σελίδα 62

9.2.3 ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ #3 Κωδικός δράσης ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ #3 Περιγραφή Χρόνος υλοποίησης 2013-2020 Άμεσο κόστος 40.000 Πηγή χρηματοδότησης Εκστρατεία ενημέρωσης για την εξοικονόμηση ενέργειας στα δημοτικά κτίρια Ίδιοι πόροι Κόστος δράσης Όφελος εφαρμογής Ενεργειακό Περιβαλλοντικό Οικονομικό Θερμική ενέργεια: 112.000 kwh/έτος Ηλεκτρική ενέργεια: 112.000 kwh/έτος 157,7 tco 2 /έτος Εξοικονόμηση χρημάτων από τους μειωμένους λογαριασμούς ενέργειας των κτιρίων του Δήμου Μονεμβασιάς Αξιολόγηση - Σχόλια Εξοικονόμηση ενέργειας (kwh) ES = y*n*ar*in*espp y: έτη εφαρμογής της δράσης n: αριθμός άμεσα συμμετεχόντων στην δράση AR: ποσοστό ευαισθητοποίησης άμεσα συμμετεχόντων in: συντελεστής έμμεσα συμμετεχόντων στην δράση (που επηρεάστηκαν μετά την δράση) ESPP: εξοικονόμηση ενέργειας ανά συμμετέχοντα (kwh) Υπολογισμός ES θερμική = 7*100*0,1*2*800 kwh/yr = 112.000 kwh/yr ES ηλεκτρική = 7*100*0,1*2*800 kwh/yr = 112.000 kwh/yr Σε συνέχεια των δράσεων για τα δημοτικά κτίρια και προκειμένου να μεγιστοποιήσει τα αποτελέσματα από αυτές, ο Δήμος θα αναλάβει εκστρατεία ενημέρωσης/ ευαισθητοποίησης για τους πολίτες προκειμένου να επιδείξει τις παρεμβάσεις και να αποδείξει την ωφελιμότητά τους. Αναμένεται ότι, με αυτόν τον τρόπο, οι πολίτες θα : εμπεδώσουν την ενεργειακή/ κλιματική πολιτική του Δήμου Σελίδα 63

οικειοποιηθούν στις τεχνολογίες εξοικονόμησης ενέργειας και ΑΠΕ ειδικά όταν αυτές ενσωματωθούν σε δημόσια κτίρια εκπαίδευσης, αθλητισμού και κοινωνικής πρόνοιας βεβαιωθούν για την αξία των παρεμβάσεων εξοικονόμησης ενέργειας επιβεβαιώσουν την απόσβεση που μπορεί να επιτευχθεί στην αρχική επένδυσή μίας παρέμβασης εξοικονόμησης ενέργειας, ενώ ταυτόχρονα βελτιώνονται οι συνθήκες διαβίωσης Σελίδα 64

9.2.4 ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ #4 Κωδικός δράσης ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ #4 Περιγραφή Βελτίωση ηλεκτρικής απόδοσης αντλητικών συγκροτημάτων & μελέτη διόρθωσης του συντελεστή ισχύος Χρόνος υλοποίησης 2013-2015 Άμεσο κόστος 42.500 Κόστος δράσης Πηγή χρηματοδότησης Ενεργειακό Ίδιοι πόροι Όφελος εφαρμογής Ηλεκτρική ενέργεια: 122.465 kwh/έτος Περιβαλλοντικό Οικονομικό 140,71 tco 2 /έτος Εξοικονόμηση χρημάτων από τους μειωμένους λογαριασμούς ενέργειας των κτιρίων του Δήμου Μονεμβασιάς Αξιολόγηση - Σχόλια Το μέτρο δράσης, προβλέπει την αντικατάσταση 10 αντλιοστασίων ύδρευσης, με νέου τύπου, υψηλότερης απόδοσης μετασχηματισμού η οποία αντιστοιχεί σε μικρότερη ενεργειακή κατανάλωση. Οι αποδόσεις των υπαρχόντων αντλιοστασίων εκτιμώνται στο 80%. Με την εγκατάσταση νέων αντλιοστάσιων, απόδοσης 93%, μπορεί να εξοικονομηθεί 13% ηλεκτρική ενέργεια από κάθε αντλιοστάσιο. Στην δράση αυτή, συμπεριλαμβάνεται και η μελέτη διόρθωσης του συντελεστή ισχύος (cosφ) με χωρητική αντιστάθμιση, δηλαδή με την παράλληλη ζεύξη πυκνωτών, όπου μπορεί να εξοικονομηθεί 10-12% ηλεκτρική ενέργεια. Συνολικά, με τις παραπάνω παρεμβάσεις, υπολογίζεται μια ενδεικτική εξοικονόμηση της τάξης του 11,5% που αντιστοιχεί σε kwh. Το μέσο κόστος ενεργειακής παρέμβασης για κάθε αντλιοστάσιο κυμαίνεται στα 2000 (συμπεριλαμβανομένου της μελέτης και εγκατάστασης), γιατί παρόλο που η διόρθωση του συντελεστή ισχύος είναι φθηνή παρέμβαση, στην περίπτωση που απαιτείται αντικατάσταση αντλιοστασίου (και ιδιαίτερα υποβρυχίου), το κόστος είναι υψηλότερο. Τα 17 αντλιοστάσια με την μεγαλύτερη ενεργειακή κατανάλωση που πρέπει να εξεταστούν ενεργεικά, είναι τα παρακάτω: Σελίδα 65

ΑΡ. ΠΑΡΟΧΗΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ kwh 34021467-01 ΑΝΤ/ΣΙΟ ΦΟΙΝΙΚΙΟΥ ΦΟΙΝΙΚΙ 99.903 34420854-01 ΑΝΤ/ΣΙΟ ΝΕΑΠΟΛΗΣ ΝΕΑΠΟΛΗ 90.380 34420854-01 ΑΝΤ/ΣΙΟ ΝΕΑΠΟΛΗΣ ΝΕΑΠΟΛΗ 90.380 34415593-01 ΑΝΤ/ΣΙΟ ΑΓ. ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΑΓ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ 78.526 34421034-01 ΚΟΙΝ. ΑΝΤ/ΣΙΟ ΑΓ. ΙΩΑΝΝΗΣ 76.465 34430855-01 ΔΗΜ. ΑΝΤ/ΣΙΟ ΑΓ. ΝΙΚΟΛΑΟΣ 69.680 34431708-01 2Η ΚΙΝΗΣΗ ΑΝΤ/ΣΙΟ ΜΠΟΥΡΑΣ ΠΑΠΑΔΙΑΝΙΚΑ 65.833 34423629-01 ΑΝΤ/ΣΙΟ ΚΑΜΠΟΥ ΚΑΜΠΟΣ 63.589 34423629-01 ΑΝΤ/ΣΙΟ ΚΑΜΠΟΥ ΚΑΜΠΟΣ 63.589 34417263-01 ΚΟΙΝ. ΑΝΤ/ΣΙΟ ΑΓΓΕΛΩΝΑΣ ΑΓΓΕΛΩΝΑ 50.313 34424019-01 ΚΟΙΝ. ΑΝΤ/ΣΙΟ ΥΔΡΕΥΣΗΣ ΑΓ. ΣΤΕΦΑΝΟΥ ΝΟΜΙΑ 49.365 34428750-01 ΑΝΤ/ΣΙΟ ΦΟΙΝΙΚΙΟΥ ΦΟΙΝΙΚΙ 46.913 34420682-01 ΚΟΙ. ΑΝΤ/ΣΙΟ ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ 46.281 34422827-01 ΑΝΤ/ΣΙΟ ΜΕΣΟΧΩΡΙΟΥ ΜΕΣΟΧΩΡΙ 44.698 34422827-01 ΑΝΤ/ΣΙΟ ΜΕΣΟΧΩΡΙΟΥ ΜΕΣΟΧΩΡΙ 44.698 34426860-01 ΑΝΤ/ΣΙΟ ΑΓ. ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ ΑΓ. ΑΠΟΣΤΟΛΟΙ 42.988 34422951-01 ΚΟΙΝ. ΑΝΤ/ΣΙΟ ΥΔΡΕΥΣΗΣ ΔΑΙΜΟΝΙΑ 41.314 Πίνακας: Αντλιοστάσια προς αντικατάσταση και ετήσια ενεργειακή κατανάλωση Σελίδα 66

10. ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΟΙΚΙΑΚΟΣ ΚΑΙ ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ 10.1 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Τα κτίρια ευθύνονται για το 40% της κατανάλωσης ενέργειας της Ε.Ε. και αποτελούν τον μεγαλύτερο καταναλωτή ενέργειας στις αστικές περιοχές. Το περιθώριο παρέμβασης μιας δημόσιας αρχής για τα ιδιωτικά κτίρια είναι πολύ μικρό αλλά ένας Δήμος μπορεί να επιδιώξει την: Προβολή των προσπαθειών στα δικά του κτίρια, ως δράση ευαισθητοποίησης Κινητοποίηση και συνεργασία των εμπλεκόμενων φορέων του οικιακού και τριτογενή τομέα για την υλοποίηση μέτρων σε τομείς όπως ο τουρισμός και το εμπόριο Ενεργή προώθηση των εθνικών και ευρωπαϊκών πολιτικών και στόχων εντός των ορίων του Συνεργασία με φορείς και οργανισμούς για την προώθηση της εξοικονόμησης ενέργειας και της αειφόρου ανάπτυξης Μελέτη και αξιοποίηση όλων των δυνατοτήτων που δίνονται στον Δήμο στα πλαίσια του παρόντος εθνικού θεσμικού πλαισίου Η προβολή των μέτρων και δράσεων που ο Δήμος θα υλοποιήσει στα κτίρια του έχει ήδη περιγραφεί στην σχετική παράγραφο. Ένα σημαντικό βήμα για την ανάδειξη του Δήμου σε πόλο συντονισμού και διάχυσης πληροφορίας για θέματα ενέργειας και περιβάλλοντος είναι η κινητοποίηση και συνεργασία των εμπλεκόμενων φορέων του οικιακού και τριτογενή τομέα σε μία άτυπη δομή (φόρουμ) προκειμένου να συζητούνται προτάσεις και κοινές δράσεις με απώτερο σκοπό την αειφόρο ανάπτυξη της πόλης. Λεπτομέρειες για αυτήν την δομή και τους συμμετέχοντες σε αυτήν αναφέρονται επίσης στο κεφάλαιο για την «Οργανωτική δομή και την στήριξη από τους εμπλεκόμενους φορείς» του παρόντος Σχεδίου Δράσης. Μέσω της ανωτέρω δομής και των δράσεων ενημέρωσης/ εκπαίδευσης ο Δήμος θα επιδιώξει και την προώθηση των εθνικών/ ευρωπαϊκών πολιτικών που σχετίζονται με την ενέργεια και το περιβάλλον και οδηγούν σε μείωση των εκπομπών CO 2. Ενδεικτικά αναφέρονται η προώθηση: Των ευρωπαϊκών οδηγιών 2002/91 και 2010/31 και του αντίστοιχου ελληνικού θεσμικού πλαισίου (Ν. 3661/2008) Του θεσμού της ενεργειακής επιθεώρησης και των κερδών από την ενεργειακή Σελίδα 67

πιστοποίηση και αναβάθμιση των κτιρίων του οικιακού και τριτογενή τομέα Της Οδηγίας 2006/32 και του αντίστοιχου ελληνικού θεσμικού πλαισίου (Ν. 3885/2010) για τις δυνατότητες από την σύναψη Συμβάσεων Ενεργειακής Αποδοτικότητας με Εταιρείες Ενεργειακών Υπηρεσιών Χρηματοδοτικών ευκαιριών σαν το «ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ ΚΑΤ' ΟΙΚΟΝ» και «ΧΤΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ» του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής για τα κτίρια του οικιακού τομέα Σελίδα 68

10.2 ΔΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΟΙΚΙΑΚΟ ΚΑΙ ΤΡΙΤΟΓΕΝΗ ΤΟΜΕΑ 10.2.1 ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΟΙΚΙΑΚΟΣ ΚΑΙ ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ #1 Κωδικός δράσης ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΟΙΚΙΑΚΟΣ ΚΑΙ ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ #1 Περιγραφή Δημιουργία ηλεκτρονικής πύλης διαύλου επικοινωνίας (φόρουμ) με εμπλεκόμενους φορείς του Δήμου Χρόνος υλοποίησης 2013-2020 Άμεσο κόστος 10.000 Πηγή χρηματοδότησης Ενεργειακό - Περιβαλλοντικό - Οικονομικό - Ίδιοι πόροι Κόστος δράσης Όφελος εφαρμογής Αξιολόγηση - Σχόλια Δεν έχει υπολογιστεί όφελος από την εφαρμογή της δράσης καθώς οι συναντήσεις του φόρουμ δεν οδηγούν άμεσα σε εξοικονόμηση ενέργειας ή μείωση των εκπομπών CO 2. Βάσει και των οδηγιών του Συμφώνου των Δημάρχων, ο Δήμος θα προχωρήσει στην δημιουργία ενός άτυπου φόρουμ των εμπλεκόμενων φορέων που σχετίζονται με το Σύμφωνο των Δημάρχων και το ΣΔΑΕ και στην ανάρτηση ιστοσελίδας, προς συζήτηση, ενημέρωση και πληροφόρηση. Σκοπός του φόρουμ, το οποίο θα συνεδριάζει 1 2 φορές το χρόνο κατόπιν πρόσκλησης του Δήμου και του ιστοχώρου, είναι η ενημέρωση των φορέων για τις πολιτικές και δράσεις που ο Δήμος σκοπεύει να υλοποιήσει, στο πλαίσιο του Συμφώνου των Δημάρχων. Παρότι οι συναντήσεις του φόρουμ δεν έχουν δεσμευτικό χαρακτήρα για τον Δήμο και την ομάδα εργασίας που έχει συστήσει για το Σύμφωνο των Δημάρχων, μπορούν να αποτελέσουν μία ευκαιρία ώστε να: Γίνει διαβούλευση μεταξύ Δήμου και εμπλεκόμενων φορέων για τις λεπτομέρειες στόχων και υλοποίησης των δράσεων που ο Δήμος προγραμματίζει στα πλαίσια του Συμφώνου των Δημάρχων Ενημερωθεί ο Δήμος για τις ανάγκες και τις προτεραιότητες των εμπλεκόμενων φορέων όσον αφορά την εξοικονόμηση ενέργειας, την ανάπτυξη συστημάτων ΑΠΕ και την μείωση των εκπομπών CO 2 Εμπεδωθεί μία κοινή στάση συνεργασίας και προωθηθεί αποτελεσματικότερα η διαδικασία του Συμφώνου των Δημάρχων σε όλους τους πολίτες του Δήμου Σελίδα 69

10.2.2 ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΟΙΚΙΑΚΟΣ ΚΑΙ ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ #2 Κωδικός δράσης ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΟΙΚΙΑΚΟΣ ΚΑΙ ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ #2 Περιγραφή Εκστρατεία ενημέρωσης για την αντικατάσταση λαμπτήρων/ Δράσεις διανομής λαμπτήρων εξοικονόμησης ενέργειας Χρόνος υλοποίησης 2013-2015 Άμεσο κόστος 40.000 Πηγή χρηματοδότησης Ενεργειακό Περιβαλλοντικό Οικονομικό Κόστος δράσης Ίδιοι πόροι/ Εθνικά προγράμματα Όφελος εφαρμογής 240.000 kwh/yr 275,8 tco 2 /έτος Εξοικονόμηση χρημάτων από τους μειωμένους λογαριασμούς ηλεκτρικής ενέργειας των κατοίκων και επαγγελματιών του Δήμου Αξιολόγηση - Σχόλια Έχει θεωρηθεί ότι θα δαπανηθεί 3 ανά λαμπτήρα για 8.000 λαμπτήρες συν το κόστος της εκστρατείας ενημέρωσης/ προβολής. Η απευθείας συνεννόηση με τις εταιρείες λαμπτήρων μπορεί ακόμη και να διπλασιάσει τον αριθμό λαμπτήρων που θα μοιραστούν σε αυτή τη δράση ή να μειώσει το κόστος της. Εξοικονόμηση ενέργειας (kwh) ES = y*n*ar *in* ESPP y: έτη εφαρμογής της δράσης n: αριθμός άμεσα συμμετεχόντων στην δράση AR: ποσοστό ευαισθητοποίησης άμεσα συμμετεχόντων in: συντελεστής έμμεσα συμμετεχόντων στην δράση (που επηρεάστηκαν μετά την δράση) ESPP: εξοικονόμηση ενέργειας ανά συμμετέχοντα (kwh) Υπολογισμός ES οικιακός = 1*1500*0,3*2*200 kwh/yr = 180.000 kwh/yr ES τριτογενής = 1*500*0,3*2*200 kwh/yr = 60.000 kwh/yr Ο Δήμος θα προσπαθήσει να εκμεταλλευτεί το μεγάλο περιθώριο εξοικονόμησης ενέργειας που υπάρχει στα κτίρια του οικιακού και τριτογενή τομέα στην Ελλάδα ώστε με απλές παρεμβάσεις να επιτύχει ένα σημαντικό αποτέλεσμα προς την κατεύθυνση υλοποίησης του παρόντος Σχεδίου Δράσης. Έτσι, θα πραγματοποιηθούν δράσεις ενημέρωσης αλλά και δράσεις Σελίδα 70

διανομής λαμπτήρων ώστε να επιταχυνθεί η αντικατάσταση όλων των ενεργοβόρων λαμπτήρων στον Δήμο Μονεμβασιάς με λαμπτήρες εξοικονόμησης ενέργειας αλλά και η υιοθέτηση των πλέον σύγχρονων τεχνολογιών (π.χ. λαμπτήρες LED, λαμπτήρες τύπου Τ4 & T5 τύπου LED έναντι φθορισμού, κτλ). Σελίδα 71

10.2.3 ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΟΙΚΙΑΚΟΣ ΚΑΙ ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ #3 Περιγραφή Κωδικός δράσης ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΟΙΚΙΑΚΟΣ ΚΑΙ ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ #3 Χρόνος υλοποίησης 2013-2020 Άμεσο κόστος 50.000 Πηγή χρηματοδότησης Εκστρατεία ενημέρωσης για τα οφέλη από την εξοικονόμηση ενέργειας μηδενικού, χαμηλού και μέσου κόστους στον οικιακό τομέα Κόστος δράσης Ίδιοι πόροι/ Εθνικά προγράμματα/ Στα πλαίσια ευρωπαϊκού προγράμματος Όφελος εφαρμογής Ενεργειακό Περιβαλλοντικό Οικονομικό Θερμική ενέργεια: 3.400.000 kwh/yr Ηλεκτρική ενέργεια: 3.320.000 kwh/yr 4.695,3 tco 2 /έτος Εξοικονόμηση χρημάτων από τους μειωμένους λογαριασμούς ενέργειας των κατοίκων του Δήμου Αξιολόγηση - Σχόλια Εξοικονόμηση ενέργειας (kwh) ES = y*n*ar *in*espp y: έτη εφαρμογής της δράσης n: αριθμός άμεσα συμμετεχόντων στην δράση AR: ποσοστό ευαισθητοποίησης άμεσα συμμετεχόντων in: συντελεστής έμμεσα συμμετεχόντων στην δράση (που επηρεάστηκαν μετά την δράση) ESPP: εξοικονόμηση ενέργειας ανά συμμετέχοντα (kwh) Υπολογισμός ES οικιακός : 7*2.000*0,2*3*800 kwh/yr = 6.720.000 kwh/yr Ο Δήμος θα εκδώσει Οδηγούς, φυλλάδια ή όποια έντυπα κριθούν απαραίτητα προκειμένου να ενημερωθούν/ εκπαιδευτούν οι πολίτες σε λύσεις εξοικονόμησης ενέργειας αλλά κυρίως στα οφέλη (οικονομικά και περιβαλλοντικά) που έχει η αλλαγή ενεργειακής συμπεριφοράς και η υλοποίηση μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας μηδενικού/ χαμηλού αλλά και μέσου κόστους. Σελίδα 72

Σε αυτήν την δράση ο Δήμος θα επιδιώξει και την συνεργασία των σχετικών εμπλεκόμενων φορέων του Δήμου όπως: Μηχανικών και ενεργειακών επιθεωρητών Τεχνικών και οικοδομικών εταιρειών Καταστημάτων και επαγγελματιών ειδών θέρμανσης/ ψύξης/ ηλεκτρικών συσκευών, κτλ Με τις συνεργασίες αυτές ο Δήμος θα επιδιώξει ταυτόχρονα: Την ενημέρωση/ ευαισθητοποίηση των πολιτών Την δημιουργία συνεργασιών των πολιτών και των επαγγελματιών που δραστηριοποιούνται στο Δήμο Την ενίσχυση και τόνωση των επαγγελματιών και καταστημάτων του Δήμο Σελίδα 73

10.2.4 ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΟΙΚΙΑΚΟΣ ΚΑΙ ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ #4 Περιγραφή Κωδικός δράσης ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΟΙΚΙΑΚΟΣ ΚΑΙ ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ #4 Χρόνος υλοποίησης 2013-2020 Άμεσο κόστος 40.000 Εκστρατεία ενημέρωσης για τα οφέλη από την εξοικονόμηση ενέργειας μηδενικού, χαμηλού και μέσου κόστους στον τριτογενή τομέα και βιομηχανία Κόστος δράσης Πηγή χρηματοδότησης Ενεργειακό Περιβαλλοντικό Οικονομικό Εξοικονόμηση ενέργειας (kwh) Ίδιοι πόροι/ Εθνικά προγράμματα/ Στα πλαίσια ευρωπαϊκού προγράμματος Όφελος εφαρμογής Θερμική ενέργεια: 302.400 kwh/yr Ηλεκτρική ενέργεια: 705.600 kwh/yr 889,0 tco 2 /έτος Εξοικονόμηση χρημάτων από τους μειωμένους λογαριασμούς ενέργειας των επαγγελματιών του Δήμου Αξιολόγηση - Σχόλια ES = y*n*ar *in*espp y: έτη εφαρμογής της δράσης n: αριθμός άμεσα συμμετεχόντων στην δράση AR: ποσοστό ευαισθητοποίησης άμεσα συμμετεχόντων in: συντελεστής έμμεσα συμμετεχόντων στην δράση (που επηρεάστηκαν μετά την δράση) ESPP: εξοικονόμηση ενέργειας ανά συμμετέχοντα (kwh) Υπολογισμός ES τριτογενής : 7*200*0,3*2*800 kwh/yr = 672.000 kwh/yr ES βιομηχανία : 7*100*0,3*2*800 kwh/yr = 336.000 kwh/yr Στον τριτογενή και βιομηχανικό τομέα, ο Δήμος θα επιδιώξει την ενημέρωση/ ευαισθητοποίηση των εταιριών/ επιχειρηματιών της περιοχής για τα άμεσα οικονομικά και περιβαλλοντικά οφέλη από: Τις δράσεις και παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας στους τομείς της αλλαγής ενεργειακής συμπεριφοράς των ιδιοκτητών/ εργαζομένων των επιχειρήσεων Σελίδα 74

Της υλοποίησης μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας μηδενικού και χαμηλού κόστους Την υιοθέτηση καινοτόμων λύσεων και ΑΠΕ για θέρμανση/ ψύξη/ παραγωγή ζεστού νερού χρήσης σε μεγαλύτερες επιχειρήσεις/ κτίρια. Αντίστοιχα με την δράση ΙΚΤΙ2, ο Δήμος θα επιδιώξει την συνεργασία και προβολή του επαγγελματικού κόσμου του Δήμου ώστε να επιτευχθούν τα επιθυμητά αποτελέσματα εξοικονόμησης ενέργειας και ταυτόχρονα η ενίσχυση των επαγγελματιών. Σελίδα 75

10.2.5 ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΟΙΚΙΑΚΟΣ ΚΑΙ ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ #5 Περιγραφή Κωδικός δράσης ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΟΙΚΙΑΚΟΣ ΚΑΙ ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ #5 Χρόνος υλοποίησης 2013-2020 Άμεσο κόστος 40.000 Πηγή χρηματοδότησης Ενεργειακό Περιβαλλοντικό Οικονομικό Εκστρατεία ενημέρωσης και προώθηση των εθνικών προγραμμάτων «ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ ΚΑΤ' ΟΙΚΟΝ» και «ΧΤΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ» Κόστος δράσης Ίδιοι πόροι/ Εθνικά προγράμματα Όφελος εφαρμογής 2.430.000 kwh/έτος Θερμική ενέργεια: 1.822.500 kwh/yr Ηλεκτρική ενέργεια: 607.500 kwh/yr 1.170 tco 2 /έτος Εξοικονόμηση χρημάτων από τους μειωμένους λογαριασμούς ενέργειας των κατοίκων του Δήμου Αξιολόγηση - Σχόλια Λαμβάνοντας υπόψη τον συνολικό αριθμό και μέσο εμβαδόν των κατοικιών προ του 1980 (εθνικά και τοπικά στατιστικά στοιχεία μ.τ. εμβαδού 75m 2 ), το ποσοστό των κατοικιών του Δήμου που είναι επιλέξιμες για το πρόγραμμα με βάση τα κοινωνικά κριτήρια επιλεξιμότητας, και τον στόχο του προγράμματος που θέτει το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής για εξοικονόμηση ενέργειας έως 60% σε 100.000 κατοικίες σε εθνικό επίπεδο, ο Δήμος Μονεμβασιάς, θα επιδιώξει, μέσω δράσεων ενημέρωσης/ ευαισθητοποίησης να ενταχθούν στο πρόγραμμα 220 κατοικίες με στόχο εξοικονόμησης 60% επί της τελικής ενέργειας που καταναλώνουν (εκτιμώμενη μείωση εκπομπών 258 tco 2 με εκτιμώμενη εξοικονόμηση ενέργειας ανά κτίριο 70 kwh/m 2 /έτος). Βάση μελετών του ΚΑΠΕ, για την Ζώνη Α η κατανάλωση θερμικής ενέργειας στον οικιακό τομέα ισούται με 89,1 kwh/m 2 /year και ηλεκτρικής 29,6 kwh/m 2 /year. Ο Δήμος Μονεμβασιάς θα επιδιώξει μέσω δράσεων ενημέρωσης / ευαισθητοποίησης να υλοποιηθούν εντός του Δήμου 800 παρεμβάσεις σε αντίστοιχα κτίρια της βιομηχανίας, του οικιακού και τριτογενή με στόχο μείωσης εκπομπών τους 612 tco 2 (εκτιμώμενη εξοικονόμηση ενέργειας ανά παρέμβαση 20 kwh/m 2 /έτος και μ.τ. εμβαδού 80m 2 ). Το πρόγραμμα «ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ ΚΑΤ' ΟΙΚΟΝ» στοχεύει στην ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών, Σελίδα 76

ειδικά σε κτίρια που βρίσκονται σε περιοχές χαμηλών και μέσων εισοδημάτων (κοινωνικό κριτήριο) και έχουν κατασκευαστεί πριν το 1980 (μεγάλο περιθώριο ενεργειακής αναβάθμισης). Το «ΧΤΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ» είναι ένα πρόγραμμα μαζικής επέμβασης στο σύνολο του κτιριακού αποθέματος με την χρήση ώριμων ενεργειακών τεχνολογιών και στόχο την πραγματοποίηση 3.100.000 παρεμβάσεων σε κτίρια του οικιακού και τριτογενή τομέα (κατά μέσο όρο 0,78 παρεμβάσεις / κτίριο σε εθνικό επίπεδο) Σελίδα 77

11. ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ 11.1 ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ #1 Περιγραφή Κωδικός δράσης ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ #1 Χρόνος υλοποίησης 2014-2017 Αντικατάσταση λαμπτήρων με νέους, ενεργειακά αποδοτικότερους Κόστος δράσης Άμεσο κόστος Αντικατάσταση λαμπτήρων: 841.900 Πηγή χρηματοδότησης Ίδιοι πόροι/ Εθνικά προγράμματα Όφελος εφαρμογής Ενεργειακό Περιβαλλοντικό Οικονομικό 785.258 kwh/έτος 902,3 CO 2 /έτος Κόστος ηλεκτρικής ενέργειας Αξιολόγηση - Σχόλια Ο υπολογισμός εξοικονόμησης έχει γίνει με τις τεχνολογίες που είναι διαθέσιμες επί του παρόντος. Στο μέλλον αναμένεται να προκύψουν τεχνολογίες που θα επιτρέψουν μεγαλύτερες εξοικονομήσεις ενέργειας ή θα είναι οικονομικά πιο προσιτές. Στον προϋπολογισμό της δράσης συμπεριλαμβάνονται και οι υπάρχουσες μελέτες ανάπλασης κεντρικών αξόνων. Ο δημοτικός φωτισμός αποτελεί έναν τομέα όπου μπορεί να επιτευχθεί εξοικονόμηση ενέργειας χωρίς μεγάλο κόστος ή εργασία, με την αντικατάσταση των υφιστάμενων λαμπτήρων με νέους, εξοικονόμησης ενέργειας. Η αντικατάσταση αυτή μπορεί, για λόγους οικονομίας να γίνει και κατά περίπτωση, κάθε φορά δηλαδή που ένας λαμπτήρας καίγεται ή όταν λόγω ενός έργου (π.χ. πεζοδρόμηση) οι υποδομές μίας οδού ή δημόσιου χώρου ανακαινίζονται ή αντικαθίστανται, με αποτέλεσμα, σε βάθος 7 χρόνων (μέχρι το 2020), να έχει επιτευχθεί αντικατάσταση του συνόλου ή του μεγαλύτερου ποσοστού των λαμπτήρων οδικού φωτισμού. Στο δίκτυο φωτισμού οδών και πλατειών, στον Δήμο Μονεμβασιάς, χρησιμοποιούνται οι εξής τύποι λαμπτήρων: Σελίδα 78

Τύπος Λαμπτήρα Ατμών Υδραργύρου Ε27 Ατμών Υδραργύρου Ε40 Εικόνα Ποσοστό (%) Ισχύς (Watt) Αριθμός Ετήσια Κατανάλωση (kwh) 3,0 125 315 143.820 1,0 250 105 95.813 SL-Electronic Ε27 90,0 23 9.450 724.343 Ατμών Νατρίου Ε40 150W Ατμών Νατρίου Ε40 250 W Λαμπτήρας Metal Halide HQI Ε40 Λαμπτήρας Metal Halide HQI Ε40 3,0 150 315 172.463 1,0 250 105 95.813 1,0 150 105 57.488 1,0 250 105 95.813 Πίνακας 16: Τύποι λαμπτήρων δημοτικού φωτισμού Για την συμπλήρωση του παραπάνω πίνακα, θεωρήσαμε τις εξής παραδοχές: Εκτίμηση εγκατεστημένων λαμπτήρων: ~ 10.500 Ετήσια ενεργειακή κατανάλωση: 1.402.432 kwh Ημερίσια λειτουργία: 11 ώρες (μ.ο.) Στην παρούσα Δράση, προτείνεται η χρήση λαμπτήρων και φωτιστικών Led, για τους εξής λόγους: 1. Η μεγάλη διάρκεια ζωής των φωτιστικών LED. Με ελάχιστη διάρκεια ζωής τις 50.000 ώρες λειτουργίας, και υπολογίζοντας με ~11 ώρες ανά ημέρα, για 365 ημέρες το χρόνο, σημαίνει ότι για ένα διάστημα 13,7 ετών θα λειτουργούν χωρίς κανένα πρόβλημα στην απόδοση τους. 2. Τα μηδενικά κόστη συντήρησης καθώς τα φωτιστικά LED λόγω της μεγάλης διάρκειας ζωής δεν έχουν κόστη αντικατάστασης 3. Το μικρότερο κόστος λειτουργίας λόγω του μειωμένου λογαριασμού ρεύματος 4. Η εγγύηση καλής λειτουργίας με πλήρη αντικατάσταση του φωτιστικού σε περίπτωση βλάβης (ακόμα και ενός led) που είναι από 2 ~ 7 χρόνια (ανάλογα το μοντέλο) και Σελίδα 79

ουσιαστικά εξασφαλίζει την απόσβεση της επένδυσης 5. Η μεγάλη ανοχή στις διαταραχές της τάσης του δικτύου της ΔΕΗ, καθώς τα φωτιστικά LED λειτουργούν με τάση από 85-265Vac 6. Οι λαμπτήρες LED είναι από 100% ανακυκλώσιμα υλικά φιλικό προς το περιβάλλον. 7. Με τη χρήση των λαμπτήρων LED ο Δήμος προβάλει την περιβαλλοντική του ευαισθησία στους τομείς που απασχολούν το σύγχρονο άνθρωπο, όπως η οικολογία, η προστασία του περιβάλλοντος, κλπ. 8. Οι μελλοντικές αυξήσεις στα τιμολόγια της ΔΕΗ. (για το 2012 ήδη πραγματοποιήθηκε αύξηση 12% σε σχέση με το 2011) Οι ανωτέρω τύποι μπορούν να αντικατασταθούν σταδιακά (βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές επιλογές) βάσει του ακόλουθου πίνακα, όπου ως κριτήριο ισοδυναμίας θεωρείται η φωτεινότητα των λαμπτήρων: Τύπος Λαμπτήρα SL-Electronic Ε27 23 W Ατμών Νατρίου 150W Ατμών Νατρίου 250W Υδραργύρου 150 W Υδραργύρου 250 W Metal Halide HQI 150W Metal Halide HQI 250W Εικόνα Ισχύς (Watt) Φωτεινότητα (Lm) Φωτεινότητα 150 o (Lm) Χρόνος Ζωής (h) Ενδεικτικό Κόστος ( ) 23 1.200 500 8.000 8 150 12.500 5.210 12.000 10 250 19.800 8.250 12.000 12 150 7.300 3.000 10.000 10 250 12.700 5.290 12.000 10 150 15.000 6.250 14.000 29 250 20.500 8.540 14.000 31 LED E27 13 1.200 500 50.000+ 16 LED E27 60 6.300 2.630 50.000+ 35 LED 28 28 3.100 3.100 50.000+ 230 LED 56 56 6.200 6.200 50.000+ 370 LED 80 80 7.800 7.800 50.000+ 480 Σελίδα 80

LED 112 112 12.400 12.400 50.000+ 678 Φωτιστικό Οδικού Δικτύου E27 (IP65) 32 Πίνακας: Αντιστοίχιση λαμπτήρων δημοτικού φωτισμού SL-Electronic Ε27 23 W LED E27 13W Αριθμός Λαμπτήρων: 9.450 Εξοικονόμηση Η/Ε: 43,5% (319.932 kwh) Μείωση εκπομπών: 361.857 kg CO 2 (ετησίως σε βάθος 8ετίας) Κόστος: 453.600 Απόσβεση: 15,75 έτη * Στην τιμή συμπεριλαμβάνεται και το κόστος προμήθειας οδικού φωτιστικού IP65, λόγω του ότι οι λαμπτήρες LED δεν προστατεύονται από γυάλινο περίβλημα. Υδραργύρου Ε27 125 W LED 28W Αριθμός Λαμπτήρων: 315 Εξοικονόμηση Η/Ε: 77,6% ( 133.831 kwh) Μείωση εκπομπών: 153.772 kg CO 2 (ετησίως σε βάθος 7ετίας) Κόστος: 72.450 Απόσβεση: 6,01 έτη Υδραργύρου Ε27 250 W LED 56W Αριθμός Λαμπτήρων: 105 Εξοικονόμηση Η/Ε: 77,6% ( 74.351 kwh) Μείωση εκπομπών: 85.429 kg CO 2 (ετησίως σε βάθος 7ετίας) Κόστος: 38.850 Απόσβεση: 5,80 έτη Νατρίου Ε27 150 W LED 56W Αριθμός Λαμπτήρων: 315 Εξοικονόμηση Η/Ε: 62,7% ( 108.077 kwh) Μείωση εκπομπών: 124.180 kg CO 2 (ετησίως σε βάθος 7ετίας) Κόστος: 116.550 Απόσβεση: 11,98 έτη Νατρίου Ε27 250 W LED 80W Αριθμός Λαμπτήρων: 105 Εξοικονόμηση Η/Ε: 68,0% ( 65.153 kwh) Μείωση εκπομπών: 74.861 kg CO 2 (ετησίως σε βάθος 7ετίας) Κόστος: 50.400 Απόσβεση: 8,59 έτη Σελίδα 81

Metal Halide HQI 150W LED 56W Αριθμός Λαμπτήρων: 105 Εξοικονόμηση Η/Ε: 62.7% ( 36.026 kwh) Μείωση εκπομπών: 41.394 kg CO 2 (ετησίως σε βάθος 7ετίας) Κόστος: 38.850 Απόσβεση: 11,98 έτη Metal Halide HQI 250W LED 112W Αριθμός Λαμπτήρων: 105 Εξοικονόμηση Η/Ε: 55.2% ( 52.889 kwh) Μείωση εκπομπών: 60.769 kg CO 2 (ετησίως σε βάθος 7ετίας) Κόστος: 71.190 Απόσβεση: 14,96 έτη Οι παραπάνω τιμές είναι ενδεικτικές, αφορούν αποκλειστικά το κόστος προμήθειας (όχι εγκατάστασης) και θεωρητικά, σε βάθος χρόνου θα είναι οικονομικά πιο προσιτές.! Εναλλακτικά, σε περίπτωση αδυναμίας διάθεσης του κεφαλαίου αποκατάστασης των λαμπτήρων με ενεργειακά αποδοτικότερους, προτείνεται η αντικατάσταση των μαγνητικών ballast του οδικού φωτισμού, με ηλεκτρονικά, για τις περιπτώσεις των λαμπτήρων Υδραργύρου, Νατρίου και Metal Halide HQI. Θεωρητικά, η αντικατάσταση αυτή, μπορεί να επιφέρει μια μείωση της τάξης του 40%-45% στην κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας Πλεονεκτήματα των ηλεκτρονικών ballast είναι: Εξοικονόμηση ενέργειας Μεγαλύτερη ανοχή σε υπερτάσεις και ρέυματα Μεγαλύτερη διάρκεια ζωής των λαμπτήρων Χαμηλή θερμοκρασία λειτουργίας Μικρό μέγεθος και Εύκολη σύνδεση και τοποθέτηση Παρακάτω παρατίθεται συγκριτικός πίνακας για την αντικατάσταση των ενεργοβόρων προβολέων στις δημοτικές εγκαταστάσεις και ειδικότερα στις αθλητικές εγκαταστάσεις του Σελίδα 82

Δήμου, με ενεργειακά αποδοτικότερους. Συμπεριλαμβάνεται στον τομέα του φωτισμού οδικού δικτύου, εγκαταστάσεων και κοινόχρηστων χώρων, αλλά οι προτάσεις έχουν συμπεριληφθεί στην δράση Δημοτικά Κτίρια #2. Τύπος Λαμπτήρα Εικόνα Ισχύς (Watt) Φωτεινότητα (Lm) Χρόνος Ζωής (h) Ενδεικτικό Κόστος ( ) Ιωδίνης 78mm 150 1.800 2.000 1,20 Ιωδίνης 118mm 300 3.900 2.000 1,80 Ιωδίνης 118mm 500 8.000 2.000 2,00 Προβολέας LED 20W Προβολέας LED 30W Προβολέας LED 50W Προβολέας LED 80W Προβολέας LED 120W 20 1.800 50.000+ 40,0 30 2.800 50.000+ 75,0 50 4.800 50.000+ 96,5 80 6.800 50.000+ 217,0 120 10.350 50.000+ 253,0 Πίνακας: Αντιστοίχιση προβολέων δημοτικού φωτισμού Ιωδίνης 78mm 150 W LED Προβολέα 20W Εξοικονόμηση Η/Ε: 86% (10.045 kwh) Μείωση εκπομπών: 11.541 kg CO 2 (ετησίως σε βάθος 8ετίας) Κόστος: 2.100 Απόσβεση: 2,32 έτη Ιωδίνης 78mm 500 W LED Προβολέα 50W Εξοικονόμηση Η/Ε: 90% (4.510 kwh) Μείωση εκπομπών: 5.180 kg CO 2 (ετησίως σε βάθος 8ετίας) Κόστος: 1.900 Απόσβεση: 4,68 έτη Συνολική εξοικονόμηση ενέργειας: (56,0%) 785.258 kwh Συνολική μείωση εκπομπών CO2: 902.262 kg CO2 Συνολική δαπάνη προμήθειας: 841.900 Απόσβεση δράσης: 11,9 έτη Σελίδα 83

Με την παραδοχή ότι ο δημοτικός φωτισμός λειτουργεί, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΔΕΗ, κατά μέσο όρο επί 11 ώρες καθημερινά, ήτοι 4015 ώρες / έτος, με βάση τα ανωτέρω τεχνικά χαρακτηριστικά και την παραδοχή ότι όλοι οι λαμπτήρες ατμών υδραργύρου, νατρίου και μεταλλικών αλογονιδίων θα αντικατασταθούν στο διάστημα 2013-2020, μπορεί να προκύψει εξοικονόμηση ~ 785.258 kwh (~56,0%) που αντιστοιχεί σε 902,262 tco 2. Η υλοποίηση της δράσης μπορεί να γίνει με την προμήθεια των αντίστοιχων νέων λαμπτήρων, μέσω του ετήσιου προϋπολογισμού του Δήμου, κάθε φορά που χρειάζεται αντικατάσταση από τις τεχνικές υπηρεσίες του Δήμου. Το επιπλέον κόστος για την αντικατάσταση του οδικού φωτισμού σε σχέση με το κόστος αγοράς των ήδη υπαρχόντων τύπων (91.200 ) υπολογίζεται σε 732.400 (μόνο η προμήθεια-δεν συμπεριλαμβάνεται εγκατάσταση), ποσό που αποσβένεται σύντομα (11,9 έτη), λόγω της εξοικονόμησης ενέργειας και την μεγάλης διάρκειας ζωής των νέων λαμπτήρων. Οι τεχνικές υπηρεσίες του Δήμου, οφείλουν να παρακολουθούν τις τεχνικές εξελίξεις για λύσεις και εφαρμογές που μπορεί να σχετίζονται με: Νέους τύπους λαμπτήρων με ακόμη μικρότερη κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας (σε σχέση με τις τιμές του παραπάνω πίνακα) για ίδιες τιμές φωτεινότητας και προδιαγραφές ασφάλειας, χρώματος και οπτικής άνεσης Νέους ανακλαστήρες ή καλύμματα Τεχνολογίες ρύθμισης της έντασης του δημοτικού φωτισμού Σελίδα 84

11.2 ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ #2 Περιγραφή Κωδικός δράσης ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ #2 Χρόνος υλοποίησης 2013-2015 Άμεσο κόστος 40.000 Πηγή χρηματοδότησης Ενεργειακό Περιβαλλοντικό Οικονομικό Εκπόνηση μελέτης φωτισμού για το σύνολο του Δήμου Μονεμβασιάς Κόστος δράσης Ίδιοι πόροι / Εθνικά προγράμματα Όφελος εφαρμογής 30.854 kwh/έτος 35,5 tco 2 /έτος Κόστος ηλεκτρικής ενέργειας Αξιολόγηση - Σχόλια Αναμένεται, σε βάθος χρόνου, να προκύψει εξοικονόμηση ενέργειας από την εκπόνηση της μελέτης φωτισμού, καθώς και η βελτίωση μίας σειράς δεικτών της ζωής των κατοίκων της πόλης. Εκτιμάται ότι η συγκεκριμένη δράση μπορεί να επιφέρει επιπλέον μείωση 5% στην κατανάλωση ενέργειας από τον δημοτικό φωτισμό. Καθώς η δράση ΔΦΩΤ1 έχει ήδη υπολογιστεί ότι θα μειώσει κατά ~56% την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας, το κέρδος από την δράση ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ #2 υπολογίζεται σε 0,05*(1-0,56)% = 2,2% της αρχικής κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας με αντίστοιχη μείωση των εκπομπών CO 2. Προτείνεται να εκπονηθεί μελέτη φωτισμού για το σύνολο των αναγκών του δημοτικού φωτισμού του Δήμου. Με αυτόν τον τρόπο, εκτός της εξοικονόμησης ενέργειας, θα διασφαλιστούν οι συνθήκες ασφάλειας και οπτικής άνεσης που επιβάλλουν οι σχετικοί Ευρωπαϊκοί και εθνικοί Κανονισμοί και Οδηγίες. Με την εκπόνηση μίας μελέτης φωτισμού αναμένεται να: Κατηγοριοποιηθούν όλες οι οδοί και δημόσιοι χώροι του Δήμου με βάση την χρήση τους και να οριστεί το κατάλληλο επίπεδο φωτισμού για αυτούς Να μειωθεί η κατανάλωση ενέργειας σε περιπτώσεις υπερφωτισμένων χώρων Να αυξηθεί η ασφάλεια σε περιπτώσεις υποφωτισμένων χώρων Να μειωθεί η φωτορύπανση που προκαλείται από τον δημοτικό φωτισμό με χρήση σύγχρονων φωτιστικών σωμάτων Σελίδα 85

Στην μελέτη αναμένεται να διατυπωθεί και η υλοποίηση ενός μικρού αριθμού πρότυπων/ πιλοτικών έργων (1-2 έργα) τα οποία θα βοηθήσουν να μελετήσει ο Δήμος νέες τεχνολογίες ελέγχου και διαχείρισης του δημοτικού φωτισμού. Ενδεικτικά αναφέρονται: Εγκατάσταση συστήματος ρύθμισης της έντασης του φωτισμού ή μερικής λειτουργίας ανάλογα την ώρα της ημέρας και την χρήση της οδού Εγκατάσταση συστήματος τηλεχειρισμού και τηλεμετρίας του δημοτικού φωτισμού Χρήση τεχνολογιών GIS για την μελέτη και διαχείριση του δημοτικού φωτισμού Aαντικατάσταση των φωτιστικών µμονάδων δηµοτικού οδοφωτισµού µε ηλιακά φώτα δρόµου (SPL), τα οποία είναι ανεξάρτητα του ικτύου της ΕΗ, αφού φέρουν στην διάταξη τους Φωτοβολταϊκό πλαίσιο ώστε να έχουν απόλυτη ενεργειακή αυτονομία. Σελίδα 86

11.2 ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ #3 Περιγραφή Κωδικός δράσης ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ #3 Χρόνος υλοποίησης 2013-2015 Άμεσο κόστος 47.000 Αντικατάσταση φωτιστικών πλατειών με τεχνολογίες φωτισμού με χρήση ΑΠΕ Κόστος δράσης Πηγή χρηματοδότησης Ενεργειακό Περιβαλλοντικό Οικονομικό Ίδιοι πόροι / Εθνικά προγράμματα Όφελος εφαρμογής 3.180 kwh/έτος 3,65 tco 2 /έτος Κόστος ηλεκτρικής ενέργειας Αξιολόγηση - Σχόλια Με την δράση αυτή, προβλέπεται η πιλοτική χρήση φωτιστικών με τεχνολογία ΑΠΕ σε πλατείες των μεγάλων οικισμών του Δήμου Μονεμβασιάς. Αναμένεται, η επέκταση του δράσης σε περισσότερους οικισμούς αλλά και σε πεζόδρομους του Δήμου. Πέρα από το όφελος από την εξοικονόμηση ενέργειας (το οποίο είναι μικρό), σκοπός της δράσης είναι η περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση των πολιτών και προώθηση της πράσινης πολιτικής του Δήμου. Εκτιμάται ότι με την συγκεκριμένη δράση θα αντικατασταθούν ~72 λαμπτήρες φωτισμού πλατειών με φωτιστικά τεχνολογίας ΑΠΕ σε 6 οικισμούς του Δήμου (Μολάοι, Παπαδιάνικα, Νεάπολη, Ασωπός, Μονεμβασιά και Μεταμόρφωση). Δεχόμενοι ότι επί το πλείστον χρησιμοποιούνται στις πλατείες λαμπτήρες οικονομίας των 21 W, η εξοικονόμηση ενέργειας που προκύπτει ισούται με 3.180 kw που αντιστοιχεί σε 3,65 tco 2 /έτος (11 ώρες μ.ο. λειτουργίας καθημερινά). Το κόστος προμήθειας για κάθε ένα φωτιστικό εκτιμάται στα 650. Εικόνα: Συστήματα φωτισμού τεχνολογίας ΑΠΕ Σελίδα 87

12. ΟΧΗΜΑΤΑ & ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ 12.1 ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ Ο Δήμος Μονεμβασιάς αναγνωρίζει ότι οι δράσεις για την μείωση της κατανάλωσης καυσίμου από τον στόλο δημοτικό οχημάτων θα οδηγήσουν μεσοπρόθεσμα σε μείωση των λειτουργικών εξόδων του Δήμου, παρότι δεν θα έχουν σημαντική επίδραση στο συνολικό αποτύπωμα CO 2 των μεταφορών εντός του Δήμου. Εντούτοις, η σωστή προβολή των δράσεων και αποτελεσμάτων που σχετίζονται με τα δημοτικά οχήματα μπορεί να αποτελέσει παράδειγμα και οδηγό για τους πολίτες και επαγγελματίες της πόλης και να αποδείξει ότι από τα μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας στις μεταφορές προκύπτει άμεσο οικονομικό και περιβαλλοντικό όφελος. Ως δράσεις για τον τομέα των δημοτικών οχημάτων του Δήμου Μονεμβασιάς, έχουν προταθεί: Μετατροπή βαρέων οχημάτων πετρελαίου για χρήση υψηλών μειγμάτων βιοκαυσίμου. Μετατροπή βενζινοκίνητων οχημάτων σε οχήματα αερίου (υγραερίου). Αντικατάσταση δρομολογίων μη βαρέων οχημάτων με μοτοποδήλατα. Υιοθέτηση και εμπέδωση του Eco-Driving στους οδηγούς και υπαλλήλους του Δήμου Μελέτη και σχεδιασμό δράσεων για την αποτελεσματικότερη διαχείριση του στόλου, μέσω της καταγραφής των κινήσεων των οχημάτων, τον βέλτιστο προγραμματισμού των δρομολογίων, κτλ Σελίδα 88

12.2 ΔΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ 12.2.1 ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ #1 Κωδικός δράσης ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ #1 Περιγραφή Αντικατάσταση βαρέων οχημάτων πετρελαίου με νέα, μικρότερης κατανάλωσης ή εναλλακτικού καυσίμου. Χρόνος υλοποίησης 2014-2017 Κόστος δράσης Άμεσο κόστος Πηγή χρηματοδότησης Κόστος απόκτησης οχημάτων Ίδιοι πόροι / Εθνικά προγράμματα Όφελος εφαρμογής Ενεργειακό Περιβαλλοντικό 0 kwh/έτος 0 tco 2 /έτος Οικονομικό - Αξιολόγηση - Σχόλια Στην παρούσα Δράση, προτείνεται η αντικατάσταση των βαρέως τύπου οχημάτων, κατά περίπτωση μετά το τέλος της διάρκειας ζωής τους. Για αυτό το λόγο, δεν έχει υπολογιστεί η εξοικονόμηση καυσίμου (σε μονάδες ενέργειας) το περιβαλλοντικό όφελος και το οικονομικό κέρδος από την αντικατάσταση. Τα οφέλη της Δράσης, θα υπολογιστούν στην εκάστοτε διετής έκθεση. Συνολικά προτείνεται η αντικατάσταση 6 οχημάτων βαρέως τύπου, με νέα μικρότερης κατανάλωσης ή εναλλακτικού καυσίμου. Τα οχήματα που προτείνονται προς αντικατάσταση μετά το πέρας της διάρκειας ζωής τους, επιλέχθηκαν βάση της χρονολογίας της πρώτης κυκλοφορίας. Λεπτομέρειες των οχημάτων, παρατίθενται στον παρακάτω πίνακα: Περιγραφή Εργοστάσιο κατασκευής/μοντέλο Αριθμός κυκλοφορίας Έτος 1ης άδειας κυκλοφορίας Υπηρεσία που εξυπηρετεί Κατανάλωση Καυσίμου (lt) 2011 ΦΟΡΤΗΓΟ MERCEDES -1619 KHI 2344 1992 Καθαριότητα 7.335 ΑΠΟΡΡΙΜΑΤΟΦΟΡΟ MERCEDES - 814 KHY 2386 1994 Καθαριότητα 11.043 ΑΠΟΡΡΙΜΑΤΟΦΟΡΟ MERCEDES 1314 KHY 2385 1994 Καθαριότητα 1.154 AΠΟΡΡΙΜΑΤΟΦΟΡΟ MERCEDES -1523 KHY 2426 1999 Καθαριότητα 14.512 ΑΠΟΡΡΙΜΑΤΟΦΟΡΟ MERCEDES 1523 KHY 2435 1999 Καθαριότητα 10.675 ΛΕΩΦΟΡΕΙΟ FIAT-ΙVECO ΚΗΥ 2425 1999 Διοικητική 26.260 Πίνακας: Προτεινόμενα δημοτικά οχήματα βαρέως τύπου προς αντικατάσταση Σελίδα 89

12.2.2 ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ #2 Περιγραφή Κωδικός δράσης ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ #2 Χρόνος υλοποίησης 2013-2015 Άμεσο κόστος 9.000 Μετατροπή βενζινοκίνητων οχημάτων σε οχήματα αερίου (υγραερίου). Κόστος δράσης Πηγή χρηματοδότησης Ίδιοι πόροι / Εθνικά προγράμματα Όφελος εφαρμογής Ενεργειακό Περιβαλλοντικό 13.050 kwh/έτος 3,02 tco 2 /έτος Οικονομικό 5.806 Αξιολόγηση - Σχόλια Για τον υπολογισμό της εξοικονόμησης έχει γίνει η παραδοχή ότι τα οχήματα θα μπορούν να χρησιμοποιούν υγραέριο κίνησης αντί βενζίνης. Συνολικά προτείνεται η μετατροπή 6 βενζινοκίνητων οχημάτων, μιας και στην περιφέρεια του δήμου υπάρχει η δυνατότητα ανεφοδιασμού καυσίμου υγραερίου από πρατήρια. Η κατανάλωση καυσίμου οχημάτων με χρήση υγραερίου κίνησης, είναι 20% μεγαλύτερη, έναντι των αντίστοιχων οχημάτων βενζίνης. Ο αντίστοιχος συντελεστής εκπομπών CO 2 για το υγραέριο βάση των οδηγιών IPCC 2006 ισούται με 0,231 tco 2 /MWh, έναντι του συντελεστή εκπομπών CO 2 για την βενζίνη 0,249 tco 2 /MWh. Αντίστοιχα, η τιμή πώλησης υγραερίου και βενζίνης σήμερα, ισούται με 0,88 /lt και 1.72 /lt αντίστοιχα. Για το 2011, τα δημοτικά οχήματα κατανάλωσαν 8.743lt βενζίνης με συνολικές εκπομπές 20,03 tco 2 και ενδεικτικό κόστος προμήθειας 15.038. Αντιστοιχίζοντας, με την χρήση υγραερίου κίνησης επιτυγχάνεται μείωση εκπομπών CO 2 κατά 15%, που ισούται με 3,02 tco 2 /έτος και κόστος προμήθειας 9.232 (εξοικονόμηση 5.806 ). Σελίδα 90

12.2.2 ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ #3 Κωδικός δράσης ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ #3 Περιγραφή Προσθήκη 2 ηλεκτροκίνητων οχημάτων στον δημοτικό στόλο. Χρόνος υλοποίησης 2015-2017 Άμεσο κόστος 65.000 Κόστος δράσης Πηγή χρηματοδότησης Ίδιοι πόροι / Εθνικά προγράμματα Όφελος εφαρμογής Ενεργειακό Περιβαλλοντικό 14.105 kwh/έτος 1,73 tco 2 /έτος Οικονομικό 2.770 Αξιολόγηση - Σχόλια Τα ηλεκτροκίνητα οχήματα, βάσει των εργοστασιακών χαρακτηριστικών, μπορούν να καλύψουν με 23kWh απόσταση ίση με 160km. Η ενέργεια αυτή αντιστοιχεί σε 26,43 kgco 2. Για τα υφιστάμενα βενζινοκίνητα δημοτικά οχήματα, η μέση κατανάλωση ισούται περίπου με 12.7 lt/100km (βάσει στοιχείων). Η εξοικονόμηση καυσίμου, άρα και λειτουργικού κόστους από την προσθήκη στο δημοτικό στόλο ηλεκτροκίνητων έγινε με την παραδοχή ότι θα χρησιμοποιούνται στο 15% των δρομολογίων των μη βαρέων οχημάτων και η φόρτισή του θα γίνεται αρχικά από το δίκτυο της ΔΕΗ και σε επόμενο στάδιο από μονάδες παραγωγής Η/Ε από Α.Π.Ε. Συνολικά προτείνεται η προσθήκη 2 ηλεκτροκίνητων οχημάτων στο δημοτικό στόλο, ενδεικτικού κόστους 35.000 έκαστος. Η συνολική διανυθείσα απόσταση των βενζινοκίνητων οχημάτων για το έτος 2011, ήταν 68.827 km και η κατανάλωση 8.743 lt. Δεχόμενοι ότι τα ηλεκτροκίνητα οχήματα θα χρησιμοποιούνται στο 20% των δρομολογίων, η εξοικονόμηση καυσίμου που επιτυγχάνεται, ισούται με: Η/Ε = 20% x 68.827 km = 13.765 km 1978,7 kwh (Με 23kWh καλύπτουν 160km) Εκπομπές CO 2 : 1978,7 kwh x 1,149kg/kWh=2.273,5 kgco 2 Κόστος: 1978,7 kwh x 0,12 /kwh= 237,4 Βενζίνη = 13.765 km x 12,7 lt/100km = 1748,2 lt Εκπομπές CO 2 : 1748,2lt x 9,2 kwh/lt x 0,249kg/kWh=4.004,8 kgco 2 Κόστος: 1748,2 lt x 1,72 /kwh= 3006,9 Σελίδα 91

Προκύπτει ενεργειακό όφελος 14.105 kwh/έτος, περιβαλλοντικό 1,73 tco 2 /έτος και οικονομικό 2.770 που δύναται να αυξηθεί με την χρήση Η/Ε από Α.Π.Ε. για την φόρτιση και με την κάλυψη μεγαλύτερου ποσοστού δρομολογίων βενζινοκίνητων αλλά και πετρελαιοκίνητων οχημάτων. Η αγορά ηλεκτρικών οχημάτων μπορεί να προωθηθεί προς αντικατάσταση υφισταμένων βενζινοκίνητων οχημάτων, μετά το τέλος ζωής τους. Η ενεργειακή και οικονομική αποδοτικότητα των νέων οχημάτων για τον συνολικό χρόνο ζωής τους, είναι τεκμηριωμένη και αποδεδειγμένη από τους ίδιους τους κατασκευαστές των οχημάτων. Τα στοιχεία αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να αιτιολογηθεί η απόφαση αγοράς τέτοιων οχημάτων από το Δήμο η οποία θα πραγματοποιηθεί με διαδικασίες πράσινων προμηθειών. Εικόνα: Μοντέλα ηλεκτρικών αυτοκινήτων που κυκλοφορούν στη σημερινή αγορά Σελίδα 92

12.2.4 ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ #4 Περιγραφή Κωδικός δράσης ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ #4 Χρόνος υλοποίησης 2013-2015 Άμεσο κόστος 10.000 Πηγή χρηματοδότησης Ενεργειακό Περιβαλλοντικό Οικονομικό Υιοθέτηση και εκπαίδευση σε Eco-driving Κόστος δράσης Ίδιοι πόροι / Εθνικά προγράμματα Όφελος εφαρμογής Πετρέλαιο: 118.372 kwh/έτος Βενζίνη: 6.434 kwh/έτος 32,3 tco 2 /έτος Κόστος καυσίμου: ~3.220 It πετρελαίου και ~270 It βενζίνης ετησίως Αξιολόγηση - Σχόλια Έχει γίνει η παραδοχή ότι από την υιοθέτηση μεθόδων Eco-driving ο Δήμος θα εξοικονομήσει 8% από τα καύσιμα των οχημάτων που θα χρησιμοποιεί μετά την υιοθέτηση των μέτρων ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ #2. Οι μέθοδοι, που συλλογικά αναφέρονται ως Eco-driving, αφορούν την συντήρηση, χρήση και οδηγική συμπεριφορά οχημάτων με στόχο την σημαντική εξοικονόμηση καυσίμου χωρίς να υπάρξει επένδυση χρημάτων σε κάποιο ειδικό εξοπλισμό. Η εξοικονόμηση αυτή γίνεται ιδιαίτερα σημαντική όταν εφαρμόζεται σε μεγάλο αριθμό οχημάτων, όπως στον στόλο ενός οργανισμού, μίας επιχείρησης, στο σύνολο των οχημάτων μίας περιοχής, κτλ. Στα πλαίσια του Σχεδίου Δράσης ο Δήμος θα προχωρήσει στην υιοθέτηση ενός αντίστοιχου σχήματος με την εκπόνηση σχετικών κανόνων, την εκπαίδευση όλων των εμπλεκομένων (γραφείο κίνησης, υπηρεσία συντήρησης, οδηγοί) και την δημιουργία υλικού για την προώθηση των στόχων και τεχνικών του eco-driving. Ενδεικτικά, αναφέρονται ποσοστά εξοικονόμησης καυσίμου για διάφορες δράσεις και συμπεριφορές οδήγησης: Ελαφρά οχήματα o Eco-driving (συνολικά): 8% Σωστή χρήση κιβωτίου ταχυτήτων Συνετή οδήγηση (επιτάχυνση, επιβράδυνση) Σελίδα 93

Αποφυγή περιττού βάρους στα οχήματα Αποφυγή περιττών αεροδυναμικών εμποδίων (σχάρες, κα) o Σβήσιμο κινητήρα στις στάσεις (αναμονή, φόρτωση, κτλ): 5% o Χρήση ελαστικών χαμηλής κατανάλωσης: 4% o Τακτικός έλεγχος φίλτρου αέρα: 5% o Τακτική ρύθμιση κινητήρα: 4% o Τακτικός έλεγχος πίεσης ελαστικών: 3% Φορτηγά Λεωφορεία (Mini Bus) o Eco-driving (συνολικά): 8% Σωστή χρήση κιβωτίου ταχυτήτων Συνετή οδήγηση (επιτάχυνση, επιβράδυνση) Αποφυγή περιττού βάρους στα οχήματα Αποφυγή περιττών αεροδυναμικών εμποδίων (σχάρες, κα) o Σβήσιμο κινητήρα στις στάσεις (αναμονή, φόρτωση, κτλ): 5% o Χρήση ελαστικών χαμηλής κατανάλωσης: 3% o Χρήση ορυκτέλαιου χαμηλής τριβής: 2% o Τακτικός έλεγχος φίλτρου αέρα: 5% o Τακτική ρύθμιση κινητήρα: 4% o Τακτικός έλεγχος πίεσης ελαστικών: 3% Σελίδα 94

12.2.5 ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ #5 Περιγραφή Κωδικός δράσης ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ #5 Χρόνος υλοποίησης 2013-2015 Άμεσο κόστος 15.000 Πηγή χρηματοδότησης Μελέτη και σχεδιασμός δράσεων για την αποτελεσματικότερη διαχείριση του δημοτικού στόλου Κόστος δράσης Ίδιοι πόροι / Εθνικά προγράμματα Όφελος εφαρμογής Ενεργειακό Περιβαλλοντικό Οικονομικό τα ενεργειακά, περιβαλλοντικά και οικονομικά οφέλη της δράσης, θα εκτιμηθούν μετά την εφαρμογή της Αξιολόγηση - Σχόλια Υπάρχουν γενικότερες δράσεις που αφορούν στην διαχείριση ενός στόλου οχημάτων ή στον τρόπο αξιοποίησης και οδήγησής τους, προκειμένου να επιτευχθεί η μείωση του αριθμού των οχημάτων που χρησιμοποιούνται αλλά και η αποδοτικότερη χρήση των οχημάτων του στόλου, ενώ κρίσιμη θεωρείται η εκπαίδευση και συμμετοχή των οδηγών σε οποιοδήποτε σχήμα υιοθετηθεί. Ο Δήμος θα μελετήσει ποια συγκεκριμένα μέτρα ταιριάζουν καλύτερα στις ανάγκες του και θα σχεδιάσει την υιοθέτηση και εφαρμογή τους. Ενδεικτικά, αναφέρονται: Εγκατάσταση συστημάτων GPS στα οχήματα του στόλου προκειμένου να επιτευχθεί ο καλύτερος προγραμματισμός, έλεγχος και αποτίμηση των δρομολογίων και της κατανάλωσης καυσίμου των οχημάτων Θεσμοθέτηση στόχων εξοικονόμησης και επιβράβευσης υπαλλήλων του Δήμου που συνεισφέρουν σε αυτούς Δημιουργία κουλτούρας εξοικονόμησης στους υπαλλήλους του Δήμου ώστε να αποφεύγεται η χρήση υπηρεσιακών οχημάτων για μικρές διαδρομές εντός της πόλης Απογραφή των δημοτικών αναγκών και τακτικών δρομολογίων των οχημάτων και επαναπρογραμματισμός των δρομολογίων με κριτήριο την μείωση των διανυθέντων χιλιομέτρων και την εξοικονόμηση καυσίμου. Αποτέλεσμα τέτοιου προγραμματισμού (σύμφωνα με αντίστοιχες ευρωπαϊκές πρακτικές) μπορεί να είναι η αλλαγή της ώρας Σελίδα 95

συλλογής των απορριμμάτων με πιθανή επιμήκυνση των δρομολογίων, η συλλογή των απορριμμάτων κάθε δύο τρεις ημέρες αντί καθημερινώς, η συλλογή ογκωδών αντικειμένων μόνο κατόπιν τηλεφωνικών ραντεβού, κ.α., με αναμενόμενη μείωση στις εκπομπές C0 2 από τα δημοτικά οχήματα της τάξης του ~8-10%. Σελίδα 96

12.3. ΙΔΙΩΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ Ο Δήμος δεν έχει μεγάλες δυνατότητες για παρεμβάσεις στις δημόσιες (πλην δημοτικών) και ιδιωτικές μεταφορές όσον αφορά τα οχήματα, την επιλογή χρήσης και την συμπεριφορά οδήγησης εντός των ορίων του Δήμου. Εντούτοις, έχει διαγνώσει τρεις άξονες στους οποίους μπορεί να ασκήσει επιρροή προκειμένου να μειωθούν ο εκπομπές C0 2 και να εξοικονομηθούν πολύτιμοι πόροι από την μειωμένη χρήση των ιδιωτικών, κυρίως, οχημάτων: Ενημέρωση/ ευαισθητοποίηση των δημοτών/ οδηγών του Δήμου για τα πλεονεκτήματα των νέων τύπων οχημάτων με μειωμένη κατανάλωση καυσίμου, της οικολογικής οδήγησης (eco-driving) και της μειωμένης χρήσης των οχημάτων για μικρές αποστάσεις εντός της πόλης Διερεύνηση και υλοποίηση δράσεων για την αύξηση χρήσης εναλλακτικών μέσων μεταφοράς Προώθηση και στήριξη των εθνικών και περιφερειακών πολιτικών για την εξοικονόμηση ενέργειας και την μείωση των εκπομπών CΟ 2 από τις δημόσιες και ιδιωτικές μεταφορές Τέλος, ο Δήμος μπορεί να επιτεύξει σημαντική μείωση των εκπομπών CΟ 2 από τον τομέα των οχημάτων, αν υλοποιηθεί το έργο πεζοδρόμησης στην Μονεμβασιά και η χρήση δημοτικών ποδηλάτων. Σελίδα 97

12.4. ΔΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΙΔΙΩΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ 12.4.1 ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ #1 Περιγραφή Κωδικός δράσης ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ #1 Χρόνος υλοποίησης 2014-2020 Άμεσο κόστος 20.000 Εκστρατεία ενημέρωσης / ευαισθητοποίησης των πολιτών του Δήμου Κόστος δράσης Πηγή χρηματοδότησης Ίδιοι πόροι / Εθνικά προγράμματα/ Ευρωπαϊκά προγράμματα Όφελος εφαρμογής Ενεργειακό Περιβαλλοντικό Οικονομικό Εξοικονόμηση ενέργειας (kwh) Βενζίνη: 1.400.000 kwh/έτος Πετρέλαιο: 672.000 kwh/έτος 522,7 tco 2 /έτος Εξοικονόμηση χρημάτων από την μειωμένη χρήση ΙΧ από τους πολίτες για τους ίδιους και την πόλη Αξιολόγηση - Σχόλια ES = y*n*ar *in*espp y: έτη εφαρμογής της δράσης n: αριθμός άμεσα συμμετεχόντων στην δράση AR: ποσοστό ευαισθητοποίησης άμεσα συμμετεχόντων in: συντελεστής έμμεσα συμμετεχόντων στην δράση (που επηρεάστηκαν μετά την δράση) ESPP: εξοικονόμηση ενέργειας ανά συμμετέχοντα (kwh) Υπολογισμός ES βενζίνη = 7*1000*0,2*2*500 kwh/yr = 1.400.000 kwh/yr ES πετρέλαιο = 7*200*0,2*2*1.200 kwh/yr = 672.000 kwh/yr Σε συνέχεια των δράσεων για τα δημοτικά οχήματα, ο Δήμος θα αναλάβει την δημιουργία μίας εκστρατείας ενημέρωσης/ ευαισθητοποίησης για τους πολίτες για τις σύγχρονες δυνατότητες των οχημάτων με εναλλακτικά καύσιμα, οχημάτων με διπλό καύσιμο ή υβριδικών οχημάτων και την εξοικονόμηση καυσίμου και μείωση εκπομπών CΟ 2 που αυτά προσφέρουν. Επίσης, θα Σελίδα 98

δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στις αρχές της οικολογικής οδήγησης (eco-driving) και της μειωμένης χρήσης των ιδιωτικών οχημάτων για μικρές αποστάσεις εντός της πόλης. Θα τονιστούν οι προσπάθειες του Δήμου στα πλαίσια του Συμφώνου των Δημάρχων και άλλων αντίστοιχων πολιτικών και πρωτοβουλιών και οι μέχρι εκείνη την στιγμή δράσεις του Δήμου (και αποτελέσματα) για την μείωση της κατανάλωσης καυσίμου και των εκπομπών CΟ 2 από τα δημοτικά οχήματα. Το σύνολο αυτών των μέτρων αναμένεται να οδηγήσει σε επιπλέον εξοικονόμηση επί των καυσίμων για τις μεταφορές. Τέλος, θα επιδιωχθεί η ενεργή προώθηση και επιδίωξη, από την μεριά του Δήμου, της υλοποίησης εθνικών πολιτικών που περιγράφονται σε κείμενα πολιτικής της ελληνικής κυβέρνησης (ειδικά στο 1ο και 2ο Σχέδιο Δράσης Ενεργειακής Απόδοσης, κατά την Οδηγία 2006/32/ΕΚ) που, για τη Μονεμβασιά, κυρίως σχετίζονται με: Την ανάπτυξη ολοκληρωμένων σχεδίων κινητικότητας και την βελτίωση των συγκοινωνιών Την παροχή κινήτρων για την αντικατάσταση παλαιών ιδιωτικών οχημάτων Την ενεργειακή σήμανση των νέων οχημάτων και την σύνδεση φορολογίας και εκπομπών CΟ 2 Σελίδα 99

12.4.2 ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ #2 Περιγραφή Κωδικός δράσης ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ #2 Χρόνος υλοποίησης 2014 2015 Άμεσο κόστος 90.000 Πηγή χρηματοδότησης Μελέτη αστικής κινητικότητας και χρήση δημοτικών ποδηλάτων Κόστος δράσης Ίδιοι πόροι / Εθνικά προγράμματα Όφελος εφαρμογής Ενεργειακό Βενζίνη: 27.401 kwh/έτος Περιβαλλοντικό Οικονομικό 6,82 tco 2 /έτος Εξοικονόμηση χρημάτων από την μειωμένη χρήση ΙΧΕ από τους πολίτες για τους ίδιους και την πόλη Αξιολόγηση - Σχόλια Το συνολικό κόστος των έργων/ παρεμβάσεων που θα προταθούν από την μελέτη αστικής κινητικότητας θα υπολογιστεί στην μελέτη την ίδια Με την χρήση δημοτικών ποδηλάτων, θα επιδιωχθεί αποφυγή μετακινήσεων με ΙΧ εντός οικισμών του Δήμου και μπορεί να επιφέρει μείωση στις εκπομπές CΟ 2 από ΙΧ με καύσιμο βενζίνη. Αναλυτικά, τα σενάρια υπολογισμού, αναγράφονται παρακάτω. Ο δεύτερος άξονας δράσεων του Δήμου αφορά την μελέτη και υλοποίηση έργων/ παρεμβάσεων για την αύξηση χρήσης εναλλακτικών μέσων μεταφοράς με παράλληλη μείωση της χρήσης ιδιωτικών μέσων μεταφοράς. Σαν πρώτο βήμα, ο Δήμος θα συντάξει μία μελέτη αστικής κινητικότητας η οποία θα επιδιώκει τους παραπάνω στόχους και θα προτείνει έργα και παρεμβάσεις, οι οποίες θα συνδυάζονται με έργα τα οποία ο Δήμος έχει ήδη υλοποιήσει ή σχεδιάσει. Στα μέτρα που θα προταθούν, ενδεικτικά, αναμένεται να περιλαμβάνουν: Δημιουργία δικτύου κίνησης ποδηλάτων Εγκατάσταση και χρήση υποδομών ποδηλάτων για τους κατοίκους και επισκέπτες της πόλης Έλεγχο της στάθμευσης στο κέντρο και δημιουργία σταθμών στάθμευσης στα όρια της περιοχής για την αποφυγή της χρήσης αυτοκινήτου. Σελίδα 100

Ο αριθμός, η φύση και ο τρόπος χρηματοδότησης και υλοποίησης αυτών των δράσεων θα μελετηθεί από τον Δήμο και η υλοποίηση μαζί με τα αποτελέσματά της θα προβληθεί στους πολίτες της πόλης. Ο Δήμος προτίθεται να εκπονήσει Τεχνική Μελέτη όπου θα καθοριστεί με ακρίβεια το κόστος των έργων και παρεμβάσεων που θα υλοποιηθούν. Όσο αναφορά την εγκατάσταση και χρήση δημοτικών ποδηλάτων, προτείνεται η χρήση 40 ποδηλάτων, στον Ασωπό (10 ποδήλατα), στη Μονεμβασιά (15 ποδήλατα) και στην Νεάπολη (15 ποδήλατα). Τα σημεία εγκατάστασης, παρουσιάζονται στην παρακάτω εικόνα: Εικόνα: Σημεία εγκατάστασης συστήματος μίσθωσης ποδηλάτων Σελίδα 101

Εικόνα: Απεικόνιση τυπικής εγκατάστασης συστήματος μίσθωσης ποδηλάτων Με την χρήση των δημοτικών ποδηλάτων, προβλέπονται 3 σενάρια χρήσης και εξοικονόμησης ρύπων στις ιδιωτικές μεταφορές, ενδεικτικού κόστους 85.000 Σενάριο Αριθμός Ποδηλάτων Ημερήσια Χρήση (%) Μ.Ο. Διανυόμενης Απόστασης (km) Μέση Τιμή Αστικής Κατανάλωσης (lt/100km) Εξοικονόμηση Καυσίμου (lt) Εξοικονόμηση Ενέργειας (kwh) Μείωση Εκπομπών CO 2 (kg) 1 40 20% 5 8,5 1.241,0 11.417,2 2.842,9 2 40 30% 8 8,5 2.978,4 27.401,3 6.822,9 3 40 50% 10 8,5 6.205,0 57.086,0 14.214,4 Πίνακας: Σενάρια χρήσης, εξοικονόμησης ενέργειας και εκπομπών ρύπων Δεχόμενοι σαν πιθανό σενάριο εφαρμογής το #2, με μέση ημερήσια χρήση του 30% του συνόλου των εγκατεστημένων ποδηλάτων, τα οφέλη εφαρμογής, πέρα από την περιβαλλοντική ευαισθησία των πολιτών, την ανάπτυξη τουριστικών υποδομών και την πηγή εσόδων για το Δήμο, είναι η μείωση των εκπομπών CO 2 κατά 6.823 kg. Σελίδα 102

12.4.3 ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ #3 Κωδικός δράσης ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ #3 Περιγραφή Προώθηση βιοκαυσίμων σε εθνικό επίπεδο Χρόνος υλοποίησης 2013-2020 Άμεσο κόστος - Πηγή χρηματοδότησης - Ενεργειακό Περιβαλλοντικό Οικονομικό - Κόστος δράσης Όφελος εφαρμογής 0 kwh/έτος 410,3 tcο 2 /έτος Αξιολόγηση - Σχόλια Υπολογίζεται το κέρδος από τον παρόντα στόχο, ο οποίος αναμένεται να αναθεωρηθεί (προς τα πάνω) με την ενσωμάτωση των Οδηγιών 2009/28/ΕΚ και 2009/30/ΕΚ Η υλοποίηση κεντρικών πολιτικών επηρεάζει εμμέσως και τις εκπομπές CΟ 2 εντός του Δήμου σε ποσοστό ανάλογο των εθνικών ή περιφερειακών στόχων που έχουν τεθεί. Ένας από τους εθνικούς στόχους είναι και η προώθηση των βιοκαυσίμων την επόμενη δεκαετία. Έτσι, ως ενδιάμεσος στόχος για το πετρέλαιο κίνησης, είχε τεθεί η διάθεση, έως το τέλος του 2010 από τα πρατήρια όλης τη χώρας, πετρελαίου με περιεχόμενο 6,5% βιοντίζελ. Αυτό σημαίνει ότι, στο άμεσο μέλλον, και μέχρι την ενσωμάτωση στο εθνικό δίκαιο των Οδηγιών 2009/28/ΕΚ και 2009/30/ΕΚ, ο συντελεστής εκπομπών για το συγκεκριμένο καύσιμο, θα πρέπει να μεταβληθεί ως εξής: Σύμφωνα με την μεθοδολογία που αναπτύσσεται στις Οδηγίες του Συμφώνου των Δημάρχων για τον υπολογισμό των εκπομπών από την κατανάλωση πετρελαίου κίνησης θα χρησιμοποιηθεί ο διορθωμένος συντελεστής στον οποίο θα συνυπολογιστεί το ποσοστό βιοντίζελ κατά το έτος αναφοράς: F diesel-new = PCD * F diesel + PBD * 0 Όπου F diesel-new : διορθωμένος συντελεστής, PCD: ποσοστό συμβατικού πετρελαίου κίνησης, F diesel : τυπικός συντελεστής εκπομπών πετρελαίου κίνησης και PBD: ποσοστό βιοντίζελ. Σελίδα 103

Οι μεταβλητές παίρνουν τις τιμές: PCD = 93,5%, F diesel = 0,267, PBD = 6,5%. Τελικά, για τον υπολογισμό των εκπομπών C0 2 από το πετρέλαιο κίνησης ο συντελεστής εκπομπών θα τροποποιηθεί σε F = 0,250 tco 2 /MWh από 0,259 tco 2 /MWh, το οποίο για τις καταναλώσεις των μεταφορών με καύσιμο πετρέλαιο που εκτιμήθηκαν για το 2011 μεταφράζεται σε μείωση εκπομπών 410,3 tco 2. Σελίδα 104

12.4.4 ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ #4 Κωδικός δράσης ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ #4 Περιγραφή Πεζοδρόμηση του τμήματος Γέφυρα Πύλη Κάστρου Μονεμβασιάς Χρόνος υλοποίησης 2013-2020 Άμεσο κόστος 550.000 Κόστος δράσης Πηγή χρηματοδότησης Ίδιοι πόροι / Εθνικά προγράμματα Ενεργειακό Περιβαλλοντικό Οικονομικό - Όφελος εφαρμογής 69.791 kwh/έτος 16,9 tcο 2 /90 ημέρες Αξιολόγηση - Σχόλια Με την δημιουργία του πεζοδρόμου Γέφυρα Πύλη Κάστρου Μονεμβασιάς, θα επιδιωχθεί για την διαδρομή αυτή αποφυγή μετακινήσεων με ΙΧ επισκεπτών και μη, μήκους 1.100m η οποία μπορεί να επιφέρει μείωση στις εκπομπές CΟ 2 από ΙΧ με καύσιμο βενζίνη. Αναλυτικά, τα σενάρια υπολογισμού, αναγράφονται παρακάτω. Το κάστρο Μονεμβασιάς, ως ένας γνωστός τουριστικός προορισμός, έλκει έναν μεγάλο αριθμό επισκεπτών ο οποίος είναι σημαντικά αυξημένος κατά τους θερινούς μήνες, με αποτέλεσμα, την αυξημένη κινητικότητα οχημάτων ΙΧ, κατά της διαδρομής Γέφυρα Πύλη Κάστρου Μονεμβασιάς. Με την πεζοδρόμηση της διαδρομής, μήκους 1.100m και την ταυτόχρονη χρήση τακτικής συγκοινωνίας με λεωφορείο για τους θερινούς μήνες, μπορεί να προκύψει σημαντικό περιβαλλοντικό όφελος λόγω περιορισμού α) των άσκοπων μετακινήσεων, από οχήματα τα οποία αδυνατούν να βρουν parking και β) της κυκλοφοριακής συμφόρησης. Δεχόμενοι ότι ο μέσος ημερήσιος αριθμός επισκεπτών κατά τους θερινούς μήνες κυμαίνεται στους 2.000 (~700 αυτοκίνητα), η μέση κατανάλωση ενός μέσου Ι.Χ. οχήματος υπό αυτές τις συνθήκες είναι 9,2lt/100km (βενζίνη) και ενός λεωφορείου 40lt/100km (πετρέλαιο) και ότι το λεωφορείο υλοποιεί καθημερινά 60 δρομολόγια, υπολογίζεται ότι ημερησίως: 700 αυτοκίνητα x 2,2km x 9.2lt/100km = 141.68 lt βενζίνη = 1.303,46 kwh = 324,56 kgco 2 60 δρομολόγια x 2,2km x 40lt/100km = 52.8 lt πετρέλαιο = 528,00 kwh = 136.8 kgco 2 Για 3 μήνες εφαρμογής της πεζοδρόμησης, οι εκπομπές ισούνται: o Ε αυτοκίνητα = 90 x 324,6kg CO 2 = 29.214 kgco 2 o Ε λεωφορείο = 90 x 136.8 kgco 2 = 12.312 kgco 2 Σελίδα 105

Με την παραπάνω θεώρηση/ προσέγγιση, υπολογίζεται ότι εξοικονομούνται 16.902 kgco 2 ή 16,9 tco 2. Ο υπολογισμός είναι ενδεικτικός, για υποτιθέμενο αριθμό επιβατικών οχημάτων και αναμένεται η εξοικονόμηση να είναι μεγαλύτερη, για μεγαλύτερο αριθμό επισκεπτών και για λειτουργία του πεζοδρόμου σε ετήσια βάση και όχι εποχιακή. Στην παρακάτω εικόνα παρουσιάζεται η προτεινόμενη πεζοδρόμηση, μήκους 1.100m. Εικόνα: Προτεινόμενος δρόμος προς πεζοδρόμηση Σελίδα 106

13. ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ 13.1 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Η Ε.Ε., εκτός της εξοικονόμησης ενέργειας, έχει θέσει στόχο και για την παραγωγή ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας ώστε αυτή να καλύπτει το 20% της καταναλισκόμενης ενέργειας έως το 2020. Στην Ελλάδα, το πλαίσιο για την παραγωγή ηλεκτρικής και θερμικής ενέργειας από ΑΠΕ ορίζεται από τους Νόμους 3468/2006 για την «Παραγωγή Ηλεκτρικής Ενέργειας από ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ», 3734/2009 για την «Προώθηση της συμπαραγωγής δύο ή περισσότερων χρήσιμων μορφών ενέργειας», 3851/2010 για την «Επιτάχυνση της ανάπτυξης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής» και 3889/2010 «Χρηματοδότηση Περιβαλλοντικών Παρεμβάσεων, Πράσινο Ταμείο, Κύρωση Δασικών Χαρτών». Ο Δήμος Μονεμβασιάς, διαθέτει αγροτικές, ορεινές, κτλ εκτάσεις στην οποίες μπορούν να εγκατασταθούν αιολικά πάρκα, μεγάλα φωτοβολταϊκά συστήματα ή άλλες μεγάλες μονάδες ΑΠΕ, πάντα σε συνδυασμό με την αισθητική και με σεβασμό στο περιβάλλον, μιας και στην χωρική έκταση του Δήμου, ανήκουν προστατευόμενα πάρκα, βιότοποι και παραδοσιακοί/ ιστορικοί οικισμοί. Έτσι ο Δήμος, λαμβάνοντας υπόψη τον χαρακτήρα της περιοχής, σκοπεύει να αναδείξει και προωθήσει την εγκατάσταση και χρήση ΑΠΕ μέσω δραστηριοτήτων ενημέρωσης / ευαισθητοποίησης τόσο στον οικιακό όσο και στον τριτογενή τομέα ώστε να: Δώσει το παράδειγμα και να στηρίξει τις προσπάθειες ανάπτυξης μονάδων παραγωγής ΑΠΕ Βοηθήσει στην παροχή πληροφοριών στους εμπλεκόμενους φορείς Προωθήσει ενεργά δράσεις που σχετίζονται με την παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ Σελίδα 107

13.2 ΔΡΑΣΕΙΣ ΑΠΕ 13.2.1 ΑΠΕ #1 Κωδικός δράσης ΑΠΕ #1 Περιγραφή Μελέτη εγκατάστασης συστημάτων ΑΠΕ σε δημοτικά κτίρια Χρόνος υλοποίησης 2013-2014 Άμεσο κόστος 10.000 Πηγή χρηματοδότησης Κόστος δράσης Ίδιοι πόροι / Εθνικά προγράμματα Όφελος εφαρμογής Ενεργειακό - Περιβαλλοντικό - Οικονομικό - Αξιολόγηση - Σχόλια Προαπαιτούμενο στάδιο για τον καθορισμό των παραμέτρων υλοποίησης της δράσης ΑΠΕ2 Ο Δήμος θα μελετήσει την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων σε δημοτικά κτίρια (κτίρια υπηρεσιών, σχολεία, αθλητικά κτίρια) ώστε να: συνεισφέρει στους στόχους παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ ευαισθητοποιήσει τους πολίτες για τις εφαρμογές ΑΠΕ και τα κέρδη τους (οικονομικά και ενεργειακά) δημιουργήσει μία επένδυση η οποία μετά τον χρόνο απόσβεσής της θα αποφέρει έσοδα στον Δήμο που μπορούν να διατεθούν σε κοινωνικά προγράμματα και δράσεις Επιπλέον, θα εξεταστεί και η δυνατότητα υιοθέτησης τεχνολογιών όπως η γεωθερμία και η καύση βιομάζας για νέα ή ριζικά ανακαινιζόμενα κτίρια. Σελίδα 108

13.2.2 ΑΠΕ #2 Κωδικός δράσης ΑΠΕ #2 Περιγραφή Εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σε δημοτικά κτίρια Χρόνος υλοποίησης 2014-2016 Κόστος δράσης Άμεσο κόστος 197.000 Πηγή χρηματοδότησης Ίδιοι πόροι / Εθνικά προγράμματα Όφελος εφαρμογής Ενεργειακό 146.000 kwh/έτος Περιβαλλοντικό 167,8 tco 2 /έτος Οικονομικό 18.250 /έτος Αξιολόγηση - Σχόλια Εγκατάσταση 100 kw φ/β συστημάτων σε ταράτσες/ κεραμοσκεπές 10 δημοτικών κτιρίων. Για τον υπολογισμό θεωρείται ως μέγιστη τιμή που μπορεί να εισπραχθεί η 0,125 /kwh (συμβόλαια 2013) Με αφορμή την σύνταξη του Σχεδίου Δράσης για την Αειφόρο Ενέργεια, ο Δήμος προεκτίμησε ότι θα μπορούσε να εγκαταστήσει φωτοβολταϊκά συστήματα στα δημοτικά κτίρια με συνολική ενδεικτική εγκατεστημένη ισχύ, 100 kw, ετήσια παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας που υπολογίζεται σε 146.000 kwh και συνολική ετήσια μείωση εκπομπών 167,75 tco 2. Η προεπιλογή των κτιρίων που έχουν την δυνατότητα να φιλοξενήσουν φωτοβολταϊκά συστήματα γίνεται βάσει τεχνικά κριτήρια όπως: κατάλληλος προσανατολισμός, πιθανή σκίαση από γειτονικά κτίρια, ωφέλιμο εμβαδόν ταράτσας/ κεραμοσκεπής. Σε κάθε περίπτωση θα εκπονηθεί μελέτη (ΑΠΕ#1) όπου θα γίνει η οριστική επιλογή των κατάλληλων κτιρίων, η ακριβής διαστασιολόγηση των συστημάτων προς εγκατάσταση και ο υπολογισμός του κόστους/ κερδών από αυτά. Ενδεικτικά, έχουμε: Σελίδα 109

Κτίριο Εγκατάστασης Ισχύς Εγκατάστασης Ετήσια Απόδοση Ετήσια Παραγωγή Η/Ε ΔΗΜΑΡΧΕΙΟ ΑΣΩΠΟΥ 10 kw 1460 kwh/kwp/year 14600 kwh ΜΑΘΗΤΙΚΗ ΕΣΤΙΑ ΜΟΛΑΩΝ 10 kw 1460 kwh/kwp/year 14600 kwh ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΜΟΛΑΩΝ 10 kw 1460 kwh/kwp/year 14600 kwh ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΛΥΚΕΙΟ ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑΣ 10 kw 1460 kwh/kwp/year 14600 kwh ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΝΕΑΠΟΛΗΣ 10 kw 1460 kwh/kwp/year 14600 kwh ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΠΑΠΑΔΙΑΝΙΚΩΝ 10 kw 1460 kwh/kwp/year 14600 kwh ΛΥΚΕΙΟ ΜΟΛΑΩΝ 10 kw 1460 kwh/kwp/year 14600 kwh ΛΥΚΕΙΟ ΝΕΑΠΟΛΗΣ 10 kw 1460 kwh/kwp/year 14600 kwh ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΜΟΛΑΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑΣ 10 kw 1460 kwh/kwp/year 14600 kwh 10 kw 1460 kwh/kwp/year 14600 kwh Πίνακας: Ενδεικτικές εγκαταστάσεις Φ/Β συστημάτων σε δημοτικά κτίρια του Δήμου Μονεμβασιάς Ετήσια συνολική παραγωγή Η/Ε: 146.000 kwh Ετήσια μείωση εκπομπών ρύπων: 167.750 kg CO2 Κόστος εγκατάστασης: 160.000 + ΦΠΑ Ετήσια έσοδα: 18.250 (για τιμές πώλησης kwh του 2013) Απόσβεση: ~10,5-11 χρόνια Η εγκατάσταση των 10 φ/β συστημάτων στα δημοτικά κτίρια και η πιλοτική τους λειτουργία, ενδέχεται να είναι η αρχή για την εγκατάσταση περισσότερων δημοτικών εφαρμογών, οι οποίες θα αποφέρουν στο Δήμο οικονομικά οφέλη αλλά και πράσινη ηλεκτρική ενέργεια με μηδενικούς ρύπους. Αναμένεται στο άμεσο μέλλον, η εφαρμογή ενός νέου συστήματος διασύνδεσης των φωτοβολταϊκών στο δίκτυο, με την φιλοσοφία της ιδιοκατανάλωσης (net metering), όπου το κτίριο θα καταναλώνει την απαιτούμενη ενέργεια απ τις εγκατεστημένες ΑΠΕ και η περίσσεια θα διοχετεύεται στο δίκτυο με την επιδοτούμενη τιμή. Η μέθοδος αυτή, αν και σήμερα δεν αποφέρει σημαντικά κέρδη, στο άμεσο μέλλον, όπου αναμένεται αύξηση της τιμής της kwh, θα αποτελέσει τον μοναδικό τρόπο διασύνδεσης οικιακών συστημάτων ΑΠΕ, βάση εφαρμογής στο εξωτερικό. Σελίδα 110

13.2.3 ΑΠΕ #3 Περιγραφή Κωδικός δράσης ΑΠΕ #3 Χρόνος υλοποίησης 2014-2020 Άμεσο κόστος 250.000 Χρήση ανενεργού δημοτικού κτιρίου ως μονάδα παραγωγής βιομάζας (πέλλετ) Κόστος δράσης Πηγή χρηματοδότησης Εθνικά προγράμματα/ Δημοτικά & Ιδιωτικά κεφάλαια Όφελος εφαρμογής Ενεργειακό 8.601,6 ΜWh Περιβαλλοντικό Οικονομικό 2.227,8 tco 2 /έτος Οικονομικό όφελος από την πώληση πέλλετ ή την μετατροπή της βιομάζας σε πέλλετ από τους δημότες. Αξιολόγηση - Σχόλια Η δράση αυτή προβλέπει την αξιοποίηση ανενεργού δημοτικού κτιρίου ως μονάδα παραγωγής βιομάζας (πέλλετ), με την χρήση εθνικών προγραμμάτων ή δημοτικών και ιδιωτικών κεφαλαίων (ΣΔΙΤ). Η δημιουργία μονάδας παραγωγής βιομάζας (πέλλετ) απαιτεί ένα κεφάλαιο το οποίο πρέπει να στηριχτεί από εθνικά προγράμματα ή μέσω επενδύσεων ΣΔΙΤ. Μεγάλο μέρος της παραγόμενης βιομάζας (κυρίως από ελαιοκλαδέματα), καίγεται στα χωράφια ενώ το υπόλοιπο ποσοστό προωθείται ως καύσιμη ύλη εντός και εκτός των ορίων του Δήμου. Αναλυτικά, στο Δήμο Μονεμβασίας, το 27,1% της παραγόμενης βιομάζας από ελαιόδενδρα χρησιμοποιείται για την θέρμανση κατοικιών, το 42,9% εξάγεται από τον Δήμο προς τα αστικά κέντρα και άλλους νομούς και το υπόλοιπο 30% καίγεται στα χωράφια, βάση στοιχείων το ΚΑΠΕ (Εθνικό Πληροφοριακό Σύστημα) για τις απαιτήσεις θερμικής ενέργειας και των στοιχείων προμήθειας πετρελαίου θέρμανσης των πρατηρίων της περιφέρειας του Δήμου. Δεχόμενοι ότι η συνολική ποσότητα ξυλείας από το κλάδεμα των ελαιόδεντρων στα διαμερίσματα του Δήμου αντιστοιχεί σε 19.267 ton, υπολογίζουμε ότι η ποσότητα που δεν χρησιμοποιείται και καίγεται στα χωράφια ισούται με 5.780 ton. Θεωρώντας ότι η αρχική υγρασία είναι 50% και η τελική 12%, η παραγόμενη ποσότητα βιομάζας ορίζεται σε 3.584 ton πέλλετ. Η τιμές αυτές είναι ενδεικτικές, διότι προκύπτουν με χρήση πρώτης ύλης μόνο ελαιοκλαδέματα. Αν συμπεριληφθούν και άλλοι τομείς κλαδεμάτων, η ποσότητα παραγόμενης βιομάζας ενδέχεται να αυξηθεί. Σελίδα 111

Έτσι, με συγκέντρωση των κλαδεμάτων στο χώρο, είτε με οχήματα της υπηρεσίας είτε του ενδιαφερόμενου πολίτη, θα υπάρχει η δυνατότητα μετατροπής τους σε καύσιμή ύλη υψηλής θερμογόνου δύναμης, αποφέροντας στην επιχείρηση ένα οικονομικό κέρδος από την μεταπώληση ή έναντι μικρού χρηματικού ποσού, φθηνή καύσιμη ύλη για τον ενδιαφερόμενο πολίτη. Μια μονάδα παραγωγής βιομάζας πέλλετ, δυναμικότητας 250-300 kg/ώρα και διάμετρο έτοιμου πέλλετ 6 χιλ., ενδέχεται να στοιχίσει 250.000, αποτελούμενη από τα εξής μέρη: Α/Α ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΚΟΣΤΟΣ ( ) 1. Κοντέινερ/ αποθήκη 2,4 m 3 με εξαγωγέα και αλυσιδωτό τροφοδότη 19.500,00 2. Μονάδα μεταφοράς υλικού (ατέρμων κοχλίας) 5.000,00 3. Κύρια μονάδα ξηραντηρίου 117.900,00 4. Κοχλίας μεταφοράς Α' ύλης 5.000,00 5. Μύλος κονιορτοποίησης Α' ύλης 15.000,00 6. Πρέσσα πελλετοποίησης 35.000,00 7. Κυκλικό δονητικό κόσκινο 3.900,00 8. Ταινία μεταφοράς έτοιμου προϊόντος 3.500,00 9. Χοάνη πέλλετ 3.600,00 10. Απλή μονάδα πακεταρίσματος 8.500,00 11. Απλή μονάδα φίλτρου 6.300,00 12. Αυτοματοποίηση μονάδος πέλλετς 27.800,00 ΣΥΝΟΛΟ 253.500,00 Πίνακας: Ενδεικτικό κόστος και εξοπλισμός για μονάδα παραγωγής βιομάζας (πέλλετ) στο Δήμο Μονεμβασιάς Εικόνα: Μια τυπικής μονάδα παραγωγής πέλλετ, με τα επιμέρους τμήματά της. Σελίδα 112

Η διαστασιολόγηση της μονάδος είναι ενδεικτική και κατόπιν μελέτης, μπορεί να υπολογιστεί αναλυτικά η διάθεση πρώτης ύλης, η επιθυμητή παραγωγή (kg/hour) και φυσικά το κόστος υλοποίησης. Στο προαναφερθέν κόστος δεν συμπεριλαμβάνεται το κόστος διαμόρφωσης περιβάλλοντος χώρου και κτιρίου. Βάση των υπολογισμών, από την συνολική διαθέσιμη ποσότητα ελαιοκλαδεμάτων, αν αξιοποιείται το 50% (1,792 ton) και με θερμογόνο δύναμη πετρελαίου και πέλλετ, 10kWh/lt και 4,8 kwh/kg αντίστοιχα, διαπιστώνουμε πως με την χρήση του πέλλετ ως καύσιμο θέρμανσης μηδενικών ρύπων, αποφεύγεται η χρήση 860.160 lt πετρελαίου, που αντιστοιχεί σε 8.601,6 ΜWh θερμικής ενέργειας και 2.227,8 tco 2. Σελίδα 113

13.2.4 ΑΠΕ #4 Περιγραφή Κωδικός δράσης ΑΠΕ #4 Χρόνος υλοποίησης 2013-2020 Άμεσο κόστος 15.000 Πηγή χρηματοδότησης Ενεργειακό Περιβαλλοντικό Οικονομικό Ιδιωτικές μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας μέσω ΑΠΕ, Προώθηση «Φ/Β στις Στέγες» Κόστος δράσης Ίδιοι πόροι / Εθνικά προγράμματα Όφελος εφαρμογής 11.808 ΜWh 13.567,4 tco 2 /έτος Προκύπτει όφελος για τους πολίτες που θα εγκαταστήσουν φ/β συστήματα Αξιολόγηση - Σχόλια Εγκατάσταση φ/β συστημάτων σε ταράτσες/ κεραμοσκεπές ιδιωτικών κτιρίων και σε εκτάσεις γης εντός του Δήμου Μονεμβασιάς Εντός των ορίων του Δήμου, προβλέπεται η εγκατάσταση ιδιωτικών φωτοβολταϊκών συστημάτων διασυνδεδεμένα με το δίκτυο της ΔΕΗ. To ποσό αυτό κατανέμεται σε φωτοβολταϊκά πάρκα καθώς και σε φωτοβολταϊκά συστήματα σε στέγες ονομαστικής ισχύς έως 10 kw. Μέχρι το 2011 έχουν εγκατασταθεί φωτοβολταϊκά πάρκα συνολικής εγκατεστημένης ισχύος 6699,54 kw ενώ ήδη έχουν δρομολογηθεί αιτήσεις για εγκατάσταση φ/β πάρκων ισχύος άνω των 7.000 kw (7 MW) για τα έτη 2012-2013. Το 2009, εγκαινιάστηκε το πρόγραμμα «Φωτοβολταϊκά στις Στέγες» για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων με συνολική ισχύ μικρότερη των 10 kw σε οροφές κτιρίων του οικιακού και τριτογενή τομέα. Ως κίνητρο, το πρόγραμμα παρέχει συμβόλαια 25 ετών με επιδοτούμενες τιμές αγοράς της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας (σταθερή τιμή 0,55 /kwh για ενεργοποιήσεις έως το 2011, μειούμενη κατά 5% ετησίως από το 2012 και μετά) σε ιδιοκτήτες ακινήτων που συμμετέχουν σε αυτό. Σήμερα, με την αναπροσαρμογή των τιμών, η τιμή πώλησης της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας ισούται με 0,23875 /kwh για ενεργοποιήσεις από το 2013, μειούμενη κατά 5% ανά εξάμηνο από τον Αύγουστο του 2013 και μετά. Μέχρι το 2011, είχαν εγκατασταθεί από ιδιοκτήτες κτιρίων εντός του Δήμου, σύμφωνα με στοιχεία του ΔΕΔΔΗΕ, 35 φωτοβολταϊκά συστήματα σε στέγες κτιρίων, συνολικής ισχύος Σελίδα 114

311,11 kw. Ο Δήμος θα οργανώσει δράση προώθησης του προγράμματος στους ιδιοκτήτες κτιρίων ώστε να εγκατασταθούν τουλάχιστον 120 φωτοβολταϊκά συστήματα σε οροφές κτιρίων με συνολική ενδεικτική εγκατεστημένη ισχύ 1.200 kw. Θεωρώντας ότι, για την ευρύτερη περιοχή του Δήμου Μονεμβασιάς, η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από φωτοβολταϊκά φθάνει τις 1.440 kwh/kwp/έτος (μέση τιμή), υπολογίζεται ότι τα συστήματα προς εγκατάσταση (σε σπίτια & αγροτεμάχια) θα παράγουν 11.808.000 kwh ή 11,81 GWh ετησίως (συνολική εγκατεστημένη ισχύς 8.200 kw) η οποία ισοδυναμεί με συνολική ετήσια μείωση εκπομπών κατά 13.567,4 tco 2. Η συνολική εγκατεστημένη ισχύς, ενδέχεται να είναι μεγαλύτερη, βάση της αποδοχής και ευαισθητοποίησης του κοινού, όπου τα αποτελέσματα ενεργειακής παραγωγής και μείωσης εκπομπών, θα αναπροσαρμοστούν στην διετή έκθεση του ΣΔΑΕ. Σελίδα 115

13.2.5 ΑΠΕ #5 Περιγραφή Κωδικός δράσης ΑΠΕ #5 Χρόνος υλοποίησης 2013-2020 Άμεσο κόστος 20.000 Πηγή χρηματοδότησης Ενεργειακό Περιβαλλοντικό Οικονομικό Διοργάνωση γεγονότων για την ενημέρωση των πολιτών και των εμπλεκόμενων φορέων της πόλης για θέματα κλιματικής αλλαγής και ΑΠΕ Κόστος δράσης Ίδιοι πόροι / στα πλαίσια ευρωπαϊκού προγράμματος Όφελος εφαρμογής 1.400 ΜWh/yr 362,6 tcο 2 /έτος Προκύπτει ισοδύναμο ενεργειακό όφελος για τους ενδιαφερόμενους φορείς/ πολίτες Αξιολόγηση - Σχόλια Αύξηση της αποδοχής των ΑΠΕ (εκτός των φωτοβολταϊκών) από το κοινό/ Προώθηση οικιακών συστημάτων ΑΠΕ Εξοικονόμηση ενέργειας (kwh) y: έτη εφαρμογής της δράσης ES = y*n*ar *in*espp n: αριθμός άμεσα συμμετεχόντων στην δράση AR: ποσοστό ευαισθητοποίησης άμεσα συμμετεχόντων in: συντελεστής έμμεσα συμμετεχόντων στην δράση (που επηρεάστηκαν μετά την δράση) ESPP: εξοικονόμηση ενέργειας ανά συμμετέχοντα (kwh) Υπολογισμός ES = 7*500*0,2*2*1000 kwh/yr = 1.400.000 kwh/yr ή 1.400 ΜWh/yr Εκτός των φωτοβολταϊκών, ο οικιακός και τριτογενής τομέας της πόλης θα μπορέσει να γνωρίσει τις δυνατότητες και τα πλεονεκτήματα από την χρήση τεχνολογιών ΑΠΕ όπως η γεωθερμία, η βιομάζα και τα μικρά αιολικά. Ο Δήμος θα συνεργαστεί με επιστήμονες, δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς και εταιρείες του χώρου για να παρουσιάσει, εξηγήσει και προωθήσει τις τεχνολογίες ΑΠΕ και τις διαδικασίες εγκατάστασης και χρήσης τους εντός του Δήμου. Σελίδα 116

14. ΔΗΜΟΤΙΚΕΣ ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ 14.1 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Ο Δήμος Μονεμβασιάς έχει αναγνωρίσει την πολλαπλή ωφέλεια από την υιοθέτηση διαδικασιών «πράσινων προμηθειών» καθώς: Επιτυγχάνεται εξοικονόμηση ενέργειας με αντίστοιχο οικονομικό και περιβαλλοντικό όφελος Συνήθως τα προϊόντα εξοικονόμησης ενέργειας έχουν μεγαλύτερη διάρκεια ζωής και καλύτερη ποιότητα κατασκευής μειώνοντας το χρόνο που χρειάζεται για την αγορά και αντικατάστασή τους Μειώνονται οι εκπομπές CO 2 από την χρήση των προϊόντων Ο Δήμος δίνει το καλό παράδειγμα στους κατοίκους και τους επαγγελματίες της πόλης για την σημασία και τα οφέλη της εξοικονόμησης ενέργειας και την χρήση προϊόντων τα οποία κατασκευάζονται/ διανέμονται/ χρησιμοποιούνται λαμβάνοντας υπ' όψιν την προστασία και την αειφορία του περιβάλλοντος Η Ε.Ε. έχει υπολογίσει ότι, κατά μέσο όρο, η πλήρης υιοθέτηση πράσινων προμηθειών από έναν Δήμο οδηγεί σε μείωση κατά 25% των εκπομπών CO 2 και σε μείωση κατά 1,2% του συνολικού οικονομικού κόστους (αν υπολογιστεί στον συνολικό κύκλο ζωής των προϊόντων). Ο Δήμος στοχεύει στην σταδιακή ένταξη όρων που θα ενσωματώνουν τις έννοιες της εξοικονόμησης ενέργειας και της προστασίας του περιβάλλοντος στις συμβάσεις προμήθειας εξοπλισμού και υπηρεσιών, έτσι ώστε να: Συμμορφωθεί με τις απαιτήσεις του θεσμικού πλαισίου που απαιτούν την υιοθέτηση πράσινων προμηθειών από τους φορείς του δημόσιου τομέα Δώσει το παράδειγμα και να στηρίξει τις προσπάθειες ανάπτυξης της αγοράς προϊόντων φιλικών προς το περιβάλλον Βοηθήσει στην παροχή πληροφοριών στους εμπλεκόμενους φορείς Σελίδα 117

14.2. ΔΡΑΣΕΙΣ 14.2.1 ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ #1 Περιγραφή Κωδικός δράσης ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ #1 Χρόνος υλοποίησης 2013 Άμεσο κόστος - Πηγή χρηματοδότησης Ενεργειακό - Περιβαλλοντικό - Οικονομικό - Επιμόρφωση τμήματος προμηθειών για πράσινες προμήθειες Ίδιοι πόροι Κόστος δράσης Όφελος εφαρμογής Αξιολόγηση - Σχόλια Προαπαιτούμενο για την εκτέλεση της δράσης ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ #2 Το προσωπικό του Δήμου που ασχολείται με την σύνταξη προδιαγραφών για προμήθειες προϊόντων ή αναθέσεις υπηρεσιών, διενέργεια διαγωνισμών και διαδικασιών προμηθειών ή γενικότερα εμπλέκεται σε κάποιο στάδιο των προμηθειών του Δήμου θα επιμορφωθούν για τον τρόπο με τον οποίο εντάσσονται σε μία τεχνική περιγραφή/ προκήρυξη πράσινες προδιαγραφές, σύμφωνα με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο. Σελίδα 118

14.2.2 ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ #2 Περιγραφή Κωδικός δράσης ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ #2 Χρόνος υλοποίησης 2013-2020 Άμεσο κόστος Πηγή χρηματοδότησης Ενεργειακό Περιβαλλοντικό Οικονομικό Χρήση περιβαλλοντικών προδιαγραφών για προϊόντα που καταναλώνουν ενέργεια Κόστος δράσης Το κόστος των προμηθειών Ίδιοι πόροι Όφελος εφαρμογής 18.422 kwh 21,17 tco 2 /έτος Προκύπτει όφελος από τους μειωμένους λογαριασμούς ενέργειας Αξιολόγηση - Σχόλια Αφορά όφελος που θα προκύψει από την αγορά και χρήση (ενεργειακά) βέλτιστων ηλεκτρικών συσκευών κάθε τύπου στα κτίρια και τις υπηρεσίες του Δήμου. Σε αυτή την δράση δεν προσμετράται το όφελος από την βελτίωση του δημοτικού φωτισμού ή την εγκατάσταση ενεργειακά βέλτιστου εξοπλισμού στις περιπτώσεις ενεργειακής αναβάθμισης δημοτικών κτιρίων όπως αυτές περιγράφονται στις δράσεις ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ #2 και ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ #1. Εκτιμάται ότι η συγκεκριμένη δράση θα επιφέρει μία μείωση 2% στην κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας στα δημοτικά κτίρια, των σχολείων συμπεριλαμβανομένων, συνεπώς η μείωση στις εκπομπές CO 2 θα προσμετρηθεί στον τομέα των δημοτικών κτιρίων. Σελίδα 119

14.2.3 ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ #3 Κωδικός δράσης ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ #3 Περιγραφή Χρόνος υλοποίησης 2014-2020 Άμεσο κόστος - Πηγή χρηματοδότησης Ενεργειακό - Περιβαλλοντικό - Οικονομικό - Διερεύνηση νέων μηχανισμών/ Δικτύωση με άλλους οργανισμούς Κόστος δράσης Εθνικά/ Ευρωπαϊκά προγράμματα Όφελος εφαρμογής Αξιολόγηση - Σχόλια Διερεύνηση νέων μηχανισμών («από κοινού προμήθειες» & «πράσινη ηλεκτρική ενέργεια») & Δικτύωση με άλλες πόλεις/ οργανισμούς: Συνεχής επιμόρφωση των στελεχών του Δήμου για τις εξελίξεις στον τομέα των πράσινων προμηθειών Μείωση κόστους και διαχείρισης προμήθειας Απόκτηση/ Βελτίωση τεχνογνωσίας Έμμεση μείωση αποτυπώματος CO 2 Σελίδα 120

Ιδιωτικά Οχήματα Δημοτικά Οχήματα Δημοτικός Φωτισμός Οικιακός, Τριτογενής & Βιομηχανία Δημοτικά Κτίρια 15. ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΜΕΙΩΣΗΣ ΕΚΠΟΜΠΩΝ CO2 ΕΩΣ ΤΟ 2020 Στον επόμενο πίνακα ανακεφαλαιώνονται οι δράσεις και τα αποτελέσματα (ενεργειακό και περιβαλλοντικό όφελος) που περιγράφονται στο παρόν Σχέδιο Δράσης για την Αειφόρο Ενέργεια του Δήμου Μονεμβασιάς: Όφελος Δράσεις & Μέτρα Ενεργειακό Θ/Ε (kwh/yr) Ενεργειακό Η/Ε (kwh/yr) Καύσιμα (kwh/yr) Περιβαλλοντικό (tco 2 /yr) Κόστος % ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ #1 - - - - 24.000 0,00% ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ #2 91.500 25.723-53,30 573.300 0,14% ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ #3 112.000 112.000-157,70 40.000 0,41% ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ #4-122.465-140,71 34.000 0,36% ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΟΙΚΙΑΚΟΣ & ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ #1 ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΟΙΚΙΑΚΟΣ & ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ #2 ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΟΙΚΙΑΚΟΣ & ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ #3 ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΟΙΚΙΑΚΟΣ & ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ #4 - - - 0,00 10.000 0,00% - 240.000-275,80 40.000 0,72% 3.400.000 3.320.000-4.695,30 50.000 12,18% 302.400 705.600-889,00 40.000 2,31% ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΟΙΚΙΑΚΟΣ & ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ #5 1.822.500 607.500-1.170,00 40.000 3,03% ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ #1-785.258-902,30 841.900 2,34% ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ #2-30.854-35,50 40.000 0,09% ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ #3-3.180-3,65 47.000 0,01% ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ #1 - - 0 0,00 0 0,00% ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ #2 - - 13.050 3,02 9.000 0,01% ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ #3 - - 14.105 1,73 65.000 0,01% ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ #4 - - 124.806 32,30 10.000 0,08% ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ #5 - - - 0,00 15.000 0,00% ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ #1 - - 2.072.000 522,70 20.000 1,36% ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ #2 - - 27.401 6,82 90.000 0,02% ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ #3 - - - 410,30-1,06% ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ #4 - - 69.791 16,9 550.000 0,04% Σελίδα 121

Δημοτικές Προμήθειες ΑΠΕ ΑΠΕ #1 - - - 0,00 10.000 0,00% ΑΠΕ #2-146.000-167,80 146.000 0,44% ΑΠΕ #3-8.601.600-2.227,80 250.000 5,78% ΑΠΕ #4-11.808.000-13.567,40 15.000 35,19% ΑΠΕ #5 1.400.000 - - 362,60 20.000 0,94% ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ #1 - - - 0,00-0,00% ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ #2-18.422-21,17-0,05% ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ #3 - - - 0,00-0,00% ΣΥΝΟΛΟ 7.128.400 26.526.602 2.321.153 25.663,80 2.980.200 66.56% Πίνακας: Περίληψη του οφέλους από τις δράσεις που περιγράφονται στο Σχέδιο Δράσης Για τους τομείς που συμπεριλήφθησαν στο Σχέδιο Δράσης για την Αειφόρο Ενέργεια του Δήμου Μονεμβασιάς, θα υπολογιστεί η συνολική αναμενόμενη μείωση στις εκπομπές CO 2 έως το 2020, σύμφωνα με τις απαιτήσεις του Συμφώνου των Δημάρχων: Δήμος Τομέας ΣΔΑΕ Δημοτικά Κτίρια & Προμήθειες Εκπομπές CO 2 (tco 2 ) Μείωση εκπομπών CO 2 (tco 2 ) Ποσοστό Μείωσης (σχετική συνεισφορά) 4.820,69 372,88 7,73% Δημοτικός Φωτισμός 1.611,39 941,45 58,42% Δημοτικά Οχήματα 403,26 37,05 9,19% Κτίρια Βιομηχανία, Οικιακός & Τριτογενής Τομέας Μεταφορές 79.168,47 7.030,10 8,88% Ιδιωτικές Μεταφορές 26.581,76 956,72 3,60% ΑΠΕ Παραγωγή από ΑΠΕ -74.028,78 16.325,59 Σύνολα 38.556,79 25.663,79 66,56% Πίνακας: Συνολική μείωση εκπομπών στο Δήμο Μονεμβασιάς από το Σχέδιο Δράσης για την Αειφόρο Ενέργεια Η σχετική συνεισφορά κάθε τομέα στην συνολική μείωση εκπομπών φαίνεται στο επόμενο διάγραμμα: Σελίδα 122

Γράφημα: Στόχος ΣΔΑΕ για μείωση εκπομπών CO 2 στον Δήμο Μονεμβασιάς ανά τομέα δραστηριότητας Ειδικά για τις δημοτικές καταναλώσεις, η συνεισφορά κάθε τομέα στην μείωση των συνολικών δημοτικών εκπομπών CO 2 αναλύεται ως εξής: Σελίδα 123