Χρονολογίες και Ιστορικά Γεγονότα 15 Χρονολογίες και Ιστορικά Γεγονότα Έτος - Ιστορικό γεγονός 2.500 π.χ. Αναφορές για την περιοχή της Χαλκιδικής έχουμε κατά την περίοδο των ελληνικών μυθολογικών χρόνων. Σύμφωνα με τον Ησίοδο, σχετικά με την γέννηση του ανθρώπου και των θεών, ο πρώτος άνθρωπος πετάχτηκε μέσα από τη γη 28 στην περιοχή Κασσάνδρα της Χαλκιδικής που τότε την αποκαλούσαν Παλλήνη ή Φλέγρες, ονομαζόταν Αλκυονέας ο Φλεγραίος και ήταν γίγαντας. 29 Στην περιοχή της αρχαίας Παλλήνης έλαβε μέρος και η περίφημη «Γιγαντομαχία», ανάμεσα στους γιούς του Ουρανού και της Γης και τους Ολύμπιους θεούς. Ο αγώνας ήταν αμφίρροπος μέχρι που ο θεός των θεών, ο Δίας, ζήτησε την βοήθεια των ημίθεων γιων του, Ηρακλή 30 και Διόνυσου, όπου τελικά νικητές στέφθηκαν οι Ολύμπιοι. Κατά την περίοδο της Γιγαντομαχίας η θεά Αθηνά πέταξε πάνω στον γίγαντα Εγκέλαδο 31 την πρώτη χερσόνησο της Χαλκιδικής, την Κασσάνδρα, και ο Γίγαντας 32 Άθως την τρίτη χερσόνησο προς τους Ολύμπιους. 33 2200-1900 π.χ. Πρωτοελληνικές εγκαταστάσεις. Οι ιδρυτές τους έφτασαν μάλλον με πλωτά μέσα ξεκινώντας από την Χαλκιδική 34 ή από τα παράλια της 28 God at War: The Bible & Spiritual Conflict, by Gregory A. Boyd (Paperback - September 1997), Excerpt from Back Matter: "... who were said to be born of Mother Earth at Phlegra in Thrace. See the discussion in R Graves and R..." 29 Early Greek Myth: A Guide to Literary and Artistic Sources, Volume 1, by Timothy Gantz (March 1996) Excerpt from page 21: "... Athena herself slew a Gorgon (not actually called Medousa) at Phlegra, where the gods fought the Gigantes, might be relevant to 30 Early Greek Myth: A Guide to Literary and Artistic Sources, Volume 1, by Timothy Gantz (March 1996), Excerpt from page 419: "... is as large as a mountain, at Phlegrai (presumably Thracian Pallene), and Herakles attacks him with bow and arrows (Is 6.31-35)..." 31 Jerusalem Delivered: Gerusalemme Liberata, by Torquato Tasso, Anthony M. Esolen (Editor) (Paperback - September 2000) Excerpt from page 80: "... strength, of haughty and intimidating mien, like an Enceladus in Phlegra, or the valley-shadowing giant Philistine. Many were unafraid of him..." 32 Empire of Pleasures: Luxury and Indulgence in the Roman World, by Andrew Dalby (Hardcover-October 2000) Excerpt from page 51: "...given a new-fangled mythological name, canspi Phlegraei `Phlegraean fields' after Phlegra in Greece, the place where Zeus struck the Giants with..." 33 Πηγή Internet. 34 Κ. Παπαρρηγόπουλος, Ιστορία του Ελληνικού Έθνους (παράρτ. Βιβλιογρ. Χρον. Πίνακας-
16 ΠΟΤΙΔΑΙΑ: Ιστορικές και βιβλιογραφικές αναφορές Αν. Μακεδονίας. Παρόλο που είναι προγενέστερης εποχής, βάζω εδώ τον άνθρωπο των Πετραλώνων και τα σχετικά με τον προϊστορικό οικισμό του Αγίου Μάμαντος. Στην ευρύτερη 35 περιοχή των Πετραλώνων προδίδεται ανθρώπινη δραστηριότητα. Άλλοι κάνουν λόγο για το 700.000 36 π.χ. (οι υποσημειώσεις με αραβικούς αριθμούς παραπέμπουν στο κάτω μέρος των σελίδων). 37 Πρώιμοι Πολιτισμοί, Παλαιολιθική και Nεολιθική περίοδος. Περιοχή Πετραλώνων στη Χαλκιδική i (οι υποσημειώσεις με λατινικούς αριθμούς παραπέμπουν στο τέλος της εργασίας). Όλα προδίδουν ανθρώπινη δραστηριότητα στη Μακεδονία (σελ. 69). Στην Ολυνθο 38 στην παραλία της Χαλκιδικής 39 υπάρχουν ίχνη ενός χωριού της ύστερης νεολιθικής περιόδου. Σχετικά με τον προϊστορικό 40 οικισμό του Αγ. Μάμαντος ii (σελ. 69) βλέπε: Internet, 12-9-01, Yπουργείο Πολιτισμού, Τούμπα Αγίου Μάμαντος. Η Τούμπα κατοικήθηκε από το τέλος της Nεολιθικής περιόδου έως και την Eποχή του Σιδήρου σε αλλεπάλληλα στρώματα. Πρόκειται για μία από τις πιο σημαντικές προϊστορικές θέσεις της Χαλκιδικής 41 από άποψη διάρκειας κατοίκησης και μεγέθους. Στα δυτικά της Τούμπας εντοπίσθηκε οργανωμένο νεκροταφείο της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού, το παλαιότερο νεκροταφείο που έχει βρεθεί στη Μαευρετήριο), Εκδ. Ν. Δ. Νίκας, Αθήνα, σελ. 480, Χαλκιδική χερσόνησος, αι εν αυτή αποικίαι... 35 Οrpheus.ee.duth.gr/Istoria/thracee2.htm Άλλες πόλεις της Χαλκιδικής. THRACIAN PHOROS (62 cities, West and north of Chalkidike (5 cities) Peparethos* [=Skopelos], Skiathos*, Ikos*, Aison, Methone. 36 Internet 12-9-01 2M General Electronics Ltd- All rights reserved 1997. Ο Αινείας, όταν έ- φυγε από την πόλη της Τροίας, πέρασε το χειμώνα κοντά στο ακρωτήριο Καράμπουρνου, όπου έχτισε μια πόλη που πήρε αργότερα το όνομά του. Και στην Κασσάνδρα της Παλλήνης από την Αχαΐα σταμάτησε επίσης στο δρόμο του πρός την Τροία Έτσι οι Παλλήνιοι αναγκάστηκαν να ζήσουν εκεί και να παντρέψουν τους σκλάβους τους. Θεωρείται ότι η χερσόνησος πήρε το δεύτερο όνομά της από αυτούς (Παλλήνη της Αχαίας). 37 Εκδ. Αθηνών-Mακεδονία, σελ. 30. 38 Εγκ. ΤΟΜΗ. Πολύ κοντά στον οικισμό είναι τα ερείπια της αρχαίας πόλης. Η αρχαία Όλυνθος ήταν χτισμένη πάνω σε δύο λόφους και ήταν αποικία των Χαλκιδέων και των Αθηναίων. Κατά τη διάρκεια των Περσικών Πολέμων ο στρατηγός του Ξέρξη, Αρταβάζος, το 479 π.χ. κατέστρεψε την πόλη και σκότωσε τους κατοίκους της. Τον 4ο π.χ. αι. έγινε κέντρο της Χαλκιδικής συμμαχίας και ισχυρή πόλη στην εποχή της. Το 379 την κατέλαβαν οι Σπαρτιάτες και η συμμαχία διαλύεται. Το 348 π.χ. ο Φίλιππος κατέλαβε και ισοπέδωσε την πόλη. 39 Εγκ. Cd Rom ΤΟΜΗ... Ο Ν. Χαλκιδικής καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της ομώνυμης χερσονήσου της Μακεδονίας. Ο κύριος κορμός της καταλήγει σε τρεις μικρότερες χερσονήσους: της Κασσάνδρας, της Σιθωνίας και του Αγίου Όρους. Η χερσόνησος του Αγίου Όρους δεν ανήκει στο νομό, αλλά είναι αυτόνομη διοικητικά περιοχή. Έχει έκταση 2.918 τ. χλμ. και πληθυσμό 91.654 κατοίκους. Πρωτεύουσα του νομού είναι ο Πολύγυρος. 40 Ζέλλιου-Μαστροκώστα Ερατώ, Η χερσόνησος της Χαλκιδικής κατά τους προϊστορικούς χρόνους. Θεσσαλονίκη, Μ. Τριανταφύλλου. 41 Η αρχαία Χαλκιδική: Από τον 7ο π.χ. αιώνα έως τους Ρωμαϊκούς χρόνους / Κωνσταντίνος Η. Βασιλείου, Αλέξανδρος Η. Βασιλείου.
Χρονολογίες και Ιστορικά Γεγονότα 17 κεδονία. 42 Ανασκάφτηκε με μικρές διερευνητικές τομές το 1928 από τον άγγλο αρχαιολόγο W. A. Heurtley, ενώ από το 1993 ξεκίνησε νέα ανασκαφή συστηματική από τη Γερμανική Αρχαιολογική Σχολή, υπό τη διεύθυνση του αρχαιολόγου Dr B. Haensel. Το νεκροταφείο ερευνήθηκε το 1992 από τη ΙΣΤ ΕΠΚΑ. 43 Στράβων Γεωγραφικά : 7a.1.27.1-7a.1.27.6. Ὅτι ἡ Παλλήνη χερρόνησος, ἧς ἐν τῷ ἰσθμῷ κεῖται ἡ πρὶν μὲν Ποτίδαια 44 νῦν δὲ Κασσάνδρεια, 45 Φλέγρα 46 τὸ πρὶν ἐκαλεῖτο ᾤκουν δ αὐτὴν οἱ μυθευόμενοι Γίγαντες, 47 ἔθνος ἀσεβὲς καὶ ἄνομον, οὓς Ἡρακλῆς διέφθειρεν ἔχει δὲ πόλεις τέσσαρας, Ἄφυτιν, Μένδην, Σκιώνην, 48 Σάνην...» Στο περιοδικό Αρχαιολογία σημειώνεται ότι 49 «...ως τόποι διεξαγωγής της γιγαντομαχίας αναφέρονται επίσης η Φλέγρα της Αττικής, η Παλλήνη της Χαλκιδικής, ο ισθμός 50 της Κορίνθου και η Σικελία.» Στέφανος Βυζάντιος, Εθνικά 497.12-498.5: «Παλλήνη, πόλις Θρᾴκης, ἀπὸ Παλλήνης τῆς Σίθωνος μὲν θυγατρὸς Κλείτου δὲ γυναικός, ὡς Ἡγήσιππος ἐν τοῖς Παλληνιακοῖς. Παλλήνη δ ἐστὶ χερρόνησος τρίγωνος, τὴν βάσιν ἔχουσα πρὸς μεσημβρίαν ἐστραμμένην. ἐκαλεῖτο δὲ Φλέγρα τὸ παλαιὸν καὶ ᾠκεῖτο ὑπὸ τῶν Γιγάντων. καὶ ἡ τῶν θεῶν καὶ τῶν 42 Καθημερινή, Επτά Ημέρες, 23-7-1995, Μακεδονία-Θράκη, Τα αρχαιολογικά ευρήματα, αφηγούνται την ιστορία τους, ειδικό αφιέρωμα 32 σελίδων. 43 Ιωαν. Παπαγγέλου, Χαλκιδική, σελ. 74-83, Ν. Ποτίδαια, «ο χώρος όμως που κτίστηκε το μικρό χωριό έχει μια μεγάλη ιστορία που χάνεται στα προιστορικά χρόνια...» 44 Εγκ. Cd Rom ΤΟΜΗ. Αρχαία πόλη της Χαλκιδικής, αποικία των Κορινθίων. Κτίστηκε το 600 π.χ., καταστράφηκε το 356 από τον Φίλιπππο και ξαναχτίστηκε από τον Κάσσανδρο το 316 π.χ. με το όνομα Κασσάνδρεια. Το 550 π.χ. έκοψε νομίσματα. Πολιορκήθηκε από τον Μαρδόνιο στην εκστρατεία του Ξέρξη επί τρεις μήνες χωρίς επιτυχία. Δεν έχει γίνει κάποια συστηματική αρχαιολογική έρευνα στην περιοχή και έχουν βρεθεί μόνο τυχαία ευρήματα. 45 Εγκ. Cd Rom ΤΟΜΗ. Αξιόλογη τουριστική περιοχή της Χαλκιδικής. Είναι έδρα ομώνυμου δήμου του νομού Χαλκιδικής. Βρίσκεται στην Κασσάνδρεια χερσόνησο ή Παλλήνης και έχει πληθυσμό 2.152 κατοίκους. Ο δήμος περιλαμβάνει τους οικισμούς Σανή, Σίβηρη, Φυλακές Ξενοφώντα και Κασσάνδρεια. 46 Greek Gods and Heroes, by Robert Graves (Mass Market Paperback - February 1995), Απόσπασμα από τη σελίδα 92: "... είπε αυτην για να είναι σιωπηλή. Στην εκδίκηση, η γη μητέρα επισκέφτηκε την Φλέγρα στη Θράκη και δημιούργησε εικοσιτέσσερις τεράστιους γίγαντες... ". 47 Στάμου Παν. Η Ηρωική Κασσάνδρα, ανά τούς αιώνας. Αθήνα 1961, σελ. 17. 48 Παυσανία, Ελλάδος περιήγησις, 10.19.1.2-10.19.2.5: «Σκιωναῖος Σκύλλις, ὃς καταδῦναι καὶ ἐς τὰ βαθύτατα θαλάσσης πάσης ἔχει φήμην ἐδιδάξατο δὲ καὶ Ὕδναν...» 49 Στο περιοδικό Αρχαιολογία, τεύχ. 65, Δεκ. 1997, σελ. 97. Επίσης και Ελλην. Μυθολογία, Εκδ. Αθηνών σελ. 36-38, 1986. Κοίτα και Λαϊκόν Παν. της Βραδυνής, Φεβ. Απ. 1933 άρθ. του Δ. Καραχάλιου, Άνθρωποι και Γίγαντες σελ. 37-39. 50 Εγκ. Cd Rom ΤΟΜΗ. Στενή λουρίδα ξηράς που χωρίζει δύο θάλασσες και ενώνει δύο ξηρές. Ο ισθμός έχει μεγάλη σημασία για τις συγκοινωνίες. Πολλές φορές ανοίγονται σ αυτόν διώρυγες για να ενώνονται οι θάλασσες που αυτός χωρίζει. Και ο ισθμός της Κορίνθου, πολύ σημαντικός κατά την αρχαιότητα.
Χρονολογίες και Ιστορικά Γεγονότα 101 Το Σάλι της Ποτίδαιας, είδος F/B, Φέρυ Μπόατ. Εκσκαφή από την ΟΥΛΕΝ της διώρυγας της Ποτίδαιας, 1937.
112 ΠΟΤΙΔΑΙΑ: Ιστορικές και βιβλιογραφικές αναφορές Συνοπτικός πίνακας γεγονότων-χρονολογιών Χρονολογία Ιστορικό γεγονός (Ποτίδαια) 50000 π.χ. Πετράλωνα, προδίδεται ανθρώπινη δραστηριότητα. Άλλοι κάνουν λόγο για το 700.000 π.χ. 2000 π.χ. Η ημερομηνία είναι ενδεικτική. Περίοδος μυθολογίας. Παρουσία στην μυθολογική Φλέγρα Γιγάντων. Εξολόθρευσή τους από τον Ηρακλή. Απολλόδωρος 1.6.1: «...Γη δε περί Γιγάντων αγανακτούσα γεννά Γίγαντας εξ Ουρανού». Στο περ. Αρχαιολογία τεύχ. 65, Δεκ. 1997, σελ. 97 λέει: «...ως τόποι διεξαγωγής της γιγαντομαχίας αναφέρονται επίσης η Φλέγρα της Αττικής, η Παλλήνη της Χαλκιδικής, ο ισθμός της Κορίνθου και η Σικελία». Ελλην. Μυθολογία, εκδ. Α- θηνών, σελ. 36-38, 1986. Κοίτα και "Λαϊκόν Παν. της Βραδυνής" Φεβ.-Απ. 1933 άρθ. του Δ. Καραχάλιου Άνθρωποι και Γίγαντες, σελ. 37-39. Και μέσω Internet Library Andrew White: Historical Documents, Chap. XVIII, Comperative Mythology. 1200 π.χ. Μία ομάδα Τρώων περνάει από την Παλλήνη, με αρχηγό τον Αινεία. 700 π.χ. Στις τρεις γλώσες της Χαλκιδικής υπήρχαν πλήθος αποικιακών κτισμάτων, το σπουδαιότερο των οποίων ήταν η Ποτίδαια, αποικία των Κορινθίων, που κατείχε επίκαιρον θέση στην ανατολική πρόσβαση του Θερμαϊκού κόλπου. 600 π.χ. Οι Κορίνθιοι ιδρύουν την Ποτείδαια στην Χερσόνησσο Παλλήνη. Βασιλιάς της Κορίνθου, ο Περίανδρος (627-585 π.χ.), γιος του Κυψέλου (657-627 π.χ.). Κοίτα και Blue Guite, St. Rossiter, London pag.556. Μέσω internet και ειδικά στο Perseys project υπάρχει πλήρης αναφορά για Ποτίδαια με χρονολογίες σχεδόν όλων των ιστορικών γεγονότων, μέχρι την διάνοιξη του ισθμού το 1935-1937, από ιδρύσεως κατά το 600 π.χ. Παραπέμπει δε στο sites Princeton encyclopedia. Στο ίδιο έχει φωτογραφίες από την σύχρονη Ποτίδαια του I. S. Martin με τοποθεσίες και μέρος των τειχών. Σχετικά με το όνομα Παλλήνη, πηγή του Internet Hovernet λέει ότι το όνομα της μεσαίας χερσονήσου, Σιθωνία, προέρχεται από τον Σιθώνα γιό του θεού Ποσειδώνα και της Μένδης. Η Παλλήνη ήταν κόρη τους. 600 π.χ. Στο ιερό των Δελφών υπήρχε αφιέρωμα "θησαυρός" της Ποτίδαιας. Ήταν μπροστά από τον θησαυρό των Αθηναίων. Λέγεται δε "θησαυρός των Ποτιδαιατών", 6ος π.χ. αιών.