ΕΝΑΣ ΑΣΚΗΤΗΣ ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ

ΕΝΑΣ ΑΣΚΗΤΗΣ ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΟΣΙΟΣ ΝΗΦΩΝ ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΑΝΗΣ * Νεοελληνική απόδοση του βίου του από μεσαιωνικούς κώδικες * ΕΚΔΟΣΗ ΔΕΚΑΤΗ * ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ ΩΡΩΠΟΣ Εισαγωγή «Με την εμφάνιση του Θεανθρώπου στον επίγειο κόσμο μας», γράφει ο μακαριστός αρχιμανδρίτης π. Ιουστίνος Πόποβιτς, «εδόθηκαν στο γένος των ανθρώπων όλες οι θείες ενέργειες, για να μπορέση να ζήση την θεανθρώπινη ζωή του πάνω σ αυτόν τον πλανήτη, που λέγεται γη. Οι θείες αυτές ενέργειες και δυνάμεις ευρίσκονται ιδιαιτέρως ισχυρές, πανίσχυρες, στις προσωπικότητες των αγίων ανθρώπων του Θεού, όπως είναι οι άγιοι Απόστολοι, οι άγιοι Μάρτυρες, οι άγιοι Πατέρες και όλοι οι άγιοι Ομολογηταί του ονόματος του Κυρίου». 1 1

Πανίσχυρες, πράγματι, ήταν οι θείες ενέργειες και δυνάμεις, με τις οποίες χαρίτωσε ο Κύριος και τον όσιο Νήφωνα, επίσκοπο Κωνσταντιανής «της κατ Αλεξάνδρειαν» (4 ος αιώνας). Μετά από μία ταραγμένη και άσωτη νεανική ζωή, μετανόησε βαθιά, ευαρέστησε το Θεό με σκληρές ασκήσεις, πνευματικούς αγώνες και ενάρετη πολιτεία, αξιώθηκε θεϊκών χαρισμάτων και αποκαλύψεων και, τέλος, χειροτονήθηκε επίσκοπος Κωνσταντιανής της Αιγύπτου, όπου διακρίθηκε για την αγιοπρεπή ποιμαντορία του. Η πολιτεία και το έργο του αναγνωρίστηκαν «δια της κατατάξεως αυτού εν τω χορώ των αγίων της αποστολικής Αλεξανδρινής Εκκλησίας, εκ των διπτύχων της οποίας, δια τας καιρικάς περιστάσεις, εξέπεσε και περιήλθεν εις λήθην και αφάνειαν». 2 Έτσι δεν αναφέρεται ούτε στα Μηναία ούτε στους Συναξαριστές. Ο βίος του, ωστόσο, έχει περισωθεί σε πολλούς ελληνικούς κώδικες. 3 Η μετάφρασή του, εξάλλου, στη σλαβική γλώσσα τον έκανε τόσο δημοφιλή στον σλαβικό ορθόδοξο κόσμο, ώστε, όπως παραδέχτηκε και ο σοβιετικός καθηγητής Π. Ο. Ποτάπωφ, «έχει την πρώτη θέση ανάμεσα στα έργα εκείνα, που διαμόρφωσαν τη θρησκευτική συνείδηση του λαού». 4 Και αξίζει να σημειωθεί ότι, ενώ ο αρχαιότερος σωζόμενος ελληνικός κώδικας ανήκει στον 12 ο αιώνα, 5 ο αντίστοιχος σλαβονικός έχει γραφεί το 1219 στο Ροστώφ. 6 Αλλά και τμήμα Ακολουθίας του οσίου (ένας κανόνας του όρθρου σε ήχο πλ. δ.) σώζεται σε περγαμηνό κώδικα του 13 ου αι. της μονής Κρυπτοφέρρης (Δ. δ. Π). 7 Ο βιογράφος του οσίου Νήφωνος σε άλλα χειρόγραφα παραμένει ανώνυμος, ενώ σε άλλα αυτοαποκαλείται Πέτρος ιερομόναχος (ή μοναχός και πρεσβύτερος) και παρουσιάζεται μάλιστα ως μαθητής του αγίου. Στοιχεία όμως γλωσσικά, γραμματολογικά και ιστορικά, κοινά σε όλους τους κώδικες, πείθουν ότι ο βίος, στη μορφή που μας παραδίδεται, γράφτηκε πολύ μετά τον 4 ο αιώνα. Ο μητροπολίτης πρ. Λεοντοπόλεως Σωφρόνιος Ευστρατιάδης τοποθετεί τη σύνταξή του στον 8 ο ή 9 ο αιώνα, αν και το πιθανότερο είναι πώς έγινε ακόμη αργότερα, «επί τη βάσει πάντως αρχαίου υπομνήματος, γραφέντος ίσως υπό τίνος ακολούθου και μαθητού του Νήφωνος». 8 Αναμφίβολο είναι, ότι ο βίος μας μεταφέρει σε πνευματική ατμόσφαιρα και σε σκηνικό ζωής, που δεν μπορούν να τοποθετηθούν πριν από τη χρονική περίοδο 9 ου 12 ου αι. την εποχή εκείνη αντανακλούν τα 2

θεολογικά, τα ιστορικά, τα γεωγραφικά, ακόμα και τα λαογραφικά και κοινωνικά στοιχεία του βίου, και όχι τα αντίστοιχα της εποχής του οσίου. 9 Για τον προσδιορισμό του χρόνου συγγραφής του πρώτου υπομνήματος, στο οποίο στηρίχθηκε ο μεταγενέστερος βιογράφος του οσίου, τη μεγαλύτερη δυσχέρεια αποτελεί η απουσία από το βίο αξιόλογων ιστορικών δεδομένων, εκτός από τα ονόματα των αρχιεπισκόπων Αλεξανδρείας αγίων Αλεξάνδρου και Αθανασίου του Μεγάλου. Ο τίτλος, επίσης, της επισκοπής Κωνσταντιανής 10 είναι άγνωστος στις ιστορικές πηγές, οι οποίες πάντως μας παρέχουν πολύ λίγα στοιχεία για τη δοικητική διαίρεση της Αλεξανδρινής Εκκλησίας κατά τον 4 ο αιώνα. Γνωρίζουμε μόνο πώς η Εκκλησία αυτή είχε τότε πάνω από εκατό επισκοπές, κατανεμημένες σε δέκα επαρχίες (αντίστοιχες των ρωμαϊκών πολιτικών επαρχιών), 11 και πώς η επαρχία Αιγύπτου Α, με έδρα την Αλεξάνδρεια, είχε δεκατρείς επισκοπές. 12 Δεν φαίνεται να ευσταθεί η γνώμη του πρ. Λεοντοπόλεως Σωφρονίου Ευστρατιάδη, 13 ότι η Κωνσταντιανή ήταν πιθανότατα επισκοπή της μητροπόλεως Μαρεώτιδος, επειδή αφενός δεν αναγράφεται στους σχετικούς καταλόγους μητρόπολη μ αυτόν τον τίτλο κατά τον 4 ο αιώνα, και αφετέρου, όπως ρητά αναφέρει ο Μέγας Αθανάσιος στον δεύτερο απολογητικό λόγο του, στη Μαρεώτιδα «ουδέποτε γέγονεν επίσκοπος ουδέ χωρεπίσκοπος, αλλά τω της Αλεξανδρείας επισκόπω αι εκκλησίαι πάσης της χώρας υπόκεινται». 14 Η άγνοια επισκοπής με τον τίτλο Κωνσταντιανή έκανε μερικούς αντιγραφείς χειρογράφων να την ταυτίσουν εσφαλμένα με εκείνη της Κωνσταντίας (Κύπρου). 15 Παρ όλα αυτά τα προβλήματα όμως, ο βίος του οσίου Νήφωνος «αποκαλύπτει ημίν αρχαίον ιεράρχην της Αλεξανδρινής Εκκλησίας τέως άγνωστον, εν αγιότητι βίου διαπρέψαντα, πολλών αξιωθέντα θείων οπτασιών και μαρτυρηθέντα ως άγιον υπό του Μεγάλου Αθανασίου, όστις, κατά τας υστάτας του οσίου στιγμάς, παρεκάλει αυτόν να μνησθή και αυτού «εν ή ώρα προσκυνήση τω Θεώ και πάσι τοις αγγέλοις αυτού». 16 Όλοι οι άγιοι κατακτούν χαρισματικά την ανθρώπινη τελειότητα. Ορισμένοι όμως, κατά έναν ιδιαίτερο και προσωπικό τρόπο, διακρίνονται για την επίδοσή τους σε κάποιον συγκεκριμένο τομέα της πνευματικής ζωής. Αυτό συμβαίνει και με τον όσιο 3

Νήφωνα, που αποτελεί για κάθε αγωνιζόμενο χριστιανό υπόδειγμα θάρρους, θάρρους πρωτοφανούς και καταπληκτικού, στον πόλεμο εναντίον των δαιμόνων. Οι νοητοί εχθροί του έκαναν σφοδρές επιθέσεις με ποικίλους πειρασμούς. Και εκείνος, μολονότι αρκετές φορές ηττήθηκε, δεν απελπίστηκε. Τον βλέπει κανείς με θαυμασμό «όχι απλώς σε παρεμπίπτουσες και λανθάνουσες καταστάσεις, που του προκαλούσαν τρόπον τινά ήττα, αλλά και στις προφανέστερες, να μην υποχωρή και χάνη το θάρρος του. Ευρίσκομεν αυτόν τον φωστήρα να μεγαλουργή και βλέπομε την ανταπόκριση της χάριτος του Θεού, στο πόσο εναγκαλίζεται και θεωρεί αθλητή αυτόν, ο οποίος, αν και ημαγμένος, δεν παραδίδεται». 17 Έτσι, κατατρόπωσε τελικά τους δαίμονες και αναδείχθηκε νικητής με την άσκηση και την αρετήν του προπαντός μάλιστα με τα τρία πανίσχυρα πνευματικά όπλα, που χρησιμοποίησαν όλοι οι άγιοι: την ταπείνωση, την προσευχή και τη νηστεία. 18 Η υπερβολή του υπερφυσικού στοιχείου και το πλήθος των οραμάτων, που χαρακτηρίζουν το βίο του οσίου Νήφωνος, ερεθίζουν ίσως την ορθολογιστική, υλόφρονα και προσγειωμένη στην πρόσκαιρη πραγματικότητα διάνοιά μας. Είναι όμως γνωστό, πώς «οι άγιοι γίνονται πέτρα σκανδάλου συχνά για τους ανθρώπους. Διότι, μόλις οι άνθρωποι με τον σαρκικό νου προσπαθήσουν να ερμηνεύσουν τα θαυμαστά έργα τους, σκανδαλίζονται μ αυτούς, τους παραμορφώνουν και τους παραποιούν. Αυτό συμβαίνει, διότι τους Θεοφόρους αγίους θέλουν να τους ερμηνεύσουν χωρίς τον Θεό, τους Χριστοφόρους χωρίς το Χριστό, τους θαυματουργούς χωρίς τον Κύριο, που θαυματουργεί δι αυτών Μόνο εν Πνεύματι Αγίω ημπορεί να κατανοηθή και να εξηγηθή και να γίνη παραδεκτός ο άγιος βίος των αγίων του Θεού. Διότι το παν σ αυτούς είναι εκ του Θεού Ολόκληρη η ψυχή τους πηγάζει από τον Θεό, καθώς επίσης ο νους και η λογική τους, η θέλησι και η συνείδησί τους, η δύναμι και όλη η ζωή τους». 19 Γι αυτό ακριβώς «εις τους βίους των αγίων όλα είναι συνηθισμένα, όπως και εις το Ευαγγέλιον, αλλά και όλα είναι παράδοξα, όπως εις το Ευαγγέλιον εν τούτοις και εις τας δύο περιπτώσεις είναι όλα πραγματικά και αληθινά κατά ένα μοναδικόν τρόπον». 20 Οι σοφές αυτές σκέψεις αποτελούν αναγκαίο όρο για την ανάγνωση του βίου του οσίου Νήφωνος. 4

Από το 1972, που πρωτοεκδόθηκε μεταφρασμένος ο βίος, ίσαμε σήμερα γνώρισε δεκαπέντε επανεκδόσεις και οικοδόμησε πνευματικά μυριάδες ευλαβών αναγνωστών σ όλο τον κόσμο. Η απόδοσή του στη νεοελληνική είχε στηριχθεί τότε αποκλειστικά στον κώδικα 198 (14 ου αι.) της Ιεράς Μονής Αγίου Διονυσίου Αγίου Όρους. Στην παρούσα έκδοση επιχειρήσαμε μια ριζική αναμόρφωση και ανάπλαση του βίου χρησιμοποιώντας, συνολικά ή αποσπασματικά, αρκετούς χειρόγραφους κώδικες, κυρίως όμως τρεις αγιορειτικούς, τον 79 (12 ου αι.) της Ιεράς Μονής Αγίου Παντελεήμονος, τον Β 81 (13 ου αι.) της Ιεράς Μονής Μεγίστης Λαύρας και τον 198 (14 ου αι.) της Ιεράς Μονής Αγίου Διονυσίου, που προαναφέραμε. Θερμές ευχαριστίες οφείλονται και από τη θέση αυτή στους οσιολογιωτάτους Σιμωνοπετρίτες ιερομονάχους π. Μακάριο, για τη χορήγηση φωτοαντιγράφου αρχαίου κειμένου του βίου, και π. Αθανάσιο, Υμνογράφο της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας, για τη σύνταξη της Ακολουθίας και του Παρακλητικού Κανόνος του οσίου. Κατά την επεξεργασία του κειμένου διορθώσαμε σιωπηρά αρκετά γραμματικά, συντακτικά, λογικά ή και θεολογικά σφάλματα. Επιπλέον αποκαταστήσαμε κάποιες ιστορικές ανακρίβειες και εσωτερικές ασυνέπειες του κειμένου, συνήθεις σε μεσαιωνικά, και μάλιστα αγιολογικά, έργα. Η εργασία αυτή δεν έχει επιστημονικές αξιώσεις. Αποβλέπει κυρίως στην ψυχική ωφέλεια των αναγνωστών, προς τους οποίους και προς όλους ο υμνογράφος απευθύνει τη σωτήρια προτροπή: «Δεύτε τον ποιμένα τον καλόν. Νήφωνα τον θείον, λαβόντες ώσπερ υπόδειγμα μετανοίας, δράμωμεν και επιστρέψωμεν προς Χριστόν τον φιλάνθρωπον, αιτούντες την χάριν, ήν κατηναλώσαμεν ποικίλοις πταίσμασιν, όπως, ενδυθέντες και αύθις της υιοθεσίας χιτώνα, αιωνίαν εύρωμεν ανάπαυσιν». 21 ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ. 5

Ο Βίος Του Οσίου Νήφωνος Επισκόπου Κωνσταντιανής της κατ Αλεξάνδρειαν. Από την Αίγυπτο στη Βασιλεύουσα Τα μυστικά του βασιλιά είναι καλό να κρύβονται τά έργα όμως του Θεού πρέπει να διακηρύσσονται με δόξα. 22 Όποιος μάλιστα γνωρίζει τα θεία έργα και από ραθυμία δεν τα διηγείται, θα κινδυνέψει πολύ την ώρα εκείνη, που θα έρθει ο 6

Κύριος καθισμένος πάνω στις νεφέλες, 23 για ν αποδώσει στον καθένα κατά τα έργα του. 24 Γι αυτό λοιπόν κι εγώ, ο ελάχιστος, γνωρίζοντας, με ακρίβεια τα ψυχωφελή περιστατικά της ζωής του μακαρίου Νήφωνος, που θα διαβάσετε παρακάτω, κάθισα και έγραψα για όσους θέλουν να τα μάθουν και να ωφεληθούν την ενάρετη πολιτεία του και τα θεία του αγωνίσματα. Είν αλήθεια παράδοξη η ζωή του και θαυμαστή. Γιατί, παιδί ακόμα, κατατρόπωσε τον πονηρό διάβολο και τον αφάνισε ολότελα. Έπειτα, όταν ήταν πια νέος παλικάρι, ο σατανάς τον ξεγέλασε και τον πλήγωσε φοβερά. Πέλαγος αμαρτίας έγινε τότε! Όμως και πάλι, σαν στρατιώτης γενναίος, πετάχτηκε πάνω με ορμή και κατάφερε πλήγμα συντριπτικό στον αλαζόνα δράκοντα. Άλλ ας πάρω τα πράγματα με τη σειρά και ας τα διηγηθώ με λεπτομέρειες. Στα χρόνια που βασίλευε ο ευλαβέστατος και θεοφιλής αυτοκράτορας Μέγας Κωνσταντίνος, ζούσε στην Κωνσταντινούπολη κάποιος αξιωματούχος του παλατιού με τ όνομα Σαββάτιος. Ήταν άνθρωπος με ευσέβεια και φόβο Θεού, αλλά και εξαίρετος στρατιωτικός. Τον διόρισε λοιπόν ο βασιλιάς στρατηλάτη, δηλαδή στρατιωτικό διοικητή, στη χώρα «των Πλαγίων», όπως λέγεται, που βρίσκεται στην Αίγυπτο κι έχει πρωτεύουσα την Αλμυρούπολη. Σαν έφτασε στη χώρα εκείνη και πλησίαζε στην πόλη, βγήκαν να τον προϋπαντήσουν όλοι οι προύχοντες. Τον καλωσόρισαν με πολλές τιμές στην πατρίδα τους, κάνοντάς του επίσημη υποδοχή. Ανάμεσα στους άρχοντες εκείνους ήταν και ο πατέρας του Νήφωνος, που λεγόταν Αγαπητός. Εξαρχής ο Αγαπητός συμπάθησε πολύ το Σαββάτιο. Μα και ο στρατηλάτης, εκτιμώντας τη συμπεριφορά και το ήθος του άρχοντα, τον αγάπησε πολύ. Είχαν, εξάλλου, κάτι κοινό: Ήταν κι οι δυο ευσεβείς και θεοφοβούμενοι. Κι αυτό τους ένωσε περισσότερο. Ο στρατηλάτης ήταν υπερβολικά ταπεινός και συμπαθητικός. Δεν ήξερε τι θα πει υπερηφάνεια ή έπαρση. Ο άλλος πάλι, όνομα και πράγμα Αγαπητός, είχε το χάρισμα της αγάπης και της απλότητας. Μια μέρα λοιπόν παίρνει ο Αγαπητός τον οκτάχρονο τότε γιό του Νήφωνα κι έρχεται στην παραθαλάσσια έπαυλη του στρατηλάτη. Ο Σαββάτιος τους 7

υποδέχθηκε με χαρά, και φιλόφρονα τους έβαλε να καθίσουν κοντά του. Το βλέμμα του έπεσε στον μικρό. -Γιός σου είναι τούτος εδώ; Ρωτάει τον Αγαπητό. -Ναι, στρατηγέ, γιός μου. -Γράμματα μαθαίνει; -Όχι, δυστυχώς Πού να βρεθεί δάσκαλος εδώ -Ε, λοιπόν, δεν μου τον αφήνεις να τον στείλω στην Κωνσταντινούπολη; Του προτείνει ο στρατηλάτης. Εκεί υπάρχουν πολλοί και καλοί δάσκαλοι. Μπορεί να μένει στο σπίτι μου, ώσπου να μάθει και γραφή και ό,τι άλλο θέλει. Συγκινήθηκε ο Αγαπητός από το ενδιαφέρον του στρατηλάτη και τον ευχαρίστησε ολόψυχα. -Αυτό ακριβώς ήθελα κι εγώ να σου ζητήσω, στρατηγέ μου. Γι αυτό κι έφερα το παιδί εδώ. Μα να, ο Θεός σε φώτισε και μου το πρότεινες εσύ Λοιπόν, δικός σου είν ο γιός μου! Κάνε όπως νομίζεις. Χαμογέλασε με ικανοποίηση ο Σαββάτιος. -Ότι ποθείς εσύ θα κάνω, είπε. Κι ας μη χάνουμε χρόνο. Μείνε εδώ λίγο καιρό, ώσπου να συνηθίσει το παιδί μακριά από το σπίτι σας, κι έπειτα φεύγεις και μου τ αφήνεις. Εγώ θα του δώσω ό,τι του χρειαστεί για το ταξίδι. Τρεις εβδομάδες έμεινε στην έπαυλη του στρατηγού ο Αγαπητός με το γιό του. Ύστερα γύρισε μόνος στο σπίτι του, αφήνοντας το Νήφωνα στα έμπιστα χέρια του Σαββάτιου. Εκείνος τότε κάθισε κι έγραψε ένα γράμμα στη γυναίκα του. Κοίταξε, γυναίκα, -έγραφε να δεχθείς αυτό το παιδί με καλοσύνη, γιατί είναι γιος πολύ αγαπητού μου φίλου. Δείξε του πολλή αγάπη, σα να ήμουνα εγώ ο ίδιος. Στείλε το και σ έναν άξιο δάσκαλο, για να του μάθει τα ιερά γράμματα Αφού συμπλήρωσε την επιστολή και με διάφορα προσωπικά του θέματα, την παρέδωσε σ έναν πιστό του υπηρέτη. 8

-Φεύγεις για την Κωνσταντινούπολη, του λέει. Ετοιμάσου. Ετοίμασε και τον μικρό Νήφωνα. Θα τον παραδώσεις στη γυναίκα μου μαζί μ αυτό το γράμμα. Πρόσεξε! Να μην ταλαιπωρηθεί το παιδί στο μακρυνό ταξίδι! Ο Θεός μαζί σας. Δεν πέρασαν πολλές μέρες, και επιβιβάστηκαν σ ένα πλοίο, που θα τους έφερνε στην Πόλη. Είχε μπει το φθινόπωρο, αλλά το ταξίδι τους έγινε κάτω από αφόρητο καύσωνα. Έτσι, ο Νήφων, που δεν είχε άλλωστε ξαναταξιδέψει με πλοίο, ταλαιπωρήθηκε αφάνταστα ώσπου να φτάσουν στον προορισμό τους, όντας μάλιστα φιλάσθενος και ευαίσθητος. Τέλος πάντων, κάποτε έφτασαν στη Βασιλεύουσα. Η γυναίκα του στρατηλάτη, ευσεβής και εκείνη, υποδέχθηκε με χαρά το Νήφωνα. Όταν μάλιστα πληροφορήθηκε πώς είναι γιος ενάρετου ανθρώπου, του έδειξε περισσή αγάπη δεν είχε, βλέπετε, δικά της παιδιά. Φρόντισε να μην του λείψει τίποτα, όσο θα έμενε κοντά της. Και τακτικά τον νουθετούσε, καθοδηγώντας τον στου Θεού το δρόμο με συμβουλές και ωφέλιμες διηγήσεις. Ο Νήφων πάλι, δεκτικός καθώς ήταν και καλοπροαίρετος, ρουφούσε σαν σφουγγάρι τις νουθεσίες της και πολιτευόταν με σεμνότητα και φρονιμάδα. Τα πρώτα γράμματα Η καλή εκείνη γυναίκα τον άφησε λίγες μέρες να ξεκουραστεί, να συνέλθει από την ταλαιπωρία του ταξιδιού και να συνηθίσει τον τόπο. Γιατί από τη μια το μακρύ θαλασσινό ταξίδι κι από την άλλη η λύπη για το χωρισμό από τους γονείς, τον είχαν καταλάβει πολύ. Ύστερα αποφάσισε να τον αναθέσει σ έναν καλό κι ενάρετο δάσκαλο για να του μάθει τα ιερά γράμματα, όπως της είχε παραγγείλει ο σύζυγός της. Σαν πιο κατάλληλο σκέφτηκε τον πρεσβύτερο Πέτρο, που ήταν εφημέριος στο ναό του αρχοντικού της. Του πήγε λοιπόν το παιδί και τον παρακάλεσε να το διδάξει ό,τι έπρεπε, και πρώτα- πρώτα το Ψαλτήρι αυτό συνηθιζόταν τότε. Έτσι κι έγινε. Μέρα με τη μέρα ο Νήφων πρόκοβε στα θεία μαθήματα, ενώ βοηθούσε και τον πρεσβύτερο στην εκκλησία, εκτελώντας πρόθυμα κάθε διακονία. 9

Ο ζήλος του για μάθηση ήταν πολύ μεγάλος τόσος, που και τις νύχτες συχνά τις περνούσε μελετώντας μέσα στην ησυχία, με το φώς του κεριού ή του λυχναριού. Κι έτσι μέσα σε λίγο καιρό έμαθε πολλά. Στο δάσκαλό του μα και σ όλους φερόταν με βαθύ σεβασμό, ευλάβεια και συστολή. Για ένα πράγμα όμως λυπόταν πολύ ο Νήφων: Γιατί ήταν μικρός ακόμα και δεν μπορούσε να κατανοήσει πολλά χωρία της Γραφής, παρόλο που πήγαινε στους όρθρους και άκουγε το δάσκαλό του να διαβάζει. Καταλάβαινε πάντως τα πιο απλά και εύκολα. Τότε η ψυχή του φλογιζόταν και ποθούσε να μοιάσει στους αγίους. Σύντομα έμαθε το Ψαλτήρι. Έπειτα έβαλε τα δυνατά του να μάθει και την τάξη των εκκλησιαστικών ακολουθιών. Μια μέρα, ενώ στεκόταν στην εκκλησία, του δίνει κάποιος ένα βιβλίο και του λέει: -Πάρε, και μάθε να κανοναρχείς στους ψάλτες. Ο Νήφων όμως, από επήρεια του δαίμονα, δεν έπαιρνε στα χέρια του το βιβλίο. Του λέει τότε ένας άλλος, που στεκόταν δίπλα του: -Γιατί, παιδί μου, κάνεις παρακοή; Πάρε και μάθε ό,τι σου λένε. Κι αν σου φαίνεται δύσκολο ακόμα να μάθεις, θα έρθει καιρός που θα ευγνωμονείς αυτούς που σε διδάσκουν τώρα. Στα λόγια αυτά ο Νήφων πήρε αμέσως το βιβλίο. Από τότε του δόθηκε το χάρισμα να μελετάει με τόσο ζήλο, που, ό,τι διάβαζε το αποστήθιζε με ευκολία. Πιο πολύ όμως τον έθελγαν οι βίοι των αγίων. Όταν άκουγε να διαβάζονται στις ιερές συνάξεις τα κατορθώματα και τα μαρτύριά τους, θαύμαζε τη φλογερή πίστη, την υπομονή και τη γενναιοψυχία τους. Αν πάλι έβρισκε ο ίδιος κάπου σχετικά κείμενα, τα έπαιρνε και τα διάβαζε άπληστα. Οι πρώτες αρετές. Χάρη στον πνευματικό του ζήλο, έφτασε σε βαθειά ταπείνωση και πραότητα. Κι ήταν μόλις δώδεκα χρόνων! Ξεχώριζε επίσης και για την ελεημοσύνη του. Όποτε 10

έβλεπε φτωχό, τον σπλαχνιζόταν και του έδινε ψωμί ή χρήματα ή ό,τι άλλο είχε πρόχειρο. Μια φορά, χειμώνα καιρό, είδε στο δρόμο έναν φτωχό, γυμνό κι πεινασμένο. Δεν είχε τίποτα να του δώσει Πήγε τότε σε μια άκρη και ξέσπασε σε λυγμούς. -Αλίμονο σ εμένα, τον αμαρτωλό! Έλεγε. Πώς υποφέρει γυμνός ο Χριστός μέσα στην παγωνιά! Και δεν του φτάνει αυτό μα και πεινάει και διψάει και στέγη δεν έχει!... Από τότε το βαλε σκοπό να φροντίζει, όσο μπορούσε, τους ανθρώπους της ανάγκης. Κάποτε άκουσε στην εκκλησία κάποιον σεβάσμιο ιερέα να διδάσκει το λαό ότι όποιος δεν έχει ελεημοσύνη και αγνεία μάταια κοπιάζει, γιατί δεν πρόκειται να μπει στη βασιλεία των ουρανών. Ταράχθηκε ο Νήφων απ αυτά τα λόγια. Στο τέλος πήγε και συνάντησε τον ιερέα. -Γέροντα, τον ρώτησε, τί είναι αυτή η αγνεία, για την οποία μίλησες; -Αγνεία, παιδί μου, είναι η αποφυγή της πορνείας και του ρύπου της. -Αγαπάει λοιπόν ο Θεός εκείνον που αποφεύγει μια τέτοια πράξη; -Ναι, παιδί μου. Γιατί λέει ο απόστολος Παύλος: «πόρνους και μοιχούς κρίνει ο Θεός». 25 Και αλλού: «το σώμα ού τη πορνεία, αλλά τω Κυρίω». 26 Φεύγοντας από την εκκλησία ο Νήφων συλλογιζόταν: «Θα μπορέσω εγώ άραγε να κατορθώσω αυτή την αρετή; Γιατί χρειάζεται σκληρός αγώνας για να ξεφύγει κανείς από την πύρωση της σάρκας. Και γιατί οι δαίμονες γκρεμίζουν τους ανθρώπους στα βάραθρα της σαρκικής αμαρτίας ευκολότερα απ ό,τι σε άλλα παραπτώματα. Τί να κάνω, που είμαι αδύνατος Αλλά με τη βοήθεια του Θεού, ποτέ δεν θα κοιτάξω στο πρόσωπο γυναίκα! Στα χέρια του Κυρίου αφήνομαι, κι ας γίνει το θέλημά Του». Μ αυτές τις σκέψεις έφτασε στο σπίτι. Κι όλη εκείνη τη μέρα ήταν σιωπηλός και σκεφτικός μάλλον ολότελα εκστατικός και σαν αλλοπαρμένος. Κουβέντα δεν έβγαζε από το στόμα του. Σε κανένα δεν μιλούσε. 11

Από τότε πήγαινε συχνότερα στην εκκλησία κα είχε κυριολεκτικά απορροφηθεί από τη μελέτη των ιερών βιβλίων. Γι αυτό πάντα επιζητούσε τη μόνωση, τη σιωπή και την ησυχία. Τα γήινα τον άφηναν αδιάφορο. Μόνο τα ουράνια στοχαζόταν. Όλοι όσοι τον έβλεπαν, απορούσαν κι έλεγαν: -Τί συμβαίνει μ αυτόν το νεαρό; Σαν άγγελος ζει πάνω στη γη!... Η πτώση Πέρασε καιρός. Ο Νήφων είχε προκόψει όχι μόνο στα γράμματα, μα και στην αρετή. Βλέποντας τα κατορθώματά του ο διάβολος, έγινε θηρίο. Λύσσαξε -Ακούς εκεί! Τόσο νέος και να μ αγνοεί! Έννοια σου, παλικάρι μου Θα σε περιποιηθώ εγώ Και πράγματι αλίμονο! Ο Νήφων δεν είχε πείρα στον πνευματικό πόλεμο. Κι αυτό ακριβώς ήταν που εκμεταλλεύτηκε ο πονηρός. Αλλά και κάτι ακόμα: Την αστάθεια της νιότης, που εύκολα γλιστράει στην αμαρτία Πρώτα λοιπόν σκόρπισε το νού του σε ανώφελες μέριμνες. Ύστερα τον έσπρωξε προς τη μέθη και τη γαστριμαργία. Τέλος έσπειρε μέσα του τη νοσταλγία των γονιών και της πατρίδας. Σπάραζε η καρδιά του στη θύμηση της μάνας και του πατέρα. Οι λογισμοί άρχισαν να τον πνίγουν. Μα που να φανταστεί πώς όλα τούτα ήταν πόλεμος δαιμονικός Στη αρχή αντιστεκόταν γενναιόψυχα στους λογισμούς. Μα τελικά η θλίψη κι η βαρυθυμία του πλάκωσαν τελείως την καρδιά. Τον έκαναν κουρέλι. Η γυναίκα του στρατηγού, μη βρίσκοντας άλλο τρόπο για να τον παρηγορήσει, άρχισε να τον περιποιείται υπερβολικά και να του ετοιμάζει πλούσια γεύματα, με φαγητά ποικίλα και κρασιά εκλεκτά. Αυτό κράτησε καιρό. Ο Νήφων συνήθισε τα φαγοπότια, που εξελίχθηκαν σιγά σιγά σε κραιπάλες. Από τις καταχρήσεις σκοτίστηκε ο νούς του. Κι έτσι το ένα κακό έφερε το άλλο, αφού ο κατήφορος της αμαρτίας, όπως ξέρουμε, σταματημό δεν έχει: Ο σιωπηλός πρώτα και ήσυχος, έγινε τώρα αυθάδης και αθυρόστομος. Όλους τους έβριζε και τους διέσυρε με το παραμικρό. Καβγάδιζε για το τίποτα. Έβαζε σκάνδαλα κι έσπερνε διχόνοιες 12

-Πώ πώ! Τι αδιάντροπος! Τι ταραξίας! Στην οικουμένη δεν έχει τον όμοιό του! Έλεγαν οι άνθρωποι, και φρόντιζαν να τον αποφεύγουν. Τάχα για να ξεχάσει τους γονιούς και τον καϋμό της ξενιτιάς, άρχισε να συχνάζει και στα θέατρα και στα καπηλειά και στα κακόφημα νυχτερινά κέντρα. Το ξημέρωμα τον έβρισκε να πίνει, να χορεύει, να τραγουδάει, να αισχρολογεί Μα το πιο αξιοθρήνητο ήταν, πώς έπεσε στο βούρκο των σαρκικών αμαρτημάτων. Έσμιξε με νέους ακόλαστους κι έφτασε στο σημείο να λερώνει, μαζί μ αυτούς, την καθαρότητα της ψυχής του, πέφτοντας σε πορνείες, μοιχείες, ακόμα και σε σοδομίες!... Μέρα με τη μέρα σκοτιζόταν, καθώς βούλιαζε μέσα στην αμαρτία. Όλο και παρασυρόταν από τις πανουργίες του σατανά. Και όλο πιο θρασύς γινόταν. Κουβέντα δεν σήκωνε. Όποιος αποτολμούσε να του πει κάτι, δεχόταν βρισιές και χτυπήματα. -Μά την αλήθεια, ο διάβολος κι αυτός εδώ δεν έχουν καμιά διαφορά μεταξύ τους! Έλεγαν με αγανάκτηση όσοι έβλεπαν τα καμώματά του. Και πράγματι, τόσο πολύ κυλιόταν μες στην αμαρτία, που όλα τα δαιμόνια έτρεχαν ξοπίσω του με γέλια και χαρές. Και τόσο εφευρετικός ήταν σε κάθε είδος ασωτίας, που οι νέοι τον είχαν σαν πύλη προς την απώλεια! Σιγά σιγά έβγαλε κακό όνομα σ ολόκληρη την πόλη. Οι παλιοί γνωστοί του και όλοι οι ευσεβείς χριστιανοί λυπόντουσαν με το κατάντημά του. Ένας απ αυτούς, που λεγόταν Βασιλεύς, 27 του έλεγε συχνά πυκνά: -Αλίνονό σου, ταλαίπωρε Νήφωνα! Έτσι που κατάντησες, είσαι ζωντανός νεκρός! Διορθώσου πια Μερικές φορές, όταν άκουγε τέτοια λόγια ο Νήφων, συναισθανόταν τις αμαρτίες του. Έπεφτε σε συλλογή, αναστέναζε, ξεσπούσε σε δάκρυα. Δεν μπορούσε όμως ν αφήσει τα πονηρά του έργα, γιατί πολύ γρήγορα η δύναμη της συνήθειας τον έσερνε στα ίδια, σαν άλογο χαλινωμένο. Και τότε η απόγνωση, το μεγαλύτερο απ όλα τα κακά, ερχόταν να συμπληρώσει το έργο της ψυχικής καταστροφής του νέου: Τώρα πια δεν υπάρχει για σένα μετάνοια, του ψιθύριζε, Κοίταξε να μη στερηθείς τουλάχιστον τα επίγεια. 13

Τόσο σφιχτοδεμένο κοντά του τον είχε ο διάβολος, που, όχι μόνο προσευχή δεν μπορούσε να ψελλίσει, μα ώρες ώρες ένιωθε αβάσταχτη δυσφορία, σα να του είχαν ακουμπήσει μια βαριά πλάκα πάνω στο στήθος. Η καλή γυναίκα του στρατηλάτη, βλέποντάς τον σε τέτοια χάλια, έκλαιγε και οδυρόταν. -Αχ, τι έπαθα, η αμαρτωλή! Τι πειρασμός είναι τούτος που με βρήκε; Έλεγε και ξανάλεγε. Πολλές φορές τον έπιανε με το καλό και τον συμβούλευε. Άλλοτε τον έπιανε με το άγριο, κάποτε μάλιστα τον ξυλοκοπούσε! Μα όλες της οι προσπάθειες έμεναν χωρίς αποτέλεσμα. Ο Νήφων ήταν αδιόρθωτος. Μια φορά πήγε να δει κάποιον παλιό γνωστό του, το Νικόδημο, άνθρωπο ευσεβή και ενάρετο. Ο Νικόδημος τον υποδέχθηκε με φανερή αγάπη. -Ώ καλώς ώρισε ο αδελφός μου εν Κυρίω! Αναφώνησε. -Η χάρη του Θεού να είναι μαζί σου, αποκρίθηκε ο Νήφων, κι αμέσως σκέφτηκε πώς είχε καιρό να πει τέτοιο χαιρετισμό. Μα μόλις ο Νικόδημος ήρθε κοντά του, κοντοστάθηκε. Στήλωσε το βλέμμα πάνω του κι έμεινε να τον κοιτάζει σαν αφηρημένος για κάμποση ώρα. Ο Νήφων τα έχασε. -Τί συμβαίνει; Τον ρώτησε αμήχανα. Γιατί με κοιτάς έτσι αμίλητος; Πρώτη φορά με βλέπεις; Ο άλλος τότε σα να συνήλθε. -Πίστεψέ με, αδελφέ μου, δεν ξέρω τι να πώ Να, το πρόσωπό σου μου φαίνεται κατάμαυρο, σαν του αράπη! Πώς να το εξηγήσω; Ο Νικόδημος σώπασε πάλι, μα ο Νήφων κατάλαβε πολύ καλά, πώς το πλήθος των αμαρτιών του είχαν κάνει την όψη του να φαίνεται μαύρη! Συγκλονίστηκε. Γεμάτος ντροπή και συντριβή, έκρυψε το πρόσωπό του στις παλάμες του κι έφυγε μονολογώντας: Αλίμονο σ εμένα τον αμαρτωλό! Και σ αυτή τη ζωή έγινα περιγέλασμα των ανθρώπων, και στη άλλη θα καίγομαι στη γέεννα του πυρός. Ώχ, 14

ο άθλιος! Τί θα κάνω; Θα μπορέσω τάχα να μετανοήσω και να σωθώ; Ποιός θα με βοηθήσει; Ποιός θα με βεβαιώσει πώς θα βρώ πραγματικά έλεος, αν μετανοήσω; Μα πώς να πώ στο Θεό «ελέησον με», μετά από τόσες βρωμερές αμαρτίες, που έκανα μπροστά στα μάτια Του; Η μετάνοια. Τέτοιοι λογισμοί στριφογύριζαν στο νού του, ώσπου έφτασε στο σπίτι. Μπήκε μέσα με την καρδιά πλακωμένη από τη θλίψη κι έπεσε στο κρεβάτι. Μα πού να τον πάρει ο ύπνος «Ας κάνω καμιά προσευχή, μήπως με βοηθήσει ο Θεός», σκέφτηκε και πήγε να σηκωθεί. Μα ο διάβολος, καταλαβαίνοντας το σκοπό του, θέλησε να τον εμποδίσει. Και τί έκανε; Άρχισε να σπέρνει στην ψυχή του μεγάλο φόβο, τριβελίζοντάς του το μυαλό με την εξής παράδοξη σκέψη: «Αν σηκωθείς τώρα, μέσα στη νύχτα, να προσευχηθείς, θα πέσεις στα χέρια του διαβόλου. Και αντί για καλό, θα σε βρει κακό μεγάλο. Θα τρελαθείς, θα δαιμονιστείς, κι όλοι θα γελάνε μαζί σου!». Αυτή η σκέψη αρχικά αναστάτωσε και φόβισε πολύ το Νήφωνα. Σύντομα όμως κατόρθωσε να κυριαρχήσει στον πονηρό λογισμό, λέγοντας με το νού του: «Μα καλά, τότε που ξενυχτούσα στις ακολασίες, κανένα κακό δεν έπαθα. Και θα πάθω τώρα, που θέλω να προσευχηθώ στο Θεό; Ανάθεμά σε, πνεύμα πονηρό και ακάθαρτο!». Κι εκεί, σωριασμένος στο κρεβάτι του, μέσα στο σκοτάδι, ήρθε σε συναίσθηση Τα μάτια του έγιναν βρύσες, απ όπου έτρεχαν δάκρυα πικρά. -Ώ Θεέ μου, βογγούσε με πόνο ψυχής. Τί ήμουνα και που κατάντησα! Μακάρι να χα πεθάνει τότε, που ζούσα μέσα στην ευσέβεια και την αρετή. Τώρα, να, γέμισα τραύματα και πληγές την ταλαίπωρη ψυχή μου. Αλλά, Κύριέ μου, «επί σοι ήλπισα σώσόν με εκ πάντων των διωκόντων με και ρύσαί με, μη ποτέ αρπάση ως λέων την ψυχήν μου, μη όντος λυτρουμένου μηδέ σώζοντος!». 28 15

Και μ αυτήν την ικετευτική κραυγή, πετάχτηκε από το κρεβάτι του γεμάτος πόθο προσευχής. Μα μόλις στράφηκε στ ανατολικά, ένα μαύρο σύννεφο τον τύλιξε! Τρομοκρατήθηκε και παρέλυσε. Δειλία και φόβος κυρίεψαν πάλι την ψυχή του. Πήδησε πάνω στο κρεβάτι του κι έμεινε εκεί, πεσμένος μπρούμυτα, στενάζοντας από τη μια για τις αμαρτίες του και συλλογιζόμενος από την άλλη τα εμπόδια που του έφερνε ο διάβολος Με το ξημέρωμα, έτρεξε στην εκκλησία. Στάθηκε σε μια μισοσκότεινη γωνιά και βυθίστηκε στην προσευχή και την ικεσία. Σε μια στιγμή σήκωσε ψηλά τα μάτια και είδε πάνω από το κεφάλι του την εικόνα της Παναγίας μας. Στέναξε βαθιά και ψέλλισε: -Ελέησέ με, η ευωδία των χριστιανών, η Κεχαριτωμένη, η Πανάχραντη, και βοήθησέ με, δοξασμένη, πλουσιόφωτη, η ελπίδα των μετανοούντων, «δια το μέγα σου έλεος». Μ αυτά τα λόγια, η Θεοτόκος παράδοξο! Τον κοίταξε και χαμογέλασε! Ο Νήφων έμεινε σαν εκστατικός, ενώ η καρδιά του πλημμύρισε ευφροσύνη κι άρχισε να σκιρτάει γλυκά. «Τι φιλάνθρωπος που είναι ο Θεός!», σκέφτηκε. «Πόσο μεγάλο το έλεός Του! Πόση η αγάπη και η ευσπλαχνία Του! Και πόση η στοργή κι η φροντίδα της Υπεραγίας Θεοτόκου για τους αμαρτωλούς που μετανοούν!». 16

Ήθελε να καταφιλήσει αυτή την αγία εικόνα, να τη σφίξει μέσα στη αγκαλιά του και να μην την αποχωριστεί. Τόσος ήταν ο ιερός πόθος, που είχε ανάψει γι αυτήν μέσα στην καρδιά του! Ώρα πολλή προσευχήθηκε κι έκλαψε κι απόλαυσε της Θεοτόκου την αισθητή παρουσία. Ύστερα βγήκε και κίνησε για το σπίτι του. Κάθισε στο κρεβάτι του και μονολογούσε: «Είδες, άθλια ψυχή μου, πόσο μας αγαπάει ο Θεός; Κι εμείς Τον εγκαταλείψαμε!... Και η Θεοτόκος; Πώς μας βοήθησε αμέσως κι εκείνη, η προστασία όλων των χριστιανών και η παρηγοριά των μετανοούντων;». Αποκαμωμένος, καθώς ήταν, τον πήρε για λίγο ο ύπνος. Και να! Ο διάβολος μπροστά του, μεταμορφωμένος σε κάποιο παιδί, που μαζί του είχε συνηθίσει ν αμαρτάνει. Κάθισε καταντικρύ του και, με το σαγόνι στηριγμένο στο ένα του χέρι, τον κοίταζε επίμονα, με βλέμμα λυπημένο, σκυθρωπό, μα και οργισμένο μαζί. -Πές μου, γιατί είσαι έτσι θλιμμένος και κατσούφης; Ρώτησε ο Νήφων. -Γιατί έχεις τρεις μέρες που πήγες στον αγαπητό σου φίλο Νικόδημο, αποκρίθηκε εκείνος ξεφυσώντας. Τρείς μέρες Και σε ξανακέρδισε η Εκκλησία Αυτό το βλέπω, και δεν μπορώ να το ανεχθώ. Να γιατί είμαι σε τέτοιο χάλι -Και για τούτο έχεις πέσει σε τόση θλίψη; Μα αυτό δεν είναι κακό. Ο άλλος γύρισε αλλού το πρόσωπό του και δεν είπε τίποτα. Τότε ο Νήφων ξύπνησε. Αμέσως κατάλαβε πώς ο διάβολος ήταν που του φανερώθηκε στον ύπνο, και πως τον έκαιγε η μετάνοιά του. Την ίδια στιγμή σηκώθηκε και κίνησε πάλι για την εκκλησία. Πήγε κατευθείαν τώρα στη σεβάσμια εικόνα της Θεοτόκου. Μόλις έριξε πάνω της τα μάτια του, εκείνη ανταποκρίθηκε με το γνωστό και γλυκύτατο χαμόγελό της! Τι γλύκα ξεχύθηκε στα σπλάχνα του απ το χαμόγελο εκείνο! Αυθόρμητα άρχισε να κάνει εδαφιαίες μετάνοιες, προσκυνώντας τη χάρη της. Μα, όποτε ανασηκωνόταν και την ατένιζε, την έβλεπε να του χαμογελάει, σα να ήταν ζωντανή Μια άλλη μέρα, καθώς ερχόταν πάλι στην εκκλησία, βλέπει στο δρόμο κάποιον άνθρωπο ν αμαρτάνει. Ευθύς τον κατέκρινε μέσα του γι αυτό. Όταν όμως, 17

φτάνοντας στο ναό, πλησίασε την εικόνα της Παναγίας, είδε την Πανάχραντη να τον παρατηρεί πρώτα βλοσυρά, κι έπειτα να στρέφει το βλέμμα της μακριά του. Ο Νήφων συγκλονίστηκε. Τα πόδια του κόπηκαν. Γονάτισε και είπε με το νού του: «Αλίμονό μου! Τί κακό έκανα; Φαίνεται πώς η αμαρτία τόσο πολύ με κυρίεψε, που δεν έχω συναίσθηση των παραπτωμάτων μου. Σε τί έφταιξα, και μ αποστρέφεται η Μητέρα του Κυρίου μου;». Έστιβε το μυαλό του για να θυμηθεί σε τι αμάρτησε. Ώσπου το θυμήθηκε: Είχε κατακρίνει με το λογισμό του εκείνον το διαβάτη. Στέναξε βαθιά. -Θεέ μου, ικέτεψε με δάκρυα, ομολογώντας την αμαρτία του. Συγχώρεσέ με, με τις πρεσβείες της Παναγίας Μητέρας Σου. Σου άρπαξα, Κύριε, τη δόξα και την αξία, κατακρίνοντας τον πλησίον για μια μικρή του αμαρτία. «Ελέησόν με, ο Θεός, ελέησόν με, ότι επί σοι πέποιθεν η ψυχή μου!» 29 Μετά από πολλή προσευχή και δάκρυα και συντριβή, παρατηρεί πάλι την εικόνα, και τη βλέπει χαμογελαστή όπως πρώτα. Έτσι, παρηγορημένος και ανακουφισμένος, ευχαρίστησε θερμά τη Θεοτόκο και βγήκε από το ναό. Από τότε πολλές φορές, όποτε έπεφτε σε κάποιο ακούσιο σφάλμα, ελεγχόταν από τη Θεοτόκο με τον ίδιο τρόπο. Και μετανοούσε, έπαιρνε συγχώρηση κι αγωνιζόταν να διορθωθεί. Η προστασία της Παναγίας. Κάποια μέρα, καθώς αντλούσε νερό από ένα πηγάδι, γλίστρησε, από δαιμονική ενέργεια, κι άρχισε να κατρακυλάει μέσα! Θα σκοτωνόταν σίγουρα Μα καθώς έπεφτε, κρατώντας στα χέρια κα το σταμνί, φώναξε μ όλη του τη δύναμη: -Παναγία Δέσποινα, βοήθησέ με! Την ίδια στιγμή βρέθηκε όρθιος έξω από το πηγάδι. 18

Από τότε βεβαιώθηκε πως η Θεοτόκος τον προστάτευε παντού και πάντοτε, γι αυτό και τ όνομα της το άγιο δεν έλειπε από το στόμα του. Κάποτε αρρώστησε βαριά. Ο καιρός περνούσε, μα δεν καλυτέρευε. Κι όμως, δεν απελπιζόταν και δεν βαρυγγωμούσε. Μόνο έλεγε και ξανάλεγε: -Δόξα τω Θεώ!... Δόξα τω Θεώ!... Στις προσευχές του πάντως καλούσε ικετευτικά την Υπεραγία Θεοτόκο σε βοήθειά του. Ήρθε η μεγάλη εορτή της Αναστάσεως κι αυτός βρισκόταν ακόμη άρρωστος στο κρεβάτι. Πέρασε η Κυριακή των Αρτοκλασιών 30, πέρασε και η Κυριακή των Μυροφόρων, μα η κατάσταση του παρέμενε στάσιμη Έφτασε η Δευτέρα πριν η Μεσοπεντηκοστή. Ξαπλωμένος στο κρεβάτι του πόνου, δόξαζε, όπως πάντα, το Θεό. Μέσα του όμως θέριεψε ο πόθος να κοινωνήσει ανήμερα τη Μεσοπεντηκοστή. Σε μια στιγμή, λοιπόν σήκωσε ψηλά τα μάτια, αναστέναξε βαθιά και είπε: -Κύριε ο Θεός μου, Εσύ που κάνεις θαύματα, Εσύ, ο μοναδικός Θεός, σήκωσέ με από τούτη την αρρώστια, για ν αξιωθώ κι εγώ να κοινωνήσω τα άγια Σου Μυστήρια. Γιατί πολύ το πόθησε η ψυχή μου απ την άχραντη Σάρκα Σου να χορτάσει κι απ το τίμιο Αίμα Σου να ξεδιψάσει. Δυό δάκρυα κύλησαν στα μάγουλά του. Σώπασε κι αποκοιμήθηκε. 19

Βλέπει τότε σε όνειρο δυο γυναίκες σεμνές, με ποδήρεις χιτώνες, σαν τις μυροφόρες, να πλησιάζουν στο κρεβάτι του. Η μία, που πήγαινε μπροστά, ήταν πορφυροντυμένη και κρατούσε ένα λιόκλαδο. Η άλλη που την ακολουθούσε, ήταν ντυμένη πιο απλά και βάσταγε στο ένα χέρι μπουκαλάκι με αγίασμα και στο άλλο παπύρους ποτισμένους με άγιο έλαιο. Σαν έφτασαν μπροστά του, γυρίζει η πρώτη και λέει στη δεύτερη: -Αναστασία, κάνε τη διάγνωση. Από τί υποφέρει ο νέος; -Αυτός, Κυρία μου, έχει αρρωστήσει εξαιτίας της γλώσσας του. Όταν ήταν καλά, η αθυροστομία και η ματαιολογία του δεν είχαν όρια. Γι αυτό λοιπόν τώρα, σύμφωνα με τη δικαιοκρισία του Θεού, παιδεύεται με την αρρώστια εδώ, «ίνα μη συν τω κόσμω κατακριθή» 31 στην άλλη ζωή. Τον τιμωρεί παιδαγωγικά ο Θεός, επειδή τον αγαπάει πολύ. Εσύ όμως Κυρία μου, αν θέλεις να τον ελεήσεις, κάνε το και μην αργοπορείς. -Ας τον πάρουμε μαζί μας, εκεί που πάμε, κι ας του μεταδώσουμε πλούσιο το έλεος του Θεού, είπε η πρώτη γυναίκα. Η άλλη τον έπιασε από το χέρι και δεν τον άφησε, ώσπου ήρθαν σ έναν τεράστιο ναό, αφιερωμένο στους Αγίους Αποστόλους. Τότε λέει η πορφυροντυμένη στην άλλη: -Βγάλε του όλα τα ρούχα και στήσε τον γυμνό μπροστά στο άγιο Βήμα. Όταν η προσταγή της εκτελέστηκε, ξαναλέει: -Μπές στο Ιερό και φέρε μου το ακοίμητο καντήλι, που καίει πάνω στο άγιο θυσιαστήριο. Η γυναίκα το έκανε πρόθυμα και αυτό. -Σήκωσε τώρα τα μανίκια σου, και άλειψέ τον με λάδι απ το κεφάλι ως τα πόδια. Αμέσως εκείνη έχυσε πάνω στο Νήφωνα το λάδι του καντηλιού και το άπλωσε με τα χέρια της σ όλο του το σώμα. Έπειτα τον έντυσε πάλι με τα ρούχα του. -Να, Δέσποινα μου, έκανα ό,τι με πρόσταξες. 20

-Τούτος εδώ είναι άνθρωπος ελεημοσύνης, είπε εκείνη χαμογελώντας. Γι αυτό κι εμείς τον ελεήσαμε. Ας είναι από τώρα υγιής. Στράφηκε κατόπιν στο Νήφωνα και του πρόσφερε το κλαδί της ελιάς, που κρατούσε ως τότε. -Συλλογίσου καλά την ευεργεσία, που αξιώθηκες. Ποτέ μην την ξεχάσεις. Και τούτο το κλαδί, που σου δίνω, είναι σημάδι και ένδειξη της ευεργεσίας αυτής. Σήμερα ξεχύθηκε πάνω σου το έλεος του πανάγαθου Θεού. Από τώρα θα βρίσκεσαι σε πόλεμο. Θ αγωνίζεσαι εναντίον των δαιμόνων και θα τους συντρίβεις σαν το χορτάρι και τις καλαμιές. Ο Νήφων έπεσε στα πόδια της και την προσκύνησε. Μα παρευθύς ξύπνησε Ήταν συνεπαρμένος από το όνειρο. Η Παναγία! Και η αγία Αναστασία η Φαρμακολύτρια! Τον είχαν επισκεφθεί, σταλμένες από τον Κύριο! Αμέσως ένιωσε θαυμάσια. Δυνατός και υγιής. Την άλλη μέρα σηκώθηκε, έφαγε με όρεξη και περπάτησε άνετα μέσα στο σπίτι. Την ημέρα της Μεσοπεντηκοστής πήγε στην εκκλησία. Ένιωθε βαθειά κατάνυξη και πνευματική θέρμη. Μόλις μπήκε στο ναό, μια υπερκόσμια, άρρητη ευωδία τον τύλιξε και τον γέμισε γλυκύτητα και χαρά. Στάθηκε αντίκρυ στο Ιερό. Από τα χείλη του βγήκαν αυθόρμητα λόγια ευχαριστίας στον πανάγαθο και πολυεύσπλαχνο Θεό: -Δοξασμένος να σαι, άγιε, τρισάγιε, υπερουράνιε και παντοκράτορα Θεέ, που μ άκουσες, τον αμαρτωλό, και την υγεία μου χάρισες του σώματος και της ψυχής. Και τώρα, Κύριέ μου Ιησού Χριστέ, 21

να μεταλάβω αξίωσέ με τα φρικτά Σου και αθάνατα και ζωοποιά μυστήρια, για ν αφεθούν οι αμαρτίες μου, να ξανανιώσει η ψυχή μου Έμεινε εκεί, βυθισμένος στην προσευχή, ώσπου κοινώνησε κι ένιωσε αισθητά την παρουσία του Αγίου Πνεύματος, γεμίζοντας με ουράνια γλυκύτητα. Η δύναμη της προσευχής και της νηστείας. Πέρασαν αρκετές ημέρες. Κάποια νύχτα βλέπει ο μακάριος στ όνειρό του ότι βρισκόταν μέσα σ ένα πολύ μεγάλο στενόμακρο σπίτι. Ξαφνικά, εκεί που στεκόταν σε μιαν άκρη, βλέπει δυο μαύρους και αγριωπούς άνδρες να ορμούν εναντίον του, θέλοντας να τον σκοτώσουν. Για να γλυτώσει, άρχισε να τρέχει αλαφιασμένος προς την άλλη άκρη του σπιτιού, ενώ οι μαύροι τον κυνηγούσαν από πίσω. Τη στιγμή που άπλωναν τα χέρια τους να τον αρπάξουν, έφτασε απέναντι. Βρήκε μια πόρτα, την άνοιξε σαν τρελός, χώθηκε μέσα και την έκλεισε πίσω του με δύναμη. Είδε πώς είχε μπει σ ένα ναό του Θεού. Ένιωσε ασφαλισμένος. Πράγματι, οι διώκτες του δεν τόλμησαν να μπουν εκεί. Ξαλάφρωσε και ηρέμησε. Μετά από λίγο άνοιξε προσεκτικά την πόρτα και βγήκε έξω. Προχώρησε αρκετά, οπότε οι μαύροι εκείνοι, που παραφύλαγαν σε κάποιες γωνίες του σπιτιού, εμφανίστηκαν ξαφνικά και άρχισαν πάλι να τον κυνηγούν. Μόλις του είδε ο Νήφων, το ξανάβαλε στα πόδια, προς την άλλη άκρη τώρα. Κι εκεί βρήκε μια πόρτα, που τον έφερε και τον ασφάλισε σ έναν ιερό ναό. Οι μαύροι, απελπισμένοι, έπιασαν πάλι τις γωνίες. Όταν λίγο αργότερα βγήκε δειλά δειλά κι από εκεί, επαναλήφθηκε η πρώτη σκηνή. Αυτό το όνειρο το έβλεπε κάθε νύχτα για μια ολόκληρη εβδομάδα. Και ενώ προσπαθούσε να κατανοήσει τη σημασία του, το Άγιο Πνεύμα μίλησε μυστικά μες στη διάνοιά του και του είπε: 22

-Είναι αδύνατο να ξεφύγεις από τις παγίδες των δαιμόνων, αν δεν καταφεύγεις στους ναούς του Θεού κι αν δεν αγωνίζεσαι με προσευχές και με νηστείες. Από τότε ο Νήφων σύχναζε στις εκκλησίες ενώ συνάμα παραδόθηκε στην προσευχή και τη νηστεία. Κάποτε τον βασάνισε ο εξής λογισμός: «Μήπως, αντί να τρέχω στους ναούς, είναι καλύτερα να κάθομαι σ ένα μέρος και να ζητάω το έλεος του Θεού;». Δεν άργησε ο φιλάνθρωπος Θεός να του αποκαλύψει και πάλι, ότι κάθε φορά που ένας άνθρωπος πάει σε εκκλησία για να προσευχηθεί, είτε μέρα είτε νύχτα, τα βήματά του μετριούνται από τους αγίους αγγέλους, για να μετατραπούν σε ουράνιο μισθό την ημέρα της Κρίσεως. Κι ακόμα, πώς οι φύλακες άγγελοι των ιερών ναών, σημειώνουν ποιοι μπαίνουν μέσα, και κάθε βράδυ δίνουν αναφορά στις αγγελικές Δυνάμεις, που κυκλώνουν το ουράνιο Θυσιαστήριο. Τότε οι άγγελοι του ουρανού με περισσότερη προθυμία και χαρά ψάλλουν τους δοξολογικούς τους ύμνους, λέγοντας: «Πόσο μεγάλο και τιμητικό είναι γι αυτούς τους ανθρώπους το ότι δεν παύουν νύχτα και ημέρα να δοξάζουν τον υπεράγαθο Θεό, μολονότι ζουν μέσα στη ματαιότητα του κόσμου! Ας σπεύσουμε λοιπόν κι εμείς πρόθυμα να λατρεύσουμε την Παναγία Τριάδα, ψάλλοντάς Της τον τρισάγιο ύμνο». Αφού πληροφορήθηκε ο Νήφων όλ αυτά από το Άγιο Πνεύμα, αγωνιζόταν να προσεύχεται αδιάλειπτα, καταφεύγοντας κάθε τόσο στις εκκλησίες. Πόλεμος με την αισχρολογία Μα ο πονηρός διάβολος, που γεμίζει τα στόματα των ανθρώπων με αισχρολογίες, βάλθηκε να πολεμήσει και το Νήφωνα μ αυτόν τον τρόπο. Εκείνος αγωνιζόταν με την προσευχή ν αποδιώξει το φοβερό κακό. Και μια φορά, μόλις αποκοιμήθηκε, βλέπει στ όνειρό του τον άγιο πρωτομάρτυρα Στέφανο. -Χαίρε, δούλε του Θεού Νήφων! Του λέει. Καλή είναι η ζωή σου, μόνο που τη μολύνεις με βρισιές και λόγια αισχρά. Σου υπόσχομαι όμως, παιδί μου, πώς, αν πολεμήσεις με ανδρεία το δαιμόνιο της αισχρολογίας, εγώ θα είμαι στο πλευρό σου, βοηθός σου και συναγωνιστής σου. 23

Ο Νήφων ξύπνησε και μουρμούρισε αναστενάζοντας: -Αλίμονό σου, άκαρπη κι ακάθαρτη ψυχή! Ακόμα και οι άγιοι νοιάζονται για το άθλιο κατάντημά σου, ενώ εσύ ζεις με φοβερή αμέλεια. Σηκώθηκε αμέσως, πήρε μαζί του μια λαμπάδα και κίνησε για το ναό του αγίου Στεφάνου. Άναψε τη λαμπάδα μπροστά στην εικόνα του και προσευχήθηκε ώρα πολλή με δάκρυα, ζητώντας τη βοήθειά σου. Φτάνοντας, πήρε από το δρόμο μια μικρή πέτρα και την έβαλε στο στόμα του, λέγοντας στον εαυτό του: -Τρώγε πέτρες, αισχρέ, για να μη βρίζεις τους ανθρώπους! Εκείνη την πέτρα την κράτησε πολλές μέρες μέσα στο στόμα του, εμποδίζοντάς το να αισχρολογεί. Αν ποτέ ξεχνιόταν και ξεστόμιζε καμιά βρισιά, πήγαινε παράμερα και χτυπούσε το στόμα του μ όλη του τη δύναμη, λέγοντας: -Ακάθαρτε, κανείς μέχρι τώρα δεν σε τιμώρησε έτσι, γι αυτό αποθρασύνθηκες. Τώρα θα σε σωφρονίσω εγώ! Κι αν τύχαινε να οργιστεί με κάποιον άνθρωπο και να τον βρίσει, πήγαινε πάλι σε τόπο μοναχικό και γρονθοκοπούσε το σώμα του, λέγοντας: -Αθυρόστομε! Δεν φτάνει που ο λογισμός σου κινείται ανεξέλεγκτος προς την οργή, βρίζεις κιόλας τον αδελφό σου, κι ανοίγεις χάσμα μίσους ανάμεσα σ εκείνον και σ εσένα; Έννοια σου, και θα σου μάθω εγώ πραότητα και σιωπή! Όχι να γίνεσαι θηρίο από το θυμό και να βρίζεις Επιπλέον έβαλε κανόνα να δίνει κάθε μέρα σαράντα ραπίσματα στο πρόσωπό του. Έλιωνε απ το κακό του ο διάβολος, βλέποντας το Νήφωνα να πολεμάει τόσο σκληρά, και του έλεγε με πονηρία: -Άθλιε, δεν λυπάσαι το ίδιο σου το πρόσωπο, που είναι φτιαγμένο «κατ εικόνα Θεού»; Πώς το χτυπάς έτσι ανελέητα; 24

-Βρωμιάρη, ήρθες κι εδώ, για να μου πεις τί θα κάνω στον εαυτό μου; Αχ! Άς είχες κι εσύ σάρκα, κι ας έπεφτες στα χέρια μου Και τότε θα σου έδειχνα πώς περιποιείται ο Νήφων!... Οι άρχοντες δεν έχουν εξουσία να τιμωρούν τους κακούς δούλους τους; Γιατί κι εγώ να μην τιμωρήσω το δικό μου δούλο; Δούλος μου είναι το σώμα μου. Παρανομεί και το τιμωρώ! Ο πονηρός δεν ήξερε τι ν αποκριθεί κι έφευγε. Επειδή όμως για λίγο μόνο υποχωρούσε κι έπειτα ξανάρχιζε σκληρότερα τον πόλεμο, ο μακάριος Νήφων έγινε πια αμείλικτος με το σώμα του: Γρονθοκοπιόταν με μανία, ενώ τα ραπίσματα έφταναν στα εκατό και στα διακόσια κάθε μέρα. Ήταν ένα παράδοξο θέαμα: Μάρτυρας, που αθλούσε και βασανιζόταν φρικτά χωρίς τύραννο, χωρίς δήμιο! Από τα πολλά που έκανε στη σάρκα του, έρεψε κυριολεκτικά. Προπαντός το πρόσωπό του παραμορφώθηκε από τα πολλά χτυπήματα και τον πονούσε αφόρητα. Έβλεπες ένα ζωντανό νεκρό, που με δυσκολία έσερνε τα πόδια του και συχνά σωριαζόταν λιπόθυμος στη γη. Όταν όμως συνερχόταν, έλεγε στον εαυτό του: -Αλίμονό σου, ταλαίπωρε Νήφων! Αν αυτό τον μικρό πόνο δεν υποφέρεις, πώς θ αντέξεις την αιώνια φωτιά της γέεννας; Μη χάνεις όμως το θάρρος σου! Γιατί «ει και ο έξω ημών άνθρωπος διαφθείρεται, άλλ ο έσωθεν ανακαινούται ημέρα και ημέρα». 32 Στο σημείο αυτό θ αναφέρω κάτι θαυμαστό, που μου αποκάλυψε ο ίδιος. 33 Είχαμε, βλέπετε, στενό πνευματικό σύνδεσμο, γι αυτό και δεν μου έκρυβε τίποτα. Πήγαινα συχνά και τον έβλεπα. Κι όταν αλλάζαμε τον ασπασμό της αγάπης, μια άρρητη ευωδία, που ερχόταν από το πρόσωπό του, με τύλιγε και με μεθούσε. Τι ήταν αυτή η γλυκύτατη ευωδία; Για πολύ καιρό δεν τολμούσα να τον ρωτήσω. Μια μέρα όμως δεν άντεξα. -Για τον Κύριο, είπα δειλά, κάτι θα σε ρωτήσω και, σε παρακαλώ, μη μου κρύψεις την αλήθεια. όχι. -Ρώτησε εσύ, αποκρίθηκε, κι αν πρέπει να σου το πώ, θα το μάθεις. Αλλιώς 25

-Πές μου, γιατί από το πρόσωπό σου έρχεται τόση ευωδία; Η πίστη σου σε κάνει να νιώθεις αυτή την ευωδία. Εγώ ξέρω πώς είμαι ολόκληρος μια δυσωδία. Η υπεκφυγή του με λύπησε. Καθώς επέμενα λοιπόν να μάθω την πραγματικότητα, μου λέει: -Δώσε μου υπόσχεση πώς δεν θα το αποκαλύψεις σε κανένα, και θα σου πώ. -Σου το υπόσχομαι. -Άκου, λοιπόν: Στις ώρες του πειρασμού, όταν χτυπάω τον εαυτό μου, έρχεται άγγελος, σταλμένος από τον Κύριο, μ ένα θυμιατήρι. Με θυμιάζει συνέχεια. Τόσο πολύ με συνεπαίρνει τότε η ευωδία του ουράνιου αυτού θυμιάματος, που δεν νιώθω τον πόνο. Αντίθετα μάλιστα, η ψυχή μου ευφραίνεται και χαίρεται υπερβολικά από την αγγελική επίσκεψη και τη άρρητη ευωδία. Αυτή ακριβώς σε τυλίγει, όταν με πλησιάζεις. Έμεινα έκπληκτος με την αποκάλυψη του οσίου και δόξασα τον φιλάνθρωπο Θεό για το θαύμα Του. Πόλεμος με τη λαιμαργία. Ο πονηρός δεν άργησε να τον πολεμήσει και με άλλο τρόπο: με τη λαιμαργία. Του προκαλεί λοιπόν, από το πρωί κιόλας, ένα βασανιστικό αίσθημα πείνας, σπρώχνοντάς τον να φάει κρέατα και ψάρια και άλλα πλούσια φαγητά. Μα ο μακάριος Νήφων αντιστεκόταν στο διάβολο με τον διακριτικό του λογισμό, λέγοντας: -Όλα αυτά, μόνο μέχρι το φάρυγγα χαρίζουν ηδονή. Πιο κάτω ευχαρίστηση καμιά δεν δίνουν! Μόνο ανυπόφορη δυσωδία αναδίνουν! Πήγαινε λοιπόν διάβολε, εκεί που οι άνθρωποι κάνουν την ανάγκη τους και δες, τι είναι κείνα που μου λές να φάω! Γεύσου τα εσύ, να ευχαριστηθείς Μ αυτά τα λόγια χλεύαζε τον πονηρό. Κι όταν εκείνος του ξαναριχνόταν και τον πολεμούσε αγριότερα, του έλεγε: -Σήμερα θα φάω και θα πιω με το παραπάνω! Για να σου δείξω, πώς ούτε κι έτσι θα μπορέσεις να μ εμποδίσεις από την προσευχή. 26

Τη μέρα εκείνη έτρωγε ακόμα και κρέας κι έπινε κρασί μπόλικο. Ύστερα σηκωνόταν κι έλεγε στον εαυτό του: -Πρόσεχε Νήφων! Ο σκύλος, μόλις χορτάσει, γαβγίζει μ ευχαρίστηση. Κι εσύ τώρα έφαγες από τα δώρα του Θεού. Εμπρός, λοιπόν, να Τον ευχαριστήσεις, που σε χόρτασε από τα επίγεια αγαθά. Κι ευθύς πήγαινε στην εκκλησία, σήκωνε τα χέρια του στον ουρανό κι έλεγε: -Σε δοξάζω, Χριστέ ο Θεός, που με χόρτασες απ τα αγαθά Σου μη μου στερήσεις, πολυέλεε, και τα επουράνια! Και συνέχιζε την προσευχή για πολλήν ώρα, μ όλο και μεγαλύτερη θέρμη. Ύστερα γύριζε κι έλεγε στο διάβολο: -Δές, αδιάντροπε σκύλε, πόσο έφαγα και ήπια! Έ, και τι μ αυτό; Από την εκκλησία κανείς δεν μπορεί να με διώξει. Ο Θεός δεν μ αποστράφηκε, ούτε κι οι άγιοι Του. Ρεζίλι έγινες, πονηρέ και ακάθαρτε! Φύγε μακριά! Χάσου στο σκοτάδι! Μην ελπίζεις πια σ εμένα! Πόλεμος με τον ύπνο. Μ αυτά τα λόγια όμως ο διάβολος μάνιαζε περισσότερο. Κι αμέσως δοκίμαζε άλλο όπλο: του έφερνε αφόρητη νύστα και ασταμάτητα χασμουρητά, προσπαθώντας έτσι να τον αποχαυνώσει. Αλλά εκείνος, μόλις ένιωθε νύστα, άρπαζε το ραβδί του και άρχιζε να χτυπάει το σώμα του, λέγοντας: -Αχάριστε δούλε! Δεν σου έδωσα να φάς και να πιείς; Τώρα θέλεις και ύπνο; Θα σε μάθω εγώ να νυστάζεις! Τέτοια λέγοντας, χτυπούσε όλο και δυνατότερα το σώμα του. Τόσο, που η νύστα τελικά υποχωρούσε! Και τότε άρχιζε ν αγρυπνεί και να προσεύχεται Μετά την προσευχή έλεγε πάλι: 27

-Κοίταξε, Νήφων! Έφαγες και ήπιες. Αν τώρα υπηρετήσεις ανύσταχτα τον Κύριό σου, θα σε ξαναχορτάσω με τις δωρεές Του. Αν όμως αρχίσεις να λυγάς στον ύπνο, θα σε πεθάνω στην πείνα και τη δίψα! Ακούγοντας ο διάβολος αυτά τα λόγια, λύσσαγε. -Αλιτήριε, Νήφων! Τσύριξε μια μέρα. Πιο πανούργος κι απ τους δαίμονες είσαι! Ποιός σου τις έδειξε τούτες τις κατεργαριές; Πού τα έμαθες αυτά τα κόλπα, μου λές; Αλίμονό μου! Με πάμπολλους πάλεψα ως τώρα, μα τέτοιο σκληρό καρύδι ποτέ μου δεν συνάντησα! Δεν φτάνει που με βρίζει και με κοροϊδεύει, διαλαλεί κι από πάνω πώς δεν φοβάται τους δαίμονες. Κακό που με βρήκε! Τον ρίχνω μια φορά, σηκώνεται, με ρίχνει δυο και τρείς! Και μου λέει ειρωνικά: «Δεν βλάπτει κανέναν να κρατάμε τις ισορροπίες!». Άλλοτε πάλι με απειλεί: «Μα κι αν πέσω, τι λές, δεν μπορώ να ξανασηκωθώ;». Τί να κάνω πια Μά έννοια σου! Νέος είναι ακόμα! Κι εγώ ξέρω χίλια τεχνάσματα! Θα τον τραβήξω πάλι στο βούρκο της ακολασίας Πόλεμος με τη σάρκα Δεν έχασε καιρό ο πονηρός. Σε λίγες μέρες ρίχνεται πάλι στο Νήφωνα, φλογίζοντας κι ερεθίζοντάς τον τώρα με πορνικούς λογισμούς. Ο όσιος όμως, καταλαβαίνοντας πώς ήταν δαιμονικός πόλεμος, μονολογούσε: -Πάλι τα ίδια, ταλαίπωρε Νήφων! Απ την αρχή πάλι!... Κι από εκείνη τη μέρα άρχισε να τρώει μονάχα ξερό ψωμί, εκτός από τα Σαββατοκύριακα. Έπειτα έτρωγε μόνο φρούτα ολόκληρη την εβδομάδα. Και μετά έτρωγε μέρα παρά μέρα. Κάποτε έμεινε νηστικός μέχρι και μία εβδομάδα, χωρίς να πίνει ούτε νερό. Μ αυτόν τον τρόπο δάμαζε σκληρά και ταπείνωνε τη σάρκα του. Συνήθιζε μάλιστα να λέει: -Ας υποθέσουμε, πώς ένας άνθρωπος νηστεύει σαράντα μέρες. Ένας άλλος πάλι τρώει κανονικά όλη την εβδομάδα, δεν πίνει όμως καθόλου νερό. Ε, λοιπόν, ο δεύτερος κάνει σκληρότερη άσκηση από τον πρώτο. Γιατί, όποιος τρώει χωρίς να πίνει νερό, βασανίζεται φοβερά. Καμίνι ανάβει στα σπλάχνα του! Όποιος όμως νηστεύει και το ψωμί και το νερό, έχει αγώνα ευκολότερο. Γι αυτό και δεν μπορεί να συγκριθεί με τον πρώτο. 28

Πότε πότε, παρόλο που καιγόταν ο μακάριος από τη δίψα, ήθελε να περιγελάσει το διάβολο. Έβαζε τότε νερό στο ποτήρι και έλεγε: -Ώ, τι ωραίο και δροσερό νερό θα πιούμε, ψυχή μου! Μα μόλις που άγγιζε με τη γλώσσα του το ποτήρι, κι ευθύς έχυνε το νερό στη γη! Ο πονηρός διάβολος, σαστισμένος από την εφευρετική αγωνιστικότητα του οσίου, απομακρυνόταν γρυλίζοντας. -Αχ, Νήφων! Όλες μου τις δυνάμεις τις τσάκισε η χάρη του Σταυρωμένου, και τα τεχνάσματά μου τ αχρήστεψε η θεϊκή δύναμη, που χεις μέσα σου! Μ όλες τις ήττες του, δεν το έβαλε κάτω ο παγκάκιστος. Οπλίστηκε πάλι με τους σαρκικούς πειρασμούς και όρμησε στον άγιο την ώρα που κοιμόταν. Τον ερέθισε μέσα στον ύπνο του και τον έκανε να δει στ όνειρό του πώς αμάρτησε μ ένα παιδί! Εκείνος ξύπνησε και πετάχτηκε όρθιος. Καταλαβαίνοντας αμέσως πως ήταν πειρασμός, βάσει φωνή: -Αλίμονο στον υπναρά το Νήφωνα! Τί κάνουμε τώρα; Τίποτ άλλο από το «ιατρέ, θεράπευσον σεαυτόν». 34 Ζύγιασε με το νού του το βάρος της αμαρτίας, που διέπραξε τάχα στ όνειρό του, κι έβγαλε την απόφαση: -Θα δοκιμάσεις τώρα δα, αντί για ηδονή, πικρή οδύνη! Πιάνει τη στη στιγμή ένα κοντό ξύλο κι αρχίζει να χτυπάει άγρια τα πόδια του. Τα χτύπησε τόσο, που για καιρό μετά ήταν μελανιασμένα. Όταν απόκαμε πια να δέρνεται, στράφηκε στο Θεό. Προσευχόταν με στεναγμούς κι έλεγε: -Ελέησέ με, Κύριε, που αμάρτησα βαριά. Συγχώρεσε με, τον άσωτο, τον αισχρό, τον μολυσμένο, 29

και οδήγησέ με στο δρόμο των εντολών Σου, που τόσο πόθησα. 35 ωστόσο συνέχισε να παλεύει πολύ σκληρά με το πνεύμα της πορνείας, που δεν υποχωρούσε. Αναγκαζόταν κάποτε να χτυπάει το σώμα του και με πέτρες! Με τόση μανία πολεμούσε τους γαργαλισμούς της ακολασίας. Δεκατέσσερα ολόκληρα χρόνια έδωσε φοβερές μάχες με τη σάρκα. Ύστερα πιο ο Θεός τον λύτρωσε απ αυτή τη δοκιμασία, παύοντας τον πόλεμο. Και να πώς: Κοιμόταν κάποτε, και του φάνηκε πως βρέθηκε σ ένα μεγάλο κάμπο. Κι ήτανε, λέει, τ απόκρυφα μέρη του γεμάτα βρωμερές ακαθαρσίες που τον βάραιναν πολύ. Επιπλέον η αφόρητη δυσοσμία τους ανέβαινε ως το πρόσωπό του και τον αηδίαζε. Δεν ήξερε όμως τι να κάνει. Εκεί που στεκόταν αμήχανος, τον πλησιάζει ξαφνικά ένας λευκοντυμένος και του λέει: -Έλα μαζί μου. Ο Νήφων τον ακολούθησε, συγκρατώντας με το ένα χέρι το βρωμερό φορτίο τόσο ήταν το βάρος του. Στάθηκαν μπροστά σ ένα λάκκο γεμάτο βούρκο. Στράφηκε τότε ο άγγελος και λέει στο Νήφωνα: -Άδειασε εδώ μέσα ό,τι έχεις στ απόκρυφά σου. Το έκανε, κι αμέσως ξαλάφρωσε. Το βρωμερό βάρος έφυγε από πάνω του, μα ταυτόχρονα ένιωσε σα να ξεριζώθηκαν μαζί και τ απόκρυφα μέλη του και να έπεσαν κι αυτά μέσα στο λάκκο. Απ τον φρικτό πόνο ξύπνησε. Στο μεταξύ ο λευκοντυμένος του είπε: Ειρήνευε, εξαίσιε Νήφων! Κι έγινε άφαντος. Τότε μόλις συνειδητοποίησε ο μακάριος πως τον επισκέφθηκε άγγελος Κυρίου, και δόξασε τον Πανάγαθο. 30

Από το γεγονός αυτό και στο εξής, καθώς ομολογούσε ο ίδιος, δεν είχε πια καμιά εξουσία επάνω του το πνεύμα της πορνείας. Μα κι όταν τον πολεμούσε, πάντα έβγαινε δυνατότερος απ αυτό, λέγοντάς του: -Έννοια σου, πονηρέ, και ξέρω σε τι με σπρώχνεις: Να ποθήσω γυναίκα και ν αμαρτήσω μαζί της. Όμως τί είναι η γυναίκα; Σάρκα, που φοράει ρούχα. Σάρκα, που καταλήγει στον τάφο, όπου σαπίζει και βρωμίζει. Κι η σάρκα αυτή τί έχει; Αίμα και λίπη και νεύρα. Και παραμέσα είναι η κοιλιά, γεμάτη δύσοσμα κόπρανα Ποιά ηδονή να βρει κανείς σ αυτά; Αδιάντροπε σκύλε! Κοπροφάγε! Τέτοια με βάζεις να ποθήσω; Μα όλα τούτα είναι φθαρτά κι ανυπόφορη δυσωδία. Πώς μπορώ λοιπόν να τα γευθώ; Χάσου από μπροστά μου, ακάθαρτο πνεύμα! Τα έχανε ο διάβολος με την εξυπνάδα του και μαζευόταν από φόβο. Κι όταν ο Νήφων τον έβλεπε να φεύγει ντροπιασμένος, στεκόταν και τον παρατηρούσε κοροϊδευτικά, χλευάζοντας την αδυναμία του. Μολαταύτα, ο πονηρός δεν άφηνε ήσυχο τον άγιο. Πάλι και πάλι ριχνόταν εναντίον του, με νέες κάθε φορά επινοήσεις και επιβουλές. Μια μέρα, εκεί που καθόταν αμέριμνος αλλά και άγρυπνος, στράφηκε και ρώτησε το Θεό: -Κύριε, έφυγε τάχα ολότελα από κοντά μου ο διάβολος; Μα πριν αποσώσει καλά καλά το λόγο του, βλέπει λίγο μακρύτερα απ το κελί του, πάνω σε κάτι ακαθαρσίες, ξαπλωμένο ένα μαύρο σκύλο. «Λές να είναι δαίμονας αυτός ο σκύλος», συλλογίστηκε, ενώ τον έδειχνε μηχανικά με το δάκτυλό του. Εκείνος τότε πετάχτηκε πάνω και χύμηξε στον όσιο, θέλοντας, θαρρείς, να τον ξεσκίσει. Μα σαν έφτασε κοντά του, στάθηκε. -Εμένα θέλεις; Τον ρώτησε μ ανθρώπινη λαλιά. Να, λοιπόν, ήρθα! Ο άγιος όμως τον έκανε άφαντο μ ένα του φύσημα. Άλλοτε πάλι, καθώς κοιμόταν καθισμένος σ ένα στασίδι της εκκλησίας, έρχεται ο διάβολος, ανεβαίνει στα πόδια του κι αρχίζει να τον τρομάζει. 31