[Οδηγός] ΑΕΙ και διδασκαλία της Ελληνικής Γλώσσας Μεταπτυχιακές σπουδές στα ελληνικά πανεπιστήμια Μεταπτυχιακές Σπουδές - Προπτυχιακές Σπουδές - Μεταπτυχιακές Σπουδές Διαθέσιμη Ιστοσελίδα http://uoalinguistics.web.officelive.com/postgrad.aspx Ο Τομέας Γλωσσολογίας παρουσιάζει τρία μεταπτυχιακά προγράμματα: - Θεωρητικής - Εφαρμοσμένης Γλωσσολογίας - Διδασκαλίας της Νέας Ελληνικής ως ξένης γλώσσας - Τεχνογλωσσολογίας Στο πρώτο από αυτά και ειδικά στην κατεύθυνση της Εφαρμοσμένης Γλωσσολογίας υπάρχουν μαθήματα σχετικά με τη διδασκαλία της νέας ελληνικής ως μητρικής και ως ξένης. Το δεύτερο μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών είναι εξ ολοκλήρου εστιασμένο στη διδασκαλία της νέας ελληνικής για αυτό και θα ακολουθήσει η παρουσίαση όλου του προγράμματος σπουδών. Στην ιστοσελίδα του τμήματος μπορεί να δει κανείς τον κανονισμό λειτουργίας των τριών μεταπτυχιακών προγραμμάτων του τομέα, τα προσφερόμενα μαθήματα για όλα τα προγράμματα μεταπτυχιακών σπουδών και πληροφορίες για τους διδάσκοντες. Οι πληροφορίες που ακολουθούν αφορούν σε όλα τα μεταπτυχιακά προγράμματα. Απαραίτητα δικαιολογητικά: - Αντίγραφο Πτυχίου (με αναγνώριση από το Δ.Ι.Κ.Α.Τ.Σ.Α. όπου απαιτείται) - Πιστοποιητικό αναλυτικής βαθμολογίας - Πιστοποιητικό επαρκούς γνώσης ξένης γλώσσας - Βιογραφικό σημείωμα - Αντίτυπα τυχόν δημοσιευμάτων. Σημαντικές Ημερομηνίες: Τα δικαιολογητικά κατατίθενται στη Γραμματεία του Τμήματος κατά το χρονικό διάστημα μεταξύ 7 Ιουνίου και 10 Σεπτεμβρίου και οι εξετάσεις διενεργούνται κατά το τελευταίο δεκαήμερο του Σεπτεμβρίου κάθε έτους. Αριθμός εισακτέων φοιτητών: (c) 2006 Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας σελίδα 1 / 6
Ο ετήσιος αριθμός εισακτέων ορίζεται, κατ ανώτατο όριο, σε 10 Γίνονται δεκτοί ως υποψήφιοι: - α) απόφοιτοι του Τμήματος Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και των αντίστοιχων τμημάτων άλλων Πανεπιστημίων, και - β) κάτοχοι πτυχίων κλάδων εκτός της Ελληνικής Φιλολογίας, ύστερα από απόφαση της Σ.Ε.Μ.Σ., με την πιθανότητα, εάν γίνουν δεκτοί, να υποχρεωθούν να παρακολουθήσουν ορισμένα προπτυχιακά μαθήματα που αντιστοιχούν με τα γνωστικά αντικείμενα του Τομέα στα μεταπτυχιακά σεμινάρια του οποίου μετέχουν. Κριτήρια επιλογής 1. γενικός βαθμός στα μαθήματα ειδίκευσης τουλάχιστον «Λίαν Καλώς» 2. γνώση μίας από τις παρακάτω ξένες γλώσσες (κάθε Τομέας μπορεί να προκρίνει τη γλώσσα που κυρίως απαιτείται για την έρευνα στον επιστημονικό του χώρο): - Αγγλικά (επίπεδο Lower ή ΤΟEFL [500+]) - Γαλλικά (επίπεδο Delf 2) - Γερμανικά (επίπεδο Mittelstufe) - Ιταλικά (επίπεδο Diploma di Lingua Italiana) Η επαρκής γνώση της ξένης γλώσσας πιστοποιείται από τα υποβαλλόμενα συνοδευτικά δικαιολογητικά. Τα πιστοποιητικά γλωσσομάθειας μπορούν να προέρχονται από οποιονδήποτε αναγνωρισμένο ελληνικό ή ξένο φορέα. Αν ο υποψήφιος δεν διαθέτει το απαιτούμενο δίπλωμα, υποβάλλεται σε σχετική εξέταση υπό την εποπτεία του Τομέα. Ο υποψήφιος μοριοδοτείται, στο πλαίσιο των ειδικών προσόντων, αν κατέχει δίπλωμα υψηλότερο από το επίπεδο που απαιτείται καθώς και αν γνωρίζει περισσότερες ξένες γλώσσες. Ο πίνακας επιτυχόντων καταρτίζεται βάσει των αποτελεσμάτων γραπτής εξέτασης και συνέντευξης και με συνεκτίμηση των κριτηρίων που ορίζονται από τον Νόμο 2083/92, άρθρο 12, με τους εξής συντελεστές: - Γραπτή εξέταση (άριστα 10, βάση 6) 40% - Βαθμός Πτυχίου 20% - Βαθμολογία γνωστικών αντικειμένων ειδίκευσης στον προπτυχιακό κύκλο σπουδών 20% - Συνέντευξη 10% - Ειδικά προσόντα 10% (ερευνητικό έργο, δημοσιεύσεις, ανακοινώσεις, συμμετοχή σε ειδικά σεμινάρια, ξένες γλώσσες κ.ά.) Οι ισοβαθμούντες με τον τελευταίο επιτυχόντα γίνονται δεκτοί. Μεταπτυχιακό στη «ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ - ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΓΛΩΣΣΟΛΟΓΙΑ» Τηλ: 2107277853-855-836 Το πρόγραμμα αυτό περιλαμβάνει δύο κατευθύνσεις: 1. Θεωρητική Γλωσσολογία και 2. Εφαρμοσμένη Γλωσσολογία, με κύριο αντικείμενο τη διδασκαλία της Νέας Ελληνικής. Στην κατεύθυνση της εφαρμοσμένης γλωσσολογίας δίδεται έμφαση στη διδασκαλία της Νέας Ελληνικής, ο δε φοιτητής μπορεί να εξειδικευθεί περαιτέρω στη διδασκαλία της Νέας Ελληνικής ως ξένης γλώσσας ή στη διδασκαλία της Νέας και Αρχαίας Ελληνικής, με ανάλογη επιλογή μαθημάτων και σεμιναρίων από τα προσφερόμενα στην κατεύθυνση ή σε άλλα μεταπτυχιακά προγράμματα. (c) 2006 Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας σελίδα 2 / 6
Κατάλογος μαθημάτων που αφορούν στη διδασκαλία της νέας ελληνικής: - διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας - διδασκαλία της νέας ελληνικής ως ξένης γλώσσας Τμήμα Τίτλος μεταπτυχιακού μαθήματος Διδάσκων Τμήμα Φιλολογίας - Τομέας Διδασκαλία Γλωσσολογίας της ελληνικής γλώσσας Χ. Χαραλαμπάκης Τμήμα Φιλολογίας - Τομέας Λεξικογραφία Γλωσσολογίας Χ. Χαραλαμπάκης Τμήμα Φιλολογίας - Τομέας Διδασκαλία Γλωσσολογίας της νέας ελληνικής Μ Ιακώβου ως ξένης γλώσσας Διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας Θεματικές ενότητες: - Σκοποί και στόχοι της εκπαιδευτικής γλωσσολογίας - Γλωσσική διδασκαλία και Αναλυτικά Προγράμματα - Προϋποθέσεις για μια «σωστή» γλωσσική διδασκαλία - Ο ρόλος της λογοτεχνίας στη διδασκαλία της γλώσσας - Η καλλιέργεια της κριτικής σκέψης - Σύγχρονη προβληματική για τη σχέση γραπτού - προφορικού λόγου - Θεωρητικά και πρακτικά προβλήματα της ορθογραφίας - Η διδασκαλία του λεξιλογίου. Βασικές αρχές της λεξικής προσέγγισης - Γλώσσα και πολιτισμός - Κριτήρια αξιολόγησης του γραπτού λόγου Λεξικογραφία Θεματικές ενότητες: - Η λεξικογραφία ως κλάδος της γλωσσολογίας. Πρακτικά και θεωρητικά προβλήματα - Εξελικτικές τάσεις στη νεοελληνική λεξικογραφία - Μονόγλωσσα και δίγλωσσα λεξικά - Κριτήρια επιλογής των λημμάτων - Οι συνδυαστικές δυνατότητες των λέξεων - Οι γραμματικές πληροφορίες και ο τρόπος παρουσίασής τους σε ένα λεξικό - Οι ετυμολογικές πληροφορίες σε χρηστικά λεξικά - Η λεξικογραφική παρουσίαση της πολυσημίας και της ομωνυμίας - Ηλεκτρονική λεξικογραφία και βάσεις δεδομένων - Διαγλωσσική λεξικογραφία με έμφαση στη μετάφραση Διδασκαλία της νέας ελληνικής ως ξένης γλώσσας - (Κατάκτηση Δεύτερης Γλώσσας σε περιβάλλον τάξης) Αν και ο τίτλος του μαθήματος «Διδασκαλία της Ελληνικής ως Δεύτερης Γλώσσας» παραπέμπει σε μία μάλλον παιδαγωγική προσέγγιση του θέματος, το αντικείμενο του σεμιναρίου θα είναι αρκετά διαφορετικό. Αφόρμησή μας θα είναι ερωτήματα που θέτουν οι διδάσκοντες λίγο πριν μπουν στην τάξη και σε πολλές περιπτώσεις σε όλη τη διάρκεια της διδακτικής τους σταδιοδρομίας: - Ποιος είναι ο αποτελεσματικότερος τρόπος να διορθώνονται τα λάθη των μαθητών; - Πώς να διδάξω τον αόριστο; - Πότε πρέπει να διδάξω την Προστακτική; - Ποια είναι η καλύτερη μέθοδος για την εκμάθηση και τη διδασκαλία μιας δεύτερης γλώσσας; (c) 2006 Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας σελίδα 3 / 6
- Ποιο είναι το καλύτερο εγχειρίδιο για τη διδασκαλία της Ελληνικής; - Τι σημαίνει 'επίπεδο γλωσσομάθειας'; Τι πρέπει να ξέρει ένας αρχάριος μαθητής της Ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας για να περάσει τις εξετάσεις για την Ελληνομάθεια; Κι ενώ όλοι δίνουν/ δίνουμε τις δικές τους/ μας εμπειρικές απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά, από τη στιγμή που δημιουργείται ένα μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών με θέμα τη διδασκαλία, αναμένεται από την έρευνα και τις διάφορες θεωρίες να δώσουν ΤΗ λύση. Ωστόσο, τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά και για να μπορέσει να κατανοήσει κανείς τι γίνεται μέσα στο περιβάλλον μιας τάξης όπου μια γλώσσα διδάσκεται ως δεύτερη -στη συγκεκριμένη περίπτωση, η Ελληνική-, πρέπει μάλλον να ακολουθήσει μια αντίστροφη πορεία. Η πορεία αυτή έχει ως αφετηρία της τον ίδιο τον μαθητή και ό,τι ακριβώς συμβαίνει στον ίδιο όταν εκτίθεται στη διαδικασία κατάκτησης μιας γλώσσας πέρα της μητρικής του. Επομένως, τα αρχικά εμπειρικά ερωτήματα των διδασκόντων εμπίπτουν στο γενικότερο πεδίο της έρευνας πάνω στην Κατάκτηση μιας Δεύτερης Γλώσσας η οποία με τη σειρά της καλείται να δώσει απαντήσεις σε ζητήματα της μορφής: - Με ποιον τρόπο οι φυσικοί ομιλητές μιας γλώσσας εσωτερικεύουν το σύστημα μιας άλλης γλώσσας; - Από ποια στάδια περνάει η διαδικασία της γλωσσικής τους κατάκτησης; - Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του δικού τους αναπτυσσόμενου γλωσσικού συστήματος; - Τι λάθη κάνουν; - Ποιοι παράγοντες (εσωτερικοί -εντός του μαθητή και εξωτερικοί -στο ευρύτερο γλωσσικό περιβάλλον στο οποίο αυτός εντάσσεται) επηρεάζουν τη γλωσσική κατάκτηση; - Σε ποια σημεία η διδασκαλία μπορεί να βοηθήσει τη γλωσσική κατάκτηση; Μπορεί να αποφέρει τελικά καλύτερα/ ταχύτερα αποτελέσματα σε σχέση με τη φυσική κατάκτηση; - Ποια σχέση υπάρχει ανάμεσα στη γλωσσική ευχέρεια και τη γλωσσική ακρίβεια των μαθητών στη Γ2; Τι μας ενδιαφέρει να αναπτύξουμε στη διάρκεια της διδακτικής διαδικασίας; Γίνεται σαφές, επομένως, ότι τα πρακτικής φύσης ζητήματα τα οποία εγείρουν οι διδάσκοντες θεωρητικοποιούνται μέσα από τον τρόπο προσέγγισης της γλωσσικής κατάκτησης που επιχειρεί ο συγκερασμός επιστημών όπως η γλωσσολογία, η ψυχολογία και η παιδαγωγική. Στο πλαίσιο αυτό, το βασικό μας ερώτημα θα έπρεπε να διατυπωθεί ως εξής: «Ποιες διδακτικές παρεμβάσεις διευκολύνουν τη γλωσσική κατάκτηση και ποιες όχι;» και επομένως, «με ποιον τρόπο η γλωσσική διδασκαλία θα μπορέσει να αποφέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα;», καθώς όπως τονίζει και ο Corder (1967) [1] στο άρθρο του που θεωρείται θεμελιώδες για τη σύγχρονη έρευνα της Εφαρμοσμένης Γλωσσολογίας: 'στην πραγματικότητα δεν μπορούμε να διδάξουμε μια γλώσσα, μπορούμε μόνο να δημιουργήσουμε συνθήκες μέσα στις οποίες αυτή θα μπορέσει να αναπτυχθεί αυθόρμητα στον νου. Ωστόσο, δεν θα μπορέσουμε ποτέ να βελτιώσουμε την ικανότητά μας να δημιουργούμε τέτοιες συνθήκες ευνοϊκές μέχρις ότου μάθουμε περισσότερα σχετικά με τον τρόπο που ο μαθητής μαθαίνει και το τι είναι τελικά το δικό του εσωτερικευμένο (built-in) σύστημα. Όταν θα γνωρίζουμε περισσότερα πάνω σε αυτό το θέμα (και τα λάθη των μαθητών, εφόσον μελετηθούν συστηματικά, μπορούν να μας πουν περισσότερα σχετικά), μπορεί να επιτρέψουμε τελικά στον μαθητή μας να υπαγορεύσει με τις εγγενείς στρατηγικές του την πρακτική μας και να προσδιορίσει το αναλυτικό πρόγραμμα της διδασκαλίας μας. Μπορεί να μάθουμε, δηλαδή, να προσαρμοζόμαστε στις δικές του κατ'εξοχήν ανάγκες παρά να επιβάλλουμε σε αυτόν τις εκ των προτέρων κατασκευασμένες δικές μας αντιλήψεις σχετικά με το πώς θα έπρεπε να μαθαίνει, το τι θα έπρεπε να μαθαίνει και το πότε θα έπρεπε να μαθαίνει'. Βασικά θέματα τα οποία θα μας απασχολήσουν στη σειρά των μαθημάτων συνοψίζονται στα εξής: - (α) το είδος του γλωσσικού υλικού/ εισαγομένου (input) στο οποίο εκτίθενται οι μαθητές στη διάρκεια της μαθησιακής τους πορείας - (β) οι μηχανισμοί με τους οποίους ο μαθητής επεξεργάζεται την πληροφορία την οποία δέχεται και τι ρόλο παίζουν σε αυτή τη διαδικασία η προσοχή και η συνειδητότητα. (c) 2006 Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας σελίδα 4 / 6
- (γ) σε ποιο βαθμό ατομικές διαφορές (ηλικία, φύλο, προηγούμενη γλωσσική εμπειρία, κίνητρο) επηρεάζουν το αποτέλεσμα της γλωσσικής κατάκτησης - (δ) ποια/ ποιες διδακτική/ές μεθοδολογία/ες συνάδει/ουν με τα θεωρητικά ευρήματα σχετικά με την Κατάκτηση της Γ2. Στόχος των μαθημάτων είναι: - (α) η εξοικείωση των φοιτητών με βασικούς όρους και θεωρίες από τον χώρο της Κατάκτησης της Γ2, - (β) η παρουσίαση βασικών ερευνών (σχεδιασμός, συλλογή δεδομένων, μεθοδολογία, ανάλυση ευρημάτων) που έχουν γίνει γύρω από διάφορα θέματα σχετικά με την Κατάκτηση της Γ2 - (γ) ο σχεδιασμός, η συγκέντρωση και η ανάλυση παρόμοιων δεδομένων από την εκμάθηση της Ελληνικής ως Δεύτερης Γλώσσας σε περιβάλλον τάξης - (δ) η εξοικείωση των φοιτητών με διδακτικές μεθοδολογίες, αναλυτικά προγράμματα και εγχειρίδια που χρησιμοποιούνται για τη Διδασκαλία της Ελληνικής ως Γ2 Βασική Βιβλιογραφία 1. Cook, V. 1996 2. Second Language Learning and Language Teaching. London: Arnold. 2. Council of Europe. 2001. Common European Framework of Reference for Languages: Learning, teaching and assessment. Cambridge: Cambridge University Press. 3. Ellis, R. 1997. Second Language Acquisition. Oxford: Oxford University Press. 4. Hedge, T. 2000. Teaching and Learning in the Language Classroom. Oxford: Oxford University Press. 5. Johnson, K. 2001. An Introduction to Foreign Language Learning and Teaching. London: Longman. 6. Larsen-Freeman, D. & Long, M. 1991. An Introduction to Second Language Acquisition Research. London: Longman. 7. Lightbown, P. & Spada, N. 1999. How languages are learned. Oxford: Oxford University Press. 8. Mackey, A. & Gass, S. 2005. Second Language Research: Methodology and Design. Mahwah, New Jersey: Lawrence Erlbaum. 9. Mitchell, R. & Myles, F. 1998. Second Language Learning Theories. London: Arnold. 10. Nunan, D. 1999. Second Language Teaching and Learning. Boston: Heinle & Heinle. 11. Schmitt, N. 2002. (ed.) An Introduction to Applied Linguistics. London: Arnold. 12. VanPatten, B. 2003. From Input to Output : A Teacher ' s Guide to Second Language Acquisition. Boston: McGraw-Hill. 13. Διατμηματικό Πρόγραμμα Διδασκαλίας της Νέας Ελληνικής ως Ξένης Γλώσσας. 1998. Αναλυτικό Πρόγραμμα για τη Διδασκαλία της Νέας Ελληνικής σε Ενηλίκους (Επίπεδα 1 και 2: Εισαγωγικό και Βασικό). Αθήνα: Πανεπιστήμιο Αθηνών. 14. Ευσταθιάδης, Στ. (επιμ.). 2001. Ενδιάμεσο Επίπεδο για τα Νέα Ελληνικά. Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας. 15. Ιακώβου Μ. & Μπέλλα Σ. 2004. Αναλυτικό Πρόγραμμα για τη Διδασκαλία της Νέας Ελληνικής ως Ξένης Γλώσσας σε Ενηλίκους: Προχωρημένο Επίπεδο. Αθήνα: Πανεπιστήμιο Αθηνών. 16. Κοντός Π., Ιακώβου Μ., Μπέλλα Σ., Μόζερ Α. & Χειλά-Μαρκοπούλου Δ. 2002. Αναλυτικό Πρόγραμμα Διδασκαλίας σε Ενηλίκους: Επίπεδο Επάρκειας. Αθήνα: Πανεπιστήμιο Αθηνών. ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΩΣ ΞΕΝΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Διαθέσιμη Ιστοσελίδα: http://uoalinguistics.web.officelive.com/secondlanguageteaching... Τηλ Γραμματείας: 2107277853 Το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών με τίτλο Διδασκαλία της Νέας Ελληνικής ως Ξένης Γλώσσας (c) 2006 Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας σελίδα 5 / 6
λειτουργεί από το ακαδημαϊκό έτος 1993-94 Σκοπός του ΠΜΣ Σκοπός του Προγράμματος είναι η παραγωγή και η ανάπτυξη της έρευνας στη διδασκαλία της Νέας Ελληνικής ως ξένης γλώσσας. Ειδικότερα, το Πρόγραμμα αποσκοπεί στην κατάρτιση στελεχών, ειδικών σε θέματα διδακτικής, μεθοδολογίας και αξιολόγησης της διδασκαλίας της Νέας Ελληνικής ως ξένης γλώσσας σε παιδιά, εφήβους και ενηλίκους (κατάρτιση αναλυτικών προγραμμάτων, σύνταξη διδακτικού υλικού, εφαρμογή μεθόδων διδασκαλίας και αξιολόγησης). Γίνονται δεκτοί: πτυχιούχοι των Ελληνικών Τμημάτων των Φιλοσοφικών Σχολών των ΑΕΙ της ημεδαπής ή αντιστοίχων της αλλοδαπής, κατά προτεραιότητα πτυχιούχοι των Τμημάτων Ελληνικής Φιλολογίας. Αριθμός εισακτέων: 20 Κατάλογος μαθημάτων: Α εξάμηνο - Εισαγωγή στην Εφαρμοσμένη Γλωσσολογία - Νέα Ελληνική Γλώσσα Ι (Φωνητική/Φωνολογία, Μορφολογία) - Σεμινάριο: Υποστήριξη Διδασκαλίας της Νέας Ελληνικής ως Ξένης Γλώσσας Β εξάμηνο - Εισαγωγή στην Επικοινωνιακή Μέθοδο (Θεωρία - Εφαρμογή) - Νέα Ελληνική Γλώσσα ΙΙ (Λεξιλόγιο: ανάλυση-ασκήσεις) - Σεμινάριο: Εισαγωγή στους Η/Υ - Χρήση του διδακτικού λογισμικού στη διδασκαλία της ΝΕ ως ξένης γλώσσας - Μεθοδολογία επιστημονικής έρευνας: συγγραφή διπλωματικής εργασίας Γ εξάμηνο - Αντιπαραβολική ανάλυση - Ανάλυση λαθών - Νέα ελληνική γλώσσα ΙΙΙ (Σύνταξη) - Σεμινάριο: Ανάλυση κειμένου (απλού-λογοτεχνικού: Θεωρία-εφαρμογή ή μετάφραση) - Μεθοδολογία επιστημονικής έρευνας: συγγραφή διπλωματικής εργασίας Δ εξάμηνο - Τεχνικές διδασκαλίας - Πρακτική άσκηση στην τάξη - Διδακτική - Αξιολόγηση διδακτικού υλικού - Σεμινάριο: Εκπαιδευτική Τεχνολογία - Οπτικοακουστικά Μέσα - Κοινωνιογλωσσολογία 1 Corder, S.P. (1967). "The significance of learners' errors". International Review of Applied Linguistics, 5, 161-170. (c) 2006 Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας σελίδα 6 / 6