Η πολιτική της χαρτογράφησης vs η χαρτογράφηση της πολιτικής Η εκτίμηση της σπουδαιότητας των περιβαλλοντικών επιπτώσεων σχεδίων κα προγραμμάτων.

Transcript

1 Η πολιτική της χαρτογράφησης vs η χαρτογράφηση της πολιτικής Η εκτίμηση της σπουδαιότητας των περιβαλλοντικών επιπτώσεων σχεδίων κα προγραμμάτων. Μάνια Ε. Λάμπρου Ναύπλιο, Δεκέμβριος 2010

2 Η κεντρική θέση-προσέγγιση Φυσικό περιβάλλον+ επιχειρηματικό+ευρύτερο οικονομικό περιβάλλον σχετίζεται άμεσα ή έμμεσα με τον σχεδιασμό (μετρήσιμα αποτελέσματα από τον σχεδιασμό και την κατασκευή έργου στην ελληνική θαλάσσια περιοχήσε επίπεδο μεταπτυχιακής εργασίας) Τ Η πολιτική που βασίζεται στην ανάδειξη των συγκριτικών πλεονεκτημάτων των τόπων/τοπίων δημιουργείται παράγεται κυρίως από την ενεργοποίηση του πληθυσμού τους παρά παρέχεται δωρεάν από τη φύση Η συνλειτουργία του χάρτη και της μήτρας θα μπορούσε να δώσει αξιοπρόσεκτα αποτελέσματα προς την κατεύθυνση της ουσιαστικής περιβαλλοντικής πολιτικής.

3 Η ΦΥΣΗ Έχει όρια. Έχει υποσυστήματα και είναι και η ίδια ένα σύστημα. Δεν νοείται χωρίς τον άνθρωπο. Για να την προστατεύσεις οφείλεις να την γνωρίσεις πρώτα. Η διάστασή της μπορεί να ενσωματωθεί στη λήψη απόφασης με την Στρατηγική Περιβαλλοντική Εκτίμηση.

4 Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ Καταγράφει, αναλύει, τεκμηριώνει, λαμβάνει υπόψην κινδύνους, παραμετροποιεί το περιβάλλον, εννοεί το περιβάλλον ως αγαθά και υπηρεσίες, λαμβάνει αποφάσεις με βάση την εμπειρία από το παρελθόν (καλές και κακές περιπτώσεις), τις ανάγκες του παρόντος, τις μελλοντικές γενιές. Σκέφτεται και επιλέγει.

5 ΦΥΣΗ-ΑΝΘΡΩΠΟΣ Οχι σε μια συγκρουσιακή σχέση διότι όσο ωφέλιμη κι αν είναι κάποιες φορές έχει απώλειες. Η επιστήμη των επιπτώσεων έχει δυνατότητες και προς αυτή την κατεύθυνση. Η ποσοτικοποίηση των μεταβολών στο περιβάλλον από έργα, δραστηριότητες, σχέδια, προγράμματα και η εκτίμηση της σπουδαιότητάς τους θα μπορούσε να οδηγήσει σε σχετικά ασφαλή συμπεράσματα και αποφάσεις. Η έγκαιρη και τεκμηριωμένη λήψη απόφασης τόσο της αντοχής των φυσικών μεταβλητών όσο και των μεγεθών της ανθρώπινης δραστηριότητας θα μπορούσε να είναι μιας κριτικής σημασίας προσέγγιση.

6 Η ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΠΡΟΒΛΕΨΗΣ ΚΑΙ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΤΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΕΝΟΠΟΙΗΜΕΝΟ ΚΟΜΜΑΤΙ ΤΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΕΙ ΜΠΕ, ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΔΗΜΟΣΙΟΠΟΙΗΣΗΣ, ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΛΗΨΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ

7 ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΣΤΟΧΟΣ ΕΡΕΥΝΕΣ, ΜΕΛΕΤΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ, ΤΕΧΝΙΚΕΣ

8 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΣΧΕΔΙΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΒΑΣΙΚΗ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΣΕΠΕ: ΠΡΟΛΗΨΗ, ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ, ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ (εμπειρία από ΜΠΕ έργων) ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ (Κοινοτική Οδηγία 2001/42/ΕΚ, ΥΠΕΧΩΔΕ/ΕΥΠΕ/οικ , άρθρο 6, Παράρτημα ΙΙΙ άρθρου 11)

9 ΣΧΕΔΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΑ ΟΠΟΙΑ ΕΚΠΟΝΕΙΤΑΙ Σ.Π.Ε. ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΕΙΔΙΚΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΓΕΝΙΚΑ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΑ ΣΧΕΔΙΑ ΣΧΕΔΙΑ ΧΩΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΙΣΤΙΚΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΑΝΟΙΧΤΩΝ ΠΟΛΕΩΝ (Σ.Χ.Ο.Ο.Α.Π.) ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ (Π.Ο.Α.Π.Δ.) ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΕΙΔΙΚΩΝ ΧΩΡΙΚΩΝ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ (Π.Ε.Χ.Π.) ΣΧΕΔΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΩΝ ΑΣΤΙΚΩΝ ΠΕΡΕΜΒΑΣΕΩΝ (Σ.Ο.Α.Π.) ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΕΙΔΙΚΑ ΡΥΘΜΙΖΟΜΕΝΗΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΗΣΗΣ (Π.Ε.Ρ.Π.Ο.), ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ (Π.Ο.Τ.Α.), ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΛΙΜΕΝΩΝ ΣΧΕΔΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΥΔΑΤΙΝΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ, ΣΧΕΔΙΑ ΕΓΓΕΙΟΒΕΛΤΙΩΤΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ ΚΑΙ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΕΔΑΦΟΫΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΑ ΣΧΕΔΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ (Π.Ε.Σ.Δ.Α.), ΕΘΝΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ

10 ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ-Η διάσταση του positive planning Το σχέδιο για την αειφορική διαχείριση της χώρας συνδέει άμεσα τη βιοποικιλότητα με την βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη. Η σχέση αυτή είναι απλή και ευθύγραμμη με την έννοια ότι η ύπαρξη, η προστασία και η διατήρηση της βιοποικιλότητας των ειδών αποτελεί ικανή και αναγκαία συνθήκη για την ύπαρξη και την ανάπτυξη του τουρισμού. Το φαινόμενο του τουρισμού το συνθέτουν οι φυσικοί και ανθρωπογενείς πόροι και οι ίδιες οι ανθρώπινες κοινωνίες. Ο τουρισμός βασίζεται, γιατί αξιοποιεί τους πόρους και προκαλεί ταυτόχρονα πιέσεις σ αυτούς δημιουργώντας επιπτώσεις και κινδύνους απώλειας ή υποβάθμισής τους. Η περιβαλλοντική διάσταση του τουρισμού σχετίζεται με : Ορθολογική διαχείριση των φυσικών πόρων Διατήρηση της βιοποικιλότητας Διατήρηση του φυσικού τοπίου Αποφυγή της ρύπανσης Διατήρηση της ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς

11 Η ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ Η βιοποικιλότητα είναι το σύνολο της ποικιλότητας των ζωντανών οργανισμών (χερσαίων, θαλάσσιων, υδάτινων οικοσυστημάτων) και των οικολογικών συστημάτων διαφόρων κλιμάκων στα οποία συναντώνται (δάσος, νησί, λιβάδι, οροσειρά, κλπ.) (Δημόπουλος, 2007). Διακρίνονται τέσσερα ενιαία επίπεδα βιοποικιλότητας: 1. γενετική ποικιλότητα, 2. ποικιλότητα ειδών φυτών και ζώων, 3. ποικιλότητα οικοσυστημάτων, 4. ποικιλότητα τοπίων. Η προστασία του καθενός εξαρτάται από την προστασία του προηγούμενου ή του επόμενου επιπέδου. Τα τοπία τα συνθέτουν οικοσυστήματα, η σταθερότητα των οποίων εξαρτάται από τα είδη που συμμετέχουν στη δομή τους. Η ποικιλία εμπεριέχει την έννοια του συστήματος. Αποτελεί ικανή και αναγκαία συνθήκη για την ύπαρξη αγαθών και υπηρεσιών σε πολλά σημεία του πλανήτη.

12 Πίνακας Διπλής Εισόδου- Matrix Υπόμνημα (μεταπτυχιακή εργασία σε μεταπτυχιακό της ΣΑΤΜ-ΕΜΠ) ΥΠΟΜΝΗΜΑ Δεν υφίσταται Μικρή Μικρή (Δεν υπάρχουν εκτεταμένες εκσκαφές) Περιορισμένης έκτασης Μικρές και Ανατρέψιμες Μεγάλη Άμεση- αλλά και ανατρέψιμη Άμεση αλλά χρονικά περιορισμένη Άμεση Άμεση λόγω εργοταξίου Άμεση καταστροφή Μόνιμη μεταβολή Μεγάλη διατάραξη της ισορροπίας Δυνατή η Ελαχιστοποίηση των ρύπων πρόσκαιρου χαρακτήρα Δυσμενής επίπτωση σε όλη τη θαλάσσια βιοκοινωνία Δύσκολη επανάκαμψη του οικοσυστήματος Μεγάλη αλλά όχι μόνιμη=μεγάλη αλλά ανατρέψιμη Δεν είναι μόνιμη αλλά ανατρέψιμη με το πέρας των έργων Θετική επίπτωση, παράσταση αρχαιολογικού εκπροσώπου κατά την φάση κατασκευής Επιτυχές αισθητικό αποτέλεσμα βάσει σχεδιασμού ΚΛΙΜΑΚΑ

13 ΙΣΟΡΡΟΠΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΝΘΡΩΠΟΣ υποδομές ποιότητα ζωής ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ προστασία ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

14 ΣΚΕΨΕΙΣ-ΑΝΟΙΧΤΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ Οσο η λήψη απόφασης είναι απομακρυσμένη από την τεκμηρίωση της ερευνητικής προσέγγισης, οι σχέσεις φυσικού και ανθωπογενούς περιβάλλοντος θα είναι αποπροσανατολισμένες και αποπροσανατολιστικές. Η βιοποικιλότητα μας αφορά όλους και μπορεί να αποτελεί μιας στρατηγικής σημασίας επιλογή στην προσαρμογή λόγω κλιματικής αλλαγής. Μέχρι να βρεθεί το ιδανικό μοντέλο ανάπτυξης απαιτούνται εγκαίρως λύσεις σε μια πραγματική ισορροπία φύσηςανθρώπου. Η μήτρα διπλής εισόδου θα μπορούσε να λειτουργήσει συμπληρωματικά με την χαρτογραφική απόδοση ποσοτικών και ποιοτικών δεδομένων και επομένως να αποδοθεί η εκτίμηση της σπουδαιότητας των περιβαλλοντικών επιπτώσεων με τρόπο που να τεκμηριώνονται αποφάσεις με όρους πολιτικής.

15 Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας!