ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Αναφορών 29.3.2011 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ Θέμα: Αναφορά 0624/2009 του A.T., ιταλικής ιθαγένειας, σχετικά με θεώρηση που θα επιτρέπει σε πολίτες τρίτων χωρών να επισκέπτονται πολίτες της ΕΕ 1. Περίληψη της αναφοράς Ο αναφέρων δηλώνει ότι η Ιταλία δεν εκδίδει επί του παρόντος ειδικές θεωρήσεις για πολίτες τρίτων χωρών ώστε να επισκέπτονται συγγενείς τους στην ΕΕ, απαιτώντας αντί αυτού να αποκτήσουν δαπανηρές τουριστικές θεωρήσεις διάρκειας 90 ημερών, οι οποίες εκδίδονται κατά τη διακριτική ευχέρεια της αρμόδιας αρχής, ενώ απαιτούνται περισσότερες θεωρήσεις, εάν πραγματοποιούνται περισσότερες από μία επισκέψεις ετησίως. Ο αναφέρων ισχυρίζεται ότι κάτι τέτοιο καθιστά αδύνατο για τους πολίτες τρίτων χωρών να επισκεφθούν συγγενείς τους στην ΕΕ, λόγω της διακριτικής έκδοσης των εν λόγω θεωρήσεων και των εξόδων που συνεπάγεται (μεταξύ 200 και 700 ευρώ). Ισχυρίζεται ότι, με την επιφύλαξη ορισμένων προϋποθέσεων, πρέπει να δημιουργηθεί μια νέα θεώρηση για σύντομες επισκέψεις σε συγγενείς για τα άτομα εκείνα που καθιστούν σαφές ότι δεν επιδιώκουν να εγκατασταθούν στην ΕΕ ή να εξασφαλίσουν την επανένωση με συγγενείς τους. 2. Παραδεκτό Χαρακτηρίσθηκε παραδεκτή στις 15 Σεπτεμβρίου 2009. Η Επιτροπή κλήθηκε να παράσχει πληροφορίες σύμφωνα με το άρθρο 202, παράγραφος 6, του Κανονισμού. 3. Απάντηση της Επιτροπής, που ελήφθη στις 29 Μαρτίου 2011. Ο αναφέρων, ιταλικής ιθαγένειας, ζητά τη δημιουργία ενός νέου τύπου θεώρησης για πολίτες τρίτων χωρών που προτίθενται να επισκεφθούν την Ιταλία προκειμένου να επισκεφθούν συγγενείς τους που είναι Ιταλοί ή πολίτες της ΕΕ από άλλες χώρες. Ειδικότερα, ο αναφέρων ζητά: CM\862682.doc PE462.639v01-00 Eνωμένη στην πολυμορφία

η χορήγηση της θεώρησης να μην γίνεται κατά διακριτική ευχέρεια η θεώρηση να χορηγείται για περίοδο ισχύος τουλάχιστον ενός έτους και για πολλαπλές εισόδους τα έξοδα για την υποβολή αίτησης να μειωθούν να μην απαιτείται εγγυητήριο συμβόλαιο ή τραπεζική εγγύηση ως απόδειξη επαρκών μέσων διαβίωσης να μην απαιτείται ταξιδιωτική ιατρική ασφάλιση για ολόκληρη την περίοδο ισχύος της θεώρησης, παρά μόνο για το πρώτο έτος της περιόδου ισχύος της θεώρησης. Οι προϋποθέσεις για τη χορήγηση θεώρησης βραχείας διαμονής (όταν η διαμονή δεν υπερβαίνει τους τρεις μήνες εντός ενός εξαμήνου) στην Ιταλία διέπονται από την κοινή πολιτική της ΕΕ για τις θεωρήσεις που εφαρμόζεται από όλα τα κράτη μέλη με την εξαίρεση του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ιρλανδίας καθώς και από την Ισλανδία, τη Νορβηγία και την Ελβετία. Στο πλαίσιο της εν λόγω κοινής πολιτικής της ΕΕ για τις θεωρήσεις δεν προβλέπεται ειδικός τύπος θεώρησης για πολίτες τρίτων χωρών που προτίθενται να επισκεφθούν την Ιταλία προκειμένου να επισκεφθούν συγγενείς τους που είναι Ιταλοί ή πολίτες της ΕΕ από άλλες χώρες. Ωστόσο, περιέχει συγκεκριμένες διατάξεις που αποβλέπουν στη διευκόλυνση της διατήρησης των οικογενειακών δεσμών. Δεν υπόκεινται όλοι οι πολίτες τρίτων χωρών (είτε προτίθενται να επισκεφθούν μέλη των οικογενειών τους που είναι πολίτες της ΕΕ είτε όχι) σε υποχρέωση θεώρησης: Ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 539/2001 του Συμβουλίου της 15ης Μαρτίου 2001 κάνει διάκριση μεταξύ των τρίτων χωρών οι υπήκοοι των οποίων υπόκεινται στην υποχρέωση θεώρησης για τη διέλευση των εξωτερικών συνόρων των κρατών μελών (παράρτημα Ι του κανονισμού, ο «αρνητικός κατάλογος») και των τρίτων χωρών οι υπήκοοι των οποίων απαλλάσσονται από την υποχρέωση αυτή (παράρτημα ΙΙ του κανονισμού, ο «θετικός κατάλογος»). Οι κανόνες κι οι διαδικασίες που διέπουν τη χορήγηση θεωρήσεων βραχείας διαμονής σε πολίτες τρίτων χωρών, οι οποίοι υπόκεινται στην υποχρέωση θεώρησης σύμφωνα με τον κανονισμό αριθ. 539/2001 του Συμβουλίου, παρατίθενται στον κώδικα θεωρήσεων (κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 810/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου). Για τους πολίτες τρίτων χωρών με τις οποίες η ΕΕ έχει συνάψει συμφωνίες για την απλούστευση της έκδοσης θεωρήσεων ισχύουν ορισμένες διευκολύνσεις. 1 Στο άρθρο 1 του κώδικα θεωρήσεων αναγνωρίζεται ότι στο δίκαιο της ΕΕ προβλέπονται διαφορετικοί κανόνες για τα μέλη οικογενειών που επιθυμούν να συναντήσουν πολίτες της 1 Η πρώτη συμφωνία για την απλούστευση της έκδοσης θεωρήσεων με τη Ρωσία τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιουνίου 2007. Ακόμη επτά συμφωνίες για την απλούστευση της έκδοσης θεωρήσεων με Αλβανία, Βοσνία και Ερζεγοβίνη, Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, Μολδαβία, Μαυροβούνιο, Σερβία και Ουκρανία τέθηκαν σε ισχύ τον Ιανουάριο του 2008. PE462.639v01-00 2/5 CM\862682.doc

ΕΕ ανάλογα με το εάν οι τελευταίοι άσκησαν το δικαίωμά τους να κυκλοφορούν και να διαμένουν ελεύθερα. Μέλη οικογενειών πολιτών της ΕΕ που άσκησαν το δικαίωμά τους να κυκλοφορούν και να διαμένουν ελεύθερα Οι πολίτες της ΕΕ που δεν άσκησαν το δικαίωμά τους να κυκλοφορούν και να διαμένουν ελεύθερα δεν τυγχάνουν των αντίστοιχων διευκολύνσεων που προβλέπει το δίκαιο της ΕΕ. Ως εκ τούτου, ο κώδικας θεωρήσεων εφαρμόζεται στα μέλη των οικογενειών τους που είναι πολίτες τρίτων χωρών χωρίς τις εξαιρέσεις που περιγράφονται στο μέρος III του εγχειριδίου του κώδικα θεωρήσεων. Όσον αφορά τη λήψη απόφασης επί των αιτήσεων θεώρησης, σύμφωνα με τον κώδικα θεωρήσεων η σχετική αρμοδιότητα ανήκει στις προξενικές αρχές. Αν και προβλέπεται η δυνατότητα να γίνεται κατά περίπτωση η αξιολόγηση των πραγματικών περιστατικών και η επαλήθευση του κατά πόσο πληρούνται οι προϋποθέσεις για την εξασφάλιση θεώρησης, η διαδικασία αυτή δεν είναι αυθαίρετη. Πρέπει, συγκεκριμένα, να εξασφαλίζονται τα θεμελιώδη δικαιώματα που κατοχυρώνονται στο άρθρο 8 της ευρωπαϊκής σύμβασης ανθρωπίνων δικαιωμάτων (δικαίωμα στο σεβασμό της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής) και στο άρθρο 7 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (σεβασμός της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής). Επιπλέον, από τις 5 Απριλίου 2011 τα κράτη μέλη υποχρεούνται βάσει του άρθρου 32 παράγραφοι 2 και 3 του κώδικα θεωρήσεων να αιτιολογούν την απόρριψη θεώρησης και να παρέχουν δικαίωμα προσφυγής στους αιτούντες των οποίων η θεώρηση απορρίφθηκε. Όσον αφορά τις προϋποθέσεις για τη χορήγηση θεώρησης, στο άρθρο 21 του κώδικα θεωρήσεων ορίζεται ότι θεώρηση χορηγείται μόνον εάν πληρούνται οι όροι εισόδου του άρθρου 5 του κώδικα συνόρων Σένγκεν (κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 562/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 15ης Μαρτίου 2006). Ειδικότερα, οι αιτούντες πρέπει να είναι κάτοχοι έγκυρου ταξιδιωτικού εγγράφου που επιτρέπει τη διέλευση των εξωτερικών συνόρων, να αιτιολογούν το σκοπό και τους όρους της προβλεπόμενης διαμονής, να διαθέτουν επαρκή μέσα διαβίωσης και για τη διάρκεια της προβλεπόμενης διαμονής και για την επιστροφή τους στη χώρα καταγωγής ή κατοικίας ή για τη διέλευση προς τρίτη χώρα στην οποία η είσοδός τους είναι εξασφαλισμένη ή να μπορούν να εξασφαλίσουν νομίμως τα μέσα αυτά, να μην είναι καταχωρισμένοι στο σύστημα πληροφοριών Σένγκεν με σκοπό την απαγόρευση εισόδου και να μην θεωρούνται απειλή για τη δημόσια τάξη, την εσωτερική ασφάλεια, τη δημόσια υγεία ή τις διεθνείς σχέσεις οιουδήποτε εκ των κρατών μελών. Όσον αφορά τα αποδεικτικά μέσα ως προς τα επαρκή μέσα διαβίωσης, στον κώδικα θεωρήσεων (άρθρο 14) και στο εγχειρίδιο του κώδικα θεωρήσεων 1 (παράγραφος 6.2.2) περιλαμβάνεται μη εξαντλητικός κατάλογος των δικαιολογητικών εγγράφων που αποτελούν τέτοια αποδεικτικά μέσα. Αυτά είναι: πρόσφατα αντίγραφα τραπεζικών λογαριασμών που δείχνουν κινήσεις κατά τη διάρκεια συγκεκριμένης περιόδου (τουλάχιστον τους 3 1 Απόφαση της Επιτροπής C(2010)1620 τελικό της 19ης Μαρτίου 2010, η οποία διατίθεται στη διεύθυνση http://ec.europa.eu/transparency/regdoc/rep/3/2010//3-2010-1620--f- 0.Pdf CM\862682.doc 3/5 PE462.639v01-00

τελευταίους μήνες), πιστωτική (-ές) κάρτα (-ες) και αντίγραφο λογαριασμού πιστωτικής κάρτας, μετρητά σε μετατρέψιμο νόμισμα, ταξιδιωτικές επιταγές, εκκαθαριστικά μισθοδοσίας, βεβαίωση απασχόλησης και καταχωρισμένη απόδειξη ανάληψης της ευθύνης του αιτούντος από τρίτο ή/και ιδιωτικό κατάλυμα. Τούτο δεν σημαίνει ότι ένα κράτος μέλος δεν μπορεί να ζητήσει άλλα δικαιολογητικά έγγραφα προς απόδειξη των επαρκών μέσων διαβίωσης. Ωστόσο, δεν έχει υποπέσει στην αντίληψη της Επιτροπής ότι κάποιο κράτος μέλος δέχεται κατά σύστημα ως τέτοιες αποδείξεις μόνο εγγυητήρια συμβόλαια ή τραπεζικές εγγυήσεις. Όσον αφορά τα αποδεικτικά στοιχεία ταξιδιωτικής ιατρικής ασφάλισης, όταν υποβάλλεται αίτηση για θεώρηση μίας ή δύο εισόδων τα σχετικά στοιχεία που οφείλει να προσκομίζει ο αιτών πρέπει να καλύπτουν την/τις προβλεπόμενη (-ες) επίσκεψη (-εις). Όταν υποβάλλεται αίτηση θεώρησης πολλαπλών εισόδων, ο αιτών οφείλει να προσκομίζει στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι διαθέτει ταξιδιωτική ιατρική ασφάλιση που καλύπτει την περίοδο της πρώτης σκοπούμενης επίσκεψής του και να υπογράφει δήλωση στο σχετικό πεδίο του εντύπου αίτησης με την οποία δηλώνει ότι είναι ενήμερος για την ανάγκη να διαθέτει ταξιδιωτική ιατρική ασφάλιση και για τις επόμενες επισκέψεις. Όσον αφορά την περίοδο ισχύος της θεώρησης και τον αριθμό των επιτρεπόμενων εισόδων, στο άρθρο 24 του κώδικα θεωρήσεων προβλέπεται ήδη ένα ευεργετικό καθεστώς για τα καλή τη πίστει μέλη των οικογενειών (είτε πολιτών της ΕΕ είτε πολιτών τρίτων χωρών). Σύμφωνα με την εν λόγω διάταξη, θα χορηγούνται θεωρήσεις πολλαπλών εισόδων η περίοδος ισχύος των οποίων κυμαίνεται μεταξύ έξι μηνών και πέντε ετών εφόσον ο αιτών ο αιτών αποδεικνύει την ανάγκη ή αιτιολογεί την πρόθεσή του να ταξιδεύει συχνά ή/και τακτικά, ιδίως λόγω του οικογενειακού καθεστώτος του, όπως συμβαίνει με τα μέλη της οικογένειας των πολιτών της Ένωσης και εφόσον ο αιτών αποδεικνύει την ακεραιότητα και την αξιοπιστία του, ιδίως όσον αφορά τη νόμιμη χρήση προηγούμενων θεωρήσεων ή θεωρήσεων περιορισμένης εδαφικής ισχύος, την οικονομική του κατάσταση στη χώρα καταγωγής και την πραγματική πρόθεσή του να εγκαταλείψει το έδαφος του κράτους μέλους πριν από τη λήξη ισχύος της ζητούμενης θεώρησης. Όσον αφορά τα έξοδα διεκπεραίωσης μιας αίτησης θεώρησης, το τέλος για τη διεκπεραίωση θεώρησης ορίζεται κατά γενικό κανόνα στα 60 ευρώ σύμφωνα με το άρθρο 16 του κώδικα θεωρήσεων. Στις συμφωνίες για την απλούστευση της έκδοσης θεωρήσεων προβλέπονται διευκολύνσεις που έχουν να κάνουν με την απλούστευση των δικαιολογητικών εγγράφων που πρέπει να συνοδεύουν την αίτηση θεώρησης, τη χορήγηση θεωρήσεων πολλαπλών εισόδων με μακρά περίοδο ισχύος, τη μη είσπραξη ή τη μείωση του ποσού του τέλους διεκπεραίωσης για συγκεκριμένες κατηγορίες αιτούντων, τον καθορισμό προθεσμιών για την ολοκλήρωση της διεκπεραίωσης των αιτήσεων θεώρησης και την εξαίρεση των κατόχων διπλωματικών διαβατηρίων από την υποχρέωση θεώρησης. Ορισμένες από τις διευκολύνσεις ισχύουν ειδικά για τους αιτούντες που επιθυμούν να επισκεφθούν συγκεκριμένα μέλη των οικογενειών τους με την ίδια ιθαγένεια. Στο πλαίσιο της προβλεπόμενης αναθεώρησης των συμφωνιών για την απλούστευση της έκδοσης θεωρήσεων με τη Δημοκρατία της Μολδαβίας, τη Ρωσία και την Ουκρανία, εξετάζεται το ενδεχόμενο να επεκταθούν οι εν λόγω διευκολύνσεις και στα μέλη οικογενειών που επισκέπτονται πολίτες της ΕΕ οι οποίοι διαμένουν στο κράτος μέλος του οποίου έχουν την ιθαγένεια. PE462.639v01-00 4/5 CM\862682.doc

Ειδικό καθεστώς για μέλη οικογενειών πολιτών της ΕΕ που άσκησαν το δικαίωμά τους να κυκλοφορούν και να διαμένουν ελεύθερα Προς διευκόλυνση της ελεύθερης κυκλοφορίας των πολιτών της ΕΕ προβλέπεται ειδική μεταχείριση για τα μέλη των οικογενειών πολιτών της ΕΕ που άσκησαν το δικαίωμά τους να κυκλοφορούν και να διαμένουν ελεύθερα. Τούτο ορίζεται στην οδηγία 2004/38/ΕΚ 1, ειδικότερα δε στο άρθρο 5 παράγραφος 2 εδάφιο 2 της εν λόγω οδηγίας, και αναγνωρίζεται στο άρθρο 1 του κώδικα θεωρήσεων. Περισσότερες λεπτομέρειες παρέχονται στην ενότητα III.3. Εν συντομία, δεν χρεώνεται τέλος θεώρησης τα κράτη μέλη οφείλουν να παρέχουν στα εν λόγω πρόσωπα κάθε διευκόλυνση για την εξασφάλιση της αναγκαίας θεώρησης, η οποία πρέπει να χορηγείται το συντομότερο δυνατό και βάσει επισπευσμένης διαδικασίας (τυχόν υπερβάσεις της προθεσμίας των 15 ημερών πρέπει να αποτελούν εξαίρεση) από τα μέλη της οικογένειας μπορεί να απαιτηθεί θεώρηση εισόδου μόνο σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 539/2001 τα κράτη μέλη μπορεί να ζητούν από τα μέλη της οικογένειας να αποδεικνύουν προσκομίζοντας σχετικά στοιχεία ότι υπάρχει υπήκοος της ΕΕ από τον οποίο ο αιτών θεώρηση μπορεί να έλκει δικαιώματα, ότι ο αιτών θεώρηση είναι μέλος της οικογένειας (π.χ. πιστοποιητικό γάμου, πιστοποιητικό γέννησης, απόδειξη συντήρησης, σοβαροί λόγοι υγείας, σταθερότητας σχέσης με τον σύντροφο ) και ότι ο αιτών θεώρηση συνοδεύει ή πηγαίνει να συναντήσει πολίτη της ΕΕ (π.χ. απόδειξη ότι ο πολίτης της ΕΕ διαμένει ήδη στο κράτος μέλος υποδοχής ή επιβεβαίωση ότι ο πολίτης της ΕΕ θα ταξιδέψει στο κράτος μέλος υποδοχής). Δεν επιτρέπεται να ζητηθούν πρόσθετα έγγραφα σχετικά με τον σκοπό του ταξιδιού και τα μέσα διαβίωσης (π.χ. απόδειξη καταλύματος, απόδειξη των εξόδων ταξιδίου). Ωστόσο, το δικαίωμα εξασφάλισης θεώρησης δεν είναι άνευ όρων, καθώς το δίκαιο της ΕΕ επιτρέπει στα κράτη μέλη να απαγορεύουν στα μέλη της οικογένειας πολίτη της ΕΕ να εισέρχονται στην επικράτειά τους εάν συνιστούν κίνδυνο ως προς τις απαιτήσεις της δημόσιας τάξης, της δημόσιας ασφάλειας ή της δημόσιας υγείας, ή σε περιπτώσεις απάτης και καταχρήσεων. 1 Οδηγία 2004/38/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 29ης Απριλίου 2004 σχετικά με το δικαίωμα των πολιτών της Ένωσης και των μελών των οικογενειών τους να κυκλοφορούν και να διαμένουν ελεύθερα στην επικράτεια των κρατών μελών, ΕΕ L 158 της 30.4.2004, σ. 77. CM\862682.doc 5/5 PE462.639v01-00