Σάββατο, 27 Αυγούστου 2016 ΠΑΣΧΑΛΙΑ ΤΡΑΥΛΟΥ, Κλειδωμένο Συρτάρι Κλειδωμένο Συρτάρι, Πασχαλία Τραυλού Είδος : Kοινωνικό Βαθμολογία: 9,5/10 Σήμερα θα μιλήσουμε για ένα "παρεξηγημένο" βιβλίο της Πασχαλίας Τραυλού, που - αν και μια μερίδα χαρακτήρισε "στρυφνό"- στην
πραγματικότητα συνιστά ένα παραγνωρισμένο διαμαντάκι που ακτινοβολεί πολύ ξεχωριστά νοήματα. Ας αναζητήσουμε μαζί το κλειδί για να αποκωδικοποιήσουμε τα μυστικά που κρύβει αυτό τοκλειδωμένο Συρτάρι. ΠΕΡΙΛΗΨΗ Ο ντελικάτος Έκτορας μεγαλώνει στη μεταπολεμική πετρώδη Μάνη σε μια μικροκοινωνία με τον δικό της άγραφο νόμο της βεντέτας κατάρα πάνω από κάθε αρσενικό. Ανυποψίαστο παιδί θα αφεθεί στην απαγορευμένη φιλία με τον Μάρκο, που το οικογενειακό του πεπρωμένο επιτάσσει να σκοτώσει. Η εύθραυστη ψυχή του Έκτορα θα αναζητήσει απεγνωσμένα διαφυγή από το μακάβριο χρέος του γδικιωμού και θα φτάσει στην Αθήνα με την ψυχή ερημωμένη. Παρηγοριά του η συγγραφική δημιουργία και ένας αδέσποτος σκύλος. Σε μια Ελλάδα, κάτω από τη σκιά της Δικτατορίας, ο Έκτορας στο πρόσωπο της Νιόβης θα γνωρίσει κι έναν έρωτα με απρόσμενη κατάληξη. Με την καρδιά κομμάτια θα κληθεί να πολεμήσει στην Κύπρο "της Εισβολής", ώσπου μια μέρα στα χαλάσματα ενός σπιτιού θα βρει ένα μικρό, ορφανεμένο κοριτσάκι- κι αυτή η συνάντηση θα αλλάξει τη ζωή του.
Εν τω μεταξύ η μοίρα ετοιμάζει υπομονετικά και καταχθόνια τον δρόμο για τη μοιραία του σύγκρουση με τον Μάρκο και το πεπρωμένο... ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ Το μυθιστόρημα της Πασχαλίας Τραυλού Κλειδωμένο Συρτάρι είναι ένα πολυεπίπεδο κοινωνικό μυθιστόρημα, μια ελεγεία της μοναξιάς και του έρωτα, με το τραχύ- "δύστροπο" ίσως- περίβλημα του ορυχείου, που απαιτεί επίπονη ανασκαφή για να αποκαλύψει το πολυπόθητο χρυσάφι του. Και πράγματι σε αυτές τις σελίδες κρύβεται ένας "θησαυρός" πνεύματος και συναισθημάτων για τον αναγνώστη που θα καταδυθεί στα βάθη του θαρραλέα, "σκάβοντας τελικά την ίδια την ψυχή του". Το Κλειδωμένο Συρτάρι της Πασχαλίας Τραυλού συνιστά ένα έργο σπαρακτικό και ενδοσκοπικό, που, μέσα από την ιδιαίτερη πλοκή του και τη συγκλονιστική εξέλιξη των ηρώων του, ανάγεται σε υπαρξιακή πραγματεία εν τέλει. Γραμμένο σε γλώσσα πολύπλοκη και γοητευτικά "ανοικονόμητη",σαν γλυπτό κορινθιακό- με μια δομή που ξετυλίγει αργά τα μυστικά της, ενώ μια γλυκόπικρη νοσταλγία είναι διάχυτη.
Εποποιία συναισθημάτων. Ζωηρή εικονοπλασία, σε μια μεταμοντέρνα μικρή "Οδύσσεια" από το βραχώδες τοπίο της Μάνης, μέχρι τη μουντή Αθήνα της Δικτατορίας και τον όλεθρο της Κύπρου διεισδύοντας στα άδυτα μιας αγνής αντρικής ψυχής. Απαιτητική δομή, αργόσυρτη αλλά ενδελεχής, που σκιαγραφεί πλήρως τις αντιφάσεις μιας πόλης που ακροβατεί ανάμεσα στη μεταπολεμική προσδοκία και τη μεταπολιτευτική παρακμή. Συμμετέχουμε κι εμείς σα θεατές τραγωδίας στην αναμέτρηση ενός ανθρώπου με τη συνείδηση του, καθώς αμφιταλαντεύεται στο χρέος και την Αγάπη. Σε πρώτο επίπεδο, κεντρικό θέμα στο βιβλίο είναι η βεντέτα και οι ψυχολογικές επιπτώσεις της καθώς αυτή παραμορφώνει ψυχές και οικογενειακούς δεσμούς, σκορπίζοντας ζωές ολάκερες. Στο πλαίσιο αυτό σκιαγραφείται έξοχα το παραδοσιακό προφίλ της ελληνικής οικογένειας που ξεκίνησε από εναν όμορφο έρωτα και αντιπροσωπεύει τον θεσμό που συνέβαλε στη συντήρηση του πολύπαθου έθνους ανά τους δίσεκτους αιώνες. Έτσι, διαγράφεται και τεκμηριώνεται πλήρως ο κατακερματισμός της ψυχής, που αποκόπτεται από τις ρίζες του "βίαια", γιατί αποτυγχάνει να
πραγματώσει τις προσδοκίες της και τον προκαθορισμένο ρόλο που έχει προδιαγραφεί για κείνη. Σε όλα αυτά μια πολύ ιδιαίτερη φιλία με όλη την ιερότητα αυτού του δεσμού. Μια φιλία στη θανάσιμη σκιά της βεντέτας. Ο έρωτας την πρώτη φορά επίσης άπιαστη χαρά. Απώλεια. Τη δεύτερη αναρριχάται σαν κισσός και τυλίγει ολοκληρωτικά την ψυχή. Έρωτας απέραντος, τραγικός και ολέθριος. Αγνός και μαζί ανεξήγητα ένοχος. Άδολος και ταυτόχρονα "δολερός".απάνθρωπα πνευματικός και χθόνια σαρκικός. Αναμφίβολα το πιο ιδιαίτερο στοιχείο που κυριαρχεί στο βιβλιο είναι ο Έκτορας, από τις πιο τραγικές φιγούρες που έχω συναντήσει στη Σύγχρονη Λογοτεχνία μας, που σίγουρα απαιοτεί πολύ βαθύτερη ανάγνωση από το προφανές. Ένας αυθεντικός αντιήρωας ο Έκτορας, ένας μοναχικός "Λύκος της Στέπας", στον οποίο συνιστά ευθεία αναφορά αφού αφόρμηση του βιβλίου είναι τα χειρόγραφά του, που "κάποιο πρόσωπο βρίσκει", κατ' αντιστοιχία προς τον Χάρι Χάλερ του Έσσε. Όπως κι ο φοβισμένος Χάρι Χάλερ, ο Έκτορας εζησε σαν "αναχωρητής" - "μακρυά" από τη βουή των παθών, οχυρωμένος πί
σω από μια ιδεοληπτική ενοχή, τάσσοντας τον εαυτό του σε μιαν απάνθρωπη- άθελά της ναρκισσιστική- "αρετή". Ηταν σίγουρα ένας αυθεντικά καλός άνδρας με δυσευρετες ευαισθησιες και μεγαλείο ψυχης, περα απο το μεσο ορο,που τη θλίψη του την εκανε προσφορά. Στάθηκε συμπονετικος σε όποιον είχε την ανάγκη του-(πανος,νιοβη,μελινα,μορτης.) Με κανεναν δεν πετυχε την εγγυτητα ομως,τη ζεστασια. Είχε απο όλους την απόσταση του "α γίου από τα εγκόσμια και το ποιμνιο". Τα αγαπα με αυταπαρνηση, δίνει το είναι του, άλλα δεν τα συμμεριζεται. Δεν αφομοιώθηκε απο τη ζωή ο Εκτορας -εκτος λιγων στιγμων(πχ στιγμες με ΝΙΟΒΗ ή μετην Κλειω) που τις πληρωσε με πολυχρονες ενοχες. Παντα του εκφραζοταν με τη " συστολη"της αβγαλτης κ ασπιλης ψυχης που τηρει εναν δυσβασταχτο ορκο παρθενιας. Ο Εκτορας συμβολικα παραπεμπει στη δυιστικη θεωρηση του ανθρωπου που διαχωριζει το "φαυλο"σωμα (=παθη,ζωη) απο
την -"καλη- ψυχη" κ το Πνευμα... Στην άλλη πλευρά αυτής της Φιλίας, που είναι πανταχού παρούσα, βρίσκεται ο Μάρκος. Ωραιος τυπος -πιο προσιτος- καταφάσκει και τη Σαρκα παρουσιάζοντας τον ανθρωπο πιο ολοκληρωμένα. Με τη αθλιοτητα κ το μεγαλείο του. Γεύεται όλους τους καρπούς - και τους απαγορευμένους. Δειχνει χορτασμενος και συνειδητοποιημενος. Εχει την αμαρτωλοτητα εκεινη που ωριμαζει ομως τελικα την ψυχη κ την κανει πιο επιεικη στους γυρω της. Που σφυρηλατει την ενσυναισθηση. Κατι σαν εκεινο το στιχο "Για να αγιασεις πρεπει πρωτα να αμαρτησεις". Μια ψυχη που συρθηκε στα παθη κατανοεί τις τρικυμιες των αλλων,συμπονά πιο εύκολα κ συγχωρεί. Μεσα απο αυτο το πρίσμα, ο Μαρκος ερωτεύεται ανθρώπινα,άγρια - σε αντιδιαστολή με τη σεβαστικη, τη σχεδον "αυλη" λατρεία του προστατη και του προσκυνητη μαζι, που μπορεί να παρέχει ο Εκτορας...
Το νήμα αυτής της βεντέτας λοιπόν -κι ένα πάθος συνδέει σε κοινό παρανομαστή δυο αυτούς συγκρουόμενους πόλους- τις δυο δηλαδή "ροπές" του ίδιου του ανθρώπου, όπως τις αντιπροσωπεύουν ο Μάρκος και ο Έκτορας. Αντιπαράθεση σχεδόν θεολογικής υφής κατ άντιστοιχία με το έργο του Έσσε, που πίσω από τους ήρωές του αναζήτησε θρησκειολογικού τύπου αναφορές. Σε ένα φινάλε απροσδόκητο η Τραυλού δίνει τη "λύση" σαν κάθαρση αρχαιοελληνική. Κατορθώνει αποστομωτικά να συμφιλιώσει τις δυο φυσεις του Ανθρώπου- τις δυο ροπες του σε ένα πλήρες Ολον- Όπως συμπεραίνει άλλωστε πικρά η ηρωίδα της "Εσείς οι δυο τελικά Είστε Ένα"... Μαρκος-Εκτορας, Σωμα- Ψυχη. Πνευματικοτητα-Ενστικτο, Ποθος-Πρεπει, Εγωισμος-Θυσια. Παθος-Αγιοσυνη, Σε αυτήν την ιδιότυπη "θεολογία", λοιπόν, η Τραυλού οδηγεί αυτόν τον κακοτράχαλο "δρόμο" στην Τελείωση,αποδεικνύοντας πως και οι δυο "τάσεις" σάρκας και ψυχής πρέπει να αλληλοπεριχωρούνται αξεδιάλυτα -για να φτάσει ο
Ανθρωπος στην αυτοπραγματώση. Μήνυμα ανεκτίμητο, που θυμίζει κάτι από το χριστιανικό κήρυγμα της "ένσαρκης Αναστάσεως"... Με τον πλέον πειστικό τρόπο το βιβλίο απαντά στο δίλημμα "Αγάπη ή χρέος;" πως "Η Αγάπη είναι το απώτερο χρέος κάθε ανθρώπινης ύπαρξης"! Αξέχαστο, πολυδιάστατο και σχεδόν φιλοσοφικό το "Κλειδωμένο Συρτάρι" θα μείνει ως ένα διαχρονικό δείγμα καλής λογοτεχνίας! Ξεκλειδώστε λοιπόν αυτό το Συρτάρι των δυνατών συναισθημάτων και των κρυμμένων νοημάτων που οδηγούν σε αναμόρφωση σκέψης κ ψυχής. Ελισσάβετ Δέδε