ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑ ΑΣ Ελληνική Πλατφόρµα για την Έρευνα και Τεχνολογία στην Κατασκευή 19 Οκτωβρίου 2005 Εκπαιδευτικές - Ερευνητικές προτεραιότητες και στρατηγική για την προστασία των µνηµείων Ε. Μπίρης, Καθ. Σχολής Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ ιευθυντής ΠΜΣ ΕΜΠ «Προστασία Μνηµείων» Α. Μοροπούλου, Καθ. Σχολής Χηµικών Μηχανικών ΕΜΠ, /ντρια Β Κατευθ. ΠΜΣ, Υλικά και Επεµβάσεις Συντήρησης
Σύγχρονα επαγγελµατικά προφίλ του µηχανικού, νέοι ρόλοι και ευθύνες Κοινωνικές απαιτήσεις αναφορικά µε το επίπεδο και την ποιότητα άσκησης του επαγγέλµατος του µηχανικού µε γνώµονα το δηµόσιο όφελος: των: ασφάλεια αξιοπιστία ακεραιότητα τεχνικών έργων και υποδοµών βιοµηχανικών εγκαταστάσεων και διεργασιών προϊόντων και δικτύων
Σύγχρονα επαγγελµατικά προφίλ του µηχανικού, νέοι ρόλοι και ευθύνες Η µεταβιοµηχανική κοινωνία της γνώσης απαιτεί «έξυπνο» σχεδιασµό και διαχείριση: µε: των φυσικών ορυκτών ενεργειακών πόρων του χώρου των πόλεων της πολιτιστικής κληρονοµιάς της κοινωνικής, οικονοµικής & πολιτιστικής ανάπτυξης ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων στο περιβάλλον σεβασµό στις αρχές της αειφορίας και της ποιότητας της ζωής τη µεγαλύτερη προσβασιµότητα στην πληροφορία και ανάπτυξη των επικοινωνιών και συστηµάτων διακυβέρνησης για τη λήψη αποφάσεων βάσει των παραπάνω κριτηρίων.
Σύγχρονα επαγγελµατικά προφίλ του µηχανικού, νέοι ρόλοι και ευθύνες Στο πλαίσιο αυτό: δηµιουργούνται νέοι ρόλοι και ευθύνες για τους µηχανικούς που συχνά διατέµνουν εγκάρσια ή συνθέτουν κάθετα τις παραδοσιακές ειδικότητες και απαιτούν διεπιστηµονική συνεργασία ή εξειδίκευση γίνεται φανερό ότι το επάγγελµα του µηχανικού αποτελεί πνευµατικό επάγγελµα, στο οποίο η τεχνολογική καινοτοµία πρέπει να δηµιουργείται και να εφαρµόζεται µε τεχνική και κοινωνική συνείδηση και ηθική.
Νέοι ρόλοι στην προστασία της πολιτιστικής κληρονοµιάς Νέο επαγγελµατικό προφίλ για µηχανικούς, αρχιτέκτονες, επιστήµονες διαφορετικού υποβάθρου και εµπειρίας Προαπαιτούµενο: 4-ετείς ή 5-ετείς Σπουδές Πανεπιστηµιακού Επιπέδου
Νέοι ρόλοι στην προστασία της πολιτιστικής κληρονοµιάς ιεπιστηµονική προσέγγιση για: Ενσωµάτωση της επιστηµονικής, αλλά και τεχνολογικής γνώσης στο σχεδιασµό των επεµβάσεων συντήρησης Καθιέρωση κριτηρίων αποτίµησης των υλικών και των επεµβάσεων συντήρησης από την ανάλυση δεδοµένων που αφορούν στα υλικά και στο περιβάλλον Ένταξη των επεµβάσεων αυτών σε ένα γενικότερο περιβαλλοντικό σχεδιασµό οργανωµένο στη βάση του χωρoταξικού ή του πολεοδοµικού σχεδιασµού Ανάπτυξη νέων κριτηρίων και µεθοδολογίας για την παραγωγή προηγµένων υλικών αποκατάστασης συµβατών µε τα ιστορικά υλικά
Το νέο επαγγελµατικό προφίλ του επιστήµονα και µηχανικού µε εξειδίκευση στην προστασία της πολιτιστικής κληρονοµιάς Έχει τις ικανότητες για: Προηγµένη διάγνωση, παρακολούθηση και έλεγχο της φθοράς και της παθολογίας Χαρτογράφηση και αποτίµηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων σε πραγµατική κλίµακα και χρόνο Σχεδιασµό, επιλογή και αποτίµηση κατάλληλων (αποτελεσµατικών και συµβατών) υλικών και τεχνικών επεµβάσεων συντήρησης Στρατηγικό σχεδιασµό των επεµβάσεων συντήρησης, Ολοκληρωµένη περιβαλλοντική διαχείριση, Σχεδιασµό της πρόληψης για την προστασία µνηµείων, συνόλων, ιστορικών πόλεων.
Το νέο προφίλ του επιστήµονα και του µηχανικού για την προστασία των µνηµείων Το νέο προφίλ του επιστήµονα και του µηχανικού για την προστασία των µνηµείων πρέπει να ανταποκρίνεται στις νέες προδιαγραφές που θέτει ο: Ν. 3028 του Υπουργείου Πολιτισµού (Αρ. ΦΕΚ 153/28.6.02) για την Προστασία των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονοµιάς
Το νέο προφίλ του επιστήµονα και του µηχανικού για την προστασία των µνηµείων Ν. 3028 του ΥΠΠΟ Προβλέπεται η σύνταξη προδιαγραφών και τεχνικών κανονισµών για τις µελέτες και τα έργα σε ολοκληρωµένη και διεπιστηµονική βάση για την Προστασία των Μνηµείων Γίνεται αναφορά σε: Καταγραφή, αποτύπωση, τεκµηρίωση, τοπογράφηση των µνηµείων, κατάρτιση των σχετικών αρχιτεκτονικών, δοµοστατικών και διαγνωστικών µελετών, µελέτες συντήρησης, προστασίας, αναστήλωσης, ανάδειξης, διαχείρισης και ολοκληρωµένης χρήσης των µνηµείων, εφαρµογή συστηµάτων ποιοτικού ελέγχου στα έργα συντήρησης και αναστήλωσης
Το νέο προφίλ του επιστήµονα και του µηχανικού για την προστασία των µνηµείων Ν. 3028 του ΥΠΠΟ Κατοχύρωση της συµµετοχής σε όλα τα θεσµικά όργανα (Κεντρικό Αρχαιολογικό Συµβούλιο (ΚΑΣ), Κεντρικό Συµβούλιο Νεοτέρων Μνηµείων (ΚΣΝΜ), Συµβούλιο Μουσείων) σε διεπιστηµονική βάση Προβλέπεται να µετέχουν στο ΚΑΣ και το ΚΣΝΜ: από επτά έγκριτοι επιστήµονες (υπάλληλοι ή µη του ΥΠΠΟ, µε υπερδεκαετή επαγγελµατική και επιστηµονική εµπειρία µετά την απόκτηση διδακτορικού διπλώµατος στην αρχαιολογία, αρχιτεκτονική, συντήρηση αρχαιοτήτων και έργων τέχνης, ιστορία της τέχνης, γεωλογία, επιστήµη και τεχνική των υλικών, δοµοστατική, εδαφοµηχανική, ή άλλη επιστήµη σχετική µε την προστασία των αρχαίων µνηµείων και χώρων
ιεπιστηµονική Εξειδίκευση ( ιατµηµατικά Προγράµµατα Μεταπτυχιακών Σπουδών - ΠΜΣ) Η διεπιστηµονική εξειδίκευση πρέπει να αντιµετωπίζεται ως πρόσθετο εφόδιο και όχι ως αποκλειστική προϋπόθεση για την άσκηση του επαγγέλµατος των ιπλωµατούχων Μηχανικών.
ιατµηµατικό Πρόγραµµα Μεταπτυχιακών Σπουδών Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου Επισπεύδουσα Σχολή: Συνεργαζόµενη Σχολή: Συµµετέχουσες Σχολές: ιευθυντής ΠΜΣ: «Προστασία Μνηµείων» Σχολή Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ Σχολή Χηµικών Μηχανικών ΕΜΠ Σχολή Πολιτικών Μηχανικών ΕΜΠ, Σχολή Αγρονόµων Τοπογράφων Μηχανικών ΕΜΠ Καθ. Ν. Καλογεράς ( - Αύγουστος 2003) Καθ. Εµ. Μπίρης (Σεπτέµβριος 2003 - ) Καθ. Εµ. Κορρές (Οκτώβριος 2005 - )
ΠΜΣ ΕΜΠ «Προστασία Μνηµείων» Κατεύθυνση I: ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΚΑΙ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΤΗΡΙΩΝ ΚΑΙ ΣΥΝΟΛΩΝ Υπεύθυνη Σχολή: Σχολή Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ /ντής Σπουδών: Καθ. Εµ. Μπίρης Κατεύθυνση II: ΥΛΙΚΑ ΚΑΙ ΕΠΕΜΒΑΣΕΙΣ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ Υπεύθυνη Σχολή: Σχολή Χηµικών Μηχανικών ΕΜΠ /ντρια Σπουδών:Καθ. Α. Μοροπούλου
ιάρθρωση ΠΜΣ ΕΜΠ «Προστασία Μνηµείων» Υποχρεωτικά µαθήµατα κοινά για τις 2 κατευθύνσεις 1.1. Θεωρία και ιστορία των αποκαταστάσεων 1.2. Εισαγωγή στην παθολογία και αποκατάσταση µνηµείων και υλικών 1.3. Νοµοθεσία και διοίκηση Υποχρεωτικά Μαθήµατα Κατεύθυνσης Ι 2.1. Μεθοδολογία ανάλυσης και τεκµηρίωσης 2.2. Τεχνικές στερέωσης και συντήρησης 2.3. Προστασία και σχεδιασµός σε ιστορικά κτήρια και σύνολα Υποχρεωτικά Μαθήµατα Κατεύθυνσης ΙΙ 2.1. Επιστήµη και τεχνική των δοµικών υλικών και αρχιτεκτονικών επιφανειών 2.2. Επιστήµη και τεχνική των επεµβάσεων συντήρησης αποκατάστασης - προστασίας 2.3. Προστασία µνηµείων διαχείριση περιβάλλοντος
ιάρθρωση ΠΜΣ ΕΜΠ «Προστασία Μνηµείων» Μαθήµατα επιλογής Κατεύθυνσης Ι 3.1. Ζητήµατα ιδεολογίας των αποκαταστάσεων 3.2. Ειδικά θέµατα αρχαιολογικής έρευνας 3.2. Μετατροπή µνηµείων σε µουσεία 3.4. Μεθοδολογία καταγραφών και αρχειοθέτησης 3.5. Το µνηµείο και η φύση 3.6. Γεωµετρική Τεκµηρίωση Μνηµείων Μαθήµατα επιλογής Κατεύθυνσης ΙΙ 3.1. Ειδικά θέµατα επιστήµης και τεχνικής των υλικών 3.2. Ειδικές τεχνικές συντήρησης και προστασίας µνηµείων 3.3. Πιλοτικές εφαρµογές επεµβάσεων συντήρησης σε µνηµεία 3.4. Ειδικά θέµατα σχεδιασµού περιβαλλοντικής διαχείρισης ιστορικών συνόλων 3.5. Ειδικές τεχνικές και τεχνολογίες συντήρησης και διατήρησης της πολιτιστικής κληρονοµιάς 3.6. Εµβάθυνση στις τεχνικές και µεθόδους εξέτασης των υλικών
5. Ερευνητική Μεταπτυχιακή Εργασία ιάρθρωση ΠΜΣ ΕΜΠ «Προστασία Μνηµείων» Ασκήσεις Κατεύθυνσης Ι 4.1. Κριτική µιας αναστήλωσης 4.2. Αποτύπωση και τεκµηρίωση κτηρίου 4.3. Προστασία και συντήρηση σε κλίµακα αστικού κέντρου η ιστορικού οικισµού 4.4. Επίλυση προβλήµατος στερέωσης - συντήρησης 4.5. Ένταξη νέου κτηρίου σε ιστορικό περιβάλλον Εργαστηριακές Ασκήσεις Κατεύθυνσης ΙΙ 4.1. Τεχνικές και µέθοδοι διάγνωσης 4.2. Τεχνικές και µέθοδοι καθαρισµού σε εργαστηριακή κλίµακα και στην κλίµακα κτηρίων / µνηµείων 4.3. Τεχνικές και µέθοδοι στερέωσης σε εργαστηριακή κλίµακα και στην κλίµακα κτηρίων / µνηµείων 4.4. Τεχνικές και µέθοδοι προστασίας σε εργαστηριακή κλίµακα και στην κλίµακα κτηρίων / µνηµείων 4.5. Χαρακτηρισµός ιστορικών κονιαµάτων 4.6. Κονιάµατα αποκατάστασης 4.7. Συµπεριφορά δοµικών συνόλων σε στατική και δυναµική καταπόνηση 4.8. ιαχείριση δεδοµένων µνηµείων περιβάλλοντος
Αναγκαιότητα ΠΜΣ ΕΜΠ «Προστασία Μνηµείων» Το ΠΜΣ απαντά σε άµεσες και σηµαντικές ανάγκες του τόπου για: τη διαµόρφωση εξειδικευµένων στελεχών, προκειµένου να καλύψουν τον τοµέα της συντήρησης, αποκατάστασης και ανάδειξης των αρχιτεκτονικών µνηµείων και συνόλων της χώρας την ανάπτυξη του εκπαιδευτικού συστήµατος - σε διεπιστηµονική βάση - σε σύνδεση µε την παραγωγή - για την αποκατάσταση του κοινωνικού του προσανατολισµού σε καινοτόµα αντικείµενα - για την εγκαθίδρυση µηχανισµών αναπροσαρµογής και επανένταξης επιστηµονικού προσωπικού στην αγορά εργασίας.
Σκοπιµότητα ΠΜΣ ΕΜΠ «Προστασία Μνηµείων» Η κάλυψη των αναγκών αυτών συνδέεται µε την σκοπιµότητα: της ανάδειξης της αξιοποίησης της συντήρησης της αποκατάστασης που υφίσταται σήµερα τις αρνητικές επιπτώσεις: της εγκατάλειψης της άκριτης ανάπτυξης του έντονα επιβαρηµένου ρυπασµένου περιβάλλοντος (αστικού, βιοµηχανικού, τουριστικού) του βανδαλισµού, του πολέµου και της βίας.
Στόχοι ΠΜΣ ΕΜΠ «Προστασία Μνηµείων» Η διεπιστηµονική εµβάθυνση και ειδίκευση διπλωµατούχων Μηχανικών του ΕΜΠ ή και άλλων ΑΕΙ της χώρας, ή ισοτίµων της αλλοδαπής και άλλων επιστηµόνων, στις µεθόδους και τεχνικές ολοκληρωµένης διεπιστηµονικής προσέγγισης, έρευνας, συνεργασίας και αντιµετώπισης των αντικειµενικά πολυδιάστατων προβληµάτων της συντήρησης και αποκατάστασης, ώστε να καλύψουν µε επάρκεια τις σχετικές ανάγκες του δηµοσίου, κοινωνικού και ιδιωτικού τοµέα. Η εις βάθος κατάρτιση και ανάπτυξη ερευνητικών ικανοτήτων µηχανικών και άλλων επιστηµόνων, ώστε να καθίστανται ικανοί για την παραγωγή νέας γνώσης.
Η συµβολή στην αναπτυξιακή διαδικασία µε καινοτόµες τεχνικές και τεχνολογίες προστασίας, ανάδειξης και αξιοποίησης του αρχιτεκτονικού και πολιτιστικού πλούτου της χώρας. Στόχοι ΠΜΣ ΕΜΠ «Προστασία Μνηµείων» Η ανάπτυξη διεπιστηµονικών διαδικασιών ΜΠΣ στο επίπεδο της συνεργασίας Τοµέων, Τµηµάτων, Σχολών και ΑΕI για πρώτη φορά στην Ελλάδα Η στελέχωση της δηµόσιας διοίκησης και της ελεύθερης αγοράς µε επιστήµονες ειδικούς στη συντήρηση και αποκατάσταση της αρχιτεκτονικής και πολιτιστικής κληρονοµιάς και του περιβάλλοντός της Η δηµιουργία νέων θέσεων εργασίας
Αντικείµενο ΠΜΣ ΕΜΠ «Προστασία Μνηµείων» Εκπαίδευση και εξειδίκευση στο πεδίο της «Προστασίας Μνηµείων», και ειδικότερα στις δύο κατευθύνσεις: Συντήρηση και Αποκατάσταση Ιστορικών Κτηρίων και Συνόλων Υλικά και Επεµβάσεις Συντήρησης
ΠΜΣ ΕΜΠ «ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΜΝΗΜΕΙΩΝ» Ενσωµάτωση προηγµένων πορισµάτων της Έρευνας & Τεχνολογίας Πιλοτική Εφαρµογή στα πλαίσια της Ε.Ε. ITECOM Advanced Study Course: Innovative Technologies and Materials for the Conservation of Monuments µε την προοπτική Ευρωπαϊκού Μεταπτυχιακού Προγράµµατος
ΠΜΣ ΕΜΠ «ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΜΝΗΜΕΙΩΝ» Προώθηση της Ευρωπαϊκής διάστασης της εκπαίδευσης των µηχανικών µε ανάπτυξη: της κινητικότητας διδασκόντων και διδασκοµένων στα Ευρωπαϊκά Πανεπιστήµια, Ερευνητικά Κέντρα και σε εργασία πεδίου σε «βιοµηχανικές εφαρµογές» και υπηρεσίες της διαδικτύωσης των φορέων της εκπαίδευσης, της έρευνας και της εφαρµογής της καθιέρωσης κριτηρίων και µηχανισµών αξιολόγησης της Ενιαίας Ανώτατης Τεχνικής Εκπαίδευσης της συνέργιας του Ενιαίου Ευρωπαϊκού Χώρου της εκπαίδευσης µε αυτού της έρευνας της εναρµόνισης των Ευρωπαϊκών κωδίκων, οδηγιών και τεχνικών προδιαγραφών.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Επιβεβληµένη σε εθνικό επίπεδο η ενιαία αντιµετώπιση των θεµάτων που αφορούν στην προστασία των µνηµείων της πολιτιστικής κληρονοµιάς. Απαραίτητη η εξειδίκευση της πολιτικής του Νόµου 3028 του ΥΠΠΟ, µε την έµπρακτη διάκριση των ειδικοτήτων όσον αφορά τόσο στον έλεγχο όσο και στις εφαρµογές. Καθιέρωση κατάλληλων κριτηρίων, µεθόδων, ανθρώπινου επιστηµονικού δυναµικού µε σκοπό τη συµβολή στην προστασία της πολιτιστικής κληρονοµιάς µε συµβατό ως προς τη φυσιογνωµία της και αποτελεσµατικό τρόπο.
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ & ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ & ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΠΛΑΤΦΟΡΜΑΣ ΓΙΑ Ε&Τ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ Απαιτείται η υιοθέτηση κοινών διεθνών πολιτικών για την ανάπτυξη και αναγνώριση του νέου επαγγελµατικού προφίλ στον τοµέα της προστασίας της πολιτιστικής κληρονοµιάς και της διατήρησης των Ιστορικών Πόλεων, καθώς και επίτευξη νέων Ευρωπαϊκών στρατηγικών.
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ & ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ & ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΠΛΑΤΦΟΡΜΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ Ε&Τ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ Οι Ιστορικές Πόλεις πρέπει να λειτουργούν ως πιλοτικά ανοιχτά εργαστήρια πολιτιστικής ανάπτυξης και κοινωνικο οικονοµικής ολοκλήρωσης. Στο πλαίσιο αυτό οι πολιτικές πολιτιστικής ανάπτυξης επαναπροσδιορίζονται και ολοκληρώνονται σε στρατηγικές για την αειφόρο ανάπτυξη και διατήρηση, αξιοποιώντας την τεχνογνωσία και τα νέα επαγγελµατικά προφίλ που απαιτούνται για την προστασία της πολιτιστικής κληρονοµιάς.
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ & ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ & ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΠΛΑΤΦΟΡΜΑΣ ΓΙΑ Ε&Τ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ Η διατήρηση της κληρονοµιάς «ζωντανής» αποτελεί αντίληψη των αειφόρων Πόλεων, µε την ενεργό συµµετοχή των πολιτών στις διαδικασίες ανάπτυξης. Στο µοντέλο αυτό ανάπτυξης της Πόλης, η εκπαίδευση αποτελεί αναγκαιότητα για τη συνεχή ενηµέρωση της κοινωνίας και η έρευνα αποτελεί εργαλείο για τον προσδιορισµό αποτελεσµατικών, καινοτόµων και συµβατών τεχνικών και υλικών για τη βιώσιµη διατήρηση των Πόλεων.
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ & ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ & ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΠΛΑΤΦΟΡΜΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ Ε&Τ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ Η συνεργασία µε όλους τους σχετικούς ερευνητικούς και εκπαιδευτικούς φορείς είναι απαραίτητη, προκειµένου να επιτευχθεί ανάπτυξη των συστηµάτων λήψης αποφάσεων βασισµένων στη γνώση καθώς και παροχή της δυνατότητας εκπαίδευσης των πολιτών. Τα εκπαιδευτικά ιδρύµατα πρέπει να εντάξουν την εφαρµογή των ερευνητικών αποτελεσµάτων ως προαπαιτούµενο για την κοινωνική αποδοχή.