ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ & ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 28/05/2014 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ A.1 Στο συγκεκριμένο απόσπασμα ο Ι.Μ. Παναγιωτόπουλος αναφέρεται στην έννοια της ανθρωπιάς. Πρόκειται για μια λέξη με τεράστια σημασία, η οποία περιγράφει τη συμπαράσταση στο συνάνθρωπο. Στο παρελθόν μάλιστα «ο ανθρωπιστής» αποτελούσε εξαιρετικό πρότυπο συμπεριφοράς, με χαρακτηριστική την απουσία ιδιοτέλειας, ενώ η έννοια της ανθρωπιάς δεν ήταν «κοινόχρηστη» ούτε κοινότοπη. Αντίθετα, σήμερα αποτελεί κοινό αίτημα, καθώς η ανάγκη για βοήθεια είναι μεγαλύτερη. Πρέπει,βέβαια, να διευκρινιστεί, ότι,όπως πολλές έννοιες, έτσι και εκείνη της ανθρωπιάς, εξαιτίας της συχνής της χρήσης σήμερα έχει παραποιηθεί. Σε αυτό έχει συντελέσει η επιδίωξη της ευμάρειας από το σύγχρονο άνθρωπο και το έλλειμμα ευγένειάς του. Η ανθρωπιά, ωστόσο, προϋποθέτει ανοχή, ευγένεια και όχι προσβολή στο συνάνθρωπο, απαιτεί δράση και όχι μόνο περίσκεψη. Β1. Είναι κοινά παραδεκτό ότι στη σύγχρονη εποχή παρουσιάζεται έντονο το φαινόμενο της έλλειψης ανθρωπιάς. Πρωταρχικά, η ατομικιστική στάση ζωής που επικρατεί σήμερα συντελεί στην εκδήλωση και την όξυνση του φαινομένου. Οι άνθρωποι πλέον ενδιαφέρονται περισσότερο για τις προσωπικές τους υποθέσεις, ιδιωτεύουν, αποκόπτονται από τους συνανθρώπους τους και κάποτε τους βλάπτουν. Παράλληλα, το πνεύμα υλικού ευδαιμονισμού που επικρατεί δυσχεραίνει την εκδήλωση ευγενών αισθημάτων. Το άτομο είναι προσανατολισμένο στην απόκτηση υλικών αγαθών παραγκωνίζοντας την πνευματική και ηθική καλλιέργεια. Άλλωστε για πολλούς σήμερα σε μια εποχή ιδιοτέλειας και έκπτωσης των ηθικών αξιών τα ευγενικά αισθήματα θεωρούνται παρωχημένα και μη συμβαδίζοντα με το τεχνοκρατικό πνεύμα της εποχής. Άρα, η ανθρώπινη απληστία και η επιδίωξη της ευμάρειας εξοβελίζουν καθετί ευγενικό στον άνθρωπο. Σελίδα 1 από 6
B2. α) Η παράγραφος αναπτύσσεται με συνδυασμό μεθόδων: -Ορισμός: οριστέα έννοια: «ανθρωπιά». Ο συγγραφέας επιχειρεί να προσεγγίσει την έννοια της ανθρωπιάς ως μια αξία με βασικά στοιχεία τη συμπόνια και τη συμμετοχή στο «πάθος» του συνανθρώπου (γένος ειδοποιός διαφορά). -Παράδειγμα: «Ο Ντυνάν εν ειρήνη.» Β2.β) Έτσι : συμπέρασμα Ωστόσο: αντίθεση Β3.α) - Αναλίσκεται: ξοδεύεται, καταναλώνεται - Οικουμενική: παγκόσμια, πανανθρώπινη - Διαστρεβλώσεις: παραποιήσεις, αλλοιώσεις - Ολωσδιόλου: εντελώς, πλήρως - Ευζωία: ευμάρεια, καλοπέραση, ευημερία Β3.β) - Κοινόχρηστος: ιδιωτικός, προσωπικός - Συμμετοχή: αποχή, απουσία - Αυτοακυρώνεται: αυτοεπιβεβαιώνεται, αυτοεπικυρώνεται - Γνώση: άγνοια, αμάθεια - Αδιάκοπης: περιστασιακής, στιγμιαίας Β4.α) «αυτός είναι μεγάλος ανθρωπιστής»: αυτούσια παράθεση των λόγων κάποιου «Ερυθρού Σταυρού»: ο τίτλος-επωνυμία του Οργανισμού Β4.β) «Η ανθρωπιά είναι ένα νόμισμα» «(οι όροι) αλλάζουν απόχρωση» «Η ανθρωπιά είναι κυκλική παρουσία» Σελίδα 2 από 6
Γ1. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ Επικοινωνιακό Πλαίσιο : Άρθρο σε τοπική εφημερίδα Ενδεικτικός τίτλος: Ζητείται ανθρωπιά! ΠΡΟΛΟΓΟΣ: Επικαιρική αφόρμηση: αφορμή για τη σύνταξη του άρθρου αποτέλεσε κάλεσμα τοπικού ραδιοφωνικού σταθμού για την συγκέντρωση τροφίμων για ευπαθείς κοινωνικές ομάδες. ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ: Α. Ζητούμενο: Φαινόμενα που αποδεικνύουν το έλλειμμα ανθρωπιάς στη σύγχρονη εποχή: (1) Οικονομικός-υλικό τομέας: - ανεργία -οικονομική εξαθλίωση, φτώχεια, άθλιες συνθήκες διαβίωσης -κραυγαλέες οικονομικές ανισότητες -ανελέητη εκμετάλλευση της φύσης που υπονομεύει την ποιότητα ζωής (2) Κοινωνικός τομέας: -κρίση επικοινωνίας (επιδερμικές σχέσεις των ανθρώπων) -έξαρση φαινομένων κοινωνικής παθογένειας ( βία, εγκληματικότητα) -ρατσισμός και διακρίσεις (φυλετικές, εθνικές, κοινωνικές) (3) Ηθικός τομέας: Κρίση ηθικών αξιών που εκδηλώνεται ως: - κυριαρχία ατομικισμού και ιδιοτέλειας - φιλαυτία, απληστία - ανηθικότητα, αμοραλισμός (4) Πολιτικός τομέας: -πολιτικές διώξεις αντιφρονούντων -πόλεμοι, τρομοκρατία -θανατική ποινή, ανισότητες στην απονομή δικαιοσύνης -απουσία κράτους πρόνοιας για τις ευπαθείς ομάδες Σελίδα 3 από 6
(5) Πνευματικός τομέας: -χρήση της επιστημονικής και τεχνολογικής ανάπτυξης σε βάρος του ανθρώπου -μορφωτικές ανισότητες -φανατισμός, δογματισμός, μισαλλοδοξία Αναλυτικότερα και ενδεικτικά: Οι άνθρωποι, ιδίως στις τριτοκοσμικές χώρες, ζουν σε άθλιες συνθήκες εξαιτίας της έλλειψης τροφής, νερού και στέγης. Οι πόλεμοι, οι λιμοί, οι επιδημίες και η έλλειψη φαρμάκων, οι φυσικές καταστροφές απέναντι στις οποίες είναι αβοήθητοι συνδέονται με τη μεγάλη θνησιμότητα. Παράλληλα, συχνά επικρατούν καθεστώτα αυταρχικά και η τρομοκρατία, τα βασανιστήρια και οι εκτελέσεις, οι κάθε μορφής εξευτελισμοί και ταπεινώσεις παρατηρούνται καθημερινά και μαζικά. Μεγάλα είναι τα ποσοστά αναλφαβητισμού και απάνθρωπες οι συνθήκες εργασίες τόσο των ενηλίκων όσο και παιδιών. Ιδίως τα δικαιώματα γυναικών και παιδιών παραβιάζονται κατάφωρα σε αυτές τις χώρες (κακοποίηση, πορνεία, εμπόριο οργάνων). Οι έντονες κοινωνικές και ταξικές ανισότητες, η υποβαθμισμένη ποιότητα ζωής στα αστικά κέντρα, η ανεργία και η ολοένα και αυξανόμενη καταπάτηση εργασιακών δικαιωμάτων δημιουργούν ένα ζοφερό περιβάλλον. Σε αυτό έρχεται να προστεθεί και η κρίση της δημοκρατίας (διαφθορά, αναξιοκρατία, γραφειοκρατία) και η επικράτηση φαινομένων κοινωνικής παθογένειας (βία, εγκληματικότητα, τρομοκρατία). Οι παραβιάσεις των δικαιωμάτων των γυναικών αλλά και των ευπαθών κοινωνικών ομάδων δεν είναι λίγες ούτε πλέον συγκαλυμμένες. Β Ζητούμενο: Ανάληψη ατομικών και συλλογικών δραστηριοτήτων: (1)Ατομικές δραστηριότητες: Στράτευση σε εθελοντικούς σκοπούς με: - υλική-οικονομική ενίσχυση: προσφορά χρημάτων, εφοδίων, φαρμάκων, ειδών ρουχισμού κ.α - ηθική ενίσχυση στήριξη ευπαθών ομάδων συνανθρώπων: ΑΜΕΑ, εξαρτημένα άτομα, άνθρωποι τρίτης ηλικίας κ. α - προσωπική εργασία: συνδρομή στη διανομή συσσιτίων, φαρμάκων, περιβαλλοντικές δράσεις - επιστημονική γνώση, αναλόγως του επιστημονικού τομέα στον οποίο ο πολίτης εξειδικεύεται (π. χ Γιατροί χωρίς σύνορα) - συστηματική αιμοδοσία, δωρεά οργάνων Σελίδα 4 από 6
(2) Συλλογικές δράσεις: Συλλογικές δραστηριότητες είναι δυνατόν να αναληφθούν από: - Ανθρωπιστικές και εθελοντικές οργανώσεις που θα αγωνίζονται για την προστασία ανθρώπινων δικαιωμάτων και την αντιμετώπιση οξυμένων κοινωνικών προβλημάτων - Από ΜΜΕ τα οποία θα γνωστοποιούν στην κοινή γνώμη προβλήματα που απαιτούν άμεση αντιμετώπιση και θα καλούν τους πολίτες να μετέχουν σε αυτή (διαφημιστικές εκστρατείες, σχετικές εκπομπές, αφιερώματα, κοινωνική δικτύωση) - Από τον επιστημονικό κόσμο: κινητοποίηση επιστημόνων μέσω των αρμόδιων επιστημονικών επαγγελματικών τους συλλόγων π. χ Ιατρικός Σύλλογος -Φαρμακευτικός Σύλλογος, Τεχνικά επιμελητήρια - Από τον καλλιτεχνικό κόσμο και τους διανοούμενους: με το έργο και τη δημόσια παρουσία τους μπορούν να ευαισθητοποιήσουν τους πολίτες για την εκδήλωση πνεύματος αλληλεγγύης π. χ διοργάνωση συναυλιών, καλλιτεχνικών εκδηλώσεων, έγγραφη κατάθεση των απόψεών τους μέσω του Τύπου και της τέχνης - Από τον επιχειρηματικό κόσμο με οικονομική ενίσχυση ή με την ανάληψη κοινωφελούς δράσης Επίλογος: Το πλήθος και η ένταση των κοινωνικών προβλημάτων απαιτούν τη συστράτευση τόσο των πολιτών ως άτομα όσο και των συλλογικών φορέων μιας κοινωνίας. Σελίδα 5 από 6
Σελίδα 6 από 6