ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΑ ΚΑΙ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΠΗ- ΓΩΝ Υ ΡΟ ΟΤΗΣΗΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΚΟΖΑΝΗΣ, ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙ- ΑΣ

ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΑ ΚΑΙ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΠΗ- ΓΩΝ Υ ΡΟ ΟΤΗΣΗΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΚΟΖΑΝΗΣ, ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙ- ΑΣ Ελισάβετ Αµανατίδου 1, Αδαµίδου Καλλιόπη 2, Τρικοιλίδου Ελένη 2, Κατσιούλη Φωτεινή 2, Πατρικάκη Όλγα 2,Τσικριτζής Λάζαρος 1, 1 Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυµα υτικής Μακεδονίας, Κοίλα Κοζάνης, Κοζάνη 50100, Τηλ: 2461040161εσ.300, 6944446996 E-mail: elsa@teikoz.kozani.gr, eamanatidou@kepekozani.gr 2 Αµιγής Νοµαρχιακή Επιχείρηση Κέντρο Περιβάλλοντος, 1 ο χιλµ. Πτολεµαΐδας Κοζάνης, Πτολεµαϊδα 502 00, Τηλ./Fax 24630 53666, τηλ.: 24630 53571, E-mail: info@kepekozani.gr Περίληψη Στην παρούσα εργασία µελετήθηκαν τα Φυσικοχηµικά και Μικροβιολογικά χαρακτηριστικά των πηγών Υδροδότησης στο Νοµό Κοζάνης, σύµφωνα µε τα δεδοµένα των αναλύσεων του Εργαστηρίου του Κέντρου Περιβάλλοντος Ν.Α. Κοζάνης, της περιόδου 2002-2004. Στα πλαίσια του προγράµµατος παρακολούθησης της ποιότητας του πόσιµου νερού στο Νοµό, πραγµατοποιήθηκαν επανειληµµένες δειγµατοληψίες, στα σηµεία τα οποία αναφερόµαστε, σε τακτά χρονικά διαστήµατα, σύµφωνα µε τις απαιτήσεις της νοµοθεσίας (Ν. 3199/9-12-2003, ΚΥΑ Υ2/2600/2001 και την Οδηγία 60/2000 της Ε.Ε.). Οι παράµετροι που εξετάστηκαν αφορούσαν κυρίως αυτές της οκιµαστικής Παρακολούθησης και της Ελεγκτικής Παρακολούθησης σε επιλεγµένες θέσεις, σύµφωνα µε την ΚΥΑ Υ2/2600/2001, ΦΕΚ 892/Β. Οι τεχνικές και οι µέθοδοι δειγµατοληψίας και ανάλυσης έγιναν σύµφωνα µε τις STANDARD methods, APHA 1998 και τα σχετικά ISO. Στην εργασία παρουσιάζονται συµπεράσµατα σχετικά µε τα ποσοστά καταλληλότητας του νερού Πηγών και Γεωτρήσεων, Υδατοδεξαµενών και Εσωτερικών δικτύων καθώς επίσης και τα πιθανά αίτια που δηµιουργούν προβλήµατα στην ποιότητα του νερού. SUMMARY In the present study, the Physicochemical and Microbiological characteristics of the potable water supply sources in the prefecture of Kozani are studied, according to the results of the analysis taken place in the Environmental Centre Laboratory, during the 2002-2005 period. In the frame of the potable water quality monitoring programme in the County of Kozani, as it is determined by the Greek Legislation (N. 3199/9-12-2003, KYA Y2/2600/2001, Y2/4052/8-11-2000) and the EU Directive (60/2000/EC), repeated samples at regular periods of time were taken, from the sample sites mentioned. The parameters that were examined were mainly those of the Check Monitoring and the Audit Monitoring at selected sample sites, according to the KYA Y2/2600/2001, ΦΕΚ 892/B. The methods and the sampling and analysis techniques were realized according to the STANDARD methods, APHA 1998 and the relevant ISO. In the study conclusions relatively to the water adequacy of springs and drills, water tanks and supplying network are presented, as well as and the possible reasons of the water quality problems. 1

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η εξασφάλιση της ποσότητας και της ποιότητας του πόσιµου νερού είναι βασικής σηµασίας για τη δηµόσια υγεία, την προστασία του περιβάλλοντος και τη βιώσιµη ανάπτυξη. Η Οδηγία 2000/60/ΕΚ [1] για τους υδατικούς πόρους και η εναρµόνισή της Ν. 3199/9-12-2003 [2], επιβάλλουν, µεταξύ άλλων την οργάνωση δικτύων παρακολούθησης ποσοτικών και ποιοτικών παραµέτρων των υδατικών συστηµάτων και του πόσιµου νερού. Οι απαιτήσεις της Οδηγίας µεταφέρονται στο εθνικό νοµικό πλαίσιο µε τον ΚΥΑ Υ2/2600/2001 [3] µε τον οποίο ορίζονται οι παράµετροι παρακολούθησης ποιότητας πόσιµου νερού, οι µέθοδοι µέτρησης, η συχνότητα δειγµατοληψίας, τα όρια, η ακρίβεια µέτρησης κλπ. Σκοπός της παρούσας µελέτης είναι η παρουσίαση της ποιότητας των πηγών υδροδότησης πόσιµου νερού στο νοµό Κοζάνης, καθώς και η συγκριτική αξιολόγηση των αποτελεσµάτων των φυσικοχηµικών και µικροβιολογικών αναλύσεων στο νοµό τα τελευταία 3 χρόνια (2002 2004). Τα στοιχεία που προκύπτουν από την έρευνα δείχνουν µια συνεχή µείωση της ακαταλληλότητάς των δειγµάτων πόσιµου νερού. Οι αναλύσεις πραγµατοποιήθηκαν στο εργαστήριο του Κέντρου Περιβάλλοντος (ΚΕΠΕ) της Ν.Α. Κοζάνης, το οποίο λειτουργεί ανταποδοτικά, στα πλαίσια συµβάσεων µε ήµους και ΤΕ Κ της ευρύτερης περιοχής. 2. ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ - ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ Κατά την περίοδο 2002-2003 εξετάσθηκαν οι παράµετροι των Αναλύσεων Ρουτίνας, σύµφωνα µε την εγκύκλιο Υ2/4052/8-11-2000 [4] Υπ. Υγείας & Πρόνοιας ως προς τη συχνότητα δειγµατοληψίας και την εγκύκλιο Α5/288/86 [5] «Περί ποιότητας πόσιµου νερού», σε εναρµόνιση µε την Οδηγία 80/778/ΕΟΚ [6] ως προς τα όρια των παραµετρικών τιµών. Κατά το 2004 εξετάσθηκαν οι παράµετροι της οκιµαστικής και Ελεγκτικής Παρακολούθησης σύµφωνα µε την ΚΥΑ Υ2/2600/2001 «Περί ποιότητας νερού ανθρώπινης κατανάλωσης» σε συµµόρφωση µε την Οδηγία 98/83/ΕΚ [7] του Συµβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 2.1. Μέθοδοι ειγµατοληψίας και Ανάλυσης Οι έλεγχοι πραγµατοποιήθηκαν σε επιλεγµένες θέσεις µε τεχνικές και µεθόδους δειγµατοληψίας και ανάλυσης σύµφωνα µε τις STANDARD Μethods, APHA 1998 [8], τα σχετικά ISΟ, [9-12] τα διεθνώς εγκεκριµένα εγχειρίδια [13] καθώς και τις απαιτήσεις του Συστήµατος Ποιότητας σύµφωνα µε το ISO 17025 [14] του Εργαστηρίου του ΚΕΠΕ. Η διαδικασία που ακολουθείται είναι η ακόλουθη: 1. Κατάρτιση προγράµµατος παρακολούθησης και καθορισµός των σηµείων δειγµατοληψίας στην αρχή κάθε έτους 2. Πραγµατοποίηση του προγράµµατος δειγµατοληψίας όπως αυτό καταρτίζεται και εργαστηριακή εξέταση των δειγµάτων στις επιλεγµένες παραµέτρους 3. Επανάληψη της εξέτασης όπου παρατηρείται εκτροπή κάποιων παραµέτρων, µε νέα δειγµατοληψία. 4. Ενηµέρωση των αρχών και των πολιτών και την υποβολή προτάσεων για βελτίωση της υπάρχουσας κατάστασης. 5. Σύνταξη των πιστοποιητικών αναλύσεων και Εκθέσεις /Τεχνικά ελτία για λογαριασµό της ηµοτικής Αρχής και τήρηση ηλεκτρονικών αρχείων 2

2.2. ειγµατοληψία Η δειγµατοληψία πραγµατοποιείται βάσει προγράµµατος παρακολούθησης σε προκαθορισµένα σηµεία, το οποίο καταρτίζεται στην αρχή κάθε έτους, σύµφωνα µε τις ε- γκυκλίους που προαναφέρθηκαν σε συνεργασία µε το ήµο. Η πραγµατοποίηση του προγράµµατος δειγµατοληψίας εξασφαλίζει τις απαραίτητες συνθήκες και προϋποθέσεις για την έγκαιρη και αξιόπιστη εκτέλεση των δειγµατοληψιών και τη µεταφορά των δειγµάτων. Στην περίπτωση που παρατηρείται εκτροπή κάποιων παραµέτρων γίνεται επανάληψη της δειγµατοληψίας και νέα εργαστηριακή εξέταση. Για την περίοδο 2002-2003 σύµφωνα µε σχετική εγκύκλιο Υ2/4052/8-11-2000 τα σηµεία δειγµατοληψίας σε κάθε οικισµό περιελάµβαναν τις πηγές και γεωτρήσεις, το εξωτερικό δίκτυο, τις υδατοδεξαµενές και το εσωτερικό δίκτυο. Όσον αφορά στο εσωτερικό δίκτυο, τα δείγµατα λαµβάνονταν από το ανώτερο, µεσαίο και χαµηλό σηµείο κάθε γραµµής του εσωτερικού δικτύου, καθώς και από σηµεία του δικτύου που είναι τυφλά και στα οποία πιθανόν να υπάρχουν νερά στάσιµα για αρκετά µεγάλο χρονικό διάστηµα. Από το 2004 τα σηµεία δειγµατοληψίας σύµφωνα µε σχετική εγκύκλιο Υ2/2600/2001 περιλαµβάνουν τη δεξαµενή (ως σηµείο αναφοράς) και τη βρύση του καταναλωτή, µε τον αριθµό των δειγµάτων και τη συχνότητα ανάλογη µε την κατανάλωση του νερού. Πριν από την εκτέλεση της δειγµατοληψίας συµπληρώνεται δελτίο δειγµατοληψίας, στο οποίο περιλαµβάνεται και υγειονοµική αναγνώριση της περιοχής. Παράλληλα µε τη δειγµατοληψία πραγµατοποιούνται οι επιτόπιες αναλύσεις παραµέτρων όπως η θερµοκρασία, το ph, το υπολειµµατικό χλώριο και η αγωγιµότητα, οι οποίες καταγράφονται στο δελτίο επιτόπιων αναλύσεων. 2.3. Αναλύσεις των υδάτων 2.3.1 Φυσικές και χηµικές παράµετροι υδάτων Τα συγκεντρωτικά αποτελέσµατα των Φυσικοχηµικών (Φ/Χ) αναλύσεων της περιόδου 2002-2004 δίνονται στον πίνακα 1 από τα οποία παρατηρούµε ότι οι µέσοι όροι, (Μ.Ο), δεν υπερβαίνουν τις παραµετρικές τιµές που ορίζονται από τη νοµοθεσία, παρ ότι υπήρξαν υπερβάσεις, σύµφωνα µε τις µέγιστες τιµές που έχουν καταγραφεί. Μία περίπτωση µέτρησης πολύ χαµηλής (24 µs/cm στους 20 o C) και µία πολύ υψηλής αγωγιµότητας (3110µS/cm στους 20 o C) δεν υπολογίστηκαν στη συνολική διαµόρφωση του µέσου όρου της παραµέτρου αυτής. Πίνακας 1. Συγκεντρωτικά αποτελέσµατα Φυσικοχηµικών αναλύσεων 2002-2004 Φυσικοχηµικές Παράµετροι Παράµετρος Μονάδα Μin-Μax Μ.Ο. Παραµετρική Τιµή Αγωγιµότητα µs/cm στους 20 o C 281-823 480 2500 ph Μονάδες ph 7 7,45 6,5 και 9,5 Θολότητα mg/l SiO 2 0,06-1,2 0,4 Υπολειµµατικό Χλώριο mg/l 0-0,8 0,3 Άνευ Ασυνήθους Μεταβολής Αµµώνιο mg/l 0-1,98 0,45 0,5 Νιτρώδη mg/l 0-0,067 0,003 0,5 Νιτρικά mg/l 0,29-207 35,7 50 Μέθοδος Ανάλυσης 2510-Β 4500-H+ B 2130 B 4500-Cl G 4500-ΝΗ3 F 4500-ΝΟ 2 - Β 4500- ΝΟ 3 - Β 20th Ed. 1998 3

Στον Πίνακα 2 παρουσιάζονται ο αριθµός των δειγµάτων και το ποσοστό ακαταλληλότητάς τους ανά έτος και παράµετρο. Η διακύµανση του ποσοστού ακαταλληλότητας των νιτρικών, νιτρωδών και αµµωνιακών ιόντων οφείλεται κατά το µεγαλύτερο µέρος στη σταδιακή επέκταση των δειγµατοληψιών γεωγραφικά στο Νοµό, καθώς και την αύξηση του αριθµού των δειγµάτων. Σύµφωνα µε τον πίνακα, αντιπροσωπευτικά µπορούν να θεωρηθούν τα ποσοστά του 2004 που περιλαµβάνουν δειγµατοληψίες στο σύνολο σχεδόν του Νοµού. Παρατηρείται σχετικά υψηλό ποσοστό αυξηµένων συγκεντρώσεων σε Νιτρώδη και Αµµωνιακά ιόντα, που είναι δείκτες κυρίως πρόσφατης και εποχιακής ρύπανσης και σχετικά χαµηλό ποσοστό αυξηµένων συγκεντρώσεων Νιτρικών που είναι εστιασµένο σε ορισµένες περιοχές. Στο σχήµα 1 δίνεται η διακύµανση των υπερβάσεων των συγκεντρώσεων των νιτρικών ιόντων σε ηµοτικό ιαµέρισµα του Ν. Κοζάνης, στο οποίο παρατηρούνται σταθερά υπερβάσεις καθ όλη την περίοδο των µετρήσεων. Όπως φαίνεται στο σχήµα, οι συγκεντρώσεις υπερβαίνουν σταθερά το θεσµοθετηµένο όριο χωρίς να παρουσιάζουν σηµαντικές αυξοµειώσεις, από το οποίο συµπεραίνεται η µονιµότητα και η ανάγκη α- ντιµετώπισης του προβλήµατος. Πίνακας 2. Αριθµός δειγµάτων και ποσοστά ακαταλληλότητας Φ/Χ παραµέτρων Αριθµός ακαταλληλότητας ειγµάτων ταλληλότητας ειγµάτων ταλληλότητας Αριθµός ακα- Αριθµός ακα- Παράµετρος ειγµάτων Νιτρικά 121 2,5% 229 7,9% 784 5,7% Νιτρώδη 141 24,1% 238 12,6% 785 22,2% Αµµώνιο 141 12,8% 238 8,4% 802 17,3% Θολερότητα 121 0,8% 230 0,9% 783 1,2% Αγωγιµότητα 121 0% 224 0% 783 0,4% ph 121 0% 230 0% 783 0,1% Σχήµα 1. ιακύµανση των νιτρικών ιόντων κατά τη χρονική περίοδο 2003-2004 σε.. του Ν. Κοζάνης Συγκέντρωση (mg/l) 70 60 50 40 30 20 10 0 10/2003 03/2004 05/2004 07/2004 08/2004 Ηµεροµηνίες Αναλύσεων 09/2004 11/2004 ΝΟ3- Όριο 2.3.2. Μικροβιολογικές (Μ/Β) παράµετροι υδάτων Οι τεχνικές και οι µέθοδοι των µικροβιολογικών αναλύσεων δίνονται στον πίνακα 3 όπου αναφέρονται και τα συγκεντρωτικά αποτελέσµατα των µικροβιολογικών αναλύσεων της περιόδου 2002-2004. 4

Παρατηρούµε ότι ο Μ.Ο. των Ολικών Κολοβακτηριοειδών, των Escherichia Coli και του Αριθµού Αποικιών στους 37 o C, υπερβαίνουν τις παραµετρικές τιµές που ορίζονται από τη νοµοθεσία. Πίνακας 3. Συγκεντρωτικά αποτελέσµατα µικροβιολογικών αναλύσεων 2002-2004 Μικροβιολογικές Παράµετροι οκιµαστική Παρακολούθηση Παράµετρος Μονάδα ΜΙΝ-ΜΑΧ Μ.Ο. Ολικά Κολοβακτηριοειδή Escherichia Coli Αριθµός Αποικιών στους 22 o C Αριθµός Αποικιών στους 37 o C Αριθµός/100 ml δείγµατος Αριθµός/100 ml δείγµατος Αριθµός/ ml δείγµατος Αριθµός/ ml δείγµατος Παραµετρική Τιµή Μέθοδος Ανάλυσης 0 - >100 10 0 ISO 9308-1:2000 0-15 3 0 ISO 9308-1:2000 0 - >100 85 100 ISO 6222:1999 0 - >100 25 20 ISO 6222:1999 Στον Πίνακα 4 παρουσιάζονται ο αριθµός των δειγµάτων και το ποσοστό ακαταλληλότητάς τους ανά έτος και παράµετρο. Παρατηρείται µία εµφανής µείωση των ποσοστών ακαταλληλότητας των δειγµάτων κατά τη χρονική περίοδο των µετρήσεων. Το αποτέλεσµα αυτό οφείλεται στην αυξανόµενη ενηµέρωση και προσαρµογή των ήµων στη Νοµοθεσία για εφαρµογή συστηµατικού και όχι περιστασιακού ελέγχου του πόσι- µου νερού, για επισκευές, συχνό καθαρισµό και εγκατάσταση συστηµάτων απολύµανσης στις δεξαµενές και τα δίκτυα, τη λήψη µέτρων για προστασία υδρευτικών συστη- µάτων κ.α., χωρίς όµως την εξάλειψη του προβλήµατος που συχνά απαιτεί σηµαντικά κονδύλια για αντικατάσταση δικτύων και δεξαµενών. Το παραπάνω ενισχύεται και από το γεγονός ότι η µικροβιολογική µόλυνση είναι σχετικά εύκολα και άµεσα ελεγχόµενη, σε αντίθεση µε τη φυσικοχηµική ρύπανση, η αντιµετώπιση της οποίας είναι χρονοβόρα και δαπανηρή και συχνά οδηγεί στην αναζήτηση νέων πηγών υδροδότησης. Πίνακας 4. Αριθµός δειγµάτων και ποσοστό ακαταλληλότητας Μ/Β παραµέτρων Παράµετρος Αριθµός Αριθµός Αριθµός ειγµάτων Ακαταλληλότητας ειγµάτων Ακαταλληλότητας ειγµάτων Ακαταλληλότητας Ολικά κολοβακτηριοειδή 100ml 140 44,3% 338 19,2% 826 17,5% E-coli 100ml 826 15,4% Συνολικά βακτηρίδια 37o C 1/ml Συνολικά βακτηρίδια 22o C 1/ml Στρεπτόκοκκοι Κοπράνων 100ml Κολοβακτηριοειδή Κοπράνων 100 ml 88 44,3% 301 19,3% 797 10,3% 76 23,7% 197 9,6% 542 16,6% 140 24,3% 302 19,3% 471 24,6% 2.3.3 Προσδιορισµός βαρέων µετάλλων, Βενζολίου, Φυτοφαρµάκων, Πολυκυκλικών αρωµατικών υδρογονανθράκων και ολικών τριαλογονοµεθάνων. Πραγµατοποιήθηκαν συνολικά 14 δειγµατοληψίες νερού το χρονικό διάστηµα από τις αρχές του 2004 και εξετάστηκαν τα φυτοφάρµακα, οι πολυκυκλικοί αρωµατικοί υ- 5

δρογονάνθρακες, τα βαρέα µέταλλα και τα ολικά τριαλογονοµεθάνια. Στο διάστηµα αυτό δεν ανιχνεύθηκαν ικανές ποσότητες φυτοφαρµάκων και των υπολοίπων παραµέτρων για ποσοτικοποίησή τους. 3. ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΕΞΑΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΙΚΤΥΩΝ Στους πίνακες 5&6 παρουσιάζονται τα ποσοστά ακατάλληλων δειγµάτων που έχουν συλλεχθεί από τις υδατοδεξαµενές και τα εσωτερικά δίκτυα των Οικισµών του Νοµού, σον αφορά τρεις παραµέτρους που θεωρήθηκαν αντιπροσωπευτικές. Η διακύµανση του ποσοστού ακαταλληλότητας των παραµέτρων που παρουσιάζονται, οφείλεται κατά το µεγαλύτερο µέρος στη σταδιακή γεωγραφική επέκταση των δειγµατοληψιών στο Νοµό, καθώς και την αύξηση του αριθµού των δειγµάτων. Πίνακας 5. Ποιότητα νερού Υδατοδεξαµενών Ακατάλληλες Παράµετροι Ακατάλληλες Ακατάλληλες Νιτρικά 38 0 0% 106 18 17% 408 30 7% Αµµώνιο 34 3 9% 93 11 12% 408 38 9% Ολικά κολοβακτηριοειδή 100 ml 42 23 55% 142 106 75% 394 264 67% Συγκρίνοντας τους πίνακες 2, 4, 5 & 6 συµπεραίνεται ότι τα ποσοστά ακαταλληλότητας στις δεξαµενές και το εσωτερικό δίκτυο, όσον αφορά: στα νιτρικά, δε διαφέρουν σηµαντικά από το συνολικό ποσοστό των ακατάλληλων δειγµάτων, όπως είναι αναµενόµενο, εφόσον η ρύπανση από νιτρικά οφείλεται κατά το µεγαλύτερο ποσοστό στις αγροτικές δραστηριότητες και δε µεταβάλλεται σηµαντικά όπως φαίνεται και στο σχήµα 1. στα αµµωνιακά, που είναι κυρίως δείκτης πρόσφατης ρύπανσης, παρατηρείται µικρή µείωση στις δεξαµενές, σε σχέση µε το συνολικό ποσοστό των ακατάλληλων δειγµάτων, που µπορεί να οφείλεται στη οξείδωση µέρους αυτών σε νιτρώδη και νιτρικά κατά την µεταφορά από το εξωτερικό δίκτυο και λόγω της χλωρίωσης στις δεξαµενές. Μικρή αύξηση αυτών, σε σχέση µε τις δεξαµενές, παρατηρείται στο εσωτερικό δίκτυο, πιθανόν λόγω χαµηλής συγκέντρωσης υ- πολειµµατικού χλωρίου σε συνδυασµό µε την κατάσταση του δικτύου. στα ολικά κολοβακτηριοειδή παρατηρείται σηµαντική αύξηση, ιδιαίτερα στις δεξαµενές, σε σχέση µε το συνολικό ποσοστό των ακατάλληλων δειγµάτων, πράγµα το οποίο οδηγεί στο συµπέρασµα ότι συχνά το νερό προέρχεται από καθαρή και καλή πηγή υδροδότησης και επιµολύνεται από την κακή κατάσταση της δεξαµενής και του εξωτερικού δικτύου. Βέβαια, σε µεγάλο αριθµό των δεξαµενών ανιχνεύονται µόνο ένα ή δύο κολοβακτηρίδια και ενώ δε θεωρούνται σοβαρά επιµολυσµένες, συνυπολογίζονται και ανεβάζουν το ποσοστό ακαταλληλότητας. 6

Πίνακας 6. Ποιότητα νερού ικτύου Παράµετροι Ακατάλληλα Ακατάλληλα Ακατάλληλα Νιτρικά 83 3 4% 149 11 7% 376 15 4% Αµµώνιο 107 14 13% 143 9 6% 394 99 25% Ολικά κολοβακτηριοειδή 100 ml 98 39 40% 196 89 45% 399 125 31% 4. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ α. Η ποιότητα του νερού εξαρτάται από την χηµική και την µικροβιολογική του σύσταση. Η µεταβολή της χηµικής κατάστασης ενός υδάτινου συστήµατος, ιδιαίτερα ό- ταν είναι υπόγειο, όπως συναντάµε στο σύνολο του Νοµό Κοζάνης, είναι δύσκολη και περισσότερο χρονοβόρα σε σχέση την οποιαδήποτε µεταβολή στην µικροβιολογική κατάσταση. Για το λόγο αυτό ο συνεχής και συστηµατικός µικροβιολογικός έλεγχος του πόσιµου νερού είναι επιβεβληµένος. β. Η επιµόλυνσή του νερού κατά την πορεία του από τις πηγές υδροδότησης µέχρι το εσωτερικό δίκτυο και τον καταναλωτή, γίνεται εύκολα. γ. Οι υπεύθυνοι υδροδότησης πρέπει να λαµβάνουν τα κατάλληλα µέτρα για την προστασία των πηγών και γεωτρήσεων, τη συντήρηση και καθαρισµό των δικτύων και δεξαµενών καθώς επίσης να φροντίζουν για την ενηµέρωση και επιµόρφωση των υπεύθυνων ύδρευσης τόσο ως προς τη σωστή εφαρµογή της χλωρίωσης όσο και ως προς την παρακολούθηση της κατάστασης των πηγών, γεωτρήσεων, δεξαµενών και δικτύων της περιοχής τους. δ. Στην υποβάθµιση της ποιότητας του νερού σηµαντικά συµβάλλει η κατάσταση των δεξαµενών, οι οποίες συχνά είναι παλαιές, δεν είναι σωστά χωροθετηµένες, είναι κακώς κατασκευασµένες, συντηρούνται πληµµελώς και δε χλωριώνονται συστηµατικά. ε. Τα δίκτυα συµβάλλουν εξίσου µε τις δεξαµενές στην υποβάθµιση της ποιότητας του νερού συχνά λόγω παλαιότητας, διαρροών, κακών τοποθετήσεων σε σχέση µε τα δίκτυα αποχέτευσης, προβληµάτων προσροφήσεων λόγω διακοπών κ.ά. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ [1] Οδηγία 2000/60/ΕΚ «Θέσπιση πλαισίου προστασίας των υδάτων» [2] Νόµος 3199/2003 (ΦΕΚ 280Α/9-12-2003) «Προστασία και ιαχείριση των Υδάτων» Εναρµόνιση µε την Οδηγία 2000/60/ΕΚ» [3] ΚΥΑ Υ2/2600/2001 (ΦΕΚ 892Β/11-7-2001) «Ποιότητα του νερού ανθρώπινης κατανάλωσης» σε συµµόρφωση προς την οδηγία 98/83/ΕΚ του συµβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης [4] Εγκύκλιος Υ2/4052/8-11-2000 «Συστηµατικός Έλεγχος και παρακολούθηση ποιότητας πόσιµου ύ- δατους για λόγους προστασίας δηµόσια υγείας» [5] Εγκύκλιο Α5/288/86 «Ποιότητα πόσιµου νερού», σε εναρµόνιση µε την Οδηγία 80/778/ΕΟΚ [6] Οδηγία 80/778/ΕΟΚ «Ποιότητα πόσιµου νερού» [7] Οδηγία 98/83/ΕΚ «Ποιότητα νερών που προορίζονται για την ανθρώπινη κατανάλωση» [8] APHA, (1992) Standard Methods for the Examination of Water and Wastewater, 20 th ed. APHA, AWWA, WPCF, Washington, DC [9] ISO 5667, Ποιότητα Νερού ειγµατοληψία-μέρος 2 Οδηγίες τεχνικών δειγµατοληψίας [10] ISO 9308-1, Ποιότητα Νερού Ανίχνευση και απαρίθµηση της E-coli και κολοβακτηριοειδών [11] ISO 7899.02, Ποιότητα Νερού Ανίχνευση και απαρίθµηση εντερόκοκκων [12] ISO 6222, Ποιότητα Νερού Απαρίθµηση καλλιεργηµένων µικροοργανισµών Απαρίθµηση αποικιών µε εµβολιασµό σε θρεπτικό υλικό [13] Bacteriological Analytical Manual(2001) US Food and Drug Administration, www.cfsan.fda.gov [14] ISO 17025, Γενικές απαιτήσεις για την ικανότητα των εργαστηρίων δοκιµών και διακριβώσεων 7