Εργαστήριο Θεατρικής Έρευνας και Τεχνολογίας, Μια site - specific performance στην περιοχή της Πλατείας Χρηματιστηρίου Απρίλιος 2008
Στο πλαίσιο του μεταπτυχιακού προγράμματος σπουδών που λειτουργεί στο Τμήμα Θεάτρου της Σχολής Καλών Τεχνών του Α.Π.Θ. και σε συνεργασία με το Εργαστήριο Θεατρικής Έρευνας και Τεχνολογίας σχεδιάστηκε και παρουσιάστηκε μια σύντομη site specific performance 1 στην περιοχή της Πλατείας Χρηματιστηρίου της Θεσσαλονίκης. Τίτλος της performance: Σχεδιάστηκε στο πλαίσιο σεμιναρίου με τίτλο Κείμενο και Χώρος, το οποίο συντόνισε η Elyssa Livergant, καλλιτεχνική διευθύντρια της θεατρικής ομάδας Rough Memory και επισκέπτρια καθηγήτρια στον τομέα της δραματουργίας στη σχολή Central School of Speech & Drama του Λονδίνου και στο πανεπιστήμιο του St. Mary s University College. Το σεμινάριο οργάνωσαν οι σκηνογράφοι-θεατρολόγοι, μέλη του Εργαστηρίου, Αλεξάνδρα Μπουσουλέγκα και Ράνια Υφαντίδου. Την επιμέλεια και την τεκμηρίωση του ιστορικού υλικού φρόντισε ο Απόστολος Βέττας, καθηγητής Σκηνογραφίας και διευθυντής του Εργαστηρίου. 1 Site specific ή site sensitive Πρόκειται για ένα είδος παράστασης η οποία σχεδιάζεται συγκεκριμένα για έναν ορισμένο χώρο, για μια ορισμένη περιοχή, και έχει μια αλληλεξάρτηση με αυτή. Σχεδιάζεται για να παρουσιαστεί αποκλειστικά σε αυτήν. Εάν δεν παρουσιάζονταν στη περιοχή θα έχανε όλες ή ένα ουσιαστικό μέρος της έννοιάς της. Οι καλλιτέχνες χρησιμοποιούν την περιοχή ως χώρο παράστασης αλλά και ως αφετηρία έμπνευσης για το θέαμα που πρόκειται να σχεδιάσουν. 2
Το σεμινάριο παρακολούθησαν οι φοιτητές των κατευθύνσεων σκηνογραφίας και δραματολογίας: Ανανιάδου Αργυρώ, Βάσιακ Άννα-Μαρία, Γιοβάνη Δήμητρα, Γκιούνα Αγάπη, Γκούντζος Φίλιππος, Δουνδουλάκη Ελένη, Ζηβανού Αναστασία, Καβαλιώτη Μαρία, Καραγιάννη Αγνή, Καραδελόγλου Μαρία, Μάρκου Γεωργία, Μυλωνά Αλεξάνδρα, Οφλίδου Θεοφανώ. Συμμετείχαν οι ηθοποιοί Μαρίνα Γκούμλα και Διονύσης Καραθανάσης. 3
Το σεμινάριο διήρκησε πέντε μέρες, με συναντήσεις των τεσσάρων ωρών. Τα στάδια που ακολουθήθηκαν είναι τα εξής: Γνωριμία της ομάδας και παρουσίαση του θέματος. Εισαγωγή στις έννοιες site specific, site sensitive, devise, collaborative work. Αναγνώριση-αποτύπωση του χώρου Συγκέντρωση ιστορικού υλικού Ασκήσεις παρακίνησης για επινόηση ιστοριών, χαρακτήρων, ιδεών, μετακίνηση του κοινού κ.λπ. Παράσταση «Απολογισμός» 4
Η ευρύτερη περιοχή αποτυπώθηκε με τη χρήση φωτογραφικής μηχανής και βιντεοκάμερας, σκίτσων αλλά και αντικειμένων που βρέθηκαν στο χώρο. 5
Η ιστορική τεκμηρίωση βασίστηκε στην ακόλουθη βιβλιογραφία, καθώς και σε υλικό από το προσωπικό αρχείο του Απόστολου Βέττα. Βακαλόπουλος, Α., Αναμνήσεις από την παλιά Θεσσαλονίκη, Μαλλιάρης Παιδεία, Θεσσαλονίκη 1985. Βακαλόπουλος, Α., Ιστορία της Θεσσαλονίκης, 316 π.χ. - 1983, εκδ. οίκος Αδελφών Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη 1997. Δημητριάδης, Β., Τοπογραφία της Θεσσαλονίκης κατά την εποχή της Τουρκοκρατίας 1430 1912, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, Θεσσαλονίκη 1983. Ζαφείρης, Χ., Εν Θεσσαλονίκη 1900-1960, Εξάντας, Αθήνα 1994. Μazower, M., Θεσσαλονίκη, Πόλη των φαντασμάτων, Χριστιανοί, Μουσουλμάνοι και Εβραίοι 1430-1950, εκδ. Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2006 Μοσκώφ, Κ., Θεσσαλονίκη. Τομή στη Μεταπρατική Πόλη, Θεσσαλονίκη 1975. Μουτσόπουλος, Ν., Θεσσαλονίκη 1900-1917, εκδ. Μ. Μόλχο, Θεσσαλονίκη 1980. 6
Η παράσταση πραγματοποιήθηκε στην περιοχή της Πλατείας Χρηματισττηρίου, και συγκεκρικένα στις οδούς Πάικου, Συγγρού, Στοά της Ερμού, Βηλαρά, Βαλαωρίτου. Το κοινό ακολούθησε μια καθοδηγούμενη διαδρομή μέσω του ξετυλίγματος ενός κόκκινου νήματος- κατά την οποία έρχοταν αντιμέτωπο με διάφορα περιστατικά «προσχεδιασμένα» και μη: Ένα ζευγάρι ερωτευμένων κατηφορίζει τον δρόμο, μια ομάδα μουσικών κάνουν την πρόβα τους μέσα σε μία στοά, μια γυναίκα φάντασμα εμφανίζεται και εξαφανίζεται μέσα στα κτίρια της περιοχής, τα γκράφιτι του δρόμου μετατρέπονται σε εικαστικές εγκαταστάσεις, μια άστεγη περιφέρεται στην περιοχή... Όλες οι ιστορίες προέκυψαν ύστερα από έρευνα στην ιστορίας της περιοχής, της αλλοτινής και της σημερινής χρήσης των χώρων, και των προσωπικών βιωμάτων των μελών της ομάδας. Το προσκεκλημένο κοινό κλήθηκε να πάρει μέρος σε αυτή την περιήγηση με το κάλεσμα ενός κοριτσιού «Έλα και θα σου δείξω εγώ τί να πάρεις...» και διαρκώς μεγάλωνε καθώς πλήθος περαστικών που βρίσκονταν στην περιοχή ακολουθούσε την διαδρομή. 7
Στόχος δεν ήταν να δημιουργηθεί μια συγκεκριμένη ιστορία με αρχή, μέση και τέλος, αλλά να δημιουργηθούν έντονες εικόνες και ατμόσφαιρες. Πώς ήταν αυτή η περιοχή στις αρχές του προηγούμενου αιώνα; Σήμερα; Πώς «μεταμορφώνεται» κατά τις βραδυνές ώρες; Πού βρίσκονται τα όρια ανάμεσα σε πραγματικότητα και θέατρο; Τί είναι αλήθεια και τί ψέμα; Με ποια «οπτική» θα αντικρύσουν την περιοχή οι θεατές ύστερα από αυτή την εμπειρία. 8
9
Οπτικό υλικό: video και φωτογραφίες από την παράσταση 10