The Economist 19 th Roundtable with Government of Greece EUROPE: THE COMEBACK? GREECE: HOW RESILIENT? Brainstorming with the new Greek government and world leaders Ξενοδοχείο InterContinental, 14-15/5/2015 Ομιλία Υπουργού ΠΑΠΕΝ Ευχαριστώ πολύ για την πρόσκληση. Ξέρω, όπως ξέρετε και σεις, ότι η χώρα μας βρίσκεται σε μια πολύ κρίσιμη στιγμή για το παρόν και το μέλλον μας. Η ιστορία μάς διδάσκει ότι όποτε η Ελλάδα κλυδωνίζεται, μαζί της κλυδωνίζεται και η Ευρώπη. Γι αυτό δεν είναι λίγοι αυτή την ώρα που χρεώνουν εύκολα και αστόχαστα στη χώρα μας τα προβλήματα της Ευρώπης. Θα πω ευθέως ότι τα πράγματα δεν είναι καθόλου έτσι. Δεν είναι η καταραμένη αριστερή Ελλάδα το πρόβλημα για την Ευρώπη. Αντίθετα, είναι οι ακραία μονομερείς επιλογές της Ευρώπης το πρόβλημα για την Ελλάδα, αλλά και για τους άλλους ευρωπαϊκούς λαούς. 1
Είναι πολλοί και ισχυροί εκείνοι οι κύκλοι στην Ε.Ε. και το ΔΝΤ που επιδιώκουν αυτή την ώρα να πνίξουν και να στραγγαλίσουν το ελληνικό αριστερό πείραμα. Που δεν θέλουν να αναγνωρίσουν σε μια μικρή χώρα σε μια τόσο ευαίσθητη περιοχή, ότι μπορεί να σταματήσει να είναι το παραδοσιακό πιόνι τους. Που θεωρούν αδιανόητο ότι η Ελλάδα μπορεί να αποκτήσει την εθνική της ανεξαρτησία και να ακολουθήσει νέες ριζοσπαστικές προοδευτικές πολιτικές. Αυτές οι ευρωενωσιακές αδιαλλαξίες είναι που προκαλούν τα αδιέξοδα στις διαπραγματεύσεις και όχι οι δήθεν αναχρονιστικές εμμονές της χώρας μας. Αν κάποιοι σχεδιάζουν μια ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική από την οποία θέλουν να αποκλείσουν την Ελλάδα, γιατί δεν θέλει να υποταχθεί, τότε θα πρέπει να ξέρουν ότι μια τέτοια Ευρώπη θα είναι ανάπηρη. Θα πρέπει να ξέρουν ότι αρχίζουν να ξηλώνουν την ευρωπαϊκή κάλτσα. 2
Τίποτα ίσως δεν επιβεβαιώνει περισσότερο αυτήν την αλήθεια από μια ματιά στον ενεργειακό χάρτη της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, ο οποίος καταδεικνύει την αναντικατάστατη σημασία της Ελλάδας για όλη την Ευρώπη. Η Ελλάδα με την κυβέρνησή μας έχει λάβει μια ιστορική απόφαση: Να ακολουθήσει μια ανεξάρτητη, πολυεπίπεδη πολιτική διεθνών πολιτικών και οικονομικών σχέσεων, πρώτα απ όλα στον κρίσιμο ενεργειακό τομέα. Η Ελλάδα με την κυβέρνησή μας θα πάψει, ήδη έπαψε, να είναι εξαρτημένος ενεργειακός δορυφόρος και άβουλο ενεργειακό παράρτημα. Η Ελλάδα, ήδη, αναπτύσσει πολυδιάστατες και πολυεπίπεδες ενεργειακές σχέσεις, ενώ αναλαμβάνει πρωτοβουλίες για ένταξη και σε νέους διεθνείς οικονομικούς οργανισμούς και αναπτυξιακές τράπεζες. Έχουμε ένα όραμα που μας οδηγεί. Να κάνουμε την Ελλάδα ένα πλουραλιστικό και προοδευτικό ενεργειακό κόμβο ασφάλειας και συνεργασίας στην περιοχή μας, στη Μεσόγειο και την Ευρώπη. 3
Γι αυτό στηρίζουμε χωρίς καμία επιφύλαξη στο έδαφός μας τον αγωγό ΤΑΡ, που θα φέρνει φυσικό αέριο από το Μπακού του Αζερμπαϊτζάν και η κυβέρνησή μας διεκδικεί εύλογα και δίκαια αντισταθμιστικά οφέλη από τη διέλευσή του. Γι αυτό εργαζόμαστε υπεύθυνα για τον κάθετο διάδρομο που θα συνδέει τον ΤΑΡ με τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία, του οποίου η τελική συμφωνία θα υπογραφεί τις επόμενες εβδομάδες. Γι αυτό είμαστε έτοιμοι να υποδεχθούμε στο έδαφός μας έναν αγωγό με ρώσικο φυσικό αέριο, ο οποίος θα θέλαμε να κατευθυνθεί όχι μόνο προς τη FYROM και την Κεντρική Ευρώπη, αλλά και προς την Ιταλία και βορειότερα. Υποστηρίζοντας έναν τέτοιο αγωγό, ενισχύουμε τη βούλησή μας και τις προσπάθειές μας για τη σταθερότητα στα βόρεια σύνορά μας. Τασσόμαστε σθεναρά ενάντια σε όποια σχέδια αποβλέπουν στην ένταση, στο αίμα και την αποσταθεροποίηση γειτονικών Βαλκανικών χωρών και περιοχών. 4
Γι αυτό, ακόμα, σχεδιάζουμε να συμβάλλουμε στο μέλλον στην κατασκευή του υποθαλάσσιου αγωγού East Med, που θα φέρνει το φυσικό αέριο της Ανατ. Μεσογείου και όχι μόνο, στην Ελλάδα και την Ευρώπη. Γι αυτό επιπλέον ενισχύουμε τους σταθμούς LNG στη χώρα μας και κατασκευάζουμε νέους, προκειμένου να φέρνουμε υγροποιημένο αέριο, συνδέοντας πρώτα απ όλα τη Βόρεια Αφρική με τη Ν.Α. Ευρώπη, τη Βαλκανική και την Κεντρική Ευρώπη. Επειδή οδηγούμαστε από αυτό το μεγάλο όραμα μιας Ελλάδας πλουραλιστικού ενεργειακού κόμβου, προωθούμε, επίσης, την αμφίδρομη διασυνδεσιμότητα των αγωγών φυσικού αερίου της ηπειρωτικής Ελλάδας με εκείνους των Βαλκανίων. Όπως προωθούμε, ως ευρωπαϊκό έργο, την ηλεκτρική διασύνδεση Κύπρου, Κρήτης ηπειρωτικής Ελλάδας, πλάιπλάι στην ηλεκτρική διασύνδεση ηπειρωτικής με τη νησιωτική Ελλάδα, που ήδη ξεκίνησε. 5
Η διασυνδεσιμότητα, σε ένα ικανό ποσοστό, όλων των ενεργειακών συστημάτων των χωρών της περιοχής μας και της Μεσογείου, αποτελεί μεγάλο στόχο της πολιτικής μας. Μεγαλεπήβολη επιδίωξή μας είναι η Ελλάδα να αναδειχθεί πρωτοπόρα στις ενεργειακές διασυνδέσεις και να καταξιωθεί ως ο απλόχερα ανοιχτός φυσικός χώρος για τους δρόμους όλων των ενεργειακών προϊόντων ανεξαρτήτως της προέλευσης και της πηγής τους. H ενέργεια και η διασφάλισή της, αντί να καθίσταται πεδίο ανταγωνισμών, διαιρέσεων, συγκρούσεων και συχνά πολέμων, θεωρούμε ότι μπορεί να αλλάξει τα δεδομένα της περιοχής μας και να καταστεί ευκαιρία για ισότιμες συνέργειες και συνεργασίες, μακριά από ηγεμονισμούς, κηδεμονίες και επικυριαρχίες. Συνέργειες και συνεργασίες που θα προσφέρουν ασφάλεια και ευημερία στην Ανατολική και όλη την ιστορική λεκάνη της Μεσογείου. Μια συνεργασία αν όχι συμμαχία για την ενέργεια στη Μεσόγειο, θα μπορούσε να γίνει οδηγός για να ανοίξουν ορίζοντες για μια ευρύτερη συνεργασία και συμμαχία στη Μεσόγειο. 6
Η Μεσόγειος με αφετηρία την ενεργειακή συνεργασία θα μπορούσε να ξαναγίνει κοιτίδα μεγάλων πολιτισμών και προόδου. Θα μπορούσε να γίνει θάλασσα που θα γεφυρώσει τις μεγάλες ανισότητες Ευρώπης Αφρικής Μέσης Ανατολής. Θα μπορούσε να γίνει θάλασσα ειρήνης, χωρίς ξένους στόλους, ξένες στρατιωτικές συσσωρεύσεις, επεμβάσεις, πολέμους και κατοχές χωρών και περιοχών χωρών. Μια θάλασσα που δεν θα ξεβράζονται απόβλητα και αμέτρητα ανθρώπινα θύματα του δουλεμπορίου και του ρατσισμού. Μια από τις θεμελιώδεις προϋποθέσεις για μια τέτοια ιστορική συνεργασία και Μεσογειακή συμμαχία είναι ο σεβασμός στα αναγνωρισμένα δικαιώματα των λαών και η δίκαιη οριοθέτηση των θαλάσσιων και υποθαλάσσιων δικαιωμάτων σε όλη τη Μεσόγειο και πρώτα απ όλα στο Αιγαίο και τη Νοτιοανατολική πλευρά της. 7
Όλοι ξέρουμε ότι αν σε αυτό τον τομέα υπάρχουν, πληγές, και μείζονες εντάσεις, υπάρχει μια αιτία. Το γεγονός ότι σε ορισμένες περιπτώσεις δεν τηρείται, δεν αναγνωρίζεται και δεν εφαρμόζεται το διεθνές δίκαιο και το δίκαιο της θάλασσας. Δυστυχώς αυτό κάνει η Τουρκία ατιμώρητα και συχνά επιβραβευόμενη εδώ και δεκαετίες στην Κύπρο, στο Αιγαίο και πρόσφατα στην Ανατολική Μεσόγειο. Δυστυχώς αυτό κάνει, επίσης για δεκαετίες, και το Ισραήλ στη Γάζα και τα Παλαιστινιακά εδάφη. Τελειώνω με μια πρόταση: Να αναληφθεί μια μεγάλη πρωτοβουλία όλων των Μεσογειακών χωρών που θα έχει ως στόχο να υπογραφεί ένα Συμβόλαιο των κρατών που βρέχονται από τη Μεσόγειο και το οποίο θα περιλαμβάνει μόνο μία δέσμευση: απόλυτη τήρηση και πλήρης εφαρμογή του διεθνούς δικαίου και του δικαίου της θάλασσας σε όλη τη Μεσογειακή λεκάνη. Ένα τέτοιο συμβόλαιο θα στιγμάτιζε κατοχές και αυθαίρετες θαλάσσιες διεκδικήσεις και μαζί με αυτές, πρώτα απ όλα θα απομόνωνε τα υπόλογα κράτη. 8
Οι κυρίαρχοι κύκλοι της Ε.Ε. αντί να προωθούν επιμελώς κηδεμονίες σε βάρος της χώρας μας, όφειλαν να θέσουν τέτοιες προτεραιότητες ειρήνης, ασφάλειας, συνεργασίας και ευημερίας στην αντζέντα τους για την περιοχή μας και τη Μεσόγειο. Από τη δυνατότητά τους να το πράξουν, αντί να επιδίδονται σε ασκήσεις νεοαποικιοκρατίας, θα κριθεί το μέλλον της Μεσογείου και της Ευρώπης. 9