Grieks Examen VWO Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs Tijdvak 2 Dinsdag 22 juni 9.00 12.00 uur 19 99 Tekstboekje 900011 11 Begin
Tekst 1 De twist tussen Achilles en Agamemnon. 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 Τ ν δ µείβετ πειτα ποδάρκης δ ος Αχιλλε ς Ατρε δη κ διστε, φιλοκτεανώτατε πάντων, π ς γάρ τοι δώσουσι γέρας µεγάθυµοι Αχαιοί; ο δέ τί που δµεν ξυνήϊα κείµενα πολλά λλ τ µ ν πολίων ξεπράθοµεν, τ δέδασται, λαο ς δ ο κ πέοικε παλίλλογα τα τ παγείρειν. λλ σ µ ν ν ν τήνδε θε πρ ες α τ ρ Αχαιο τριπλ τετραπλ τ ποτείσοµεν, α κέ ποθι Ζε ς δ σι π λιν Τροίην ε τείχεον ξαλαπάξαι. Τ ν δ παµειβ µενος προσέφη κρείων Αγαµέµνων µ δ ο τως, γαθ ς περ ών, θεοείκελ Αχιλλε, κλέπτε ν ω, πε ο παρελε σεαι ο δέ µε πείσεις. θέλεις, φρ α τ ς χ ης γέρας, α τ ρ µ α τως σθαι δευ µενον, κέλεαι δέ µε τήνδ ποδο ναι; λλ ε µ ν δώσουσι γέρας µεγάθυµοι Αχαιοί, ρσαντες κατ θυµ ν, πως ντάξιον σται ε δέ κε µ δώωσιν, γ δέ κεν α τ ς λωµαι τε ν Α αντος ν γέρας, Οδυσ ος ξω λών δέ κεν κεχολώσεται ν κεν κωµαι. λλ τοι µ ν τα τα µεταφρασ µεσθα κα α τις, ν ν δ γε ν α µέλαιναν ρ σσοµεν ε ς λα δ αν, ν δ ρέτας πιτηδ ς γείροµεν, ς δ κατ µβην θείοµεν, ν δ α τ ν Χρυση δα καλλιπάρ ηον βήσοµεν ε ς δέ τις ρχ ς ν ρ βουληφ ρος στω, Α ας Ιδοµενε ς δ ος Οδυσσε ς σ, Πηλε δη, πάντων κπαγλ τατ νδρ ν, φρ µ ν κάεργον λάσσεαι ερ έξας. Τ ν δ ρ π δρα δ ν προσέφη π δας κ ς Αχιλλε ς µοι, ναιδείην πιειµένε, κερδαλε φρον, π ς τίς τοι πρ φρων πεσιν πείθηται Αχαι ν δ ν λθέµεναι νδράσιν φι µάχεσθαι; ο γ ρ γ Τρώων νεκ λυθον α χµητάων δε ρο µαχησ µενος, πε ο τί µοι α τιοί ε σιν ο γάρ πώ ποτ µ ς βο ς λασαν ο δ µ ν ππους, ο δέ ποτ ν Φθί η ριβώλακι βωτιανείρ η καρπ ν δηλήσαντ, πε µάλα πολλ µεταξ ο ρεά τε σκι εντα θάλασσά τε χήεσσα λλ σοί, µέγ ναιδές, µ σπ µεθ, φρα σ χαίρ ης, τιµ ν ρν µενοι Μενελά ω σοί τε, κυν πα, πρ ς Τρώων τ ν ο τι µετατρέπ η ο δ λεγίζεις 900011 11 2 Lees verder
161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 κα δή µοι γέρας α τ ς φαιρήσεσθαι πειλε ς, πι πολλ µ γησα, δ σαν δέ µοι υ ες Αχαι ν. ο µ ν σοί ποτε σον χω γέρας, ππ τ Αχαιο Τρώων κπέρσωσ ε ναι µενον πτολίεθρον λλ τ µ ν πλε ον πολυάϊκος πολέµοιο χε ρες µα διέπουσ τ ρ ν ποτε δασµ ς κηται, σο τ γέρας πολ µε ζον, γ δ λίγον τε φίλον τε ρχοµ χων π ν ας, πεί κε κάµω πολεµίζων. ν ν δ ε µι Φθίηνδ, πε πολ φέρτερ ν στιν ο καδ µεν σ ν νηυσ κορωνίσιν, ο δέ σ ω νθάδ τιµος ν φενος κα πλο τον φ ξειν. Τ ν δ µείβετ πειτα ναξ νδρ ν Αγαµέµνων φε γε µάλ, ε τοι θυµ ς πέσσυται, ο δέ σ γωγε λίσσοµαι ε νεκ µε ο µένειν πάρ µοιγε κα λλοι ο κέ µε τιµήσουσι, µάλιστα δ µητίετα Ζε ς. χθιστος δέ µοί σσι διοτρεφέων βασιλήων α ε γάρ τοι ρις τε φίλη π λεµοί τε µάχαι τε ε µάλα καρτερ ς σσι, θε ς που σο τ γ δωκεν ο καδ ν σ ν νηυσί τε σ ς κα σο ς τάροισι Μυρµιδ νεσσιν νασσε, σέθεν δ γ ο κ λεγίζω, ο δ θοµαι κοτέοντος πειλήσω δέ τοι δε ς µ φαιρε ται Χρυση δα Φο βος Απ λλων, τ ν µ ν γ σ ν νη τ µ κα µο ς τάροισι πέµψω, γ δέ κ γω Βριση δα καλλιπάρ ηον α τ ς ν κλισίηνδε, τ σ ν γέρας, φρ ε δ ς σσον φέρτερ ς ε µι σέθεν, στυγέ η δ κα λλος σον µο φάσθαι κα µοιωθήµεναι ντην. Ως φάτο Πηλε ωνι δ χος γένετ, ν δέ ο τορ στήθεσσιν λασίοισι διάνδιχα µερµήριξεν, γε φάσγανον ξ ρυσσάµενος παρ µηρο το ς µ ν ναστήσειεν, δ Ατρε δην ναρίζοι, ε χ λον πα σειεν ρητ σειέ τε θυµ ν. ος τα θ ρµαινε κατ φρένα κα κατ θυµ ν, λκετο δ κ κολεο ο µέγα ξίφος, λθε δ Αθήνη ο ραν θεν πρ γ ρ κε θε λευκώλενος Ηρη, µφω µ ς θυµ φιλέουσά τε κηδοµένη τε στ δ πιθεν, ξανθ ς δ κ µης λε Πηλε ωνα ο ω φαινοµένη τ ν δ λλων ο τις ρ το θάµβησεν δ Αχιλε ς, µετ δ τράπετ, α τίκα δ γνω Παλλάδ Αθηναίην δειν δέ ο σσε φάανθεν καί µιν φωνήσας πεα πτερ εντα προση δα τίπτ α τ, α γι χοιο ι ς τέκος, ε λήλουθας; να βριν δ η Αγαµέµνονος Ατρε δαο; λλ κ τοι ρέω, τ δ κα τελέεσθαι ω 900011 11 3 Lees verder
205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 ς περοπλί ησι τάχ ν ποτε θυµ ν λέσσ η. Τ ν δ α τε προσέειπε θε γλαυκ πις Αθήνη λθον γ πα σουσα τ σ ν µένος, α κε πίθηαι, ο ραν θεν πρ δέ µ κε θε λευκώλενος Ηρη µφω µ ς θυµ φιλέουσά τε κηδοµένη τε λλ γε λ γ ριδος, µηδ ξίφος λκεο χειρί λλ τοι πεσιν µ ν νείδισον ς σεταί περ δε γ ρ ξερέω, τ δ κα τετελεσµένον σται καί ποτέ τοι τρ ς τ σσα παρέσσεται γλα δ ρα βριος ε νεκα τ σδε σ δ σχεο, πείθεο δ µ ν. Τ ν δ παµειβ µενος προσέφη π δας κ ς Αχιλλε ς χρ µ ν σφω τερ ν γε, θεά, πος ε ρ σσασθαι κα µάλα περ θυµ κεχολωµένον ς γ ρ µεινον ς κε θεο ς πιπείθηται, µάλα τ κλυον α το. Η κα π ργυρέ η κώπ η σχέθε χε ρα βαρε αν, ψ δ ς κουλε ν σε µέγα ξίφος, ο δ πίθησε µ θ ω Αθηναίης δ Ο λυµπ νδε βεβήκει δώµατ ς α γι χοιο ι ς µετ δαίµονας λλους. Homeros, Illias I, 121-222 Tekst 2 De onderstaande tekst is afkomstig uit het werk van de antieke auteur Longinus. Hij geeft een citaat uit boek XX van de Ilias, waar de goden zich onder enorm gedruis in de strijd hebben gemengd. Vervolgens geeft hij commentaar op dat citaat. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Geweldig zijn ook de opgeroepen beelden in de Godenstrijd, bijvoorbeeld: Angst beving Hades, koning van de onderaardsen, in de diepte. Met een kreet sprong hij overeind uit zijn statiezetel, bevreesd dat Poseidon de aarde boven hem zou openbreken en zijn verblijf openbaren aan stervelingen en onsterfelijken, dat rijk van ontzetting en verval, waarvoor zelfs de goden huiveren. Je ziet, mijn vriend, wat dit betekent. Als de aarde van haar grondvesten wordt losgerukt en de Tartarus bloot komt, als de hele wereld ondersteboven wordt gekeerd en uiteenvalt, dan strijden tegelijk hemel en hel, sterfelijk en onsterfelijk, mee in de slag die dan losbreekt, en vechten om hun bestaan. Maar toch, ook al is de beschrijving angstwekkend, het is vanuit een ander standpunt volslagen goddeloos en onbehoorlijk, tenzij men het als een allegorie opvat. Longinus, Over het Verhevene IX, 6-7 900011 11 4 Lees verder
Tekst 3 1 2 3 4 5 6 7 In haar donkere periode, vier eeuwen zonder schrift en zonder centrum, herontdekte Griekenland de schittering. Bij Homerus is het schone en goede tegelijkertijd oogverblindend. In de verte schitteren de harnassen, dichterbij de lichamen. Toch hadden de Grieken toen hun dichters de Ilias zongen weinig luister om zich heen. Verdwenen waren de paleizen met hun hoge zolderingen, verbrand of verwoest. Verdwenen waren de Aziatische juwelen. Verdwenen waren de geciseleerde gouden kelken. Verdwenen waren de indrukwekkende strijdwagens. Roberto Calasso, De bruiloft van Cadmus en Harmonia Tekst 4 In de onderstaande tekst is Kassandra aan het woord. Zij is een zuster van Hektor, die kort geleden door Achilles is gedood. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Achilleus de schoft heeft hem, heeft mij doorstoken, verminkt, aan de degenriem van Aias vele malen de citadel rondgesleurd. Ik was bij mijn leven wat de dode Hektor werd: een brok rauw vlees. Gevoelloos. De kreten van mijn moeder, het gejammer van mijn vader: ver weg. Of hij Achilleus om vrijgave van het lijk moest vragen. Ach waarom niet. De nachtelijke tocht van mijn vader die mij, als ik mezelf nog was geweest, had kunnen ontroeren. Enigszins ontroerde me dat hij niet bij machte was zich te vergrijpen aan Achilleus, die hij slapend aantrof. Toen stond ik, ongeroerd, alweer een keer op de muur, op de vertrouwde plaats naast de Skaiïsche Poort. Beneden de weegschaal. Op de ene schaal een rauwe massa vlees die eens Hektor onze broer was geweest, en op de andere al ons goud, voor Hektors moordenaar. Dit was het diepte- of hoogtepunt van de oorlog. Christa Wolf, Kassandra 900011 11 5 Lees verder
Tekst 5 Thetis hoort haar zoon Achilles klagen over de dood van Patroklos. Zij zoekt hem op in gezelschap van haar zusters, die evenals zij dochters van de zeegod Nereus zijn. Achilles vertelt zijn moeder dat hij, nu Patroklos dood is, de Grieken weer bij wil staan in de strijd. In de onderstaande tekst vraagt Thetis hem geduld te hebben en te wachten totdat zij hem een nieuwe wapenrusting heeft gebracht. 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 Τ ν δ µείβετ πειτα θε Θέτις ργυρ πεζα Να δή, τα τά γε, τέκνον, τήτυµον ο κακ ν στι τειροµένοις τάροισιν µυνέµεν α π ν λεθρον. λλά τοι ντεα καλ µετ Τρώεσσιν χονται, χάλκεα, µαρµαίροντα τ µ ν κορυθαίολος Εκτωρ α τ ς χων µοισιν γάλλεται ο δέ φηµι δηρ ν παγλαϊε σθαι, πε φ νος γγ θεν α τ. λλ σ µ ν µή πω καταδ σεο µ λον Αρηος, πρίν γ µ δε ρ λθο σαν ν φθαλµο σιν δηαι. θεν γ ρ νε µαι µ ελί ω νι ντι, τε χεα καλ φέρουσα παρ Ηφαίστοιο νακτος. Ως ρα φωνήσασα πάλιν τράπεθ υ ος ο ο, κα στρεφθε σ λί ησι κασιγνήτ ησι µετη δα Υµε ς µ ν ν ν δ τε θαλάσσης ε ρέα κ λπον, ψ µεναί τε γέρονθ λιον κα δώµατα πατρ ς, καί ο πάντ γορε σατ. γ δ ς µακρ ν Ολυµπον ε µι παρ Ηφαιστον κλυτοτέχνην, α κ θέλ ησιν υ ε µ δ µεναι κλυτ τε χεα παµφαν ωντα. Homerus, Ilias XVIII, 127-144 regel 128 regel 130 regel 131 regel 133 regel 134 regel 135 regel 136 regel 138 regel 141 regel 143 regel 144 Να δή, τα τά γε, τέκνον, τήτυµον Inderdaad, mijn kind, daar heb je gelijk in; χοµαι zich bevinden µαρµαίρω schitteren παγλα ζοµαι pronken καταδ σεο begeef je in µ λος Αρηος het krijgsgewoel πρίν ν φθαλµο σιν δηαι voordat je met eigen ogen hebt gezien θεν morgenochtend πάλιν τρέποµαι + genitivus zich afwenden van υ ος ο ο Genitivus. ράω bezoeken α κ om te zien of θέλ ησιν = θέλ η υ ε Dativus. παµφανάω schitteren Einde 900011 11 6