ΕΠΙΠΟΛΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΛΗΘΥΣΜΟ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΚΑΛΗΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΟΣ Γ.Ν.Μ EΛΕΝΑ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ
ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ Ο Παγκόσµιος Οργανισµός Υγείας (Π.Ο.Υ.) εκτιµά ότι το ένα τρίτο του παγκόσµιου ενήλικου πληθυσµού, δηλ. 1,1 δισεκατοµµύρια άνθρωποι, είναι καπνιστές και ότι ο καπνός προκαλεί 3,5 εκατοµµύρια θανάτους ετησίως σε παγκόσµιο επίπεδο Το κάπνισµα προκαλεί τουλάχιστον 25 απειλητικές για τη ζωή ασθένειες ή οµάδες ασθενειών και αποτελεί µείζονα παράγοντα κινδύνου σε 8 από τις 16 κύριες αιτίες θανάτου ανθρώπων ηλικίας µεγαλύτερης των 65 ετών. 2007 Παγκόσµιος Οργανισµός Υγείας
ΠΟΣΟ «ΚΑΚΟ» ΕΧΕΙ ΜΕΣΑ ΤΟΥ ΤΟ ΤΣΙΓΑΡΟ; Η βλαπτική επίδραση του καπνίσµατος οφείλεται σε ένα µεγάλο αριθµό τοξικών ουσιών που βρίσκονται στον καπνό. Οι περισσότερες παράγονται κατά την καύση του τσιγάρου, στη ζώνη πυρόλυσης, όπου επικρατεί θερµοκρασία 950 βαθµών Κελσίου. Στον καπνό του τσιγάρου έχουν ανιχνευθεί, είτε ως αέρια είτε ως µικροσκοπικά σωµατίδια, περισσότερες από 4.000 διαφορετικές ουσίες, µεταξύ των οποίων και η νικοτίνη, καθώς και περισσότερες από 250 γνωστές καρκινογόνες ουσίες. Η νικοτίνη είναι εθιστική, αλλά όχι καρκινογόνος, ενώ το κάπνισµα τσιγάρων µε χαµηλότερα επίπεδα πίσσας και νικοτίνης δεν παρέχει κανένα όφελος για την υγεία. WHO 2007
The WHO report on the global tobacco epidemic, 2015, shows that 19% of women aged 15 and above in the WHO European Region smoked tobacco in 2013. This is a high average compared to those for women in the WHO African, South-East Asia, Eastern Mediterranean and Western Pacific Regions (2 3%).
ΚΑΠΝΙΣΜΑ: «ΠΡΟΝΟΜΙΟ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ» Όσον αφορά στη δηµόσια υγεία, καταγράφονται τρείς τάσεις ιδιαίτερα ανησυχητικές: Ο επιπολασµός του καπνίσµατος στις γυναίκες συνεχίζει να είναι αυξητικός σε έξι ευρωπαïκές χώρες (Πορτογαλία, Ιταλία, Ελλάδα, Λουξεµβούργο και Αυστρία) κυρίως λόγω της αύξησης του καπνίσµατος στις νεαρές ηλικίες Στις περισσότερες χώρες η διάδοση του καπνίσµατος αυξάνεται µεταξύ των νέων Στις περισσότερες χώρες τα κορίτσια καπνίζουν ελαφρώς περισσότερο από τα αγόρια Στο κοντινό µέλλον θα υπάρχουν περισσότερες καπνίστριες απ ότι καπνιστές στον ενήλικα πληθυσµό Luk Joossens, Annie Sasco: Women and smoking in the European Union: E.N.S.P conference Paris, November 23-4, 1998
Ποσοστό (%) ατόµων ηλικίας άνω των 15 ετών που είναι καπνιστές (1980-2003). Έτος Ποσοστό Έτος Ποσοστό Αυστρία 1986 24,9 2000 29,0 Βέλγιο 1982 40,0 2002 29,0 Γαλλία 1980 32,0 2002 25,9 Γερµανία 1997 36,7 2003 33,9 Δανία 1994 37,0 2003 28,0 Ελλάδα 1991 46,0 2000 37,6 Ιταλία 1993 25,7 2002 24,0 Ισπανία 1993 32,1 2003 28,1 Μ.βρετανία 1980 39,0 2003 26,9 Ολλανδία 1980 43,0 2003 32,0 Σουηδία 1980 32,4 2003 17,5 WHO European Health for All Database, 2008
ΕΛΛΑΔΑ 31 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2014 ΕΠΙΠΟΛΑΣΜΟΣ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ (%) 13-15 ΕΤΩΝ ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΤΣΙΓΑΡΟΥ > 15 ΕΤΩΝ ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΤΣΙΓΑΡΟΥ ΑΝΔΡΕΣ 16,9 51,2 ΓΥΝΑΙΚΕΣ 12,9 25,7 ΣΥΝΟΛΟ 15 38,2 WHO European Health for All Database, 2016
Στην Ελλάδα ο αριθµός των καπνιστριών παρουσιάζει µια συνεχόµενη αυξητική τάση την τελευταία δεκαετία µε αποτέλεσµα το 2007 βάση των στατιστικών στοιχείων του Παγκόσµιου Οργανισµού Υγείας (Π.Ο.Υ.) οι Ελληνίδες καπνίστριες να κατέχουν την πρώτη θέση στην παγκόσµια κατανάλωση καπνού µε ποσοστό 31,3% Οrganization for Economic Co-Operation and Development. Health at a Glance 2007: OECD Indicators, 2007. http://puk.urceoecd.org/vl=3932594/d=13nw=/rpsv/health 2007/index. htm
ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΣΤΗΝ ΚΥΗΣΗ Αυξάνει τη συχνότητα : Προδροµικού πλακούντα Αποκόλλησης του πλακούντα Έκτοπης κύησης Πρόωρης ρήξης των εµβρυïκών υµένων Μειώνει τη συχνότητα προεκλαµψίας
Οι γυναίκες που καπνίζουν κατά την εγκυµοσύνη υπερδιπλασιάζουν τον κίνδυνο αιφνίδιου θανάτου του νεογνού. Gavin NI, Wiesen C, Layton C. Research Triangle Institute (RTI) RTI Project NO 7171-010, Sept 2001.
ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΣΤΟ ΕΜΒΡΥΟ Αυξάνει τη συχνότητα: Υπολειπόµενου βάρους κατά τη γέννηση Περιγεννητικής θνησιµότητας ( κατά 60%) Πρόωρου τοκετού Σύνδροµο αιφνίδιου θανάτου Αυτόµατη αποβολή
ΕΜΒΡΥΟ : Ο ΠΙΟ ΜΙΚΡΟΣ ΠΑΘΗΤΙΚΟΣ ΚΑΠΝΙΣΤΗΣ Η έκθεση του εµβρύου στο κάπνισµα επηρεάζει αρνητικά την ανάπτυξη των πνευµόνων και του εγκεφάλου. Η επιβάρυνση αυτή της υγείας του παιδιού το συνοδεύει σε όλη του τη ζωή. New Yor 1989. United Nations. Convention of United Nations on the Rights of Child,
Η «ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ» ΤΟΥ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ Πάσχουν συχνότερα από χρόνια νοσήµατα Παρουσιάζουν πιο συχνά µαθησιακές δυσκολίες Διαταραχές της συγκέντρωσης Υπερκινητικότητα Stein R, Siegel MJ, Bauman LJ. Are Children of Moderately LowBirth Weight at Increased Risk for Poor Health? A New Look at an Old Question Pediatrics 2006;118;1:217223.
H παθητική έκθεση της εγκύου στον καπνό των τσιγάρων έχει τα ίδια αποτελέσµατα µε το ενεργό κάπνισµα στην ανάπτυξη του πλακούντα. Genbacev O, McMaster MT, Zdravkovic T, et al. Reproductiv Toxicology 2003;17:509 518
ΜΟΝΟΞΕΙΔΙΟ ΑΝΘΡΑΚΑ ( CO ) ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΔΡΑΣΗΣ ΣΤΟ ΕΜΒΡΥΟ ΝΙΚΟΤΙΝΗ ΕΜΒΡΙΥΚΗ/ΜΗΤΡΙΚΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ >15% ΕΜΒΡΙΥΚΗ/ΜΗΤΡΙΚΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ 1,12 ± 0,30 ΑΜΝΙΑΚΟ ΥΓΡΟ/ΠΛΑΣΜΑ ΜΗΤΡΙΚΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ 1,54 ΥΠΟΞΙΑΙΜΙΑ ΜΕΣΗ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΠΙΕΣΗ ΧΑΜΗΛΟ ΒΑΡΟΣ ΚΑΤΑ ΤΗ ΓΕΝΝΗΣΗ
ΕΠΙΠΟΛΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΚΥΗΣΗ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΛΗΘΥΣΜΟ «ΕΛΕΝΑ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ» Απουσία δεδοµένων για το κάπνισµα στις Ελληνίδες εγκύους Εκτίµηση του επιπολασµού του καπνίσµατος κατά τη διάρκεια της κύησης στον ελληνικό πληθυσµό Η ενδεχόµενη χρήση υποκατάστατων του καπνού Τα χαρακτηριστικά των εγκύων που συνεχίζουν το κάπνισµα στην κύηση και ο εντοπισµός παραγόντων οι οποίοι µπορούν να χρησιµοποιηθούν στο σχεδιασµό αποτελεσµατικότερης πρόληψης
Μελετήθηκαν 674 διαδοχικές γυναίκες στο ιατρείο του καρδιολογικού τµήµατος Καταγράφηκαν: Η χρήση καπνού πριν και κατά τη διάρκεια της κύησης Η χρήση υποκατάστατων του τσιγάρου και ηλεκτρονικού τσιγάρου Ο αριθµός της κύησης Το επίπεδο µόρφωσης Συνοσηρότηες Κάπνισµα συζύγου
ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ «ΈΛΕΝΑ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ» ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2015 ΜΑÏΟΣ 2016 674 εγκυµονούσες παρουσιάστηκαν στο Καρδιολογικό Ε.Ι του ΓΝ.Μ «ΕΛΕΝΑ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ» στο χρονικό διάστηµα 15/9/15-19/5/16 Μ.Ο ηλικίας: 31,4 Μ.Ο εβδοµάδας κύησης: 34,7 Αριθµός κυήσεων: 1,63 Δυσλιπιδαιµία: 0,02% Χρόνια Αρτηριακή Υπέρταση: 0,9% ΑΥ κύησης: 5% Σακχαρώδης Διαβήτης: 1% ΣΔ κύησης: 5% Μ.Ο αριθµού τσιγάρων προ της κύησης: 18 Μ.Ο αριθµού τσιγάρων κατά τη κύηση: 4,5 75% Χρήση υποκατάστατου νικοτίνης: 0,9% Χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου: 0,5% Κάπνισµα συζύγου: 65%
ΚΥΗΣΗ ΚΑΙ ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ 2013 Η µελέτη συµπεριέλαβε 8344 γυναίκες έγκυους Στρατολόγηση µέσω ίντερνετ Δυτική, βόρεια και ανατολική Ευρώπη (15 χώρες) Smedberg et al. BMC Pregnancy and Childbirth 2014, 14:213 http://www.biomedcentral.com/1471-2393/14/213
ΕΠΙΠΟΛΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ ΠΡΟ ΚΑΙ ΚΑΤA ΤΗ ΚΥΗΣΗ ΣΕ 15 ΕΥΡΩΠΑΙΚΑ ΚΡΑΤΗ ΚΡΟΑΤΙΑ ΣΕΡΒΙΑ ΟΛΛΑΝΔΙΑ ΓΑΛΛΙΑ ΠΟΛΩΝΙΑ ΦΙΝΛΑΝΔΙΑ ΙΤΑΛΙΑ ΡΩΣΙΑ ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΝΟΡΒΗΓΙΑ ΣΛΟΒΕΝΙΑ ΕΛΒΕΤΙΑ ΣΟΥΗΔΙΑ ΑΥΣΤΡΙΑ ΙΣΛΑΝΔΙΑ 18,9 18,4 14,8 14,2 12,8 11,7 10,5 9,7 6,2 6,8 6,7 5,5 5,4 4,9 4,4 25,2 33,6 32,9 25,1 25 50 48,8 34,6 39,3 49,3 39,3 34,3 46,3 31,7 40,8 0 12,5 25 37,5 50 Κάπνισµα π Κάπνισµα σ
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΥΡΩΠΑÏΚΗΣ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗΣ ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΔΕΙΓΜΑ ΜΕΛΕΤΗΣ n=8344(100%) ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΚΑΠΝΙΣΑΝ ΠΟΤΕ n=5400 (64,7%) ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΠΟΥ ΚΑΠΝΙΖΑΝ ΠΡΟ ΤΗΣ ΚΥΗΣΗΣ n= 2944 (35,3%) ΈΓΚΥΟΙ ΠΟΥ ΔΙΕΚΟΨΑΝ n=2173 (73,8%) ΕΓΚΥΟΙ ΠΟΥ ΣΥΝΕΧΙΣΑΝ n= 771 (26,2%)
ΕΥΡΩΠΑÏΚΗ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ 2013 2944 ΣΥΝΟΛΟ ΚΑΠΝΙΖΑΝ ΠΡΟ ΤΗΣ ΚΥΗΣΗΣ
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ «ΕΛΕΝΑ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ» ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2015 - ΜΑÏΟΣ 2016 ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΔΕΙΓΜΑ ΜΕΛΕΤΗΣ n=674(100%) ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΚΑΠΝΙΖΑΝ n=409(60,6%) ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΠΟΥ ΚΑΠΝΙΖΑΝ ΠΡΟ ΤΗΣ ΚΥΗΣΗΣ n= 265 (39,3%) ΕΓΚΥΟΙ ΠΟΥ ΔΙΕΚΟΨΑΝ n=146 (55,09%) ΕΓΚΥΟΙ ΠΟΥ ΣΥΝΕΧΙΣΑΝ n= 119 (44,9%)
ΣΥΝΟΛΟ ΚΑΠΝΙΖΑΝ 674 265 ΠΡΟ ΤΗΣ ΚΥΗΣΗΣ
ΠΟΣΟΣΤΟ ΠΟΥ ΚΑΠΝΙΖΕ ΠΡΟ ΤΗΣ ΚΥΗΣΗΣ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΑ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ «ΕΛΕΝΑ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ» 8344 2944 ΣΥΝΟΛΟ ΚΑΠΝΙΖΑΝ 265 ΣΥΝΟ ΚΑΠΝ ΠΡΟ ΤΗΣ ΚΥΗΣΗΣ ΠΡΟ ΤΗΣ ΚΥΗΣΗΣ
ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΕΛΕΝΑ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ ΚΥΗΣΗ 265 119 ΚΑΠΝΙΖΑ ΣΥΝΕΧΙΣ
ΠΟΣΟΣΤΟ ΠΟΥ ΚΑΠΝΙΖΕ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΚΥΗΣΗ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΑ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΕΥΡΩΠΗ 73,8 ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ «ΕΛΕΝΑ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ» 55,1 44,9 26,2 ΔΙΕΚΟΨΑΝ ΣΥΝΕΧΙΣΑΝ ΔΙΕΚΟ ΣΥΝΕΧ ΚΥΗΣΗ ΚΥΗΣΗ
ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΤΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Ενδεχοµένως υποεκτιµάται ο επιπολασµός του καπνίσµατος στις εγκύους και στις δύο καταγραφές Δυνατότητα απόκρυψης στοιχείων στην ευρωπαïκή καταγραφή δεδοµένης της διαδικτυακής συλλογής των Πιο αξιόπιστη καταγραφή στο νοσοκοµείο µας κατά τη λήψη του ιστορικού Πιο επιλεγµένος πληθυσµός, µε καλύτερη παρακολούθηση και υψηλότερο επίπεδο γνώσεων σε θέµατα υγείας και πρόληψης
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η Ελλάδα έχει το υψηλότερο ποσοστό καπνιστριών στην Ευρώπη και πιθανότατα παγκόσµια Ως φυσικό επακόλουθο, κατέχει και την πρώτη θέση όσον αφορά τις γυναίκες που καπνίζουν κατά την κύηση και µάλιστα µε αυξηµένο συγκριτικά ποσοστό Επιτακτική η ανάγκη για παρέµβαση στις νεαρές γυναίκες προκειµένου να ανασχεθεί η παρούσα αυξητική τάση Ευαισθητοποίηση των επαγγελµατιών υγείας προς τις εγκύους που καπνίζουν ώστε να µειωθεί το υψηλό κοινωνικό/οικονοµικό κόστος του καπνίσµατος
Στη Σουηδία, µια χώρα που διεξήγαγε συνεχή καµπάνια για τη µείωση του καπνίσµατος στην εγκυµοσύνη, η µείωση του καπνίσµατος των εγκύων βάση των συστηµατικών καταγραφών ήταν εντυπωσιακή. Ενώ το 1984 κάπνιζε το 29% των εγκύων καθηµερινά, το 1997 το ποσοστό µειώθηκε στο 15%. Cnattingius S, Haglund B. Decreasing smoking prevalence during pregnancy in Sweden: the effect on small-for-gestational-age births. Am J Public Health 1997;87:410-413
ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ