Σχεδίαση και Ανάπτυξη Ιστότοπων Ιστορική Εξέλιξη του Παγκόσμιου Ιστού Παρουσίαση 1 η 1 Βελώνης Γεώργιος Καθηγητής
Περιεχόμενα Τι είναι το Διαδίκτυο Βασικές Υπηρεσίες Διαδικτύου Προηγμένες Υπηρεσίες Διαδικτύου Παγκόσμιος Ιστός (World Wide Web - WWW) Από το Web 1.0 στο Web 2.0 Από το Web 2.0 στο Web 3.0 Web X.0 Εκτεταμένος Ιστός Το Μοντέλο Πελάτη-Εξυπηρετητή (Client-Server) Ιστοσελίδα (Web Page) Υπερκείμενο (Hypertext) Υπερμέσα (Hypermedia) Υπερσύνδεσμος (Hyperlink) 2
Τι είναι το Διαδίκτυο Το Διαδίκτυο (Internet - International Network) είναι ένα σύνολο υπολογιστών και δικτύων, που συνδέονται μεταξύ τους σε ένα παγκόσμιο δίκτυο, έτσι ώστε οι χρήστες του να μπορούν να επικοινωνούν και να μοιράζονται πληροφορίες μεταξύ τους. Βασικό πρωτόκολλο επικοινωνίας του Διαδικτύου είναι το TCP/IP ενώ κάθε υπηρεσία του έχει και το δικό της πρωτόκολλο επικοινωνίας. 3
Βασικές Υπηρεσίες Διαδικτύου Οι Βασικές Υπηρεσίες, αποτελούν τον κεντρικό πυρήνα των υπηρεσιών του Διαδικτύου από τα πρώτα του βήματα και περιλαμβάνουν: Το Παγκόσμιο Ιστό (World Wide Web) Το Ηλεκτρονικό Ταχυδρομείο (EMAIL) Τη Μεταφορά Αρχείων (FTP) Τις Ειδησεογραφικές Ομάδες (Newsgroups) Τις Συνομιλίες (Chat) Τη Σύνδεση υπολογιστών από απόσταση (Telnet) 4
Προηγμένες Υπηρεσίες Διαδικτύου Οι Προηγμένες Υπηρεσίες αναπτύσσονται και προστίθενται σταδιακά στη διάθεση των χρηστών του Διαδικτύου. Συνήθως είναι πραγματικού χρόνου και περιλαμβάνουν υπηρεσίες όπως: Άμεσα μηνύματα (Instance Messaging) Τηλεδιάσκεψη (Τeleconference) Τηλεκπαίδευση (E-Training) Τηλεϊατρική (Τelemedicine) Εκπομπή μέσω Διαδικτύου (Webcasting) Βίντεο κατ απαίτηση (Video on Demand) Τηλεφωνία μέσω Διαδικτύου (VoIP) Ηλεκτρονικό εμπόριο (E-Commerce) Διαδικτυακό παιχνίδι (Online Gaming) κ.ά. 5
Παγκόσμιος Ιστός (WWW - World Wide Web) Ο Παγκόσμιος Ιστός είναι η πιο δημοφιλής από τις έξι βασικές υπηρεσίες του Διαδικτύου και προσφέρει στους χρήστες του έναν ιδιαίτερα εύκολο και γρήγορο τρόπο πρόσβασης, σε έναν τεράστιο όγκο ψηφιακών πληροφοριών, μέσω των γνωστών σε όλους ιστοσελίδων. Το πρωτόκολλο επικοινωνίας που χρησιμοποιεί ο Παγκόσμιος Ιστός είναι το HTTP (Hyper Text Transfer Protocol). Λόγω της ευρείας χρήσης του Ιστού, ένα λάθος που κάνουν οι χρήστες του είναι να τον ταυτίζουν με το Διαδίκτυο. Η τεχνολογία του ιστού δημιουργήθηκε το 1989 από τον Βρετανό Τιμ Μπέρνερς Λη, που εκείνη την εποχή εργαζόταν στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Πυρηνικών Ερευνών (CERN) στην Γενεύη της Ελβετίας. 6
Από το Web 1.0 στο Web 2.0 Ο δημιουργός του ιστού ήθελε ένα εύχρηστο και γρήγορο τρόπο διαμοιρασμού των αποτελεσμάτων από τα πειράματα που έκαναν όλες οι ερευνητικές ομάδες στο CERN. Για τον λόγο αυτό επινόησε το πρωτόκολλο HTTP και τη γλώσσα HTML (Hyper Text Markup Language), για να περιγράψει την ιδέα του. Στην αρχική έκδοση του ιστού, το Web 1.0, οι ιστοσελίδες ήταν στατικές, δηλαδή κατασκευάζονταν μία φορά και δεν ανανεώνονταν τακτικά, ενώ οι χρήστες του ήταν παθητικοί αναγνώστες, χωρίς να μπορούν να παρέμβουν στα περιεχόμενα μιας σελίδας για να τα επεξεργαστούν. 7
Από το Web 1.0 στο Web 2.0 8 Βασικά στοιχεία και συνδεσιμότητα του Web 1.0
Από το Web 1.0 στο Web 2.0 Η μορφή των ιστοσελίδων άλλαξε με την έλευση του Web 2.0, του επόμενου σταδίου του Παγκόσμιου Ιστού. Στο Web 2.0, οι ιστοσελίδες επιτρέπουν στους χρήστες τους να αλληλεπιδρούν και να συνεργάζονται στο πλαίσιο μιας εικονικής κοινότητας (ενός εικονικού κοινωνικού δικτύου), δημιουργώντας οι ίδιοι το περιεχόμενο. Ένας ιστότοπος Web 2.0 ενθαρρύνει τον χρήστη να: αλληλεπιδράσει αφήσει σχόλια, κάνει εγγραφή, να δημιουργήσει λογαριασμό ή προφίλ, ανεβάσει ο ίδιος περιεχόμενο. 9
Από το Web 1.0 στο Web 2.0 Παραδείγματα Web 2.0 είναι τα blogs, τα wiki, οι ηλεκτρονικές υπηρεσίες κοινωνικών δικτύων και οι πλατφόρμες συνεργασίας. Web 2.0 χαρακτηρίζεται από το υλικό και το λογισμικό που διευκολύνουν τη δημιουργία περιεχομένου στο διαδίκτυο και την ανταλλαγή 10
Από το Web 2.0 στο Web 3.0 Ο όρος Web 3.0, χρησιμοποιείται συχνά για να περιγράψει την εξέλιξη του Web ως μια επέκταση του Web 2.0, που θα φέρει δομή στο ουσιαστικό περιεχόμενο των ιστοσελίδων. Η λογική πίσω από αυτό είναι ότι η δημοσιευμένη πληροφορία θα περιέχει μεταδεδομένα, τα οποία θα είναι κοινά για όλους, θα μπορούν να «κατανοούνται» και από μηχανές, οι οποίες θα βοηθήσουν στην καλύτερη συλλογή και επεξεργασία τους. Το Web 3.0 ή Σημασιολογικός Ιστός, βασίζεται σε τεχνολογίες που ήδη υπάρχουν (URI και XML), χρησιμοποιώντας ταυτόχρονα και άλλες τεχνολογίες, λειτουργικότητες και ιδέες, όπως είναι το ανοιχτό βίντεο τηλεοπτικής ποιότητας, οι προσομοιώσεις 3D, η επαυξημένη πραγματικότητα (augmented reality), τα διάχυτα ευρυζωνικά ασύρματα δίκτυα και τα δίκτυα αισθητήρων. 11
Από το Web 2.0 στο Web 3.0 Ο ορισμός του Σημασιολογικού Ιστού και του Web 3.0 εν γένει έχει δοθεί από τον Tim Berners-Lee, από το 1999 ακόμα, όταν μίλησε για το όραμά του. Συγκεκριμένα, μίλησε για τον Σημασιολογικό Ιστό περιγράφοντας έναν κόσμο στον οποίο το Διαδίκτυο θα έχει την δυνατότητα ανάλυσης όλων των δεδομένων που υπάρχουν σε αυτό. Οι περισσότερες υποθέσεις μας θα διεκπεραιώνονται από τις διαμεσολαβούσες μηχανές. Αυτό το όραμα κινητοποίησε αρκετούς επιστήμονες που με το έργο τους άρχισαν να δίνουν σάρκα και οστά στο Web 3.0. Tim Berners-Lee 12
Από το Web 2.0 στο Web 3.0 13 Η εξέλιξη του Παγκόσμιου Ιστού
Web X.0 Εκτεταμένος Ιστός Ο λεγόμενος Web X.0 (από το extended Web Εκτεταμένος Ιστός) είναι η τελική σύνθεση. Περιλαμβάνει ενοποιημένους τον ιστό των χρηστών, τον σημασιολογικό ιστό και προηγμένα μέσα μετάδοσης της πληροφορίας όπως τρισδιάστατη (3D) απεικόνιση και εικονική πραγματικότητα. Ο Ιστός επεκτείνεται πλέον πέρα από το Διαδίκτυο και μέσα στην καθημερινότητα. Σχηματικά, αν ο αρχικός Παγκόσμιος Ιστός (Web 1.0) συνδέει δεδομένα και πληροφορίες, ο Web 2.0 συνδέει άτομα μεταξύ τους, ο Web 3.0 συνδέει γνώσεις και ο Web X.0 τις νοημοσύνες. 14
Web X.0 Εκτεταμένος Ιστός 15 Ο Εκτεταμένος Ιστός Web X.0
Το Μοντέλο Πελάτη- Εξυπηρετητή (Client-Server) Τα περισσότερα δικτυακά προγράμματα υλοποιούνται σύμφωνα με το μοντέλο πελάτη - εξυπηρετητή. Το πρόγραμμα που ζητά την υπηρεσία και συνακόλουθα η μονάδα που το εκτελεί λέγεται πρόγραμμα και μονάδα πελάτης ή απλώς πελάτης. Αντίστοιχα, το πρόγραμμα και συνακόλουθα η μονάδα που παρέχει την εξυπηρέτηση λέγεται πρόγραμμα και σταθμός εξυπηρέτησης. Μοντέλο πελάτη - εξυπηρετητή 16
Το Μοντέλο Πελάτη- Εξυπηρετητή (Client-Server) Η μονάδα - πελάτης ζητάει να εξυπηρετηθεί στην εκτέλεση μιας συγκεκριμένης εργασίας. Η μονάδα εξυπηρέτησης ενεργοποιείται, ικανοποιεί την αίτηση της πρώτης και πιθανόν να προωθεί σ' αυτήν στοιχεία. Η μονάδα - πελάτης μπορεί να λειτουργεί και ως σταθμός εξυπηρέτησης κάποιας άλλης μονάδας πελάτη. 17 Μοντέλο πελάτη - εξυπηρετητή
Το Μοντέλο Πελάτη- Εξυπηρετητή (Client-Server) Μοντέλο πελάτη - εξυπηρετητή 18
Ιστοσελίδα (Web Page) Μία ιστοσελίδα (web page) είναι ένα ψηφιακό έγγραφο που μπορεί να περιλαμβάνει κείμενο, εικόνες, ήχο και βίντεο. Κάθε ιστοσελίδα του Παγκόσμιου Ιστού μεταφέρεται στο Διαδίκτυο «ταξιδεύοντας» από κάποιον κεντρικό υπολογιστή, στον οποίο είναι αποθηκευμένη, στον υπολογιστή του χρήστη που αιτείται τη φόρτωσή της. 19
Υπερκείμενο (Hypertext) Οι σελίδες είναι συνδεδεμένες μεταξύ τους χρησιμοποιώντας υπερκείμενο (hypertext), ένα ηλεκτρονικό κείμενο το οποίο είναι οργανωμένο με μη γραμμική μορφή και επιτρέπει το χρήστη να μετακινείται από μια σελίδα σε οποιαδήποτε άλλη καθώς και σε άλλες μορφές αρχείων όπως γραφικών, βίντεο, ήχου κ.λπ. Η μεταπήδηση από μια ιστοσελίδα σε κάποια άλλη, γίνεται με τη χρήση υπερσυνδέσμου (hyperlink). 20
Υπερκείμενο (Hypertext) Βιβλίο: Γραμμική οργάνωση Υπερκείμενο: Μη Γραμμική οργάνωση 21
Υπερμέσα (Hypermedia) Μέχρι τα μέσα της 10ετίας του 80 οι υπολογιστές μπορούσαν να αποθηκεύσουν και επεξεργαστούν πληροφορίες μόνο σε μορφή κειμένου. Με τη διάδοση των Πολυμέσων (Multimedia), δηλαδή της πληροφορίας που μπορεί να περιέχει κείμενο, εικόνα, ήχο, κινούμενα σχέδια και βίντεο, είναι ευνόητο ότι η έννοια του Υπερκειμένου θα έπρεπε αναγκαστικά να επεκταθεί. Σε αυτή την περίπτωση μιλάμε όχι για Υπερκείμενο, αλλά για Υπερμέσα (hypermedia), δηλαδή για ιστοσελίδες οι οποίες αποτελούνται από τα πολυμεσικά στοιχεία που προαναφέρθηκαν, είναι οργανωμένες με μη γραμμική μορφή και η αναζήτηση μπορεί να γίνεται με τυχαία σειρά ακολουθώντας τα σημεία των συνδέσμων που υπάρχουν στο σώμα της. 22
Υπερμέσα (Hypermedia) 23
Υπερσύνδεσμος (Hyperlink) Ένας υπερσύνδεσμος ή σύνδεσμος (link) μπορεί να είναι ένα κομμάτι κειμένου, μία εικόνα ή μία εικόνα με ενεργές περιοχές (κάνοντας κλικ σε διαφορετικά σημεία της εικόνας οδηγούμαστε σε διαφορετικές πληροφορίες). Οι σύνδεσμοι των ιστοσελίδων μπορούν να οδηγούν: Σε ένα άλλο σημείο της ίδιας ιστοσελίδας. Σε άλλη ιστοσελίδα αποθηκευμένη στον ίδιο ή σε άλλο κατάλογο του ιδίου υπολογιστή (Web server). Σε ιστοσελίδα άλλου υπολογιστή εξυπηρετητή Ιστού του τοπικού δικτύου. Σε ιστοσελίδες υπολογιστών, οι οποίοι βρίσκονται σε οποιοδήποτε σημείο του πλανήτη. 24
Πηγές Προγραμματιστικά Εργαλεία για το Διαδίκτυο: Σχολικό βιβλίο Εφαρμογές Πληροφορικής: Σχολικό βιβλίο Α Λυκείου WIKIVERSITY: Web 2.0 (https://en.wikiversity.org/wiki/web_2.0) Osarena: Η ιστορία του Διαδικτύου (http://osarena.net/latest-articles/i-istoria-toudiadiktiou.html) 25