Αδεσμοποίητη Πρόσβαση στον Τοπικό Βρόχο (Local Loop Unbundling - LLU)

ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΩΝ ΔΙΚΤΥΩΝ ΜΑΘΗΜΑ: Θεωρία και Πολιτική του Ανταγωνισμού και της Εποπτείας των Δικτύων ΔΙΔΑΣΚΩΝ: Λιωνής Νικόλας Project: Αδεσμοποίητη Πρόσβαση στον Τοπικό Βρόχο (Local Loop Unbundling - LLU) Κολέτσης Ανδρέας - ΜΟΠ498 Τσελίκογλου Κων/νος ΜΟΠ506 Γεωργόπουλος Παναγιώτης ΜΟΠ493 1

Περιεχόμενα Εισαγωγή... 3 1.1. Ελληνική Τηλεπικοινωνιακή Αγορά... 4 1.2. Αδεσμοποίητη Πρόσβαση στον Τοπικό Βρόχο (Local Loop Unbundling LLU)... 5 1.2.1 Τεχνικές Προδιαγραφές Βάσει Ρυθμιστικού Πλαισίου... 8 1.2.2 Μεθοδολογία τιμολόγησης LLU... 8 1.2.3 Ρυθμιστικό Περιβάλλον Κοστολογικά Πρότυπα... 9 1.2.4 Κοστολόγηση - Αποτέλεσμα Συμπεράσματα... 11 1.2.5 Κόστος Δικτύου Πρόσβασης... 13 1.3. Συμβάσεις Χονδρικής... 14 1.3.1. Οικονομικοί Όροι... 15 1.4. Άλλες Υπηρεσίες Χονδρικής... 17 1.4.1. Ευρυζωνικότητα... 18 1.4.2. Φωνή...20 1.4.3. Μεταφορά Δεδομένων... 23 Συμπεράσματα... 24 Βιβλιογραφία... 25 2

Εισαγωγή Στη συγκεκριμένη εργασία θα αναλύσουμε και θα αναπτύξουμε επιχειρηματικά και οικονομικά θέματα σχετικά με την χονδρική αγορά των τηλεπικοινωνιών στην Ελλάδα. Αρχικά θα παραθέσουμε ένα εισαγωγικό πλαίσιο με παράλληλη επισκόπηση των πολιτικών που εφαρμόζονται και των τάσεων της αγοράς, ενώ παράλληλα θα εστιάσουμε σε προϊόντα και υπηρεσίες που προσφέρονται στην χονδρική αγορά των τηλεπικοινωνιών καθώς και το θεσμικό πλαίσιο που ισχύει από τις ρυθμιστικές αρχές της χώρας. Θα περιλαμβάνεται μια γενική προσεγγιστική θεώρηση της ανάπτυξης του ανταγωνισμού και της απελευθέρωσης της αγοράς, αναπαράσταση του σύγχρονου περιβάλλοντος αναφοράς καθώς και ζητήματα σχετικά με: τη ζήτηση υπηρεσιών, τον ανταγωνισμό την τεχνολογία του συνδρομητικού δικτύου (δικτύου πρόσβασης), τα εναλλακτικά δίκτυα, τον τρόπο παροχής LLU / ΑΡΥΣ / Μεριζόμενη Πρόσβαση / Φωνή, καθώς και των συναφών υπηρεσιών. Περιληπτικά θα αναφερθούν βασικές θεματικές έννοιες και στοιχειώδεις ορισμοί καθώς και ειδικές μέθοδοι όπως πρόσβαση στο φυσικό μέσο μετάδοσης, κοινή πρόσβαση (shared access) στο συνδρομητικό δίκτυο, παροχή υπηρεσιών μεταφοράς πάνω απο το φυσικό επίπεδο και συγκριτική προσεγγιστική θεώρηση για περιπτώσεις υλοποίησης. Έμφαση όμως θα δώσουμε στην οικονομική προσέγγιση και τις χρεώσεις του αναλύοντας τη μεθοδολογία των χρεώσεων αυτών, την τιμολόγηση «βάσει του κόστους», τον υπολογισμό κόστους διαφόρων υπηρεσιών πρόσβασης, τιμολόγηση «βάσει λιανικών τιμών μείον έκπτωση» καθώς και διαφορετικά θέματα όπως κόστη συνεγκατάστασης, επιμερισμός κόστους πρόσθετων επενδύσεων των φορέων SMPs και ανάπτυξη ρυθμιστικών παρεμβάσεων. Στο εισαγωγικό πλαίσιο της εργασίας θα αναφερθούμε επίσης σε χαρακτηριστικά παραδείγματα της αγοράς του σήμερα, πως αυτή επηρεάζεται από την οικονομική κατάσταση της χώρας καθώς και ποια η κατάσταση στην ελληνική τηλεπικοινωνιακή αγορά για υπηρεσίες internet και τηλεφωνία ενώ θα κλείσουμε περιγράφοντας υπηρεσίες χονδρικής που παρέχει σήμερα ο ΟΤΕ προκειμένου να καλυφτούν οι ανάγκες τις αγοράς βάσει ρυθμιστικού πλαισίου της ΕΕΤΤ. 3

1.1. Ελληνική Τηλεπικοινωνιακή Αγορά Η τηλεπικοινωνιακή αγορά στην Ελλάδα, μετά από μια μακροχρόνια κατάσταση μονοπωλίου, περνά σε μία περίοδο εισαγωγής και ανάπτυξης του ανταγωνισμού σε όλους τους τομείς που μέχρι τώρα χαρακτηρίζονταν ως μονοπωλιακοί (φωνητική τηλεφωνία, μισθωμένες γραμμές, κτλ.) όπως και σε νέους τομείς που βασίζονται σε νέες καινοτόμες υπηρεσίες και τεχνολογίες ευρείας ζώνης. Στο πλαίσιο αυτό, τίθεται θέμα αναθεώρησης της αποκλειστικότητας του δικτύου πρόσβασης από τον κυρίαρχο Τηλεπικοινωνιακό Οργανισμό (Τ.Ο. ή incumbent) της χώρας, ο οποίος μέσω αυτού ελέγχει και την παροχή των υπηρεσιών στον τελικό χρήστη. Αυτή η αναθεώρηση συνέβαινε (ή συμβαίνει) και σε πολλές άλλες χώρες διεθνώς κατά την φάση άρσης του μονοπωλιακού καθεστώτος. Η κύρια μέθοδος που ακολουθείται διεθνώς από τις Εθνικές Ρυθμιστικές Αρχές (ΕΡΑ) για την προαγωγή του ανταγωνισμού είναι μέσω της διαδικασίας παροχής από τον κυρίαρχο Τ.Ο. επαρκώς διακεκριμένων στοιχείων και υπηρεσιών συνδρομητικού δικτύου. Από το άνοιγμα της αγοράς μέσω των ρυθμιστικών μεθόδων παροχής υπηρεσιών χονδρικής από τον καθολικό πάροχο μέχρι τα σχέδια του σήμερα, χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα σχέδια της χρονιά που διανύουμε όπου έχουν αρχίσει να ετοιμάζουν οι τηλεπικοινωνιακοί πάροχοι, καθώς το 2017 θα υπάρξουν εξελίξεις που θα αλλάξουν σε σημαντικό βαθμό τις υπάρχουσες ισορροπίες στην εγχώρια αγορά. Τόσο το θέμα της επικείμενης πώλησης της Cyta Ελλάδος όσο και η διαδικασία της εισαγωγής της τεχνολογίας VDSL vectoring στα δίκτυα πρόσβασης αναμένεται να απασχολήσουν ιδιαίτερα τον κλάδο τους επόμενους μήνες και να δημιουργήσουν νέα δεδομένα. Το γενικότερο φαινόμενο της συρρίκνωσης των παιχτών της ελληνικής τηλεπικοινωνιακής αγοράς, επηρεάζεται άμεσα από την οικονομική κρίση με όπου οι ποιο αδύναμες οικονομικά εταιρίες της αγοράς, συγχωνεύονται ή να εξαγοράζονται από τις εγχώριες ή διεθνείς οργανισμούς του ιδίου κλάδου. Σχετικά με το παράδειγμα της Cyta Hellas οι συνδρομητές της οποίας όσον αφορά στη σταθερή τηλεφωνία και το Διαδίκτυο ανέρχονται σε περίπου 330.000, θα δώσει σημαντική ώθηση σε όποιον από τους υπάρχοντες παρόχους την αγοράσει, ενισχύοντας εντυπωσιακά τα μερίδια αγοράς του. Επιπλέον, η Cyta Ελλάδος διαθέτει ένα σημαντικό δίκτυο οπτικών ινών σε περιοχές της Ελλάδας όπως η Κρήτη και η δυτική Μακεδονία και τα νησιά του Ιονίου όπου προσφέρει ήδη συνδέσεις υπερυψηλών ταχυτήτων σε επιχειρήσεις όπως είναι μεγάλα ξενοδοχεία. 4

Πολύ κοντά σε συμφωνία εξαγοράς της Cyta είναι η Wind Hellas και αν αυτό συμβεί, τότε η τελευταία θα καταστεί Νο 2 παίκτης στη σταθερή στην Ελλάδα με περίπου 900 χιλ. πελάτες. Ωστόσο, η εταιρεία φαίνεται ότι έχει στενή συνεργασία με τη Vodafone και ότι οι δύο επιχειρήσεις σε αρκετές αγορές κινούνται συντονισμένα. Αυτό συμβαίνει και στη σταθερή τηλεφωνία αλλά και στην παροχή συνδρομητικής τηλεόρασης. Οι δύο εταιρείες, απεμπολώντας οριστικά το σχέδιο απόκτησης της Nova, αναπτύσσουν από κοινού κοινή πλατφόρμα παροχής συνδρομητικής τηλεόρασης. Η πλατφόρμα αυτή θα βασιστεί αποκλειστικά σε ευρυζωνικές γραμμές Internet (IPTV), αφήνοντας κατά μέρος τη δορυφορική πλατφόρμα που αξιοποιούν σήμερα OTE και Nova. Οι ειδικοί στις τηλεπικοινωνίες αναφέρουν ότι στο μέλλον, το κανάλι δεν θα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο, αλλά το περιεχόμενο. Σχήμα: Μερίδια αγοράς 2015 2016 / Σταθερής & Internet 1.2. Αδεσμοποίητη Πρόσβαση στον Τοπικό Βρόχο (Local Loop Unbundling LLU) Όπως αναφέραμε και στην προηγούμενη ενότητα, πολύ σημαντικό ρόλο στο άνοιγμα της αγοράς των τηλεπικοινωνιών στην Ελλάδα, έπαιξε η δυνατότητα πρόσβασης στο συνδρομητικό δίκτυο χαλκού, σε κάθε παίχτη που συμμετέχει στην αγορά, που μέχρι πριν την απελευθέρωση ελεγχόταν μονοπωλιακά από έναν πάροχο, τον ΟΤΕ στη 5

προκειμένη περίπτωση για την ελληνική αγορά. Η μέθοδος αυτή ονομάζεται αδεσμοποίητη πρόσβαση στον τοπικό βρόχο (LLU), και ορίζεται διαδικασία ανάλυσης των στοιχείων του δικτύου πρόσβασης με σκοπό τον καθορισμό συγκεκριμένων διακριτών υπηρεσιών πρόσβασης, οι οποίες είναι τεχνικά εφικτό,οικονομικά τεκμηριωμένο και επιθυμητό από την αγορά και την πολιτεία, να παρασχεθούν αυτοτελώς ως υπηρεσίες με συγκεκριμένα τεχνικά, οικονομικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά. Συνεπώς είναι φανερό ότι η LLU είναι μια από τις βασικές μεθοδολογίες εισαγωγής και προαγωγής του ανταγωνισμού καθώς προσφέρει σε νέο εισερχομένους φορείς τη δυνατότητα πρόσβασης στους τελικούς χρήστες και συνεπώς την παροχή υπηρεσιών σε αυτούς, συνδυάζοντας την δική τους υποδομή με το δίκτυο πρόσβασης του κυρίαρχου Τ.Ο (Τηλεπικοινωνιακός Οργανισμός). Η Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων (ΕΕΤΤ) αποτελεί τη Ρυθμιστική Αρχή της Ελλάδας και συγκεκριμένα όσον αφορά το θέμα μας, μεριμνά για τη διαμόρφωση της πολιτικής για την παροχή LLU στην Ελλάδα. Η εφαρμογή του LLU έχει ως στόχο να καλύψει τρεις διαφορετικούς τομείς: την ανάπτυξη των δικτυακών υποδομών, την προώθηση του ανταγωνισμού παρακάμπτοντας τη «στενωπό» του συνδρομητικού βρόχου και τέλος την επέκταση των υπηρεσιών που απαιτούν μεγάλο εύρος ζώνης προς τους τελικούς (οικιακούς) χρήστες καθώς και προς τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Σε σχέση με την ανάπτυξη των υπηρεσιών με μεγάλες απαιτήσεις σε εύρος ζώνης, η εφαρμογή LLU αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση προκειμένου οι τεχνολογίες και οι υπηρεσίες αυτές να γίνουν αντικείμενο ευρείας εμπορικής εκμετάλλευσης. Συνεπώς, χάρη στην LLU αφενός αυξάνονται οι επιλογές των χρηστών, οι οποίοι απολαμβάνουν φθηνότερες και καλύτερης ποιότητας υπηρεσίες, και αφετέρου οι χρήστες αυτοί έρχονται σε επαφή με τα οφέλη της σύγχρονης τεχνολογίας, στο πλαίσιο της κοινωνίας της πληροφορίας. Η διεύρυνση της αγοράς παροχής Ευρυζωνικών υπηρεσιών για τους απλούς συνδρομητές μπορεί να σημαίνει ταχύτερη πρόσβαση στο internet, βελτιώνοντας έτσι τη δυνατότητα πρόσβασης σε πληροφορίες για σκοπούς τόσο εκπαιδευτικούς όσο και ψυχαγωγικούς, την επέκταση της χρήσης εφαρμογών διάδρασης αλληλεπίδρασης όπως για παράδειγμα διενέργεια τραπεζικών εργασιών από το σπίτι (home banking) και διενέργεια αγορών από το σπίτι (home shopping) αλλά μπορεί να σημαίνει επίσης τη δυνατότητα χρησιμοποίησης νέων υπηρεσιών όπως το streaming audio ή video, το video κατά παραγγελία (video-on-demand) κ.α. Η διεύρυνση της αγοράς παροχής Ευρυζωνικών υπηρεσιών για τις Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις μπορεί να σημαίνει τη δυνατότητα ανταλλαγής μεγάλου όγκου 6

πληροφοριών με συνεργάτες και προμηθευτές, την αύξηση της αποτελεσματικότητας των ιστοσελίδων τους για σκοπούς διαφήμισης, μάρκετινγκ και πωλήσεων, μέσω της βελτίωσης της ταχύτητας πρόσβασης σε αυτές, τη διέυρυνση της ικανότητας αναζήτησης πληροφοριών για προϊόντα και υπηρεσίες, ή και ακόμη την ευρύτερη διάδοση της τηλε-εργασίας και του ηλεκτρονικού εμπορίου, ως συνέπεια και των ανωτέρω. Όμως παρά το γεγονός ότι η προώθηση LLU στοχεύει στην εξάπλωση των ευρυζωνικών υπηρεσιών θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι με βάση τη σημερινή δομή της αγοράς, οι πρώτες εφαρμογές που χρησιμοποιούν τις δυνατότητες LLU συνήθως είναι εκείνες που σχετίζονται με τη φωνητική τηλεφωνί σε συνδυασμό με εφαρμογές δεδομένων (π.χ. ταχύ Internet). Η παροχή LLU αποτελεί την κύρια μέθοδο που ακολουθείται διεθνώς από τις Εθνικές Ρυθμιστικές Αρχές (ΕΡΑ) για προαγωγή του ανταγωνισμού στις τηλεπικοινωνιακές υπηρεσίες που παρέχονται στον τελικό χρήστη και για τη διεύρυνση της αγοράς τηλεπικοινωνιακών και άλλων συμπηρωματικών υπηρεσιών. Κάποια βασικά θέματα που συνεχώς αντιμετωπίζονται στον τομέα αυτόν είναι ο προσδιορισμός του ρόλου της LLU για την προαγωγή του ανταγωνισμού στην αγορά τηλεπικοινωνιών της Ελλάδας, ο καθορισμός των δικαιούχων χρήσης υπηρεσιών LLU, ο καθορισμός των υπόχρεων φορέων παροχής LLU και η προώθηση και ανανέωση νομοθετικών ρυθμίσεων για τον έλεγχο των υπόχρεων φορέων. Αναφορικά με την ανάπτυξη του συνδρομητικού δικτύου των κυριάρχων Τ.Ο. προβλέπεται διεθνώς ότι τα επόμενα χρόνια οι κυρίαρχοι Τ.Ο. θα επεκτείνουν τη χρήση οπτικών ινών στο συνδρομητικό δίκτυο (FTTx, κτλ.), θα χρησιμοποιήσουν τεχνολογίες xdsl για να μπορούν να παρέχουν ευρυζωνικές υπηρεσίες πάνω από το χαλκό (HDSL, ADSL, κτλ.) Όσον αφορά τον τομέα των εναλλακτικών δικτύων αξίζει να σημειωθεί ότι η τοπολογία και η ποιότητα του συνδρομητικού δικτύου επηρεάζει τις αποφάσεις της ΕΡΑ (Εθνική Ρυθμιστική Αρχή) αναφορικά με την προώθηση δημιουργίας εναλλακτικών δικτύων. Στην περίπτωση που το δίκτυο του αντίστοιχου κυρίαρχου Τ.Ο. είναι παλαιό και δεν λειτουργεί αποδοτικά, είναι λογικό να δίνεται μεγαλύτερη έμφαση στην επιλογή της ανάπτυξης εναλλακτικών δικτύων. Συγκεκριμένα η πολιτική για LLU επηρεάζεται από: τις εναλλακτικές τεχνολογίες, δηλαδή το Wireless Local Loop (WLL) και το Universal Mobil Telecommunications System (UMTS), το χρονικό ορίζοντα εμπορικής τους εκμετάλλευσης, την υφιστάμενη υποδομή σε εναλλακτικά δίκτυα και τις διαφαινόμενες προοπτικές ανάπτυξης. 7

1.2.1 Τεχνικές Προδιαγραφές Βάσει Ρυθμιστικού Πλαισίου Αναλύοντας κάποιους ορισμούς και βασικές έννοιες καθώς και την πρόσβασης στο φυσικό μέσο μετάδοσης, απλά σημειώνουμε πως ο κυρίαρχος οργανισμός εξακολουθεί, σε κάθε περίπτωση, να έχει την κυριότητα του συνδρομητικού βρόχου και είναι υπεύθυνος για τη συντήρηση και την επισκευή του, ενώ ο νεο εισερχόμενος εγκαθιστά τον εξοπλισμό τερματισμού (π.χ. xdsl modems) και προς την πλευρά του δικτύου κορμού και προς την πλευρά του χρήστη. Όσον αφορά την δικτυακή υλοποίηση αρκεί να σημειώσουμε πως η εγκατάσταση του εξοπλισμού προς την πλευρά του δικτύου κορμού μπορεί να γίνεται στο αστικό κέντρο του κυρίαρχου με συν-εγκατάσταση, στο κέντρο του νεοεισερχόμενου με άμεση σύνδεση από το αστικό κέντρο του κυρίαρχου φορέα και στο κέντρο του νεοεισερχόμενου με άμεση σύνδεση από τον κεντρικό κατανεμητή του κυρίαρχου φορέα. Κλείνοντας επισημαίνεται πως στις δυο τελευταίες περιπτώσεις χρειάζεται επέκταση του συνδρομητικού βρόχου έως το κέντρο του νεοεισερχόμενου, με το αναγκαίο συνεπαγόμενο κόστος. Λόγω τεχνολογικών περιορισμών δεν είναι δυνατόν η απόσταση μεταξύ των δυο κέντρων να υπερβαίνει κάποιο όριο. Στην περίπτωση αυτή, απαιτείται συνεργασία μεταξύ του κυρίαρχου και του νεοεισερχόμενου ώστε να αποφευχθούν τεχνικά προβλήματα (π.χ. παρεμβολές cross-talk) τα οποία μπορεί να παρουσιαστούν. 1.2.2 Μεθοδολογία τιμολόγησης LLU Στο κεντρικό κομμάτι της εργασίας, θα αναπτύξουμε τη μεθοδολογία χρεώσεων LLU με κάποιες βασικές παρατηρήσεις, ορισμένα θέματα πολιτικής αλλά και στοιχειώδεις προβληματισμούς που προκύπτουν. Το θέμα των τιμών των υπηρεσιών 8

και των στοιχείων του LLU απασχολεί διεθνώς τόσο τους νεοεισερχόμενους όσο και τους «κυρίαρχους» τηλεπ. Οργανισμούς και αποτελεί έναν από τους βασικότερους παράγοντες που καθορίζουν την επιτυχία εισαγωγής του ανταγωνισμού στο συνδρομητικό δίκτυο. Οι υψηλές τιμές μπορούν να οδηγήσουν σε αποτυχία της εφαρμογής του LLU, αποθάρρυνση εισαγωγής ευρυζωνικών υπηρεσιών και μη οικονομική ανάπτυξη εναλλακτικών δικτύων. Από την άλλη οι χαμηλές τιμές μπορούν να υπονομεύσουν την τεχνολογική ανάπτυξη ή την αναβάθμιση του δικτύου του SMP και παράλληλα να οδηγήσουν σε εισαγωγή μη αποτελεσματικών νεοεισερχόμενων φορέων και υπηρεσιών στην αγορά. Οι δύο κύριες προσεγγίσεις για την τιμολόγηση είναι: «βάσει κόστους» και «βάσει λιανικών τιμών μείον έκπτωση». Στην πρώτη προσέγγιση, τα κοστολογικά πρότυπα που συχνά αναφέρονται στο ρυθμιστικό περιβάλλον για την κοστολόγηση τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών είναι κυρίως τα εξής: το πλήρως κατανεμημένο κόστος (Fully Distributed Cost FDC ή Fully Allocated Cost - FAC) και το μακροχρόνιο επαυξητικό κόστος (Long Run Incremental Cost - LRIC). Ο υπολογισμός του κόστους των διαφόρων υπηρεσιών πρόσβασης μπορεί να γίνει βάσει υποδειγμάτων τύπου bottom-up ή top-down. Η σημασία των τιμολογήσεων είναι καταλυτική για την ενίσχυση του θεμιτού και υγιούς ανταγωνισμού σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, σε όλους τους τομείς της αγοράς. Επιβάλλεται, μέσω κοινοτικών Οδηγιών, ο καθορισμός τιμολογίων με βάση το κόστος. Στον πράξη προτείνονται διαφορετικά κοστολογικά πρότυπα, κοστολογικές βάσεις ή άλλες προσεγγίσεις ανάλογα με την εκάστοτε ρυθμιστική επιδίωξη. 1.2.3 Ρυθμιστικό Περιβάλλον Κοστολογικά Πρότυπα Τα κοστολογικά πρότυπα που συχνά αναφέρονται στο ρυθμιστικό περιβάλλον για την κοστολόγηση τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών είναι κυρίως τα ακόλουθα: Πλήρως κατανεμημένο κόστος Το πρότυπο του πλήρως κατανεμημένου κόστους περιλαμβάνει ένα σύνολο αλγορίθμων μέσω των οποίων όλα τα στοιχεία κόστους, συμπεριλαμβανομένου του κοινού κόστους, «επιμερίζονται» στα παραγόμενα προϊόντα ή τις τελικά παρεχόμενες υπηρεσίες. Στην πλειοψηφία τους τα κοστολογικά συστήματα τέτοιου τύπου βασίζονται στο «ιστορικό κόστος». 9

Μακροχρόνιο επαυξητικό κόστος Το πρότυπο του μακροχρόνιου επαυξητικού κόστους βασίζεται στο συνολικό μακροπρόθεσμο επαυξητικό κόστος μιας υπηρεσίας, που ισούται με τη διαφορά που προκύπτει εάν από το συνολικό κόστος μιας επιχείρησης που παρέχει ένα σύνολο υπηρεσιών αφαιρεθεί το συνολικό κόστος της επιχείρησης εάν συνεχίσει να παρέχει όλες τις υπηρεσίες εκτός της συγκεκριμένης. Εναλλακτικά, το «συνολικό μακροπρόθεσμο επαυξητικό κόστος μιας υπηρεσίας» θα μπορούσε να οριστεί ως «η μεταβολή στο συνολικό κόστος μιας επιχείρησης εάν προστεθεί η παροχή μιας υπηρεσίας, τηρουμένων των επιπέδων παροχής των άλλων υπηρεσιών αμετάβλητων». Ακόμα όμως και όταν η κοστολόγηση γίνεται με βάση το LRIC θα πρέπει να συμπεριλαμβάνεται και ένα ποσοστό κοινού κόστους. Αυτό το κοινό κόστος θα έχει υπολογιστεί βάσει τρεχουσών αξιών, έτσι ώστε να μην οδηγηθεί ο φορέας σε ζημιές, στο μακροχρόνιο διάστημα. Τα υποδείγματα τύπου bottom-up είναι τεχνοοικονομικά υποδείγματα που αντανακλούν (υποθετικά) δίκτυα τα οποία θεωρούνται ότι είναι αποτελεσματικά σχεδιασμένα ως προς την τοπολογία, τη χρησιμοποιούμενη τεχνολογία, την εγκατεστημένη χωρητικότητα κτλ., χρησιμοποιούνται για τον υπολογισμό του κόστους των διαφόρων υπηρεσιών (στην προκειμένη περίπτωση των υπηρεσιών πρόσβασης μέσω LLU) αθροίζοντας το κόστος ξεχωριστών στοιχείων του δικτύου που απαιτούνται για την παροχή τους. Τα υποδείγματα top-down είναι υποδείγματα υπολογισμού του κόστους των διαφόρων υπηρεσιών (υπηρεσιών πρόσβασης μέσω του LLU) που ξεκινούν από το κόστος που είναι καταγεγραμμένο στα λογιστικά βιβλία και από εμπειρικές (απολογιστικές) κοστολογικές πληροφορίες (μετρήσεις, στατιστικά στοιχέια, χρόνοι εργασίας κτλ) και «καταμερίζουν» το κόστος αυτό στις βασικές υπηρεσίες του δικτύου, προκειμένου στη συνέχεια να υπολογιστεί το κόστος των διαφόρων πιο σύνθετων υπηρεσιών. Συνήθως αυτές οι δύο προσεγγίσεις που αναφέραμε, χρησιμοποιούνται συμπληρωματικά γιατί έχουν διαφορετικά σημεία εκκίνησης υπολογισμού του κόστους, αναπτύσσονται από διαφορετικούς φορείς και έχουν διαφορετική φιλοσοφία και εξυπηρετούν διαφορετική σκοπιμότητα. Στις περισσότερες περιπτώσεις γίνεται συμβιβασμός των αποτελεσμάτων που προκύπτουν και με τον τρόπο αυτό, αμφότερες οι προσεγγίσεις λειτουργούν ως αμοιβαίοι «μηχανισμοί ελέγχου», η μία για την άλλη. Τα υποδείγματα bottom-up αναπτύσσονται από τις ΕΡΑ και (νέους) παίκτες της αγοράς καθώς υπολογίζουν το αποτελεσματικό κόστος που αντιστοιχεί στο υφιστάμενο επίπεδο δραστηριότητας, 10

ενώ τα υποδείγματα top-down αναπτύσσονται από του «κυρίαρχους» (SMPs), ήδη δραστηριοποιούμενους φορείς αφού αντανακλούν συνήθως το απολογιστικό διαμορφωμένο κόστος του SMP και είναι ενσωματωμένα στο ολοκληρωμένο κοστολογικό σύστημά του. Τα σύγχρονα ολοκληρωμένα κοστολογικά συστήματα που έχουν ήδη αναπτύξει οι SMPs χρησιμοποιούνται αφενός μεν για την κοστολόγηση των διαφόρων υπηρεσιών τους στο πλαίσιο των απαιτήσεων τις οποίες «επιβάλει» ο ρυθμιστής, και αφετέρου δε στην επεξεργασία της κοστολογικής πληροφορίας για τη λήψη αποφάσεων σύμφωνα με τις εκάστοτε ανάγκες διοίκησης, προγραμματισμού και ελέγχου (διοικητική λογιστική). Η άλλη μέθοδος που αναφέραμε προηγουμένως, συνίσταται στην τιμολόγηση βάσει των λιανικών τιμών, μετά την αφαίρεση ενός ποσού. Η προσέγγιση αυτή είναι καταλληλότερη για αγορές που είναι ήδη ανταγωνιστικές ή τείνουν να γίνουν ανταγωνιστικές, εφόσον ο ανταγωνισμός έχει οδηγήσει τα τιμολόγια σε αποτελεσματικά επίπεδα. Το ποσό της έκπτωσης επί των λιανικών τιμών για τον καθορισμό των χονδρικών τιμών, υπολογίζεται λαμβάνοντας υπόψη το κόστος που εξοικονομεί ο SMP παρέχοντας την υπηρεσία σε έναν άλλο φορέα, σε σχέση με το κόστος που θα είχε εάν η παροχή της υπηρεσίας γίνονταν σε έναν τελικό χρήστη. Πιθανό είναι να ισχύσουν και εκπτώσεις ποσότητας. 1.2.4 Κοστολόγηση - Αποτέλεσμα Συμπεράσματα Μελετώντας τα θέματα κοστολογήσεων θα παρατηρήσουμε ότι προκύπτουν ορισμένα συμπεράσματα τα οποία έχουν αντίκτυπο στην αγορά καθώς αφορούν τα πρώτα στάδια ανάπτυξης. Ένας βασικός λόγος για τον οποίο ενδέχεται να ερμηνεύεται η ύπαρξη «περιορισμένου» ανταγωνισμού στο συνδρομητικό δίκτυο είναι ότι οι νεοεισερχόμενοι φορείς υποχρεούνται συχνά να τιμολογούν τις υπηρεσίες πρόσβασης τις οποίες προσφέρουν, σε αρκετά χαμηλά επίπεδα, ώστε να είναι ανταγωνιστικοί. Τα μηνιαία πάγια τέλη που χρεώνουν οι ήδη υφιστάμενοι στην αγορά, φορείς, στους συνδρομητές τους (λιανικές τιμές), συχνά καθορίζονται με ιστορικά δεδομένα, για λόγους κοινωνικής πολιτικής, κάτω του κόστους, και επομένως, δεν είναι «εξισορροπημένα». Επίσης η κερδοφορία κάποιων φορέων δεν επηρεάζεται, όταν μπορούν να υπάρχουν «έμμεσες» σταυροειδείς επιδοτήσεις (cross subsidization) μεταξύ των τιμολογίων των διαφόρων υπηρεσιών τους. Δεδομένων όλων αυτών, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θεωρεί ως απαραίτητη προϋπόθεση για την ανάπτυξη υγιούς ανταγωνισμού, την κατάργηση των σταυροειδών επιδοτήσεων μεταξύ των υπηρεσιών και τη σταδιακή εξισορρόπηση όλων των 11

τιμολογίων (είτε αφορούν πάγια μηνιαία τέλη, είτε μεταβλητά τέλη κλήσεων), προκειμένου να βασίζονται στο κόστος. Πάντως αυτή η διαδικασία εξισορρόπησης των τιμολογίων εξακολουθεί να τελεί υπό εξέλιξη, σε μερικά Κράτη Μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Υπάρχουν πάντως διάφορες υπηρεσίες που εμπλέκονται κατά την παροχή του LLU και οι οποίες κατατάσσονται σχετικά με την περιοδική (ή μη) τιμολόγησή τους ως εξής: υπηρεσίες για τις οποίες υπάρχουν περιοδικά μισθώματα όπως για παράδειγμα τα μηνιαία τέλη γραμμών, οι υπηρεσίες επιπέδου σύνδεσης, τα ενοίκια χώρου συνεγκατάστασης και από την άλλη οι υπηρεσίες που πραγματοποιούνται και τιμολογούνται εφάπαξ όπως για παράδειγμα τα τέλη σύνδεσης, τα τέλη αποσύνδεσης, τα τέλη μεταφοράς συνδρομητών από τον ήδη υφιστάμενο φορέα προς τον νεοεισερχόμενο κ.ο.κ. Επιπροσθέτως αναφέρουμε πως τα κόστη συνεγκατάστασης διακρίνονται σε δυο κατηγορίες κόστους: σταθερό και μεταβλητό κόστος. Η πρώτη περίπτωση αφορά το κόστος το οποίο είναι ανεξάρτητο από τον αριθμό των νεοεισερχόμενων φορέων που συνεγκαθίστανται. Το σημαντικότερο κόστος είναι το σταθερό κόστος που σχετίζεται με την προετοιμασία του χώρου για τη συνεγκατάσταση. Επίσης υπάρχουν σταθερά κόστη τα οποία είναι περιοδικά και σχετίζονται με την επαρκή συνστήρηση του συγκεκριμένου χώρου (θέρμανση, κλιματισμός, φωτισμός, κτλ.) ανεξαρτήτως του αριθμού των νέων φορέων που επιθυμούν να συνεγκατασταθούν στον ίδιο χώρο. Η δεύτερη κατηγορία αφορά το κόστος που μεταβάλλεται ως συνάρτηση του αριθμού των νεοεισερχόμενων που συνεγκαθίστανται. Ο επαρκής προσδιορισμός του «καταμερισμού» - «επιμερισμού» του κόστους των επενδύσεων στις οποίες προβαίνουν οι SMPs, στις δικτυακές εγκαταστάσεις τους, και από τις οποίες ωφελείται σημαντικά ένα σύνολο νεοεισερχόμενων φορέων στην αγορά είναι οι εξής εναλλακτικές μέθοδοι κοστολόγησης αυτών των υπηρεσιών παροχής LLU: βάσει του επαυξητικού κόστους και βάσει του μέσου κόστους (που είναι και η ευρύτερη, σε χρήση, μεθοδολογία τιμολόγησης). Στην περίπτωση που εφαρμόζεται η μέθοδος του επαυξητικού κόστους και υπάρχει σημαντικό μέρος του κόστους το οποίο είναι σταθερό ή υπάρχει μεταβλητό κόστος για το οποίο παρατηρούνται οικονομίες κλίμακας, ή χρησιμοποίηση του επαυξητικού κόστους οδηγεί σε σημαντικές διαφοροποιήσεις στα τιμολόγια που χρεώνονται οι νεοεισερχόμενοι φορείς, ανάλογα με τη σειρά που συνεγκαθίστανται. Αυτό διότι ο πρώτος νεοεισερχόμενος ο οποίος θα αποφασίσει να συνεγκατασταθεί θα πρέπει να πληρώσει όλο το σταθερό κόστος (επαυξητικό κόστος) το οποίο σχετίζεται με την εισαγωγή της συνεγκατάστασης. Στη συνέχεια, 12

εάν υπάρχουν οικονομίες κλίμακας, και συνεγκαθίστανται περισσότεροι φορείς, εκείνοι που εισέρχονται τελευταίοι θα έχουν χαμηλότερο τιμολόγιο. Εκτός όμως από την περίπτωση της εφαρμόγης του επαυξητικού κόστους για τον υπολογισμό των τιμολογίων συνεγκατάστασης, υπάρχει και η δυνατότητα υπολογισμού των τιμολογίων με βάση το «μέσο κόστος» ανά νεοεισερχόμενο φορέα, το οποίο προκύπτει με επιμερισμό του συνολικού κόστους εξ ίσου σε όλους τους νεοεισερχόμενους. Η εφαρμογή του «μέσου κόστους» συνεπάγεται ότι όλοι οι νεοεισερχόμενοι Τ.Ο., πληρώνουν το ίδιο τιμολόγιο ανεξάρτητα από τη σειρά με την οποία συνδέονται με τον ήδη υφιστάμενο, κυρίαρχο φορέα. Η εφαρμογή του μέσου κόστους δεν είναι απολύτως συμβατή με την «αρχή της πρόκλησης του κόστους», αλλά επιτρέπει τον αποτελεσματικό ανταγωνισμό γιατί δεν εισάγει διακρίσεις στο κόστος που πληρώνουν οι νεοεισερχόμενοι φορείς. Εντούτοις, όσον αφορά στην πρακτικότητα για τον υπολογισμό των τιμολογίων, παρουσιάζεται σοβαρό πρόβλημα κατά τον υπολογισμό του μέσου κόστους εφόσον αυτό επηρεάζεται από τον αριθμό των νεοεισερχόμενων που θα συνεγκατασταθούν, ο οποίος δεν μπορεί να είναι γνωστός εκ των προτέρων. Κατά την αντιμετώπιση προβλημάτων υπολογισμού του μέσου κόστους υπάρχουν δύο επιλογές, ο SMP αποφασίζει να αλλάζει τα τιμολόγια κάθε φορά που περισσότεροι νεοεισερχόμενοι φορείς αποφασίζουν να συνεγκατασταθούν ή αποφασίζει να πληρώσει το συνολικό σταθερό κόστος ο πρώτος νεοεισερχόμενος και οι επόμενοι φορείς να του πληρώνουν την αντίστοιχη αναλογία του σταθερού κόστους. Η δεύτερη επιλογή φέρει τον SMP να μπορεί να υπολογίσει ένα μέσο κόστος έχοντας κάνει μια εκ των προτέρων εκτίμηση του αριθμού των νεοεισερχόμενων φορέων (η εκτίμηση αυτή είναι δύσκολη διότι ο αριθμός των φορέων είναι άγνωστος και καλύπτει μεγάλο βάθος χρόνου). 1.2.5 Κόστος Δικτύου Πρόσβασης Το κόστος του δικτύου πρόσβασης ανά συνδρομητή εξαρτάται και συνεπώς διαφοροποιείται από τη μορφολογία του εδάφους και από την πληθυσμιακή πυκνότητα της αντίστοιχης γεωγραφικής περιοχής του συνδρομητή. Εντούτοις, η προοπτική που χρησιμοποιούταν στο παρελθόν από τους SMPs και η οποία τύγχανε υποστήριξης από την κοινωνική κρατική πολιτική, απέβλεπε στη μη γεωγραφική διαφοροποίηση των τιμών. Με τον καθορισμό ενός μόνο ενιαίου παγίου τέλους για κάθε γεωγραφική περιοχή σε μια χώρα επιτυγχάνεται επιδότηση των πιο ακριβών περιοχών από τις πιο οικονομικές περιοχές. Δηλαδή τα τιμολόγια των αστικών περιοχών είναι υψηλότερα από εκείνα που θα ορίζονταν με βάση το πραγματικό 13

κόστος τους, ενώ τα τιμολόγια των επαρχιακών περιοχών είναι χαμηλότερα από εκείνα που θα ορίζονταν με βάση το κόστος. Η επιλογή φορέα (carrier selection), συμβάλλει στην ενίσχυση του ανταγωνισμού στην τηλεφωνία. Οι συνδρομητές, προκειμένου να χρησιμοποιήσουν το δίκτυο ενός φορέα, απαιτείται να πληκτρολογήσουν μια σειρά ψηφίων, χαρακτηριστικών του φορέα που επιθυμούν να τους διεκπεραιώσει την κλήση. Η επιλογή φορέα χρησιμοποιείται κυρίως στην υπεραστική και τη διεθνή τηλεφωνία, όπου δραστηριοποιούνται οι νεοεισερχόμενοι φορείς, εφόσον υπάρχουν μεγαλύτερα περιθώρια κέρδους. Εντούτοις, αυτή η δυνατότητα επιτρέπει την ενίσχυση του ανταγωνισμού κυρίως στις υπηρεσίες απλής τηλεφωνίας (υπηρεσίες χαμηλού εύρους ζώνης) και όχι στις ευρυζωνικές υπηρεσίες. Η προεπιλογή φορέα (carrier preselection) αποτελεί εξέλιξη της επιλογής αυτής. Είναι μια υπηρεσία που επιτρέπει στους συνδρομητές να επιλέγουν συγκεκριμένες κατηγορίες τηλεφωνημάτων τους, που διεκπεραιώνονται από φορέα που έχει επιλεγεί εξαρχής. Ο φορέας αυτός έχει συνάψει σχετική σύμβαση με τον συνδρομητή και με τον SMP, ώστε να μη χρειάζεται ο συνδρομητής να πληκτρλογήσει οποιοδήποτε πρόθεμα ή να ακολουθήσει οποιαδήποτε άλλη διαδικασία προκειμένου να προκαλέσει τη συγκεκριμένη δρομολόγηση της κλήσης. Η προεπιλογή φορέα μπορεί να παρακαμφθεί εάν πληκτρολογηθεί ένας κωδικός έμμεσης πρόσβασης (indirect access) ενός άλλου φορέα. Η εφαρμογή της υποχρέωσης προεπιλογής φορέα αποτελεί μια μερική εναλλακτική λύση του LLU εφόσον επιτρέπει την αύξηση του ανταγωνισμού με ταχείς ρυθμούς στη τηλεφωνία, αλλά δε μπορεί να εφαρμοστεί για την παροχή ευρυζωνικών υπηρεσιών. 1.3. Συμβάσεις Χονδρικής Για την παροχή υπηρεσιών χονδρικής μεταξύ τηλεπικοινωνιακού οργανισμού και κυριάρχου παρόχου που ελέγχει το δίκτυο, συνάπτεται σύμβαση όπου περιγράφεται αναλυτικά η παροχή των υπηρεσιών, τεχνικές προδιαγραφές, υποχρεώσεις εκατέρωθεν καθώς και οι οικονομικοί όροι. Στην προκειμένη περίπτωση η σύμβαση παροχής Αδεσμοποίητης Πρόσβασης στον Τοπικό Βρόχο (LLU), εξειδικεύει την υποχρέωση του κυρίαρχου παρόχου να παρέχει Πλήρως Αδεσμοποίητη και Μεριζόμενη Πρόσβαση στον Τοπικό Βρόχο & Πλήρως Αδεσμοποίητη Πρόσβαση στον Τοπικό Υποβρόχο, τις σχετικές υπηρεσίεςμε Προσφορά Αναφοράς περιλαμβάνει τις κάτωθι υπηρεσίες: 14

Πλήρης Αδεσμοποίητη Πρόσβαση στον Τοπικό Βρόχο & Υποβρόχο. Μεριζόμενη Πρόσβαση στον Τοπικό Βρόχο. Υπηρεσίες Συνεγκατάστασης, πρόσβασης σε αγωγούς & ίνες και οπισθόζευξης. Εφαρμογή της υπ αριθ. ΑΠ ΕΕΤΤ 614/13/28-7-2011 (ΦΕΚ 1908/Β/30-8-2011). Οι συμβάσεις εμπεριέχουν κυρίως: Περιγραφή υπηρεσιών Γενικοί όροι Οικονομικοί Όροι Παραρτήματα 1.3.1. Οικονομικοί Όροι Στο γενικό πλαίσιο των οικονομικών όρων, ο τηλεπικοινωνιακός πάροχος που θα συνάψει σύμβαση με τον κυρίαρχο πάροχο που ελέγχει το δίκτυο, υποχρεούται να καταβάλλει στον ΟΤΕ τα εκάστοτε ισχύοντα τέλη για την Χονδρική Παροχή (Φυσικής) Πρόσβασης σε Υποδομή Δικτύου (συμπεριλαμβανομένης μεριζόμενης και πλήρως αποδεσμοποιημένης πρόσβασης) σε σταθερή θέση όπως ορίζει η ΕΕΤΤ. Τα εν λόγω τέλη (ΑΠΤΒ και συνεγκατάστασης) υπόκεινται σε υποχρέωση κοστοστρέφειας βάσει μεθοδολογίας Μέσου Μακροπρόθεσμου Επαυξητικού Κόστους (ΜΜΕΚ/ LRAIC) με βάση το τρέχον κόστος των παγίων (ΤΚ/ Current Cost) Τα δημοσιευμένα τιμολόγια υπηρεσιών καθώς και λοιπών σχετικών υπηρεσιών δεν περιλαμβάνουν ΦΠΑ. Επιβαρύνονται με τον ισχύοντα συντελεστή ΦΠΑ, σύμφωνα με τη φορολογική νομοθεσία. Τα προβλεπόμενα από το τιμολόγιο μηνιαία τέλη παροχής της υπηρεσίας, είναι απαιτητά καθ όλη την διάρκεια παροχής των υπηρεσιών ΑΠΤΒ, συνεγκαταστάσεων & σχετικών υπηρεσιών καθώς και λοιπών σχετικών υπηρεσιών. Από τα τέλη των παρεχόμενων υπηρεσιών μόνο τα μηνιαία τέλη ΤοΒ και ΤοΥΒ προκαταβάλλονται. Έκδοση Τιμολογίων Ο κυρίαρχος πάροχος εκδίδει για όλες τις υπηρεσίες ΑΠΤΒ και Συνεγκατάστασης και για κάθε περίοδο χρέωσης, τιμολόγιο το οποίο ορίζει το συνολικό ποσό χρέωσης 15

για την παρεχόμενη υπηρεσία. Το εν λόγω τιμολόγιο περιλαμβάνει με σαφήνεια κατ ελάχιστο τις παρακάτω πληροφορίες: Ονοματεπώνυμο/επωνυμία Δικαιούχου Α.Φ.Μ. και Δ.Ο.Υ Δικαιούχου επάγγελμα ημερομηνία έκδοσης τιμολογίου αριθμό τιμολογίου περίοδο χρέωσης που αφορά τέλη που καταβάλλονται απολογιστικά περίοδο χρέωσης που αφορά τέλη που προκαταβάλλονται τρόπο πληρωμής κωδικό εντολής πληρωμής σε Τράπεζα περιγραφή παρεχόμενης υπηρεσίας αριθμό μονάδων ανά υπηρεσία τιμή μονάδας ανά υπηρεσία σύνολο χρεώσεων χωρίς ΦΠΑ ποσοστό ισχύοντος ΦΠΑ σύνολο χρέωσης ΦΠΑ Ο τηλεπικοινωνιακός πάροχος υποχρεούται να τηρεί τους οικονομικούς όρους μεταξύ συμβαλλόμενων και να εξοφλεί τα τιμολόγια εντός προκαθορισμένου χρόνου βάσει συμβατικών υποχρεώσεων, ενώ σε αντίθετη περίπτωση ο κυρίαρχος πάροχος έχει το δικαίωμα να διακόψει οποιαδήποτε σχέση σύμβασης, σε περίπτωση που δεν τηρούνται οι οικονομικοί όροι. Επιπρόσθετα ο κυρίαρχος πάροχος υποχρεούται να καταβάλει ρήτρες (SLA) στις περιπτώσεις που δεν τηρούνται οι γενικοί όροι παράδοσης της υπηρεσίας ή χρόνοι αποκατάστασης βλάβης. Τέλη Τα τέλη των υπηρεσιών Αδεσμοποίητης Πρόσβασης στον Τοπικό Βρόχο και Συνεγκατάστασης χρεώνονται σύμφωνα με τον εκάστοτε ισχύοντα τιμοκατάλογο του κυρίαρχου παρόχου και βάσει της τιμολογιακής πολιτικής που ορίζει η ΕΕΤΤ. Ο κυρίαρχος πάροχος υποχρεούται να δημοσιεύει τις τιμές ενώ διατηρεί το δικαίωμα 16

αναπροσαρμογής των τελών που περιλαμβάνονται στον τιμοκατάλογό του, σύμφωνα με τις διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας. Πληροφορίες Χρεώσεων Ο κυρίαρχος πάροχος αποθηκεύει τις πληροφορίες χρεώσεων για περίοδο ενός έτους από την ημερομηνία έκδοσης του Τιμολογίου. Αντίστοιχα, ο Τ.Π. θα καταγράφει από την δική του πλευρά και θα διατηρεί για αντίστοιχο χρονικό διάστημα τις πληροφορίες χρεώσεων. Οι πληροφορίες χρεώσεων θα παραχωρούνται δωρεάν μεταξύ ΟΤΕ και Τ.Π. και θα χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για σκοπούς διακανονισμού αμφισβητήσεων/ διαφορών, κατόπιν εγγράφου αιτήματος οιουδήποτε των μερών το οποίο θα υποβάλλεται μέσα στην προθεσμία αμφισβήτησης του τιμολογίου. Οι παρεχόμενες πληροφορίες διέπονται από την αρχή της εμπιστευτικότητας. Σε περίπτωση αμφισβήτησης λογαριασμού, οι πληροφορίες χρεώσεων θα διατηρούνται μέχρι την άρση της αμφισβήτησης του σχετικού τιμολογίου και σε περίπτωση που η αμφισβήτηση τεθεί σε δικαστική επίλυση μέχρι την έκδοση αμετάκλητης δικαστικής απόφασης. Αμφισβήτηση Λογαριασμών Σύμφωνα τους όρους που περιγράφονται στις συμβάσεις, ο Τ.Π. έχει δικαίωμα αμφισβήτησης της ορθότητας μέρους ή του συνόλου των τιμολογήσεων που έκανε ο ΟΤΕ. Δικαιούται προς τούτο να ζητήσει: Έλεγχο ορθότητας του λογαριασμού του από τον ΟΤΕ (πρώτο υπηρεσιακό επίπεδο ελέγχου). Επανέλεγχο του λογαριασμού του από Μικτή Επιτροπή Επίλυσης Διαφορών, συσταθείσας από εμπειρογνώμονες τόσο του κυρίαρχου παρόχου όσο και του Τ.Π., εφόσον συνεχίσει να αμφισβητεί τα αποτελέσματα του αρχικού ελέγχου από τον κυρίαρχο πάροχο. Το αποτέλεσμα του υπηρεσιακού επιπέδου ελέγχου από τον κυρίαρχο πάροχο αλλά και της Μικτής Επιτροπής Επίλυσης Διαφορών μπορεί να είναι μερική ή ολική δικαίωση του προσφεύγοντος μέρους ή το αντίστροφο. 1.4. Άλλες Υπηρεσίες Χονδρικής Όπως περιγράφουμε και σε προηγούμενες παραγράφους η παροχή πλήρους ή μερικούς Αδεσμοποίητης Πρόσβασης στον Τοπικό Βρόχο, ήταν βάση για την είσοδο 17

νέων παιχτών στην τηλεπικοινωνιακή αγορά ενώ παράλληλα στην συνέχεια βοήθησε να δημιουργηθούν νέα προϊόντα και υπηρεσίες χονδρικής παροχής υπηρεσιών ευρυζωνικής πρόσβασης από του κυριάρχους παρόχους που ελέγχουν τον δίκτυο προς τους τηλεπικοινωνιακούς παρόχους. Ευρυζωνικές υπηρεσίες όπως ΑΡΥΣ, V- ΑΡΥΣ, υπηρεσίες φωνής όπως WLR θα περιγράψουμε παρακάτω. Σημειώνουμε ότι στην ελληνική αγορά, οι υπηρεσίες χονδρικές, παρέχονται από τον ΟΤΕ που είναι ο κυρίαρχος πάροχος. 1.4.1. Ευρυζωνικότητα Α.PY.Σ - Ασύμμετρου Ρυθμού Σύνδεση Η υπηρεσία Α.ΡΥ.Σ βασίζεται στην τεχνολογία ADSL (Asymmetric Digital Subscriber Line) μέσω της οποίας επιτυγχάνεται υψηλή μετάδοση δεδομένων και συνεχής σύνδεση με το Διαδίκτυο. Πρόκειται για ασύμμετρη τεχνολογία, με βασικό χαρακτηριστικό την μεγαλύτερη ταχύτητα λήψης (download) σε σχέση με την ταχύτητα αποστολής (upload) δεδομένων. Ο ΟΤΕ, παρέχει μέσω της υπηρεσίας Α.ΡΥ.Σ. συνδέσεις ασύμμετρου ρυθμού μεταξύ: του σημείου σύνδεσης του ADSL τερματικού εξοπλισμού (modem ή router που βρίσκεται στο χώρο του τελικού πελάτη) και του αντίστοιχου BRAS (Ευρυζωνικός Εξυπηρετητής Απομακρυσμένης Πρόσβασης, ΕΕΑΠ) του δικτύου ADSL του ΟΤΕ (υπηρεσία Α.ΡΥ.Σ. BRAS). Η υπηρεσία Α.ΡΥ.Σ. απευθύνεται αποκλειστικά σε εγχώριους Τηλεπικοινωνιακούς Παρόχους και χρησιμοποιείται για τη μεταφορά δεδομένων από και πρός το Διαδίκτυο. Κάθε Τηλεπικοινωνιακός Πάροχος βασιζόμενος στις δικτυακές υποδομές του ΟΤΕ, έχει τη δυνατότητα να δημιουργεί τα δικά του ADSL προϊόντα, διαθέτοντάς τα στους τελικούς του πελάτες με τη δική του εμπορική επωνυμία. Η υπηρεσία Α.ΡΥ.Σ. BRAS, προσφέρεται με τη μορφή των παρακάτω τριών πακέτων: Πακέτο Ρυθμός Καθόδου Ρυθμός Ανόδου Α.ΡΥ.Σ. BRAS (Kbps) (Kbps) Α.ΡΥ.Σ 2 έως 2.048 έως 512 Α.ΡΥ.Σ 4 έως 4.096 έως 1.024 Premium 24 έως 24.576 έως 1.024 Μέσω των ευρυζωνικών υπηρεσιών που παρέχει ο ΟΤΕ στους Τηλεπικοινωνιακούς Παρόχους επιτυγχάνεται : 18

Η παροχή της δυνατότητας στους Τηλεπικοινωνιακούς Παρόχους να αναπτύξουν τα δικά τους πακέτα υπηρεσιών, χωρίς επιπλέον επενδύσεις και λειτουργικές δαπάνες, χρησιμοποιώντας τη δικτυακή υποδομή του ΟΤΕ. Η προσφορά βελτιωμένων και αρτιότερων υπηρεσιών στους τελικούς τους πελάτες. Για την παροχή ολοκληρωμένης υπηρεσίας ευρυζωνικής πρόσβασης σε τελικούς πελάτες, ο Τηλεπικοινωνιακός Πάροχος πρέπει να λαμβάνει ταυτόχρονα τις υπηρεσίες Α.ΡΥ.Σ. και Ο.Κ.ΣΥ.Α. V-Α.PY.Σ - Aσύμμετρου ΡΥθμού Συνδέσεις Υψηλών Ταχυτήτων Η Υπηρεσία V-Α.ΡΥ.Σ. βασίζεται στην τεχνολογία VDSL2 (Very-High-Bitrate Digital Subscriber Line ασύμμετρη ψηφιακή συνδρομητική γραμμή πολύ υψηλών ταχυτήτων) μέσω της οποίας παρέχονται υπηρεσίες που απαιτούν υψηλοτάχυτους ρυθμούς μετάδοσης δεδομένων. Υλοποιείται με υπέρθεση στα κοινά χάλκινα καλώδια από όπου παρέχονται και οι τηλεφωνικές υπηρεσίες, δίνοντας τη δυνατότητα της παράλληλης και απρόσκοπτης λειτουργίας της PSTN/ISDN BRA τηλεφωνικής σύνδεσης και της ταυτόχρονης μετάδοσης δεδομένων (data). Ο ΟΤΕ παρέχει υπηρεσίες χονδρικής, τεχνολογίας VDSL2, από υπαίθρια καμπίνα με την εμπορική ονομασία V-Α.ΡΥ.Σ.[KV] και από Αστικό Κέντρο με την εμπορική ονομασία V-Α.ΡΥ.Σ.[Α/Κ]*. Οι υπηρεσίες αυτές προσφέρονται με όμοια εμπορικά χαρακτηριστικά, διαφέρουν όμως τόσο στις τεχνικές προδιαγραφές όσο και στην τιμολόγηση. Με την υφιστάμενη τεχνική υλοποίηση του ΟΤΕ, ένας τελικός χρήστης εξυπηρετείται αποκλειστικά με μία από τις παραπάνω υπηρεσίες V-Α.ΡΥ.Σ. Αναλυτικότερα, η υπηρεσία V-Α.ΡΥ.Σ. παρέχεται μεταξύ: του σημείου τερματικού του ακραίου δικτύου (escalit ή χαλύβδινου) στο χώρο του τελικού χρήστη και του αντίστοιχου BRAS του NGA δικτύου του ΟΤΕ στον οποίο συνδέεται ο τελικός χρήστης στις περιπτώσεις όπου ο ενεργός εξοπλισμός VDSLAM βρίσκεται είτε σε υπαίθρια καμπίνα του ΟΤΕ (V-Α.ΡΥ.Σ.[KV]) είτε σε αστικό κέντρο ΟΤΕ (V-Α.ΡΥ.Σ.[Α/Κ]). Η υπηρεσία V-Α.ΡΥ.Σ. απευθύνεται αποκλειστικά σε εγχώριους Τηλεπικοινωνιακούς Παρόχους παρέχοντάς τους τη δυνατότητα άμεσης διάθεσης υπηρεσιών VDSL στους τελικούς τους πελάτες, χωρίς την ανάγκη νέων επενδύσεων και λειτουργικών δαπανών. 19

Για την παροχή της υπηρεσίας V-Α.ΡΥ.Σ. απαιτείται να πληρούνται οι παρακάτω προϋποθέσεις: Ο Πάροχος να διαθέτει ήδη ενεργοποιημένο κύκλωμα Ο.Κ.ΣΥ.Α. Ο τελικός χρήστης στον οποίο παρέχεται η σύνδεση V-Α.ΡΥ.Σ. να είναι εν λειτουργία συνδρομητής τηλεφωνικής σύνδεσης PSTN/ISDN-BRA του ΟΤΕ ή άλλου Παρόχου μέσω της υπηρεσίας Χονδρικής Εκμίσθωσης Γραμμής - WLR. Ο Πάροχος να έχει υπογράψει τη σχετική Σύμβαση. Ενδεικτικές τιμές τιμοκαταλόγου: Εφάπαξ Τέλη Ενεργοποίησης / Μεταφοράς ΕΦΑΠΑΞ ΤΕΛΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Α.ΡΥ.Σ. / V-Α.ΡΥ.Σ Τέλος Εφάπαξ Τέλος Ενεργοποίησης / Μεταφοράς Α.ΡΥ.Σ. / V-Α.ΡΥ.Σ. BRAS [Α/Κ] 28,53 Εφάπαξ Τέλος Ενεργοποίησης / Μεταφοράς Α.ΡΥ.Σ. / V-Α.ΡΥ.Σ. DSLAM [Α/Κ] 17,16 Εφάπαξ Τέλος Ενεργοποίησης / Μεταφοράς Α.ΡΥ.Σ. [KV] * 34,32 Εφάπαξ Τέλος Ενεργοποίησης / Μεταφοράς V-Α.ΡΥ.Σ. [KV] 34,32 Πακέτα: Πακέτο V-Α.ΡΥ.Σ. [KV ή Α/Κ] Ρυθμός Καθόδου/Ανόδου (Mbps) Standard V-Α.ΡΥ.Σ. 30 up to 30 / up to 2.5 Premium V-Α.ΡΥ.Σ. 50 up to 50 / up to 5 1.4.2. Φωνή Παρακάτω θα περιγράψουμε τις σημαντικότερες υπηρεσίες χονδρικής σε voice services που παρέχονται από τον ΟΤΕ στην εγχώρια αγορά: ΧΕΓ - Χονδρική Εκμίσθωση Γραμμών Με την υπηρεσία Χονδρικής Εκμίσθωσης Γραμμών - WLR (Χονδρική Εκμίσθωση Γραμμών - Wholesale Line Rental) ο Τηλεπικοινωνιακός Πάροχος έχει τη δυνατότητα να εκμισθώνει τη γραμμή πρόσβασης (PSTN & ISDN BRA) του τελικού πελάτη και να του παρέχει υπηρεσίες φωνής, χρησιμοποιώντας αποκλειστικά τη δική του εμπορική ονομασία. Η υπηρεσία Χονδρικής Εκμίσθωσης Γραμμών - WLR του ΟΤΕ, δίνει μία σημαντική επιχειρηματική ευκαιρία στον Τηλεπικοινωνιακό Πάροxο, διότι αποκτά τη δυνατότητα να προσφέρει ολοκληρωμένες υπηρεσίες στο τελικό πελάτη του, ο οποίος θα λαμβάνει πλέον έναν ενιαίο λογαριασμό, αποκτώντας ταυτόχρονα αποκλειστική επαφή και σχέση με τους πελάτες του και τις ανάγκες 20

τους. Απαραίτητη προϋπόθεση διάθεσης της υπηρεσίας ΧΕΓ - WLR είναι ο συνδυασμός της με την υπηρεσία Προεπιλογής Φορέα - Σχήμα 3, σύμφωνα με το οποίο παρέχεται στους συνδρομητές η δυνατότητα να επιλέγουν, σε πάγια βάση, ότι όλες οι κατηγορίες τηλεφωνικών κλήσεων θα διεκπεραιώνονται από συγκεκριμένο Τηλεπικοινωνιακό Πάροχο, χωρίς να απαιτείται η πληκτρολόγηση ειδικού χαρακτηριστικού προθέματος ή κωδικού. Έτσι ο συνδυασμός της Χονδρικής Εκμίσθωσης Γραμμών με την υπηρεσία Προεπιλογής Φορέα επιτρέπει στον Τηλεπικοινωνιακό Πάροχο να εκμισθώνει από τον ΟΤΕ τη γραμμή πρόσβασης τηλεφωνίας και να διαθέτει τις υπηρεσίες κλήσεων αλλά και παγίου τέλους στον τελικό πελάτη, αποστέλλοντάς του έναν ενιαίο λογαριασμό Η υπηρεσία ΧΕΓ - WLR προσφέρει: Ενιαίο και μοναδικό λογαριασμό στον πελάτη, άρα στενότερη και αποκλειστική επαφή και πρόσβαση στις ανάγκες του Δυνατότητα άμεσης πρόσβασης στην αγορά. Εύκολη και απλή διαδικασία ενεργοποίησης, κατάργησης και παρακολούθησης της πορείας των αιτημάτων μέσω του Πληροφοριακού Συστήματος Wholesale-CRM Παροχή Basic SLA - Βασική Συμφωνία Επιπέδου Υπηρεσιών 21

Ενδεικτικές τιμές καταλόγου: ΕΦΑΠΑΞ ΤΕΛΗ ΧΕΓ Εφάπαξ Τέλη Τέλος Τέλος Σύνδεσης ΧΕΓ- PSTN 18,50 Τέλος Σύνδεσης ΧΕΓ - ISDN 34,35 Τέλος σύνδεσης ΧΕΓ - PSTN σε μη υφιστάμενο συνδρομητή 37,02 Τέλος σύνδεσης ΧΕΓ - ISDN σε μη υφιστάμενο συνδρομητή 68,66 Υπηρεσία Πρόσβασης στη Βάση του Ε.Τ.Κ. Η Υπηρεσία Πρόσβασης στη Βάση του Ενοποιημένου Τηλεφωνικού Καταλόγου (ΕΤΚ) αναπτύχθηκε από τον ΟΤΕ, με στόχο την αρτιότερη εξυπηρέτηση των Τηλεπικοινωνιακών Παρόχων και των καταναλωτών. Η Βάση του Ενοποιημένου Τηλεφωνικού Καταλόγου, περιλαμβάνει τους συνδρομητές όλων των Τηλεπικοινωνιακών Παρόχων κινητής και σταθερής τηλεφωνίας που δεν έχουν δηλώσει την άρνησή τους να συμπεριληφθούν σε αυτόν. Η συλλογή των στοιχείων των συνδρομητών, καθώς και η ορθότητά τους (περιλαμβανομένης ακόμη και της ορθογραφίας τους) αποτελεί αποκλειστική ευθύνη του Τηλεπικοινωνιακού Παρόχου στον οποίο ανήκουν. Η Υπηρεσία Πρόσβασης στη Βάση του Ενοποιημένου Τηλεφωνικού Καταλόγου, απευθύνεται σε Τηλεπικοινωνιακούς Παρόχους σταθερής και κινητής τηλεφωνίας, αλλά και σε κάθε εταιρεία που έχει γενική άδεια για την παροχή υπηρεσιών τηλεφωνικού καταλόγου. Μέσω του εύχρηστου, ασφαλούς και λειτουργικού περιβάλλοντος της Υπηρεσίας, παρέχεται: Οn-line πρόσβαση στη Βάση του ΕΤΚ, για την αναζήτηση και ανάκτηση πληροφοριών καταλόγου συνδρομητών, σταθερής και κινητής τηλεφωνίας Πρόσβαση σε 24ωρη βάση, 365 ημέρες το χρόνο Υπηρεσία help-desk για την υποστήριξη χρηστών σε περίπτωση προβλημάτων Υπηρεσία Φορητότητας αριθμού Η Υπηρεσία Φορητότητας αριθμού είναι η δυνατότητα των συνδρομητών να διατηρούν τον αριθμό κλήσης τους όταν αλλάζουν Τηλεπικοινωνιακό Φορέα. Για την 22

υλοποίηση της υπηρεσίας, ο ΟΤΕ έχει αναπτύξει μια αυτοματοποιημένη πλατφόρμα μεταφοράς και εκτέλεσης εντολών, μεταξύ των υφιστάμενων πληροφοριακών και τηλεπικοινωνιακών συστημάτων του. Η υποδομή αυτή εξυπηρετεί την ενεργοποίηση των αιτημάτων Φορητότητας καθώς και τη σωστή δρομολόγηση των κλήσεων. 1.4.3. Μεταφορά Δεδομένων Οι Μισθωμένες Γραμμές Χονδρικής Αναλογικής και PDH/SDH τεχνολογίας καλύπτουν την ανάγκη των Παρόχων για διασύνδεση των σημείων παρουσίας τους, ή διασύνδεση του δικτύου τους με τρίτους (πελάτες), με διαφανή μετάδοση και αποκλειστική χωρητικότητα. Επιπλέον ο Πάροχος έχει τη δυνατότητα συγκέντρωσης Τερματικών & Ζευκτικών τμημάτων σε Συνδέσεις Μετάδοσης στα κέντρα του ΟΤΕ. Μέσω του δικτύου του ΟΤΕ, που διαθέτει εκτεταμένη πανελλαδική κάλυψη σε περισσότερα από 2000 κέντρα, παρέχονται συμφέρουσες λύσεις προσαρμοσμένες στις ιδιαίτερες ανάγκες των Παρόχων, υψηλό επίπεδο διαθεσιμότητας και διαχείρισης υπηρεσιών καθώς και ευελιξία μέσω των διαθέσιμων χωρητικοτήτων. Επίσης για την μεταφορά δεδομένων κυρίως σε core επίπεδο δικτύου παρέχονται Yπηρεσίες Μισθωμένων Γραμμών Ethernet οι οποίες αποτελούν την ενδεδειγμένη λύση για αξιόπιστη και ασφαλή μεταφορά δεδομένων σε υψηλές ταχύτητες. Μέσω του συνεχώς αναπτυσσόμενου δικτύου Ethernet του ΟΤΕ οι Τηλεπικοινωνιακοί Πάροχοι μπορούν να σχεδιάζουν και να υλοποιούν τη δική τους αρχιτεκτονική, προσαρμοσμένη στις ανάγκες τους και στις απαιτήσεις των πελατών τους. 23

Συμπεράσματα Συνοψίζοντας, λαμβάνοντας υπόψη την ταχύτατη εξέλιξη της τεχνολογίας καθώς και τις άμεσες ανάγκες για εναλλακτικούς τρόπους επικοινωνίας, υψηλές ταχύτητες πρόσβασης και ευρυζωνικότητα για όλους, συμπεραίνουμε ότι η προσπάθεια τόσο των κρατικών παρεμβάσεων όσο και των ρυθμιστικών αρχών, επικεντρώνεται κυρίως στην διασφάλιση και την ενδυνάμωση του υγιή ανταγωνισμού της αγοράς των ηλεκτρονικών επικοινωνιών, την διεύρυνση και την αναβάθμιση τα δικτύων και των υπηρεσιών των ηλεκτρονικών επικοινωνιών, με απώτερο στόχο η χώρα μας να συμμετέχει ενεργά στην Κοινωνία της Γνώσης και κάθε πολίτης να απολαμβάνει υπηρεσίες και διευκολύνσεις υψηλού επιπέδου. Παράλληλα αποθαρρύνεται το μονοπωλιακό καθεστώς κυρίαρχου παρόχου προτείνοντας νέες τεχνολογικές λύσεις και ωθώντας τους τηλεπικοινωνιακούς παρόχους της χώρας να επενδύσουν στις νέες τεχνολογίες με στόχο την ενίσχυση του ανταγωνισμού και επίσης απώτερο σκοπό αποδοτικότερες λύσεις προς τους τελικούς χρήστες. Τέλος, γνωρίζουμε ότι μια ρυθμιστική παρέμβαση είναι αναγκαία για όσο χρόνο απαιτείται προκειμένου να δημιουργηθούν οι κατάλληλες συνθήκες ανταγωνισμού στην αγορα. Η ρύθμιση μπορεί να αφορά σε ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα και να χαρακτηρίζεται από όρους σταθερούς καθ όλη τη διάρκειά της κανόνες ή να περιλαμβάνει προκαθορισμένα μεταβαλλόμενους κανόνες (π.χ. σταδιακή προσαρμογή των τιμολογίων) για το εν λόγω χρονικό διάστημα. Να επισημάνουμε όμως σε αυτό το σημείο πως μια ΕΡΑ μπορεί να καθορίζει, από την έναρξη της εφαρμογής του ρυθμιστικού πλαισίου για την παροχή του LLU, τον χρόνο στον οποίο μπορεί να διακοπεί (και/ή να τροποποιηθεί) η σχετική ρύθμιση. Από την άλλη πλευρά, η υποχρέωση παροχής LLU μπορεί να ισχύει επ αόριστον για τους φορείς εκείνους που ικανοποιούν συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Καταλήγοντας, η αδεσμοποίητη πρόσβαση στον τοπικό βρόχο (LLU) συνεπάγεται ένα τεράστιο έυρος θεματικών αντικειμένων που αφορούν: ειδικές τεχνικές προσεγγίσεις & διακριτές μεθόδους, οικονομικές προοπτικές, διαφορετικές εκτιμήσεις και επιμέρους μεθοδολογίες κόστους,αντίστοιχες ρυθμιστικές παρεμβάσεις. Επιβάλλεται η συνεκτίμηση πολλαπλών στοιχείων και προοπτικών της αγοράς, για τη βέλτιστη δυνατή αντιμετώπιση όλων των αναδυόμενων και αναπτυσσόμενων προκλήσεων. 24

Βιβλιογραφία [1] ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΚΑΤΑΧΡΗΣΤΙΚΗΣ ΤΙΜΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΤΟ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥ (ΔΗΜΗΤΡΗΣ Ν. ΤΖΟΥΓΑΝΑΤΟΣ ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ) [2] http://www.kathimerini.gr -> Επικείμενη πώληση CYTA [3] Κείμενο διαβούλευσης ΕΕΤΤ 2009/396/ΕΚ (EE L 124/67, 20.5.2009) [4] www.cosmote.gr [5] http://www.otewholesale.gr [6] http://www.eett.gr [7] https://el.wikipedia.org/wiki [8] http://www.dpk.tee.gr 25