Το μάθημα των Θρησκευτικών στην Ελλάδα ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΥ Επίκουρη Καθηγήτρια Τμήματος Θεολογίας Α.Π.Θ.
ΜΕΡΟΣ Α Το μάθημα των Θρησκευτικών στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση και τα σχολικά εγχειρίδια των Θρησκευτικών
Στην Ελλάδα, η θρησκευτική εκπαίδευση των μαθητών, όπως αναγνωρίζεται και διεθνώς, συνιστά όρο της ηθικής και πνευματικής τους ανάπτυξης και έχει ύψιστη κοινωνική σημασία. Χωρίς να παραγνωρίζεται το γεγονός πως η θρησκευτική εκπαίδευση των παιδιών πραγματοποιείται και στο πλαίσιο άλλων θεσμών (οικογένεια, Εκκλησία), η παροχή της στο σχολικό περιβάλλον λειτουργεί συμπληρωματικά και συντελεί στην ολοκληρωμένη μόρφωσή τους. Το μάθημα των Θρησκευτικών (ΜτΘ) είναι ενταγμένο στην παρεχόμενη από την πολιτεία εκπαίδευση υπηρετώντας τους γενικούς σκοπούς της παιδείας, όπως αυτοί ορίζονται από το Σύνταγμα και τους Νόμους.
Όπως δηλώνεται στα Διαθεματικά Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών (Δ.Ε.Π.Π.Σ.) του 2003 (Φ.Ε.Κ., τ. B, 303/13 03 2003) ένας από τους θεμελιώδεις στόχους της εκπαίδευσης είναι η «ενίσχυση της πολιτιστικής ταυτότητας των μαθητών μέσω της ανάπτυξης της εθνικής, πολιτιστικής, γλωσσικής και θρησκευτικής εκπαίδευσης». Μεταξύ των στόχων της θρησκευτικής αγωγής είναι οι μαθητές να «. κατανοήσουν τη θρησκεία ως παράγοντα ο οποίος συμβάλλει στην ανάπτυξη του πολιτισμού και της πνευματικής ζωής, να γνωρίσουν την ύπαρξη διαφορετικών εκφράσεων της θρησκείας, να αντιμετωπίσουν τα κοινωνικά προβλήματα και σύγχρονα διλήμματα, να αναπτύξουν ανεξάρτητη σκέψη και ελευθερία έκφρασης, να αξιολογήσουν το Χριστιανισμό ως παράγοντα για τη βελτίωση της ζωής όλων των ανθρώπων».
Στην εννιάχρονη υποχρεωτική εκπαίδευση (6 χρόνια Δημοτικό και 3 χρόνια Γυμνάσιο) μελετάται ο Χριστιανισμός: ως βιβλική ιστορία και βιβλικός λόγος, ως ορθόδοξη χριστιανική παράδοση, ως πολιτιστική έκφραση, ως πορεία μέσα στην ιστορία, ως αναζήτηση της αλήθειας και ως σύγχρονη παρουσία μέσα στον κόσμο. Υπάρχουν επίσης κάποιες πληροφορίες για τις άλλες Ομολογίες, καθώς και για τον Ιουδαϊσμό και το Ισλάμ, με την προοπτική να ασχοληθούν μ αυτά οι μαθητές εκτενέστερα στο Λύκειο.
Το μάθημα των Θρησκευτικών στο Νηπιαγωγείο και στις δύο πρώτες τάξεις του Δημοτικού (Α και Β ), απουσιάζει από το Ωρολόγιο Πρόγραμμα, στο πλαίσιο της ανάπτυξης της θρησκευτικής συνείδησης του παιδιού, μπορεί να λαμβάνονται θέματα και αφορμές από το μάθημα της «Μελέτης του Περιβάλλοντος». Το μάθημα αυτό μπορεί να συνδεθεί με τη θρησκευτική αγωγή, αφού οι σκοποί του αναφέρονται στην ανάπτυξη της προσωπικότητας, στην καλλιέργεια οικουμενικών και πανανθρώπινων αξιών και στην ανάπτυξη της ελληνικής μας ταυτότητας και συνείδησης με βάση την πολιτιστική μας κληρονομιά.
Το μάθημα των Θρησκευτικών στο Δημοτικό σχολείο διδάσκεται 2 ώρες την εβδομάδα Γ τάξη : «Ο Θεός είναι μαζί μας» Δ τάξη: «Η πορεία μας στη ζωή» Ε τάξη: «Οι χριστιανοί στον αγώνα της ζωής» Στ τάξη: «Αναζητώντας την Αλήθεια στη ζωή μας»
Γ τάξη : «Ο Θεός είναι μαζί μας» Το βιβλίο αυτό μας μαθαίνει ότι ο Θεός είναι μαζί μας και μας γνωρίζει με το δώρο της ζωής. Διδάσκεται ότι η ζωή θέλει αγάπη και προσπάθεια. Γνωρίζοντας τον Χριστό και την διδασκαλία του αλλάζει η ζωή μας. Τα διδάγματα αυτά επηρεάζουν και την ζωή με τους ανθρώπους γύρω μας, την οικογένειά μας, το φιλικό μας περιβάλλον και τους συνεργάτες μας.
Δ τάξη: «Η πορεία μας στη ζωή» Το βιβλίο αυτό μας μιλάει για το ξεκίνημα και για αυτούς που βάδισαν το δρόμο των διδαχών του Χριστού. Μας διδάσκει ότι πρόκειται για έναν νέο δρόμο, μια νέα ζωή. Στον δρόμο αυτό συνεχίζουμε όλοι μαζί, ξεπερνώντας τα όποια εμπόδια συναντάμε στην πορεία μας. Δύναμη στην διαδρομή αντλούμε από τις διδαχές που μας παρέχονται μέσα από το Ευαγγέλιο που αποτελεί πυξίδα στην πνευματική πορεία των χριστιανών. Όπως οι Απόστολοι πορεύτηκαν ακολουθώντας το και διαδίδοντας το μήνυμα της αγάπης και της συμπόρευσης με τον Χριστό, έτσι και εμείς πορευόμαστε έχοντας πάντα δίπλα μας το Χριστό. Αυτή ήταν άλλωστε πάντα και η Ιεραποστολική πορεία της Εκκλησίας. Για τον σκοπό αυτό, η Εκκλησία πορεύεται σε όλο τον κόσμο.
Ε τάξη: «Οι χριστιανοί στον αγώνα της ζωής» Oι αγώνες, προϋποθέτουν την τήρηση κανόνων. Ηπροτροπή «Αγαπάτε αλλήλους» αποτελεί βασικό στοιχείο για την επιτυχία του προσωπικού μας αγώνα και μαζί με την ελπίδα μας προς το Θεό, το θάρρος, την αισιοδοξία, την επιμονή και την υπομονή μας βοηθούν να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα της ζωής. Η παρουσία του Αγίου Πνεύματος αποτελεί ενίσχυση στον προσωπικό αγώνα μας. Ο Πρωτομάρτυρας Στέφανος το μαρτύριο των Αγίων Σαράντα Μαρτύρων, ηζωήκαιοαγώνας της Αγίας Αικατερίνης, νεαροί μάρτυρες της πίστης στο Χριστό αποτελούν έμπνευση όλων των χριστιανών. Παρουσιάζονται οι όροι και οι προϋποθέσεις της μετάνοιας κάθε ανθρώπου, καθώς επίσης η ελεημοσύνη και η χωρίς όρους διακονία του πάσχοντα συνανθρώπου μας. Ο ναός είναι ο καθεαυτού χώρος της χριστιανικής λατρείας. Περιγράφονται η θρησκευτική, πολιτισμική, αρχιτεκτονική, ιστορική και καλλιτεχνική αξία του ναού της Αγίας Σοφίας. Ακολουθεί γνωριμία με την βυζαντινή τέχνη, εικονογραφία, τα ψηφιδωτά, τα ιερά σκεύη και τα μικροτεχνήματα και τέλος με την υμνολογία (Ρωμανός, Κασσιανή). Ποια η στάση του χριστιανού απέναντι στη διαφύλαξη του περιβάλλοντος, στον αγώνα για δικαιοσύνη, καταπολέμηση της πείνας. Ο Χριστός αποτελεί πάντα το τέλειο πρότυπο της ειρήνης. ΓνωριμίαμετονΆγιοΔημήτριοκαιτονΜ. Βασίλειο. Η Μεγάλη Σαρακοστή αποτελεί την προετοιμασία για το Πάσχα. Γνωριμία με τον Απόστολο Πέτρο.
Στ τάξη: «Αναζητώντας την Αλήθεια στη ζωή μας» Οι άνθρωποι πάντα αναζητούν την αλήθεια. Η αλήθεια είναι ο Xριστός και όχι κάποια θεωρητική αvαζήτηση. Ο Χριστός καλεί όλους τους ανθρώπους να τον συναντήσουν και να γίνουν μέτοχοι εvός νέου τρόπου ζωής μέσα στην Εκκλησία. Η Αγία Γραφή είναι το μέσο για να γνωρίσουμε την Αλήθεια. Γνωριμία με τον πλούτο της εκκλnσιαστικής μας παράδοσnς και η συμβολή της στην πολιτισμική και ιστορική εξέλιξη του Ελληνισμού. Η Eκκλnσίας μας βλέπει τον άνθρωπο ως ψυχοσωματική ενότητα και καλιεργεί την κοινωνία των προσώπων. Παρουσίαση της σnμασίας του Συνοδικού θεσμού για τn ζωή τnς Eκκλnσίας. Γιατί απαιτείται ο σεβασμός όλων των μορφών έκφρασης του ανθρώπινου πνεύματος και της πολιτισμικής παράδοσης των λαών; Πως συμβαδίζουν ελευθερία και δημοκρατική σκέψη (ο Xριστός καλεί όλους τους αvθρώπους να τον γνωρίσουν και να τον ακολουθήσουν, αλλά δεν αναγκάζει κανέναν). Το Ευαγγέλιο αποτελεί ένα αιώνια επίκαιρο μήνυμα ελεuθερίας. Πως μπορούμε να κατανοήσουμε τη διαφορετικότητα των λαών και των πολιτισμών με τη γνωριμία άλλων ομολογιών ή θρησκευμάτων και να χρησιμοποιήσουμε τις γνώσεις μας στην αντιμετώπιση της ξεvοφοβίας και στην ανάπτυξη πνεύματος αμοιβαίας κατανόησης και συvεργασίαs.
Το μάθημα των Θρησκευτικών στο Γυμνάσιο διδάσκεται 2 ώρες την εβδομάδα Α Γυμνασίου «Παλαιά Διαθήκη. Η προϊστορία του Χριστιανισμού» Β Γυμνασίου «Καινή Διαθήκη. Ο Ιησούς Χριστός και το έργο του» Γ Γυμνασίου «Θέματα από την Ιστορία της Εκκλησίας»
Α Γυμνασίου «Παλαιά Διαθήκη. Η προϊστορία του Χριστιανισμού» H Αγία Γραφή αποτελεί προσφορά στον παγκόσμιο πολιτισμό και στην Χριστιανική Εκκλησία. Γνωριμία με τα βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης, τη γλώσσα, τις περιοχές και τους πολιτισμούς της εποχής της. Εξιστόριση της εποχής των Πατριαρχών. Ο Θεός και ο Αβραάμ συνάπτουν Διαθήκη. Η Διαθήκη συνεχίζεται και στους άλλους Πατριάρχες, Ισαάκ και Ιακώβ. Γνωριμία με τη ζωή του Ιωσήφ και ο ρόλος του Θεού σε αυτήν. Παρουσίαση της ζωής των Ισραηλιτών στην Αίγυπτο. Ο Μωυσής τους οδηγεί στην Έξοδο από την Αίγυπτο. Εξιστόριση της διάβασης της Ερυθράς Θαλασσας, της παράδοσης των Δέκα εντολών στο Σινά και των θαυματουργικών επεμβάσεων του Θεού στην έρημο. Ακολουθεί η είσοδος στη γη της επαγγελίας, όπου η υπόσχεση του Θεού εκπληρώνεται. Παρουσίαση της ιστορίας του Ιησού του Ναυή. Αγώνες για την εγκατάσταση στη γη της επαγγελίας. Ποιός ο ρόλος των Κριτών; Παρουσίαση του Γεδεών και του Σαμουήλ του τελευταίου Κριτής. Η ζωη καθορίζεται με βάση το Νόμο του Μωυση. Σαούλ ο πρώτος βασιλιάς. Γνωριμία με τον Δαβίδ. Η Ιερουσαλήμ γίνεται η πρωτεύουσα του ενωμένου κράτους. Ποιά η θέση των ψαλμών στη χριστιανική λατρεία; Γνωριμία με τον Σολομώντα, τη ζωή και το έργο του. Η σημασία του Ναού για τη ζωή των Ισραηλιτών. Ακολουθεί η εποχή της κρίσης στις σχέσεις των ανθρώπων με το Θεό και μεταξύ τους. Οι Προφήτες, τo στόμα του Θεου. Γνωριμία με τους Ηλία, Ωσηέ, Μιχαία, Ησαΐα. Η Βαβυλώνια Αιχμαλωσία, ο λαός στην εξορία. Εξιστόριση των γεγονότων της επιστροφής από την αιχμαλωσία. Η τελική σύνθεση της Παλαιάς Διαθήκης και η θέση του Νόμου. Πως διαφοροποιείται η θρησκευτικότητα των Ιουδαίων. Τι ήταν οι Γραμματείς. Η Συναγωγή αποτελεί κέντρο προσευχής και μελέτης του Νόμου. Τι Διηγείται η Παλαιά Διαθήκη για τη δημιουργία του κόσμου, την δημιουργία του ανθρώπου; Γιατί ο άνθρωπος απομακρύνθηκε από το Θεό. Παρουσίαση της συνάντησης Ιουδαϊσμού Ελληνισμού. Περιμένοντας το Μεσσία.
Β Γυμνασίου «Καινή Διαθήκη. Ο Ιησούς Χριστός και το έργο του» Οι άνθρωποι πριν από τον ερχομό του Χριστού λαχταρούσαν και περίμεναν έναν καινούριο κόσμο. Έναν κόσμο με λιγότερα βάσανα, με δημιουργικά έργα, με περισσότερη ανθρωπιά και ευτυχία. Οι προφήτες και οι ποιητές στήριζαν με τους λόγους και τις πράξεις τους την ελπίδα γι αυτόν τον κόσμο και προέλεγαν τον ερχομό του. Κι αυτός κάποτε ήρθε και ξεκίνησε με τον Ιησού Χριστό. Πώς εμφανίστηκε ο Ιησούς στον κόσμο μας; Πώς έζησε; Τι και πώς δίδαξε; Τι έπραξε; Τελικά τι ήταν; Και οι σύγχρονοί του άνθρωποι πώς τον αντιμετώπισαν; Γιατί πολλοί τότε τον αγάπησαν και τον ακολούθησαν; Γιατί κάποιοι τον σταύρωσαν; Άραγε πέτυχαν τον σκοπό τους; Η μορφή του, η ζωή του, η διδασκαλία του και τα έργα του γιατί συγκίνησαν και συγκινούν αμέτρητα πλήθη ανθρώπων; Εμείς τι ξέρουμε και τι νιώθουμε γι' αυτόν; Τι περιμένουμε απ' αυτόν; Από τα κείμενα των Ευαγγελίων και από άλλα κείμενα και εικόνες οι μαθητές θα πληροφορηθούν και θα γνωρίσουν από κοντά τον Ιησού Χριστό και τον καινούριο και καλό κόσμο που έφερε με τη ζωή και το έργο του. Αυτή η γνωριμία ίσως δώσει αφορμή να σκεφτούν για μια ζωή πιο γεμάτη και δημιουργική.
Γ Γυμνασίου «Θέματα από την Ιστορία της Εκκλησίας» Η μελέτη της Ιστορίας μέσα από την ανάλυση στα αίτια, στις αφορμές και στα αποτελέσματα των ιστορικών γεγονότων φωτίζει την ίδια την πορεία της ανθρώπινης ζωής και του πολιτισμού. Στη συνέχεια το βιβλίο επικεντρώνεται στην ιστορία της Εκκλησίας και στη μελέτη της. Αναλύονται η έννοια της Εκκλησίας, η ιστορική της πορεία και δράση οι πηγές και ο τρόπος προσέγγισής τους. Ως ξεκίνημα της Εκκλησίας ορίζεται η Πεντηκοστή. Δημιουργία των πρώτων χριστιανικών κοινοτήτων. Εκλογή των 7 διακόνων από τον λαό, ο μαρτυρικός θάνατος του πρωτομάρτυρα Στέφανου, η σύλληψη του Πέτρου και το μαρτύριο του Ιακώβου του Αδελφοθέου. Ζωή και δράση του αποστόλου Παύλου. Παραθέτονται χωρία από τις επιστολές του Παύλου καθώς και τα γεγονότα της 1ης Αποστολικής Συνόδου εστιάζοντας στον συλλογικό τρόπο λήψης των αποφάσεων. Ακολουθεί η οριστική ρήξη μεταξύ Ιουδαίων και Χριστιανών και το μαρτύριο του Παύλου στη Ρώμη. Γίνεται αναφορά στους μεγάλους διωγμούς, στο πλήθος των μαρτύρων, στην παρρησία των Απολογητών, στις κατακόμβες της Ρώμης και της Μήλου ως τόπος καταφυγής. Εξιστορούνται στη συνέχεια το μαρτύριο του Αγίου Πολυκάρπου, η μορφή του Ιγνάτιου του Θεοφόρου, ο Βίος και το μαρτύριο του Αγίου Ιγνατίου. Τέλος παρουσιάζεται το διάταγμα των Μεδιολάνων ως ο νέος δρόμος που ανοίχτηκε για τους χριστιανούς. Συνάντηση Χριστιανισμού Ελληνισμού, αμοιβαίες επιρροές, προσλήψεις και συνθέσεις, διαφοροποιήσεις και συγκρούσεις. Αναφορά στις Αιρέσεις που αποτέλεσαν εσωτερική πληγή της Εκκλησίας. Οι διδασκαλίες που προκάλεσαν φθορές και ταραχή στο εκκλησιαστικό σώμα και μεγάλες μορφές όπως ο Μέγας Αθανάσιος και ο Μέγας Βασίλειος. Χριστιανική άσκηση Μοναχισμός, το ρεύμα του Ησυχασμού και αναφορά στα ορθόδοξα μοναστήρια Ο ρόλος των Οικουμενικών Συνόδων στη ζωή της Εκκλησίας, οι αποφάσεις της Δ Οικουμενικής Συνόδου. Η περίοδος της Εικονομαχίας ως μια τραγωδία που συγκλόνισε την Εκκλησία. Αναφορά στους ρυθμούς των ναών, στους συμβολισμούς των μερών τους, στις φορητές εικόνες και τοιχογραφίες, στην υμνολογία, υμνογραφία και την εκκλησιαστική μουσική. Βίος και έργο των Κύριλλου και Μεθόδιου. Εκχριστιανισμός των Σλάβων. Εξάπλωση του Χριστιανισμού στη Δυτική Ευρώπη. Οι μορφές του αγίου Πατρικίου, των αγίων Ειρηναίου Λυώνος και Αμβρόσιου Μεδιολάνων. Η εκκλησιαστική τέχνη στη Δύση, η ναοδομία, η εικονογραφία και η γλυπτική στη Δυτική εκκλησιαστική τέχνηκαι η Δυτική υμνολογία και μουσική. Τα γεγονότα και οι επιπτώσεις του σχίσματος του 1054. Τα γεγονότα της Μεταρρύθμισης στη Δυτική Χριστιανοσύνη, ο Μαρτίνος Λούθηρος και οι μεταρρυθμιστές Καλβίνος και Ζβίγκλιος. Η επικράτηση της Μεταρρύθμισης και οι συνέπειές της σε ολόκληρη τη Δυτική Ευρώπη. Οι νέες μορφές έκφρασης στην εκκλησιαστική τέχνη, τα νέα σχήματα στη χριστιανική μαρτυρία, διακονία και λατρεία και οι προσπάθειες ανασυγκρότησης της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Η Ανατολική Εκκλησία κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, οι υπόδουλοι ορθόδοξοι λαοί κατά την Τουρκοκρατία και το Οικουμενικό Πατριαρχείο και τέλος η δημιουργία της Αυτοκέφαλης Εκκλησία της Ελλάδος. Στο τελευταίο κεφάλαιο παρουσιάζονται : Οι Ρωμαιοκαθολικοί στην εποχή μας. Η Β Βατικανή Σύνοδος (1963 65). Η Θεολογία της Απελευθέρωσης και η δράση των Λατινοαμερικάνων Καθολικών. Οι Προτεστάντες στην εποχή μας. Οι Οικουμενικές προσπάθειες για την ενότητα των χριστιανών σήμερα. Η Ορθοδοξία στον σύγχρονο κόσμο. Ο ιδιαίτερος ρόλος του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Το όραμα και οι προσπάθειες για την ενότητα των χριστιανών. Η εγκύκλιος του Οικουμενικού Πατριαρχείου το 1920. Οι προσπάθειες μεταξύ Ρωμαιοκαθολικών και Ορθοδόξων σήμερα.
Το μάθημα των Θρησκευτικών στο Λύκειο διδάσκεται 2 ώρες την εβδομάδα στις Α και Β Λυκείου και 1 ώρα την εβδομάδα στη Γ Λυκείου Α Λυκείου «Ορθόδοξη πίστη και Λατρεία» Β Λυκείου «Χριστιανισμός και Θρησκεύματα» Γ Λυκείου «Θέματα Χριστιανικής Ηθικής»
Α Λυκείου «Ορθόδοξη πίστη και Λατρεία» 2 ώρες/εβδομάδα Τι προσφέρει η Εκκλησία μέσα από τη θεία λατρεία, πώς το προσφέρει και τι πρέπει να κάνουμε για να αξιοποιήσουμε την προσφορά της. Τα μαθήματα του βιβλίου θα μας δείξουν τη θεϊκή ομορφιά της θείας λατρείας, γιατί θα μας μιλήσουν για τις γιορτές της Εκκλησίας, τις τελετές της, τα μυστήριά της, την κυριακάτικη Λειτουργία. Μέσα από αυτά, θα μάθουμε την πίστη και τις αλήθειες της. Όλοι μας αναζητάμε κάτι έξω από την πεζότητα και καθημερινότητα, ένα χώρο και στιγμές ανάτασης, θέασης και ζωής μιας άλλης πραγματικότητας. Είναι αυτά ακριβώς που προσφέρει η Εκκλησία.
Β Λυκείου «Χριστιανισμός και Θρησκεύματα» 2 ώρες/εβδομάδα Το περιεχόμενο του βιβλίου προσφέρει αφενός μεν μια συνολική παρουσίαση της χριστιανικής διδασκαλίας για τα μεγάλα ζητήματα (Θεός, Κόσμος, Άνθρωπος και Ζωή), αφετέρου δε σας παρέχει τη δυνατότητα να γνωρίσουν οι μαθητές και τα σύγχρονα μεγάλα θρησκεύματα. Οι πνευματικές αναζητήσεις και οι μεταφυσικές ανησυχίες τους θετικό στοιχείο της εφηβείας είναι δυνατό να βρουν ικανοποιητικές απαντήσεις μέσα από αυτό το μάθημα. Θεωρούμε δε ότι είναι μια μεγάλη ευκαιρία να συμπληρωθούν κάποιες ελλείψεις και να συζητηθούν κάποιες αμφισβητήσεις, αμφιβολίες ή και αντιρρήσεις σας ακόμη, σχετικές με το περιεχόμενο της ορθόδοξης πίστης. Αυτό επιβάλλεται ιδιαίτερα στην εποχή μας, κατά την οποία γινόμαστε μάρτυρες της ραγδαίας και αλματώδους επιστημονικής και τεχνολογικής προόδου. Έχει διαπιστωθεί ότι η θρησκευτική πίστη έχει τη δυνατότητα να συμβάλλει ουσιαστικά στην εξισορρόπηση μεταξύ των υλικών και πνευματικών απαιτήσεων και αναγκών της ανθρώπινης ύπαρξης.
Γ Λυκείου «Θέματα Χριστιανικής Ηθικής» 1 ώρα/εβδομάδα Πολλές φορές οι καθηγητές θεολόγοι, αλλά και οι μαθητές τους, πολιορκούνται από τη σκέψη ότι ευκολότερα θα διδασκόταν ο Χριστιανισμός σε ανθρώπους που δεν τον γνώρισαν ποτέ, παρά σε εκείνους που ανήκουν σε λαό παραδοσιακά χριστιανικό. Πιθανότατα μια τέτοια σκέψη να είναι υπερβολική. Ωστόσο, αναδεικνύει ένα από τα σημαντικά προβλήματα της σύγχρονης νεοελληνικής πραγματικότητας. Μέσα από μια πορεία αιώνων, η ζωή του λαού μας «μπολιάστηκε» από την πίστη της Εκκλησίας. Η νοοτροπία, οι ευαισθησίες, ο πολιτισμός, η παράδοσή του λαού μας μαρτυρούν για την καρποφορία αυτού του μπολιάσματος, που όμως εμείς δε συνειδητοποιούμε επειδή γεννιόμαστε μέσα σ' αυτή την παράδοση. Γι' αυτό και η σχέση μας με την Εκκλησία συχνά δεν είναι ξεκάθαρη, αλλά είναι θολή και ασυνείδητη, κάτι σαν μηχανικό, τυπικό και αυτονόητο έθιμο. Πολλοί δε γνωρίζουμε την πίστη μας ή την έχουμε νοθεύσει με στοιχεία από άλλες θρησκευτικές παραδόσεις ή με δεισιδαιμονίες. Έτσι, δυσκολευόμαστε να ξεκαθαρίσουμε τι από αυτά που δεχόμαστε ως διδασκαλία της Εκκλησίας είναι πράγματι διδασκαλία της. Ζώντας μέσα σ' αυτή τη σύγχυση, γίνεται δύσκολη και η συνεννόηση περί του τι πραγματικά λέει η Εκκλησία για το «σωστό» και το «λάθος» της καθημερινής μας ζωής, όταν, δηλαδή, η συζήτηση έρχεται στην Ηθική της. Πολύ περισσότερο που τα λόγια δύσκολα μπορούν να ψηλαφίσουν ζητήματα ζωής.
Tα βιβλία των Θρησκευτικών, μέσω της διαθεματικής προσέγγισης, προσφέρουν τη δυνατότητα συσχετισμού των Θρησκευτικών με διαφορετικά θεματικά πεδία και τη ζωή των μαθητών κι έτσι τους βοηθούν να συνδέσουν το περιεχόμενο της Βίβλου με την καθημερινή ζωή. Το μάθημα των Θρησκευτικών δεν απευθύνεται μόνο στο γνωστικό μέρος των μαθητών αλλά τους εκπαιδεύει ως σύνολο, δηλαδή, αισθήσεις, καρδιά και πνεύμα, και τους βοηθά να στοχαστούν πάνω στη θρησκεία, έτσι ώστε να μπορέσουν να αισθανθούν την ευθύνη τους στην κοινωνία και να παίξουν το ρόλο τους σ αυτή, να καταπολεμήσουν την προκατάληψη, να ενθαρρύνουν μια στάση ανεκτικότητας και σεβασμού προς τον άλλο, και να τους βοηθήσουν να αναπτύξουν στάσεις όπως αυτο αντίληψη, ενσυναίσθηση, αλληλεγγύη, αίσθημα δικαιοσύνης, φροντίδα για τον κόσμο ως σύνολο. Επιπλέον η Χριστιανική Ηθική συμπεριλαμβάνει τις θεμελιώδεις ανθρώπινες αξίες (π.χ. αγάπη, δικαιοσύνη, ισότητα, ανεκτικότητα, σεβασμός προς τον άλλο, αλληλεγγύη). Ετσι οι μαθητές αναπτύσσουν θετικές στάσεις έναντι της επικοινωνίας, συνεργασίας, συνύπαρξης με τους συνανθρώπους τους και τον άλλο. Από την άποψη αυτή το μάθημα των Θρησκευτικών είναι βαθύτατα ανθρωπιστικό.
Στ Δημοτικού «Αγώνες για δικαιοσύνη» Το βιβλίο του μαθητή κάθε τάξης (Δημοτικού και Γυμνασίου) διαιρείται σε κεφάλαια, και αυτά σε διδακτικές ενότητες. Κάθε ενότητα περιλαμβάνει: αρχικές σημειώσεις οι οποίες πληροφορούν το μαθητή για το περιεχόμενο και τα βασικά σημεία του μαθήματος, αποσπάσματα από τη Βίβλο, τους Πατέρες, ύμνους, άρθρα κλπ καθώς και δραστηριότητες διαφόρων ειδών π.χ. θέματα προς συζήτηση, εργασία στο σπίτι, ερωτήσεις, διαθεματικές δραστηριότητες, λεξιλόγιο κλπ. Στο τέλος κάθε βιβλίου υπάρχει Γλωσσάριο/Λεξικό όρων.
Α Γυμνασίου «Ο προφήτης Μιχαίας»
Καθένα από τα βιβλία του μαθητή συνοδεύεται από το Βιβλίο για τον εκπαιδευτικό (εκτός των βιβλίων του Λυκείου) το οποίο περιέχει υποδείξεις όπως: διδακτική μεθοδολογία, ενέργειες του εκπαιδευτικού, δραστηριότητες για τους μαθητές, σχέδια εργασίας, υποδείξεις για τη χρήση του πρόσθετου διδακτικού υλικού, θρησκευτικά και λογοτεχνικά κείμενα, ιστοσελίδες, σχέδια μαθήματος, διαθεματικές δραστηριότητες, προτεινόμενες απαντήσεις στις ερωτήσεις του βιβλίου του μαθητή, θέματα για συζήτηση στην τάξη, επιπλέον ερωτήσεις, βιβλιογραφία και άλλες πηγές πληροφόρησης.
ΜΕΡΟΣ Β Το μάθημα των Θρησκευτικών στο Ψηφιακό Σχολείο
Οι νέες τεχνολογίες ενσωματώθηκαν στην εκπαίδευση το 2003 με τα νέα ΔΕΠΠΣ Φ.Ε.Κ. 303/13.03.2003, τ. Α (Εθνικό Τυπογραφείο: http://www.et.gr ) Σκοπός της εισαγωγής των ΤΠΕ : «ο μαθητής να μαθαίνει με τη χρήση των ΤΠΕ παρά για τη χρήση τους».
Η εισαγωγή των ΝΤ στα σχολεία συμβάλει στην «προετοιμασία κάθε προσώπου για την κριτική προσέγγιση των νέων τεχνολογιών της πληροφορίας και επικοινωνίας» «προετοιμασία (των μαθητών) για την προώθηση των νέων τεχνολογιών της πληροφορίας και επικοινωνίας» γιατί «Η χρήση των υπολογιστών μπορεί να αποδειχθεί πολύ χρήσιμη για τον μαθητή να κατανοήσει καλύτερα σημασίες και διαδικασίες» (Φ.Ε.Κ. 303/13.03.2003, τ. Β )
Οι ΝΤ «συμβάλλουν στην αποτελεσματικότητα της διδασκαλίας, εάν χρησιμοποιηθούν σωστά και με ανάλογη συχνότητα». Η αξία των ΝΤ έγκειται στο σωστό τρόπο χρήσης των «χαρακτηριστικών τους τα οποία τους διαφοροποιούν από τα παραδοσιακά εκπαιδευτικά μέσα» καθώς και τη χρήση τους στην τάξη από τον εκπαιδευτικό. Η σχολική εκπαίδευση στοχεύσει να εξοικειώσει τους μαθητές με τους Η/Υ ώστε να τους χρησιμοποιούν ως εργαλείο για να «μάθουν πώς να μαθαίνουν» 29
Στο ΦΕΚ των ΔΕΠΠΣ του 2003 προβλεπόταν η παραγωγή ψηφιακού υλικού ως συνοδευτικού υλικού των διδακτικών βιβλίων σε όλα τα μαθήματα «όπου είναι απαραίτητο και εφαρμόσιμο,. με σαφείς οδηγίες για την καλύτερη χρήση του» από τους εκπαιδευτικούς προτάσεις διδακτικών δραστηριοτήτων με Η/Υ γιατί η χρήση του ως «οπτικού υλικού μπορεί να αποδειχθεί πολύ χρήσιμη για τους μαθητές ώστε να κατανοήσουν καλύτερα σημασίες και διαδικασίες» καθώς «τους κινητοποιεί και ελκύει την προσοχή τους»
Ο Η/Υ στη διδακτική διαδικασία: θεωρείται ο καλύτερος τρόπος για την παρουσίαση των πληροφοριών καθώς τις παρουσιάζει με τρόπο, ελκυστικό, εντυπωσιακό, άμεσο, ευχάριστο και εύληπτο και συμβάλλει αποτελεσματικά στη διδασκαλία καθώς προσφέρει νέους τρόπους για την παρουσίαση της ύλης, ανανέωση των διδακτικών μεθόδων, ενίσχυση του ρόλου του μαθητή, παρέχει στους μαθητές τη δυνατότητα εργασίας με το δικό τους ρυθμό, δημιουργεί μεταξύ τους νέες ευκαιρίες για συνεργασία και επικοινωνία. Πρωταρχική σημασία : Πώς θα χρησιμοποιήσουν οι εκπαιδευτικοί τις ΝΤ
http://digitalschool.minedu.gov.gr/ Το Ψηφιακό Σχολείο είναι βασικό συστατικό του οράματος του Νέου Σχολείου. H χρήση των Νέων Τεχνολογιών γίνεται ο καταλύτης για την αλλαγή: α) του περιεχομένου των Προγραμμάτων Σπουδών και της σχολικής γνώσης β) της διδασκαλίας και της μάθησης γ) της σχέσης εκπαιδευτικών και μαθητών δ) της σχέσης γονιών και σχολείου. Η δημιουργία του ψηφιακού σχολείου αποτελεί υψηλή προτεραιότητα για να ανακτήσει το ελληνικό σχολείο την ανταγωνιστικότητά του στον ευρωπαϊκό χώρο. Η βασική πρόκληση που καλείται αυτό να αντιμετωπίσει σήμερα είναι η ουσιαστική ενσωμάτωση των νέων τεχνολογιών στη διδασκαλία όλων των μαθημάτων αλλά και στη σχολική ζωή ευρύτερα.
Ψηφιακό εκπαιδευτικό περιεχόμενο (e books) Δημιουργείται δημόσια διαθέσιμη ψηφιακή πλατφόρμα ανοικτού λογισμικού στην οποία θα είναι ενσωματωμένα: Όλα τα βιβλία σε ψηφιακή μορφή, εμπλουτισμένα με πρόσθετο διαδραστικό υλικό (animations, videos, υπερσυνδέσμους, κλπ). Πρόσθετο ψηφιακό υλικό αντιστοιχισμένο ανά ενότητα μαθημάτων, όπως φωτογραφίες, βίντεο, ψηφιακά εκπαιδευτικά παιχνίδια, από ψηφιακά αρχεία (ΕΡΤ, Εθνικό Οπτικοακουστικό Αρχείο, Βιβλιοθήκες, Μουσεία, κλπ). Με βάση αυτήν την πλατφόρμα, δίνεται πρόσβαση από το σπίτι, στο μεν μαθητή για περαιτέρω εμπέδωση της ύλης και εξάσκηση με τον ιδιαίτερο δικό του ρυθμό, στο δε γονιό για να ενημερώνεται για όλη την πρόοδο και τη σχολική πορεία του παιδιού του. Παράλληλα, ο εκπαιδευτικός αποκτά ένα δυναμικό εργαλείο που αναβαθμίζει σημαντικά τη διδασκαλία του στην τάξη.
Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Κεφάλαιο Α : Η εποχή των Πατριαρχών. Από τον πολυθεϊσμό στην πίστη στον ένα Θεό http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/ebook/show.php/dsgym A109/355/2385,9138/extras/html/kef2_xronologiko_plaisio_popup.htm
Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Ενότητα 5.Η ιστορία του Αβραάμ. Η μεγάλη κλήση το μεγάλο «ναι» http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/ebook/show.php/dsgym A109/355/2385,9138/extras/html/kef2_en5_diathiki_languages_popup.htm
Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Ενότητα 10. Ο Ιησούς βαπτίζεται στον Ιορδάνη: ο καινούργιος κόσμος εγκαινιάζεται http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/ebook/show.php/dsgy M B118/381/2536,9836/
Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Ενότητα 3. Πεντηκοστή: το ξεκίνημα της Εκκλησίας http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/ebook/show.php/dsgym C117/510/3328,13417/extras/html/kef1_en3_penthkosth_xartis_popup.h tm
Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Ενότητα 9. Οι μεγάλοι διωγμοί των χριστιανών http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/ebook/show.php/dsgym C117/510/3329,13426/extras/html/kef2_en9_diogmoi_quiz_popup.htm
Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Ενότητα 10. Οι μεγάλοι διωγμοί των χριστιανών http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/ebook/show.php/dsgym C117/510/3329,13423/extras/html/kef2_en10_katakombes_italia_popup.htm
Α ΛΥΚΕΙΟΥ Ενότητα 30. Ο πλούτος της Εκκλησιαστικής ποίησης. Υμνογραφία http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/ebook/show.php/dsgl A106/116/899,3355/
Β ΛΥΚΕΙΟΥ Ενότητα 33. Ο Ινδουισμός (Β ) http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/ebook/show.php/dsgl B126/498/3245,13197/
ΣΤ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ Ενότητα 6. Ησαΐας: ο προφήτης που μίλησε για την Αλήθεια http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/ebook/show.php/dsdim F100/501/3261,13289/extras/Html/kef2_en6_quiz_popup.htm
Ψηφιακό αποθετήριο «ΦΩΤΟΔΕΝΔΡΟ» http://photodentro.edu.gr/jspui/