Φωτισµός βαγονιών Για τον εσωτερικό φωτισµό των βαγονιών αλλά και γενικότερα της υπαίθρου χρησιµοποιούµε πλέον τις διόδους LED. Η Märklin παρέχει επίσης έτοιµα LED σε συστοιχία καθώς και άλλες εταιρείες π.χ. Viesmann και ESU, αλλά σε τιµές τσουχτερές! Ενώ τα λαµπάκια συνδέονται κατευθείαν µε το µετασχηµατιστή των 16V, τα LED χρειάζονται ένα ηλεκτρικό κύκλωµα, όπως θα περιγράψουµε παρακάτω. ΕΝ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΜΕ ΣΤΗ ΜΑΚΕΤΑ ΡΕΥΜΑ 220V. ΜΟΝΟ ΡΕΥΜΑ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΤΕΣ. Πλεονεκτήµατα LED: Πολύ µικρή κατανάλωση ρεύµατος. Τα λαµπάκια χρειάζονται 5-20 φορές περισσότερο. Πολύ µικρές διαστάσεις. Τα φωτοσινιάλα που κατασκεύασα έχουν µικροδιαστάσεις, αποδίδοντας καλυτέρα την πραγµατικότητα (βλ. αναλυτικά http://www.youtube.com/watch?v=xvucktmzktk). Τα LED διατίθενται στην αγορά µε διάµετρο 5mm, 3mm και ακόµη µικρότερα. Μεγάλη γκάµα από χρώµατα. Κίτρινα, κόκκινα, πράσινα και λευκά, ακόµη και µπλε χωρίς κανένα πρόβληµα. Προσοχή! τα λευκά LED είναι κάπως πιο ακριβά. Υπάρχουν LED µεγάλης κατευθυντικότητας της δέσµης, κατάλληλα για φωτοσινιάλα. Έχουν πολύ µεγάλη διάρκεια ζωής. Βασικά ποτέ δεν καίγονται. Προσιτή τιµή για τα περισσότερα LED, εκτός των λευκών και ίσως των µπλε. εν αποδίδουν θερµότητα, µε αποτέλεσµα να µην παραµορφώνουν το επικαλυπτόµενο πλαστικό. Η χρωµατική τους απόδοση τείνει προς τον ψυχρό φωτισµό και όχι τον κιτρινωπό, µε αποτέλεσµα τη µειωµένη (αρχιτεκτονική) όψη του διοράµατος, κυρίως στη φωτογράφηση.
Τεχνικά χαρακτηριστικά LED 5mm. Ο µακρύτερος ακροδέκτης είναι η Άνοδος (+). LED σε τετράγωνη µορφή. LED διαφορετικού τύπου για ενσωµάτωση σε τυπωµένο κύκλωµα. LED σε µορφή SMD (µικροδιαστάσεις,1.6 x 0.8 x 0.7 mm) για ενσωµάτωση σε τυπωµένο κύκλωµα. LED σε ταινία. Ένα µικρό στίγµα φανερώνει το σηµείο της καθόδου (-).
Τεχνικά χαρακτηριστικά Αρχή λειτουργίας Κάθε δίοδος LED χαρακτηρίζεται από τους ακροδέκτες ρεύµατος που συµβολίζονται µε (+, Άνοδος) και (, Κάθοδος). Το ρεύµα ρέει από την Άνοδο προς την Κάθοδο, ενώ αποκόπτεται σε αντίθετη ροή. Τα LED απαιτούν τάση λειτουργίας µεταξύ 1.5 και 4V και ρεύµα 10 30mA, ανάλογα µε το χρώµα. Αναλυτικά στοιχεία φαίνονται στον παρακάτω πίνακα. LED Typ Χρώµα και Τάση λειτουργίας ρεύµα 5mm 20mA 5mm λευκό: 3.6V, µπλε: 3.5V 20mA 3mm 15mA 3mm λευκό: 3.6V, µπλε: 3.5V 15mA SMD 10mA SMD λευκό: 3.6V, µπλε: 3.5V 10 20mA Προσοχή! Τα παραπάνω χαρακτηριστικά αναφέρονται σε στάνταρτ LED και µπορεί να διαφέρουν σε κάποιους τύπους. Είναι εποµένως απαραίτητο να µελετάµε το τεχνικά χαρακτηριστικά τους, που συνοδεύονται µαζί µε το LED. Συνήθως αναρτώνται στο διαδίκτυο ως Data sheets.
Τεχνικά χαρακτηριστικά Συνδεσµολογία Η σύνδεση των LED µε ένα ηλεκτρικό κύκλωµα θα πρέπει να γίνει µέσω µιας αντίστασης (π.χ. 820Ω), διαφορετικά το LED ανάβει έντονα στιγµιαία και µετά καίγεται. Κατά αυτόν τον τρόπο, ρέει µέσα από τη δίοδο LED το κατάλληλο ρεύµα. εν συνιστάται η παράλληλη σύνδεση δυο ή περισσοτέρων LED. Συνδεσµολογία 5 LED εν σειρά. Ο υπολογισµός της αντίστασης γίνεται ως ακόλουθα: Π.χ. SMD LED (2V, 10mA) εποµένως: [18V (5x2V)] / 0.01A= 800Ω Άρα R>800Ω. Η διαθέσιµη αντίσταση εµπορίου είναι 820Ω. Οι ακροδέκτες ενός LED φαίνονται στο διπλανό σχήµα. Εξωτερικά, η άνοδος έχει το µακρύτερο ποδαράκι, ενώ εσωτερικά τη µικρότερη διάσταση. Σε διατάξεις SMD, η διάκριση της πολικότητας γίνεται µε το χρωµατισµό ενός διακριτού σηµείου, υποδηλώνοντας την κάθοδο.
Τεχνικά χαρακτηριστικά Χρώµατα και Λαµπρότητα Στην αγορά δεν διατίθενται µόνο κόκκινα LED αλλά και άλλων χρωµατικών αποδόσεων µε την ίδια σχεδόν λαµπρότητα (ασχέτως αν το µάτι δεν µπορεί να κάνει απόλυτες συγκρίσεις). Στην τοποθέτηση LED σε βαγόνια είναι ιδιαίτερα σηµαντικό να διαλέξουµε και το αντίστοιχο χρώµα φωτισµού, ανάλογα µε την εποχή. Οι µοντελιστές ενδιαφέρονται κυρίως για το Sunny White στις µοντέρνες E-Loks και τα βαγόνια και το χρυσαφί White για παλαιότερες εποχές µε συρµούς από ατµοµηχανές. Η Λαµπρότητα διαφέρει από τύπο σε τύπο. Μετριέται σε MilliCandela (mcd). Το γεωµετρικό άνοιγµα ορίζεται ως η κωνική γωνία εκποµπής. Σε τύπους κατευθυνόµενης δέσµης, η ποικιλία είναι µεταξύ 50 150 ο. Αυτό είναι απαραίτητο στην κατασκευή των φωτοσινιάλων, όχι όµως και στον εσωτερικό φωτισµό των βαγονιών. ιάχυτο Hyperweiss µε γεωµετρικό άνοιγµα 140 και έντασης 140mcd. Τάση ορθής πόλωσης: 3.4V και ρεύµατος: 20mA. ιάχυτο White Sunny µε γεωµετρικό άνοιγµα 120 και έντασης 200mcd. Τάση ορθής πόλωσης: 3.2V και ρεύµατος: 20mA. ιάχυτο χρυσαφί Sunny µε γεωµετρικό άνοιγµα 120 και έντασης 300mcd. Τάση ορθής πόλωσης: 3.2V και ρεύµατος: 20mA. Τεχνικά χαρακτηριστικά Συνδεσµολογία µε εναλλασσόµενη τάση Τα LED λειτουργούν µε συνεχή τάση. Στην περίπτωση που διαθέτουµε εναλλασσόµενους µετασχηµατιστές θα πρέπει να γίνει ανόρθωση του ρεύµατος. Η διάταξη αποτελείται από µια γέφυρα ανόρθωσης µε 4 διόδους τύπου 1Ν4148 για ρεύµατα µέχρι 100mA ή 1Ν4004 για ρεύµα µέχρι 1A και τον πυκνωτή C1. Υπολογισµός τάσης στα άκρα της γέφυρας: (18V 1.2V) x 1.414 24V. Την τιµή αυτή χρησιµοποιούµε στον υπολογισµό της R1. Σε όλους τους τύπους των γεφυρών υπάρχουν ενδείξεις (~, +, ) για την κατάλληλη συνδεσµολογία του εναλλασσόµενου και του συνεχούς κυκλώµατος αντίστοιχα.